چرا سلول‌هایی که باید زندگی‌بخش باشند، به دشمن جان تبدیل می‌شوند؟ سرطان ریه مسئله‌ای است که سال‌هاست متخصصان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری که معمولاً ناشی از عادات ناسالم زندگی است، سالانه جان میلیون‌ها نفر را می‌گیرد. اما آیا با شناخت بهتر این بیماری می‌توان به راهکارهای مؤثرتری برای مقابله با آن دست یافت؟ آیا سرطان ریه واقعاً کشنده است؟
سرطان ریه زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های ریه به جای انجام وظایف طبیعی خود، به طور غیرقابل کنترلی شروع به رشد می‌کنند. این رشد غیرطبیعی می‌تواند منجر به تشکیل تومورهایی در ریه‌ها شود که در صورت عدم تشخیص به موقع، ممکن است به سایر نقاط بدن نیز گسترش یابند. با این حال، افزایش آگاهی و تشخیص زودهنگام می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود و درمان این بیماری داشته باشد. در این مقاله، ابعاد مختلف سرطان ریه، از علل بروز آن تا روش‌های درمان و پیشگیری، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه نوعی بیماری است که در آن سلول‌های سالم ریه دچار تغییرات غیرعادی شده و به شکلی کنترل‌ناپذیر شروع به رشد می‌کنند و توده‌ای را شکل می‌دهند. این توده می‌تواند به بافت‌های اطراف نفوذ کرده و حتی به نواحی دیگر بدن گسترش یابد. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و متأسفانه یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در سطح جهان است.
ریه‌ها اندام‌های حیاتی هستند که مسئول تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن در بدن‌اند. وقتی سلول‌های ریه دچار تغییرات ژنتیکی می‌شوند، به جای انجام وظایف طبیعی خود، به سلول‌های سرطانی تبدیل شده و به‌طور غیرقابل کنترلی تکثیر می‌شوند که این وضعیت سلامت کل بدن را به خطر می‌اندازد. پیشنهاد می‌کنیم یک پالس اکسیمتر در خانه داشته باشید تا در مواقع ضروری از آن استفاده کنید. پالس اکسیمتر دستگاهی است که درصد اشباع اکسیژن خون سرخرگ را اندازه‌گیری می‌کند. این ابزار قابل حمل به‌ویژه برای استفاده در شرایط اضطراری طراحی شده و معمولاً از طریق انگشت دست به اندازه‌گیری اشباع اکسیژن می‌پردازد. قیمت پالس اکسیمتر در بازار متفاوت است و با کمی جست‌وجو می‌توانید دستگاهی با هزینه مناسب پیدا کنید.
اکثر اوقات، سرطان ریه در مرحله‌ای تشخیص داده می‌شود که به سایر نواحی بدن گسترش یافته است، زیرا در مراحل اولیه معمولاً علائم خاصی بروز نمی‌کند. این بیماری بیشتر در افراد مسن و به‌ویژه در میان سیگاری‌ها شایع است، هرچند افراد غیرسیگاری نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. به‌طور کلی، سرطان ریه به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- سرطان ریه غیر کوچک سلول (NSCLC): این نوع حدود ۸۵ درصد از سرطان‌های ریه را تشکیل می‌دهد که شامل آدنوکارسینوما، کارسینوم سلول سنگفرشی و کارسینوم سلول بزرگ می‌شود.
- سرطان ریه سلول کوچک (SCLC): این نوع سرطان ۱۵ درصد باقی‌مانده موارد را شامل می‌شود که معمولا در بخش‌های میانی ریه شروع می‌شود و نسبت به NSCLC سرعت بیشتری در گسترش دارد.
