رتینوئید، رتینول و ترتینوئین از ترکیبات مؤثر در مراقبت از پوست هستند که در بهبود کیفیت پوست، کاهش چین و چروک و درمان آکنه نقش مهمی دارند. با این حال، انتخاب مناسب بین این محصولات میتواند برای برخی افراد چالشبرانگیز باشد. در این مقاله، تفاوت بین رتینول و رتینوئید را بررسی کرده و تفاوت آنها با ترتینوئین را توضیح میدهیم. همچنین به شما راهنمایی میکنیم که چگونه از این محصولات به درستی استفاده کنید. با ما همراه باشید تا انتخابی هوشمندانهتر داشته باشید.
فرق رتینول و رتینوئید؛ منظور از رتینوئید چیست؟
رتینوئیدها گروهی از ترکیبات مشتقشده از ویتامین A هستند که برای کاربردهای مختلف در مراقبت از پوست استفاده میشوند. در سال ۱۹۷۱، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اولین رتینوئید به نام ترتینوئین را برای درمان آکنه و اسکارهای آن تأیید کرد. از آن زمان تاکنون، رتینوئیدها به عنوان راهحلی برای مشکلاتی مانند آکنه، پیری پوست، پسوریازیس و حتی برخی انواع سرطان مورد استفاده قرار گرفتهاند.
یکی از ویژگیهای مهم رتینوئیدها خاصیت ضدپیری آنها است. این ترکیبات در محصولات ضدپیری رایج هستند، زیرا تولید کلاژن و الاستین در پوست را افزایش میدهند. با افزایش سن، مقدار این پروتئینها کاهش مییابد که منجر به نازک شدن پوست و ظاهر شدن علائم پیری میشود.
رتینوئیدها همچنین روی عملکرد سلولهای پوست تأثیر میگذارند و سرعت جایگزینی سلولهای قدیمی با سلولهای جدید را افزایش میدهند. آنها میتوانند باکتریهای مسبب آکنه را از بین برده و منافذ پوست را باز کنند، به همین دلیل گزینهای ایدهآل برای درمان آکنه به شمار میروند.
این ترکیبات معمولاً به صورت کرم یا ژل عرضه میشوند و برخی از آنها را میتوان در محصولات مراقبت از پوست نیز یافت. قویترین انواع رتینوئید تنها با نسخه پزشک قابل تهیه هستند، اما نسخههای ضعیفتر آن بدون نیاز به نسخه در داروخانهها موجود هستند.
فرق رتینول و رتینوئید؛ رتینولها چه نوع ترکیباتی هستند؟
رتینولها زیرمجموعهای از رتینوئیدها هستند و عملکردی مشابه با رتینوئیدهای تجویزی دارند، اما به دلیل داشتن مقدار کمتری از رتینوئیک اسید، ضعیفتر هستند. با این حال، همچنان میتوانند در کاهش خطوط ریز، درمان آکنه خفیف و بهبود هایپرپیگمانتاسیون (تیره شدن پوست) مؤثر باشند، اگرچه ممکن است مدتی طول بکشد تا نتایج آنها مشهود شود.
رتینول بهطور مستقیم روی پوست اثر نمیگذارد، زیرا ابتدا باید توسط آنزیمهای پوست به رتینوئیک اسید تبدیل شود. این فرایند زمانبر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- میزان رتینول موجود در محصول
- تاریخ انقضای محصول و مدت زمان باز بودن آن
- شیمی بدن فرد (برخی افراد رتینول را سریعتر به رتینوئیک اسید تبدیل میکنند)
از آنجا که رتینول ضعیفتر است، تأثیر آن با استفاده مداوم و طولانیمدت بیشتر میشود، اما تغییرات شدید و قابلتوجهی ایجاد نمیکند. همین ضعیف بودن رتینول باعث شده است که محصولات حاوی آن عوارض جانبی کمتری داشته باشند و بتوانند بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس باشند.
