گودی کمر چیست و چگونه درمان می‌شود؟

گودی کمر یکی از مشکلات رایجی است که ممکن است هر فردی، بدون توجه به سن و جنس، با آن مواجه شود. این وضعیت می‌تواند منجر به دردهای مزمن در ناحیه پشت، خستگی و گرفتگی عضلات شود. به همین دلیل، شناخت ماهیت، علل و روش‌های درمان آن بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله از سیمدخت، به بررسی گودی کمر در زنان و مردان می‌پردازیم تا با کسب اطلاعات لازم، به پیشگیری و کنترل این عارضه بپردازید. پس با ما همراه باشید.

گودی کمر چیست؟

قبل از هر چیز، باید بفهمیم گودی کمر چیست و ماهیت آن چگونه است. در حالت طبیعی، ستون فقرات گردنی و کمری انسان کمی به جلو خمیده است. این انحنا که شبیه حرف انگلیسی S است، به حفظ وضعیت بدنی و تعادل هنگام حرکت کمک می‌کند. گودی کمر یا لوردوز به حالتی اطلاق می‌شود که انحنای ستون فقرات کمری یا گردنی بیشتر از حد طبیعی می‌شود. انحنای ناحیه گردن معمولاً بین ۳۰ تا ۴۰ درجه و انحنای ناحیه پایین کمر بین ۴۰ تا ۶۰ درجه است؛ افزایش این انحنا نشان‌دهنده گودی کمر در افراد است.

درمان درد ناشی از گودی کمر به میزان انحنا بستگی دارد. اگر هنگام خم شدن به جلو انحنای کمر شما معکوس شود، نگران نباشید. اما اگر انحنا در هنگام خم شدن ثابت بماند، لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا مراحل درمان مناسب را تعیین کند.

علت درد در ناحیه گودی کمر چیست؟

بیشتر افراد به لوردوز ایدیوپاتیک یا گودی کمر نهان‌زاد مبتلا می‌شوند؛ به این معنا که پزشکان نمی‌دانند دقیقاً چرا فردی با این ناهنجاری و دردهای مرتبط مواجه شده است. با این حال، آن‌ها می‌توانند لوردوز را با توجه به اختلالات جسمی دیگر شناسایی و درمان کنند.

• لوردوز تروماتیک: گودی کمر ممکن است به علت یک آسیب یا شکستگی در ناحیه ستون فقرات ایجاد شود. به عنوان مثال، پوکی استخوان که منجر به ضعف استخوان‌ها می‌شود، می‌تواند خطر بروز شکستگی را افزایش دهد.
• لوردوز مادرزادی: ممکن است به دلیل ابتلا به یک بیماری مادرزادی مثل آکندروپلازی، با ناهنجاری لوردوز مواجه شوید.
• لوردوز وضعیتی: گودی کمر ممکن است به خاطر وضعیت بدنی نامناسب ایجاد شود. اضافه وزن، نداشتن فرم بدنی صحیح و ضعف در عضلات پشت و شکم می‌توانند خطر بروز لوردوز را افزایش دهند.
• لوردوز عصبی عضلانی: بیماری‌های عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی، آسیب عصب سیاتیک و فلج مغزی می‌توانند منجر به بروز گودی کمر شوند. به همین خاطر، باید به سوالاتی مثل «آیا پیاده‌روی برای درد سیاتیک مفید است یا مضر؟» و «برای درد سیاتیک چه بخوریم؟» توجه بیشتری داشته باشید.
• لوردوز پس از جراحی: اگر به دلیل ابتلا به بیماری‌های مربوط به ستون فقرات عمل جراحی‌های مختلفی چون لامینکتومی یا ریزوتومی انتخابی پشتی (SDR) انجام داده باشید ممکن است با گودی کمر روبرو شوید.
• لوردوز ثانویه: گودی کمر می‌تواند در اثر ابتلا به بیماری‌های دیگری چون اسکولیوز یا کیفوز برای فرد به وجود بیاید و وضعیت بدتری پیدا کند.
• اضافه وزن و چاقی: وزن اضافی می‌تواند باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان‌ها و در نتیجه افزایش انحنای ستون فقرات شود. دقیقا به همین دلیل است که بسیاری از زنان باردار با مشکل گودی کمر شدید دست‌ و پنجه نرم می‌کنند.
• اسپوندیلولیستزیس (Spondylolisthesis) یا سرخوردگی مهره‌های کمری: در این بیماری مهره‌های درون ستون فقرات روی یکدیگر می‌لغزند و به سمت جلو جابجا می‌شوند. اسپوندیلولیستزیس می‌تواند وضعیت لوردوز را بدتر کند یا باعث بروز آن شود.
• استئوسارکوم (Osteosarcoma): استئوسارکوم یکی از انواع سرطان استخوان است که معمولا در استخوان ساق پا، زانو، ران و بالای بازو ایجاد می‌شود و می‌تواند با تحت تاثیر قرار دادن نواحی گفته شده باعث گودی کمر شود.

