یادش بخیر، زمانی که در حال جستجو برای تاپ مورد علاقه‌تان در فروشگاه‌های آنلاین هستید. مرحله اول، جستجوی عبارت مورد نظر است و همه‌ی ما اولین عبارتی که می‌زنیم “خرید تاپ زنانه” است!
حتی یک لحظه هم به این فکر نمی‌کنیم که چرا باید به جنسیت اشاره کنیم و جالب اینجاست که تعداد صفحاتی که دقیقاً با همین عبارت مشغول تبلیغ و فروش تاپ هستند، از تعداد موهای سر ما بیشتر است. بله؛ ما هم نمی‌توانیم انکار کنیم که دنیای مد و فشن گاهی با جنسیت در ارتباط است!
آیا لباس جنسیت دارد؟
اگر بخواهیم به این سوال از دیدگاه محیط اطرافمان پاسخ دهیم، متاسفانه همه ما این واقعیت را می‌پذیریم که لباس‌ها معمولاً بر اساس جنسیت تقسیم می‌شوند. برندهای معتبر جهانی هر فصل کالکشن‌های جداگانه برای زنان و مردان معرفی می‌کنند، برندهایی وجود دارند که صرفاً لباس‌های زنانه طراحی می‌کنند، بوتیک‌های زنانه و مردانه در سرتاسر دنیا مشغول فعالیت‌اند، کمتر کسی پیدا می‌شود که پوشاندن لباس صورتی به نوزاد پسرش را پذیرفته باشد، برای آقایان هیچ‌گاه پیراهن ماکسی طراحی نشده و میلیون‌ها دلیل دیگر که همه ما روزانه با آن‌ها روبرو هستیم.
مفاهیم زنانه و مردانه تأثیر زیادی در دنیای مد دارند و فشن تلاش می‌کند تا بر اساس این دو دسته‌بندی فعالیت کند. اما آیا یک جسم بی‌جان می‌تواند جنسیت داشته باشد؟ آیا حقیقتاً نمی‌توان گفت که لباس‌ها صرفاً لباس هستند و تنها پوشنده‌ی آن‌هاست که جنسیت دارد؟
تاریخ در مورد جنسیت لباس چه می‌گوید؟
برای بررسی روند تاریخی پوشاک، باید به قرن هفدهم بازگردیم. در آن زمان، در غرب لباس‌های مردانه و زنانه تقریباً مشابه بودند؛ تا آن دوره، تقسیم‌بندی لباس‌ها بر اساس طبقه اجتماعی بود، نه جنسیت! مردان و زنان سیاست‌مدار، خانواده‌های سلطنتی و طبقه بورژوا همگی پیراهن‌های بلند، کفش‌های پاشنه‌دار، شنل‌های بلند، موهای شنیون شده و میکاپ مشابهی داشتند!
شکاف بزرگ جنسیتی در لباس که امروزه نیز مشاهده می‌شود، از فرانسه آغاز شد. در دوران سلطنت لویی چهاردهم، گروهی از خیاطان صنف خود را جدا کرده و تنها به دوخت لباس‌های زنانه پرداختند. از آن زمان به بعد، تفاوت‌های جنسیتی در لباس پوشیدن بیشتر و بیشتر شد و این روند به جایی رسید که امروزه فروشگاه‌های لباس به بخش‌های زنانه و مردانه تقسیم شده‌اند.
مردانه یا زنانه؟
در طول تاریخ، بسیاری از لباس‌های مردانه وارد دنیای پوشاک زنانه شده‌اند و کاربرد اولیه خود را از دست داده‌اند. برای مثال، دامن و کفش پاشنه‌دار در ابتدا مختص آقایان طراحی و تولید می‌شدند. دامن‌های چهارخانه معروف اسکاتلندی که در ابتدا برای مردان طراحی شده بودند، حتی با وجود تغییر کاربرد آن‌ها برای زنان، هنوز هم جزو پوشاک اصلی مردان اسکاتلندی محسوب می‌شوند.