تشخیص سرطان ریه
تشخیص سرطان ریه معمولاً با انجام آزمایش‌های تصویربرداری، از جمله اشعه ایکس، آغاز می‌شود؛ به‌ویژه اگر شما سیگاری باشید یا علائم نگران‌کننده‌ای داشته باشید. افرادی که در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان ریه قرار دارند، می‌توانند هر ساله تحت غربالگری با سی‌تی‌اسکن با دوز پایین قرار گیرند. این نوع غربالگری عمدتاً برای افراد بالای ۵۰ سال که سال‌ها سیگار کشیده‌اند یا اخیراً ترک کرده‌اند، توصیه می‌شود.
اگر به سرطان ریه مشکوک باشید، پزشک ممکن است تعدادی آزمایش برای شناسایی سلول‌های سرطانی و رد سایر شرایط انجام دهد. این آزمایش‌ها شامل انواع تصویربرداری مثل MRI و PET اسکن، سیتولوژی خلط (بررسی خلط سرفه شده) و بیوپسی (برداشتن نمونه بافت برای آزمایش) هستند. تحلیل این نمونه‌ها در آزمایشگاه به شناسایی نوع سرطان ریه و راهنمایی در انتخاب روش درمان کمک می‌کند. توصیه می‌کنیم آزمایش سرطان ریه را در خانه انجام ندهید و حتماً به یک متخصص مراجعه کنید. ممکن است علائمی که تجربه می‌کنید ناشی از دلایل دیگری باشد که فقط شبیه سرطان ریه هستند؛ حتی ممکن است دلیل سرفه شما آلرژی باشد.
علائم سرطان ریه
برای درمان سرطان ریه، صرفاً دانستن قیمت دستگاه بخور و خرید آن کافی نیست؛ بلکه باید با مشورت پزشک، روش درمانی مناسب را انتخاب کنید. اما قبل از هر چیز، بهتر است با علائم این بیماری آشنا شویم. سرطان ریه در مراحل اولیه معمولاً بی‌علامت است، اما با پیشرفت بیماری، علائمی ظاهر می‌شود که ناشی از تأثیر تومور بر بافت ریه و نواحی اطراف آن است. برخی از رایج‌ترین علائم سرطان ریه در مراحل اولیه عبارتند از:
- سرفه مداوم یا بدتر شدن سرفه‌های قبلی
- خس‌خس سینه
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- سرفه همراه با خون
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- خستگی مداوم
- عفونت‌های مکرر ریه مانند برونشیت یا ذات‌الریه
این علائم ممکن است در افراد مختلف به اشکال گوناگونی بروز کنند. در حالی که هر دو جنس مرد و زن در معرض خطر سرطان ریه هستند، به نظر می‌رسد نوع سرطان‌ها در زنان و مردان متفاوت باشد.
علائم سرطان ریه در مردان
مردان بیشتر به سرطان سلول سنگفرشی یا سرطان ریه غیر کوچک سلول (NSCLC) مبتلا می‌شوند که معمولاً مجاری هوایی اصلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل، علائم شدیدتری در مردان مشاهده می‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- سرفه مداوم و شدید
- سرفه همراه با خون
- تنگی نفس و مشکلات جدی در تنفس
- خس‌خس سینه
- عفونت‌های مکرر ریه
مردان سیگاری بیشتر در معرض این نوع سرطان‌ها هستند و علائم معمولاً زودتر بروز می‌کنند، که این امر منجر به تشخیص سریع‌تر بیماری می‌شود. آدنوکارسینوما (نوعی دیگر از NSCLC) در سال‌های اخیر در مردان شایع‌تر شده و بیشتر در بافت‌های نزدیک به لبه‌های ریه‌ها رشد می‌کند. این نوع سرطان معمولاً در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد، اما وقتی علائم ظاهر شوند، ممکن است شامل تنگی نفس، خستگی و درد در ناحیه کمر یا شانه باشد.
در مراحل پایانی سرطان ریه، علائمی مانند سرفه‌های مداوم، مشکل در تنفس و کاهش اشتها مشاهده می‌شود. همچنین، اگر سرطان به نواحی دیگر بدن مانند استخوان‌ها یا مغز گسترش یابد، ممکن است مشکلاتی نظیر درد شدید، سردرد و اختلالات بینایی نیز بروز کند.