علائم و روش‌های تشخیص گودی کمر

اگر می‌خواهید بدانید چگونه گودی کمر را تشخیص دهیم، باید توجه داشته باشید که بسیاری از افراد قبل از مراجعه به پزشک، این عارضه را شناسایی نمی‌کنند زیرا علائم مشخصی ندارد. اصلی‌ترین نشانه گودی کمر، درد عضلانی است که به دلیل انحراف غیرطبیعی ستون فقرات، ماهیچه‌ها کشیده شده و باعث درد و اسپاسم می‌شود. سایر علائمی که می‌تواند به سوال «چگونه بفهمیم گودی کمر داریم؟» پاسخ دهد شامل موارد زیر است:

علائم گودی کمر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

•  محدود شدن دامنه‌ی حرکتی کمر یا گردن
• جلو آمدگی باسن و ناحیه‌ی معده
• فرو رفتگی ناحیه‌ی میانی کمر
• وجود فضای اضافی در زیر کمر هنگام دراز کشیدن
• خم شدگی بیش از حد سر و گردن به جلو

برای ارزیابی شدت گودی کمر در خانه، می‌توانید روی یک سطح صاف دراز بکشید و فاصله‌ی بین انحنای کمرتان و زمین را اندازه‌گیری کنید. اگر دستتان به راحتی از این فضا عبور کند، احتمالاً با عارضه‌ی گودی کمر مواجه هستید. همچنین، اگر با علائم زیر مواجه شدید، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• درد سیاتیک در نواحی مختلف پا
• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در ناحیه‌ی کمر
•  از دست دادن کنترل بر مثانه
•  ضعف و خستگی مفرط

بررسی انواع مختلف گودی کمر

ناهنجاری لوردوز شامل دو نوع مختلف است. برای درک بهتر گودی کمر و ماهیت آن، ابتدا باید با این دو نوع آشنا شوید.

گودی کمر خفیف و حاد در ناحیه‌ی تحتانی پشت

لوردوز در ناحیه تحتانی کمر یا ستون فقرات، رایج‌ترین نوع گودی کمر است. برای تشخیص ابتلا به آن، می‌توانید به سادگی دراز بکشید روی یک سطح صاف. افرادی که به گودی کمر شدید مبتلا هستند، از سمت کناری شکم و باسن‌شان به طرز چشمگیری بیرون‌زدگی دارد.

گودی کمر حاد و خفیف در ناحیه‌ی گردن

گردن فردی با ستون فقرات سالم باید شبیه به حرف C عریض باشد و انحنای ملایمی داشته باشد. لوردوز گردنی زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات در این ناحیه به درستی خم نشده است. این وضعیت می‌تواند به معنای وجود انحنای بیش از حد، انحنای معکوس، یا انحنای جانبی به سمت راست یا چپ باشد.

نحوه‌ی جلوگیری از گودی کمر

گودی کمر یک عارضه ایدیوپاتیک است؛ یعنی ممکن است بدون دلیل خاصی یا به دلیل یک بیماری زمینه‌ای ایجاد شود. به همین دلیل، دستورالعمل خاصی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما حفظ انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات مرکزی و انجام حرکات کششی می‌تواند خطر بروز این مشکل را کاهش دهد. همچنین، افرادی که به طور مداوم در حال ایستادن هستند، بیشتر در معرض گودی کمر قرار دارند؛ بنابراین بهتر است در طول روز با نشستن روی یک صندلی استراحت کنند.

گودی کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک متخصص برای تشخیص لوردوز، بدن شما را به‌طور کامل معاینه می‌کند. او با بررسی ستون فقرات و وضعیت ایستادن شما، هرگونه انحناهای غیرطبیعی را مورد توجه قرار می‌دهد. در صورتی که پزشک علائم گودی کمر را در ستون فقرات شما شناسایی کند، ممکن است درخواست کند که آزمایش‌های سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و اشعه ایکس انجام دهید تا وضعیت شما به‌طور دقیق‌تری بررسی و درمان شود. عوامل زیر در تشخیص پزشک تأثیرگذارند:

•  انعطاف‌پذیری یا عدم انعطاف‌پذیری انحنای ستون فقرات
•  محدودیت در دامنه حرکتی ستون فقرات
•  وضعیت راستای ستون فقرات
•  وجود ناهنجاری یا انحنای غیرمعمول در ناحیه کمر
•  احساس درد هنگام خم شدن به جلو، تلاش برای ایستادن صاف، نشستن یا خوابیدن