یکی از مسائل مورد بحث در دنیای فشن امروز، استفاده زنان از لباس‌های مردانه یا برعکس، استفاده مردان از لباس‌های زنانه است. شاید عبارت “استفاده از لباس مردانه توسط خانم‌ها” برای شما عجیب نباشد، اما عبارت “استفاده از لباس زنانه توسط آقایان” ممکن است کمی غیرمنتظره به نظر برسد. این موضوع به یک مسئله جهانی تبدیل شده است. زنان لباس‌های مردانه زیادی را به استایل خود اضافه کرده‌اند؛ استایل‌هایی مانند تام‌بوی که ماهیت لباس مردانه را برای خانم‌ها تغییر داده است. از سوی دیگر، بسیاری از زنان از پوشیدن کت و شلوارهای کلاسیک مردانه لذت می‌برند.
در ابتدا، آرایش به اندازه امروز با مفاهیم جنسیتی پیوند نخورده بود. تاریخچه آرایش به ۳۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد، زمانی که مردان از نوعی لاک طبیعی برای نشان دادن ثروت خود استفاده می‌کردند. همچنین، در چین، ژاپن و مصر نیز مردان در همان دوران از آرایش استفاده می‌کردند و گاهی خانم‌ها این سبک را تقلید می‌کردند. اما با گذر زمان، آرایش وجهه مردانه خود را از دست داد و به یک ویژگی زنانه تبدیل شد. جالب اینجاست که وقتی خانم‌ها کت و شلوار می‌پوشند، پاشنه بلند می‌زنند و آرایش می‌کنند، هیچ‌کس آن را عجیب و غیرطبیعی نمی‌داند و به ندرت کسی از آن انتقاد می‌کند، ولی وقتی مردی پیراهن بلند می‌پوشد و آرایش می‌کند، بلافاصله با واکنش‌های منفی مواجه می‌شود و حتی به مشکلات روانی متهم می‌شود.
هنجارشکنی‌های سلبریتی‌ها
در ابتدا، آرایش به اندازه امروز با مفاهیم جنسیتی پیوند نخورده بود. تاریخچه آرایش به ۳۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد، زمانی که مردان از نوعی لاک طبیعی برای نشان دادن ثروت خود استفاده می‌کردند. همچنین، در چین، ژاپن و مصر نیز مردان در همان دوران از آرایش استفاده می‌کردند و گاهی خانم‌ها این سبک را تقلید می‌کردند. اما با گذر زمان، آرایش وجهه مردانه خود را از دست داد و به یک ویژگی زنانه تبدیل شد. جالب اینجاست که وقتی خانم‌ها کت و شلوار می‌پوشند، پاشنه بلند می‌زنند و آرایش می‌کنند، هیچ‌کس آن را عجیب و غیرطبیعی نمی‌داند و به ندرت کسی از آن انتقاد می‌کند، ولی وقتی مردی پیراهن بلند می‌پوشد و آرایش می‌کند، بلافاصله با واکنش‌های منفی مواجه می‌شود و حتی به مشکلات روانی متهم می‌شود.
کارا دلوین با وجود اینکه اغلب استایل‌هایی با لباس‌های به نظر مردانه می‌پوشید، هیچ‌گاه به اندازه هری استایلز و بیلی پورتر هدف حملات قرار نگرفت! زمانی که هری استایلز با پیراهن بلند آبی و کت مشکی بر روی جلد مجله ووگ قرار گرفت، موجی از واکنش‌ها به راه افتاد! جامعه به دو گروه تقسیم شد؛ گروهی که او را تحسین می‌کردند و گروهی که این نوع پوشش را برای مردان نامناسب می‌دانستند.
واقعیت امر
واقعیت این است که هیچ علمی وجود ندارد که جنسیت داشتن لباس‌ها را تایید کند. جنسیت دادن به لباس‌ها نه تنها نادرست است، بلکه پوشیدن لباس‌ها را برای افراد تراجنسیتی دشوارتر می‌کند و حتی دیگر افراد را نیز سردرگم می‌سازد. در روانشناسی، مفهومی به نام “مبدل‌پوشی” وجود دارد که در آن فرد بدون تمایلات تراجنسیتی یا دلیل خاصی، ترجیح می‌دهد لباس‌های جنس مخالف خود را بپوشد. نکته اصلی این است که لباس‌ها هیچ‌گونه جنسیتی ندارند!