علائم سرطان ریه در زنان
علائم سرطان ریه در زنان شباهت زیادی به علائم این بیماری در مردان دارد. زنان معمولاً به نوعی از سرطان ریه مبتلا می‌شوند که در نواحی محیطی‌تر ریه‌ها مانند آدنوکارسینوما رشد می‌کند؛ به همین دلیل، علائم ممکن است به شکل متفاوت‌تری از مردان ظاهر شوند. به‌طور کلی، علائم سرطان ریه در زنان شامل موارد زیر است:
- خستگی زودرس
- تنگی نفس یا عدم تحمل فعالیت‌های ورزشی
- درد در ناحیه کمر یا شانه‌ها
- درد قفسه سینه
- عفونت‌های تنفسی مکرر
- سرفه مداوم
- سرفه همراه با خون (هموپتیزی)
- کاهش وزن ناخواسته
- از دست دادن اشتها
- احساس ناخوشی عمومی
علائم عمومی مانند تنگی نفس و سرفه‌های خفیف ممکن است به‌صورت واضح و شدید نمایان نشوند. این نوع سرطان در زنان غیرسیگاری نیز شایع‌تر است و ممکن است در مراحل اولیه، تشخیص بیماری دشوارتر باشد.
درمان سرطان ریه
این بیماری را دست‌کم نگیرید؛ به خاطر داشته باشید که درمان سرطان ریه به سادگی درمان عفونت گوش نیست و باید به آن توجه ویژه‌ای شود. درمان این نوع سرطان معمولاً با جراحی آغاز می‌شود، اما اگر وضعیت سرطان وخیم باشد یا به سایر نقاط بدن گسترش یافته باشد، ممکن است جراحی امکان‌پذیر نباشد. در این شرایط، پزشکان از داروها و پرتودرمانی استفاده می‌کنند. تیم درمانی شما هنگام برنامه‌ریزی برای درمان به عوامل مختلفی از جمله سلامت عمومی شما، نوع سرطان و ترجیحات شخصی‌تان توجه خواهد کرد. اجازه دهید در ادامه، انواع روش‌های درمان سرطان ریه را برایتان توضیح دهیم:
- جراحی: عمل جراحی به عنوان نخستین گزینه درمان سرطان ریه در نظر گرفته می‌شود. هدف از این جراحی حذف بافت‌های سرطانی ریه و نواحی اطراف آن است که ممکن است به سرطان مبتلا شده باشند. در برخی موارد، قبل از جراحی، از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور استفاده می‌شود.
- پرتودرمانی: در این روش، از پرتوهای پرانرژی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی ممکن است پیش از جراحی به منظور کوچک کردن تومور یا پس از آن برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده به کار رود. این روش به‌ویژه برای سرطان‌هایی که هنوز به مناطق دیگر بدن گسترش نیافته‌اند، موثر است.
- شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی با استفاده از داروهای قوی به کاهش یا کشتن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این درمان می‌تواند به‌عنوان یک اقدام اولیه یا پس از جراحی برای حذف سلول‌های باقی‌مانده به کار رود. شیمی‌درمانی به‌ویژه برای تومورهایی که به سرعت رشد می‌کنند و به نقاط دیگر بدن گسترش یافته‌اند، مفید است. این داروها عمدتاً سلول‌های در حال تقسیم را هدف قرار می‌دهند.
- رادیوتراپی: در مواردی که جراحی ممکن نیست، رادیوتراپی به‌عنوان درمان اصلی یا برای تسکین علائم استفاده می‌شود. این درمان به گونه‌ای طراحی شده است که حداکثر آسیب به بافت‌های سالم اطراف را کاهش دهد، اما ممکن است عوارض جانبی نظیر خستگی و تحریک پوست به همراه داشته باشد.