ترتینوئین چیست و چه تفاوتی با رتینول دارد؟
ترتینوئین یا رتین-آ (Retin-A) نیز مانند رتینول، یکی از زیرگروههای رتینوئیدها است، اما برخلاف رتینول، فقط با نسخه پزشک در دسترس است. این محصول عمدتاً برای درمان آکنه التهابی و کومدونال (جوشهای سرسیاه و سرسفید) استفاده میشود. همچنین در کاهش چینوچروک، روشنسازی پوست و از بین بردن لکههای تیره ناشی از آکنه یا آسیبهای خورشیدی مؤثر است.
ترتینوئین برای تأثیرگذاری نیازی به تبدیل در پوست به رتینوئیک اسید ندارد، به همین دلیل از رتینول قویتر بوده و سریعتر عمل میکند. معمولاً طی ۶ تا ۸ هفته میتوانید نشانههای بهبودی را مشاهده کنید.
کدام محصول را انتخاب کنم؟
اکنون که با تفاوتهای رتینول، رتینوئید و ترتینوئین آشنا شدید، لازم است در مورد نحوه انتخاب محصول مناسب نیز اطلاعات کافی داشته باشید. در ادامه به نکات مهمی اشاره میکنیم که به شما در انتخاب کمک میکند:
- نوع پوست و شدت مشکل خود را در نظر بگیرید.اگر پوست خشکی دارید، رتینولها گزینه بهتری هستند، زیرا اغلب با ترکیبات آبرسان ترکیب میشوند. برای پوستهای حساس نیز بهتر است ابتدا از رتینول استفاده کنید.
- به قوام محصول توجه کنید. اگر پوست شما خشک است، کرمها انتخاب مناسبی هستند زیرا به آبرسانی کمک میکنند. اما اگر پوست شما معمولی، چرب یا مختلط است، محصولات ژلمانند برای شما مؤثرتر خواهند بود.
- مشاوره با پزشک در صورت نیاز به محصولات قویتر. اگر پس از چند ماه استفاده از رتینول تغییری مشاهده نکردید، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا یک محصول قویتر برایتان تجویز شود.
۱. مراقبت عمومی از پوست
اگر مشکل پوستی خاصی ندارید و فقط قصد دارید برخی از علائم پیری را کاهش دهید، استفاده از رتینول توصیه میشود. این ماده را میتوانید در محصولات مراقبت از پوست مانند کرمها و سرمهای ضدپیری پیدا کنید.
امروزه انواع مختلفی از رتینول در محصولات وجود دارد، بنابراین ممکن است در لیست ترکیبات دقیقاً نام “رتینول” را مشاهده نکنید. در عوض، نام شکل خاصی از آن که در محصول استفاده شده است، دیده میشود. از جمله این ترکیبات میتوان به رتینال، رتینیل پالمیتات، رتینیل استات یا رتینیل لینولئات اشاره کرد.
هر چه این ترکیبات در ابتدای لیست مواد تشکیلدهنده ذکر شده باشند، به معنای آن است که محصول حاوی رتینول بیشتری است. اما اگر در انتهای لیست قرار داشته باشند، به احتمال زیاد محصول رتینول کمی دارد و اثربخشی آن کمتر خواهد بود.
۲. آکنه، چینوچروک و اسکار
برای درمان مشکلات جدیتر مانند آکنه شدید یا چینوچروکهای عمیق، بهتر است با مشورت متخصص پوست از رتینوئیدهای قویتری مانند ترتینوئین استفاده کنید. این محصولات در طولانیمدت نتایج قابلتوجهتری به همراه دارند.
عوارض جانبی انواع رتینوئید
عوارض رایج رتینوئیدها عبارتند از:
- تحریک پوست
- قرمزی
- حساسیت به نور خورشید
- خشکی
- پوستهپوسته شدن
- سوزش
این علائم معمولاً نشانهای از استفاده بیش از حد از محصول یا پیروی از یک روتین مراقبتی تهاجمی هستند. همچنین، هرچه دوز یا غلظت محصول بالاتر باشد، احتمال بروز عوارض جانبی نیز بیشتر میشود.