گودی کمر چگونه درمان می‌شود؟ (بررسی روش‌های درمان گودی کمر)

نحوه درمان لوردوز به شدت و محل گودی کمر بستگی دارد؛ بنابراین، نمی‌توان درمان یکسانی برای همه افراد تجویز کرد. بیشتر کسانی که گودی کمر دارند، به درمان خاصی نیاز ندارند. اگر با گردن درد یا کمر درد مواجه هستید، می‌توانید از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن استفاده کنید. همچنین، انجام حرکات کششی و فعالیت‌های بدنی مناسب می‌تواند در بهبود گودی کمر خفیف مؤثر باشد. اگر لوردوز فرد با گذشت زمان بهبود نیابد و انحنای بیشتری پیدا کند، پزشک ممکن است درمان‌های دیگری را پیشنهاد کند.

• فیزیوتراپی: ممکن است پزشک متخصص از شما بخواهد انجام تمرینات و حرکات کششی را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود قرار دهید تا عضلات اطراف ستون فقرات، باسن، شکم و ران‌هایتان تقویت شوند. ورزش کردن نمی‌تواند انحنای شدید ناشی از گودی کمر را رفع کند اما برای کاهش کمر درد و گردن درد ناشی از این عارضه مفید واقع خواهند شد. در نتیجه پیشنهاد می‌کنیم که حتما با راهنمای تمرینات اصلاحی در خانه آشنایی پیدا کنید.
• استفاده از کمربند طبی یا همان بریس (Brace): برای حمایت از ستون فقرات و جلوگیری از افزایش انحنا، می‌توانید از کمربندهای طبی مخصوص، که به‌نام بریس نیز شناخته می‌شوند، استفاده کنید. مدت زمان و ساعات استفاده از این کمربند توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود.
• جراحی لوردوز: اگر گودی کمر فرد به شدت حاد و دشوار شود، پزشک متخصص ممکن است انجام عمل جراحی را پیشنهاد کند. همچنین، ممکن است برای بهبود وضعیت ستون فقرات به پیوند استخوان نیاز داشته باشید.
• روش‌های دیگر: کاهش وزن می‌تواند به کاهش فشار روی ستون فقرات کمک کند، همچنین استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌ها برای تقویت استخوان‌ها و انجام یوگا نیز روش‌هایی هستند که می‌توانید با آن‌ها لوردوز خود را بهبود ببخشید و از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

تمرینات کششی مخصوص گودی کمر

برای جلوگیری از گودی کمر و کنترل آن، باید تمرینات کششی مؤثری انجام دهید که به‌ویژه عضلات مرکزی و ران‌ها را هدف قرار دهند. در ادامه، چند حرکت مناسب برای گودی کمر را معرفی می‌کنیم.

تمرین اول

این تمرین به‌ویژه بر روی لگن تأثیر می‌گذارد و عضلات شکم و پشت را کشش و تقویت می‌کند. برای این حرکت به یک توپ ورزشی نیاز دارید.

1.  توپ ورزشی را انتخاب کنید به‌طوری که زانوهایتان هنگام نشستن روی آن در زاویه ۹۰ درجه باشند.
2. روی توپ بنشینید و پاها را به عرض لگن باز کنید.
3.  شانه‌ها را به عقب ببرید و ستون فقرات را در حالت خنثی نگه دارید.
4.  شکم را منقبض کرده و لگن را به جلو متمایل کنید.
5.  بعد از ۳ ثانیه، لگن را به عقب متمایل کنید تا انحنای کمر کاهش یابد و به حالت صاف درآید.
6. این حرکت را در ۲ تا ۳ ست با ۱۰ تا ۱۵ تکرار انجام دهید.

تمرین دوم

این تمرین که به کرانچ شکم معروف است، می‌تواند با تقویت عضلات شکم به تراز کردن لگن افرادی که گودی کمر دارند، کمک کند. برای انجام این حرکت به یک زیرانداز ورزشی نیاز دارید.

1.  به پشت دراز بکشید و پاهایتان را به عرض لگن باز کنید و کف پاها را روی زمین بگذارید.
2.  دست‌ها را به صورت ضربدری روی قفسه سینه یا پشت سر قرار دهید.
3.  با انقباض عضلات شکم، به آرامی سر، گردن و شانه‌ها را از روی زمین بلند کنید.
4.  در این حالت، بدن باید به زمین چسبیده باشد و تنها بخش بالایی بدن بالا بیاید.
5.  به آرامی به وضعیت اولیه بازگردید، اما شانه‌ها را دوباره روی زمین نگذارید و آن‌ها را در هوا نگه دارید.این حرکت را در ۳ تا ۵ ست با ۱۵ تا ۲۰ تکرار انجام دهید.