- درمان هدفمند: این نوع درمان شامل داروهایی است که به‌طور خاص روی سلول‌های سرطانی تاثیر می‌گذارد. این داروها می‌توانند روند تقسیم سلولی را متوقف کرده و رشد سرطان را کند کنند. این روش عمدتاً برای بیمارانی که نوع خاصی از سرطان دارند و به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند، در نظر گرفته می‌شود.
- درمان سرطان پیشرفته: در شرایطی که سرطان به شدت پیشرفت کرده و تومور بزرگ شده باشد (سرطان ریه بدخیم)، پزشکان معمولاً از ترکیب پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند. هدف اصلی این درمان‌ها کاهش اندازه تومور و تسکین علائم و درد ناشی از بیماری است. پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پرانرژی سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد و شیمی‌درمانی با داروهای قوی به مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این درمان‌ها بر اساس وضعیت کلی بیمار و نوع و مرحله سرطان طراحی می‌شوند.
- ایمونوتراپی: ایمونوتراپی سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند تا به طور موثرتری با سلول‌های سرطانی مبارزه کند. در این روش، داروها به سلول‌های ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرند. این درمان می‌تواند به‌ویژه برای افرادی که جراحی برای آن‌ها گزینه مناسبی نیست، مفید باشد. همچنین، در کنار این درمان، استفاده از روش‌های مؤثر برای پاکسازی ریه‌ها با مشاوره پزشک می‌تواند مفید واقع شود.
درمان خانگی سرطان ریه چیست؟ راه‌هایی برای کنترل علائم
برخی افراد برای درمان سرطان ریه، به استفاده از مکمل‌های گیاهی جهت کاهش علائم و تقویت درمان‌های رایج مانند شیمی‌درمانی روی می‌آورند. همواره پیشنهاد می‌شود قبل از آغاز هرگونه درمان گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید. این روش‌های خانگی معمولاً به عنوان مکمل درمانی در کنار سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- گون: این گیاه می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و از رشد تومورها جلوگیری کند. همچنین ممکن است باعث افزایش اثر بخشی داروهای شیمی‌درمانی نیز شود.
- ریشه شیرین بیان: این ریشه به‌عنوان یک ماده خلط‌آور شناخته می‌شود و می‌تواند در تسریع ترشح مخاط و کاهش سرفه و تنگی نفس مؤثر باشد. شیرین بیان همچنین یک گزینه عالی برای پاکسازی ریه‌ها به حساب می‌آید.
- ریشه مارچوبه: این گیاه تا حد زیادی می‌تواند به از بین بردن سلول‌های سرطانی ریه کمک کرده و از رشد آن‌ها جلوگیری کند.
درمان خانگی ذات الریه چیست؟
ذات‌الریه یک بیماری عفونی است که موجب التهاب کیسه‌های هوایی در یکی یا هر دو ریه می‌شود. این کیسه‌ها ممکن است با مایع یا چرک پر شوند و منجر به سرفه همراه با خلط یا چرک، تب، لرز و دشواری در تنفس گردند. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است داروهایی برای مقابله با باکتری‌ها یا ویروس‌ها تجویز کند. ذات‌الریه یک وضعیت جدی است و درمان‌های خانگی نمی‌توانند آن را درمان یا بهبود بخشند، اما می‌توانید با چند روش خانگی علائم آن را کاهش دهید:
- نوشیدن مایعاتی مانند آب، چای گرم و سوپ و پرهیز از مصرف کافئین و الکل
- استفاده از کمپرس گرم با گذاشتن یک پارچه گرم بر روی پیشانی یا گردن
- سرفه کردن به‌درستی (به جلو خم شوید و یک بالش را به شکم فشار دهید)
- استفاده از بخار حمام گرم یا دستگاه بخور
- اضافه کردن زردچوبه به غذا یا چای
- استراحت کافی
- اجتناب از دود
آیا سرطان ریه درمان دارد؟
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که «آیا سرطان ریه قابل درمان است؟» باید بگوییم که سرطان ریه می‌تواند یک فرایند بهبودی طولانی‌مدت را به همراه داشته باشد. برخی از انواع این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام، قبل از گسترش، می‌توانند قابل بهبودی در نظر گرفته شوند. با این حال، پزشکان در مورد امکان درمان کامل این نوع سرطان‌ها اطمینان کامل ندارند.