اگر باردار هستید، در دوران شیردهی به سر میبرید یا قصد بارداری دارید، باید از مصرف هر نوع رتینوئیدی خودداری کنید. علاوه بر این، اگر به یکی از مواد تشکیلدهنده محصول حساسیت دارید، بهتر است از استفاده آن صرفنظر کنید.
نحوهی استفاده از رتینوئیدها
بهتر است رتینوئیدها را شبها استفاده کنید. ابتدا صورت خود را با یک شوینده ملایم شسته و خشک کنید تا احتمال تحریک پوست کاهش یابد. سپس مقدار کمی از محصول به اندازه یک نخود روی پوست بزنید. استفاده از مرطوبکننده پس از آن نیز میتواند به جلوگیری از تحریک پوست کمک کند.
میزان استفاده از رتینوئیدها را به تدریج افزایش دهید. برای شروع، ۲ تا ۳ بار در هفته از آن استفاده کنید و تنها زمانی که مطمئن شدید پوستتان به خوبی تحمل میکند، تعداد دفعات را بیشتر کنید.
همچنین، فراموش نکنید که از ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید. رتینوئیدها پوست را به نور خورشید حساستر میکنند و احتمال آفتابسوختگی را افزایش میدهند. حتی اگر پوستتان نسوزد، همچنان ممکن است آسیب ناشی از خورشید رخ دهد.
آیا میتوانم از چند محصول حاوی رتینوئید استفاده کنم؟
متخصصان توصیه میکنند از انجام این کار خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک و خشکی بیشتر پوست شود. به همین دلیل، بررسی فهرست مواد تشکیلدهندهی تمام محصولات مراقبت از پوست ضروری است.
همچنین، به خاطر داشته باشید که برخی ترکیبات مانند بنزوئیل پراکسید و آلفا هیدروکسی اسیدها میتوانند اثر رتینوئیدها را خنثی کنند. از طرف دیگر، ترکیب رتینوئیدها با موادی مثل الکل اتیل یا فندق افسونگر ممکن است باعث خشکی، تحریک و قرمزی پوست شود.
چه زمانی باید از پزشک کمک بگیرم؟
اگر به بیماریهای پوستی مانند پسوریازیس مبتلا هستید، به دنبال راهحلی برای درمان آکنهی شدید میگردید، یا در انتخاب محصول مناسب دچار تردید شدهاید، پیش از استفاده از هر نوع رتینوئید، حتماً با متخصص پوست مشورت کنید. پزشک میتواند مناسبترین محصول را براساس نیازهای شما پیشنهاد دهد و روش صحیح استفاده از آن را توضیح دهد.
به خاطر داشته باشید که ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا تغییرات قابلتوجهی در پوست خود ببینید. اگر پس از سه ماه از نتیجه رضایت نداشتید، برای مشاورهی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. همچنین، در صورت بروز عوارض جانبی شدید هنگام استفاده از رتینول، ترتینوئین یا سایر رتینوئیدها، فوراً مصرف را قطع کرده و با پزشک تماس بگیرید.
کلام پایانی
در این مقاله به تفاوتهای رتینول و رتینوئید پرداختیم و همچنین تفاوت آنها با ترتینوئین را بررسی کردیم. اکنون میدانید که رتینول و ترتینوئین هر دو زیرمجموعهای از رتینوئیدها هستند و به کاهش علائم پیری و درمان آکنه کمک میکنند، اما از نظر قدرت و تأثیرگذاری با یکدیگر متفاوتند.
شما میتوانید محصولات حاوی رتینول را بدون نسخه پزشک تهیه و استفاده کنید، اما برای محصولات قویتر مانند ترتینوئین، نیاز به مشاوره و تجویز پزشک دارید، زیرا این محصولات ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشند.
منابع: healthline, verywellhealth
نظرات کاربران