تمرین سوم

این حرکت یک روش عالی برای تقویت عضلات مرکزی بدن، به‌ویژه عضلات تثبیت‌کننده ستون فقرات، است. این تمرین بدون ایجاد فشار زیاد بر کمر، در بهبود پایداری و کنترل وضعیت بدنتان مؤثر خواهد بود. برای انجام این تمرین به یک زیرانداز ورزشی نیاز دارید.

1.  به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را به صورت ۹۰ درجه خم کنید.
2.  پاهایتان را بالا بیاورید به طوری که ساق‌ها موازی با سطح زمین باشند.
3.  دستان خود را به سمت بالا ببرید تا با ران‌هایتان موازی شوند.
4.  کمر را به زمین فشار داده و عضلات شکم را منقبض کنید.
5.  به آرامی دست راستتان را به سمت پشت سر پایین آورده و همزمان پای چپ را به جلو ببرید. در این حالت، دست و پای شما باید نزدیک به زمین قرار داشته باشند.
6.  همین حرکت را برای دست چپ و پای راست تکرار کنید.
7. این تمرین را در ۳ تا ۵ ست با ۱۰ تا ۱۵ تکرار انجام دهید.

تمرین چهارم

حرکت چهارم، که به نام «باز کردن مفصل ران» شناخته می‌شود، تمرینی عالی برای تقویت عضلات پشت ران و کمر است و می‌تواند به کاهش گودی کمر کمک کند.

برای انجام این حرکت، به شکم دراز بکشید و دست‌هایتان را زیر پیشانی قرار دهید. پاها را صاف روی زمین بگذارید و نفسی عمیق بکشید. یکی از پاها را به آرامی از زمین بلند کنید، به‌طوری‌که بدون فشار به کمر بالا بیاید. کمی در این حالت بمانید و سپس همین کار را برای پای دیگر تکرار کنید. این حرکت را در ۲ تا ۳ ست و هر بار ۱۰ تا ۱۵ تکرار انجام دهید.

تمرین پنجم

حرکت پنجم و آخر به تقویت عضلات همسترینگ (پشت ران) کمک می‌کند و می‌تواند به تراز لگن و کاهش لوردوز کمری کمک کند. برای این تمرین به یک کش مقاومتی نیاز دارید.

کش را به یک نقطه ثابت مثل پایه میز یا دستگاه بدنسازی وصل کنید و انتهای دیگر آن را دور مچ پاهایتان بیاندازید. زانوی خود را خم کرده و مچ پایتان را به سمت باسن بکشید تا کش از میله دور شود. این حرکت را برای پای دیگر نیز تکرار کنید و در حین تمرین باید کشش را در پشت ران حس کنید. این حرکت را در ۲ تا ۳ ست و هر بار ۱۰ تا ۱۵ تکرار انجام دهید.

لوردوز چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

ناهنجاری گودی کمر یا لوردوز می‌تواند همه افراد با هر جنسیتی را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی گروه‌ها بیشتر از دیگران در معرض آن هستند. این گروه‌ها شامل:

•  بزرگسالان ۵۰ ساله و بالاتر
•  کودکان در سن رشد
•  زنان باردار

لوردوز با اسکولیوز و کیفوز چه تفاوتی دارد؟

لوردوز، اسکولیوز و کیفوز، ناهنجاری‌هایی هستند که به طور مستقیم بر ستون فقرات انسان تأثیر می‌گذارند. هر یک از این شرایط بخش‌های مختلفی از کمر را به شیوه‌های متفاوت تحت تأثیر قرار می‌دهند. لوردوز به انحنا رو به جلو ستون فقرات کمری و گردنی اشاره دارد. اسکولیوز موجب چرخش و انحنای ستون فقرات قفسه سینه به سمت پهلو می‌شود و بیشتر در کودکان و نوجوانان شایع است. کیفوز، یا قوز کمر، به خمیدگی ستون فقرات قفسه سینه به سمت عقب اشاره دارد.

کلام آخر

بسیاری از افراد هرگز متوجه بدتر شدن وضعیت ستون فقرات و استخوان‌های خود نمی‌شوند. گودی کمر نیز از جمله اختلالاتی است که معمولاً هیچ علامتی ندارد و تنها زمانی متوجه آن می‌شوید که انحنای کمرتان به طور قابل توجهی افزایش یابد. با این حال، به یاد داشته باشید که لوردوز کمر حتی پس از تشخیص نیز نمی‌تواند شما را از انجام فعالیت‌های مورد علاقه‌تان بازدارد، مگر اینکه وضعیت ستون فقراتتان به شدت وخیم شده باشد. توصیه ما این است که در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

منابع: Healthline ,Cleveland Clinic