حتی اگر درمان این سرطان با موفقیت انجام شود و شما به‌طور کامل از آن خلاص شوید، همچنان خطر بازگشت بیماری تا چندین سال بعد از درمان وجود دارد. احتمال عود سرطان در افرادی که به آدنوکارسینوم مبتلا هستند، بیشتر از کسانی است که به سرطان ریه سلول سنگفرشی دچار شده‌اند.
چه عواملی باعث سرطان ریه می‌شود؟
سرطان ریه می‌تواند به دلیل تغییرات و جهش‌های سلولی در ریه‌ها ایجاد شود که عمدتاً ناشی از استنشاق مواد خطرناک و سمی است. سیگار کشیدن بزرگ‌ترین عامل بروز این بیماری به شمار می‌آید و تقریباً ۹۰ درصد از موارد به آن مرتبط هستند.
علاوه بر این، رادون، یک گاز رادیواکتیو بی‌رنگ و بی‌بو، دومین عامل مهم سرطان ریه محسوب می‌شود که می‌تواند به منازل نفوذ کند و در ترکیب با سیگار کشیدن، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. همچنین، قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خطرناک مانند آزبست و اورانیوم و وجود سابقه خانوادگی سرطان ریه نیز می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری و بروز علائم جدی را افزایش دهد. به یاد داشته باشید که در صورت مواجهه با این عوامل، مشاوره با پزشک ضروری است.
امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان ریه
در پاسخ به این سوال که “فرد مبتلا به سرطان ریه چه مدت زنده می‌ماند”، باید گفت که این موضوع به عوامل مختلفی از جمله نوع درمان‌ها و وضعیت روحی بیمار در طول درمان بستگی دارد. به‌طور کلی، حدود ۴۰ درصد از بیماران (تقریباً ۴۰ نفر از هر ۱۰۰ نفر) می‌توانند یک سال یا بیشتر پس از تشخیص سرطان خود زنده بمانند. همچنین، تقریباً ۱۵ درصد از این افراد (۱۵ نفر از هر ۱۰۰ نفر) بیش از ۵ سال زندگی می‌کنند و تنها ۱۰ درصد (۱۰ نفر از هر ۱۰۰ نفر) می‌توانند ۱۰ سال یا بیشتر پس از تشخیص به زندگی خود ادامه دهند.
نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که زندگی در محیط‌های آلوده و استنشاق هوای ناسالم می‌تواند تأثیر منفی بر روند درمان و کاهش طول عمر داشته باشد. همچنین، مراجعه به موقع به یک متخصص ریه با تجربه می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد.
نتیجه گیری
سرطان ریه یکی از رایج‌ترین انواع سرطان است که عمدتاً به علت سیگار کشیدن بروز می‌کند. با این حال، عوامل دیگری مانند آلودگی هوا، سابقه خانوادگی و برخی مواد شیمیایی نیز می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. تشخیص زودهنگام این بیماری نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد. برای مقابله با سرطان ریه، روش‌های درمانی متنوعی از جمله جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی وجود دارد. همچنین، تغییر سبک زندگی به سمت سلامت، ترک سیگار و شرکت در غربالگری‌های منظم از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری و بهبود کیفیت زندگی بیماران به شمار می‌روند. با وجود چالش‌های موجود، پیشرفت‌های اخیر در عرصه پزشکی امید به بهبودی بیماران مبتلا به سرطان ریه را افزایش داده است.
منابع: mayoclinic ، lung ، healthdirect ، cancer
نظرات کاربران