از ابتدا هیچ‌گاه لباس‌ها جنسیت نداشتند و تنها مسائل فرهنگی و عرفی بوده که باعث شده است تا به لباس‌ها جنسیت بدهیم. در سال‌های اخیر با محبوبیت سبک یونی‌سکس (بدون جنسیت)، بسیاری از افراد از نظرات منفی جامعه رهایی یافته‌اند، اما حتی بحث لباس‌های یونی‌سکس نیز نتوانسته به از بین بردن مفهوم جنسیت در لباس‌ها کمک کند!
چرا که لباس‌های یونی‌سکس به گونه‌ای طراحی می‌شوند که هم مردان و هم زنان قادر به پوشیدن آن‌ها هستند. اما آنچه که ما به دنبال آن هستیم، این است که آقایان هم به راحتی مانند خانم‌ها که کت و شلوار می‌پوشند، بتوانند پیراهن‌های زنانه بپوشند، و مردان در سراسر جهان بتوانند به راحتی آرایش کنند. این تغییر نباید تنها محدود به گروه‌های خاص مانند مردان بومی قبایل آفریقا باشد که از ابتدا آرایش می‌کرده‌اند و برای آن‌ها بخشی از فرهنگ مردانه است. هدف این است که برای مثال داشتن رژلب توسط یک مرد ایرانی دیگر چیزی عجیب و ناپسند نباشد، یا پوشاندن لباس آبی به نوزاد پسر دیگر به یک کلیشه تبدیل نشود.
برد پیت
شاید برایتان جالب باشد که برد پیت، ستاره مشهور هالیوود، گاهی اوقات استایلی بدون جنسیت انتخاب می‌کند. این بازیگر برجسته در مراسم فرش قرمز فیلم Bullet Train در برلین با پوشیدن دامن، هوادارانش را شگفت‌زده کرد. البته دیگر اجزای استایل او همچنان مردانه و معمولی بودند و تنها دامنش به چشم می‌آمد. این انتخاب لباس او در رسانه‌ها جنجال‌برانگیز شد، اما منتقدان مد به دلیل ترویج و عادی‌سازی سبک «مد بدون جنسیت» او را تحسین کردند.
کریستن استورات
کریستن استوارت از جمله سلبریتی‌هایی است که بسیار زیاد از سبک بدون جنسیت در پوشش خود استفاده می‌کند و می‌توان گفت به نوعی از اولین افراد مشهوری محسوب می‌شود که این سبک را امتحان کرده است. او اکثرا کت و شلوار و کفش‌های مردانه می‌پوشد اما گاهی با انتخاب پارچه‌های زرق و برق‌دار یا طرح‌های گل‌گلی، جلوه‌ی استایلش را بیشتر می‌کند.
این استایل او مربوط به نمایشگاه برند معروف شنل است که در تابستان 2019 در پاریس برگزار شد.
وظیفه‌ی ما
اگر تا این بخش از مطلب پیش آمده‌اید، تا حد زیادی کار خود را انجام داده‌اید، چرا که وقت خود را صرف خواندن مطلبی درباره‌ی عدم جنسیت لباس‌ها کرده‌اید. اکنون آنچه می‌توانیم انجام دهیم این است که اگر خودمان لباس‌هایی متناسب با جنسیت‌مان می‌پوشیم، نباید کسانی را که از لباس‌هایی با نگرش جنسیتی متفاوت استفاده می‌کنند، به اختلال یا بیماری محکوم کنیم. همچنین، باید از استفاده از برچسب‌های “مردانه” یا “زنانه” برای رنگ‌ها و لباس‌ها خودداری کرده و به خودمان اجازه ندهیم درباره‌ی انتخاب‌های دیگران نظر بدهیم.
نظرات کاربران