ایران گامی بزرگ در مسیر توسعه علوم پیشرفته برداشت و از افتتاح آزمایشگاه ملی ارتباطات کوانتومی و نخستین آزمایشگاه ساعت اتمی کشور خبر داد. حسین افشین، معاون رئیسجمهور در امور علم، فناوری و اقتصاد دانشبنیان، با اعلام این خبر اظهار داشت که این دو مرکز علمی نقش محوری در ارتقای توان فناورانه کشور، بهویژه در حوزه امنیت اطلاعات و فناوریهای دقیق خواهند داشت. تأسیس این مراکز، فصل تازهای را در مسیر توسعه زیرساختهای علمی و فناوری ایران رقم خواهد زد.
آزمایشگاه ملی ارتباطات کوانتومی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایجاد میشود و مأموریت اصلی آن، طراحی، آزمایش و پیادهسازی فناوریهای نوین ارتباطی مبتنی بر اصول فیزیک کوانتوم است. این فناوریها قادرند امنیت ارتباطات را در سطحی بسیار بالاتر از سامانههای رمزنگاری کلاسیک تأمین کنند. در دنیای امروز، که تهدیدات سایبری و نفوذ به شبکههای اطلاعاتی به یکی از مهمترین چالشهای جهانی تبدیل شده است، توسعه سامانههای کوانتومی میتواند انقلابی در امنیت ملی کشورها ایجاد کند.
همزمان با این اقدام، ایران در حال راهاندازی نخستین آزمایشگاه ساعت اتمی خود نیز هست. ساعتهای اتمی بهعنوان دقیقترین ابزار اندازهگیری زمان در جهان شناخته میشوند و پایه بسیاری از فناوریهای حساس مانند سامانههای موقعیتیاب جهانی (GPS)، ارتباطات ماهوارهای، ناوبری هوافضا و حتی شبکههای بانکی بینالمللی هستند. ایجاد چنین آزمایشگاهی در کشور، نهتنها گامی مهم در جهت استقلال علمی محسوب میشود، بلکه زیرساختی اساسی برای توسعه فناوریهای کوانتومی و سنجشهای فوقدقیق فراهم میآورد.
حسین افشین در این باره گفت: «توسعه زیرساختهای آزمایشگاهی، نخستین و بنیادیترین گام در هر حوزه علمی نوین است. وجود چنین مراکزی به ما امکان میدهد تا علم واقعی را از شبهعلم تفکیک کنیم و مسیر توسعه فناوریهای بومی را هموار سازیم. که آزمایشگاههای جدید، علاوه بر ایفای نقش آموزشی و پژوهشی، بستری برای همکاری میان مراکز علمی، دانشگاهها و صنایع دانشبنیان کشور خواهند بود.»
ارتباطات کوانتومی بهعنوان یکی از پرچالشترین اما امیدبخشترین شاخههای فناوری کوانتومی شناخته میشود. در این فناوری، دادهها از طریق ذرات بنیادی مانند فوتونها منتقل میشوند و هرگونه تلاش برای استراق سمع یا نفوذ، بلافاصله قابل تشخیص است. این ویژگی باعث میشود تا ارتباطات کوانتومی بهعنوان امنترین روش تبادل اطلاعات در سطح جهان شناخته شود. کشورهایی چون چین، ایالات متحده، روسیه و اتحادیه اروپا نیز سرمایهگذاریهای کلانی در این زمینه انجام دادهاند و ایران با راهاندازی این آزمایشگاه در مسیر همترازی علمی با قدرتهای فناوری جهانی گام برمیدارد.
از سوی دیگر، آزمایشگاه ساعت اتمی، جایگاه ویژهای در شبکه ملی زمان و فرکانس کشور خواهد داشت. تاکنون ایران برای بسیاری از سامانههای زمانسنجی دقیق، وابسته به دادههای بینالمللی بود، اما با بهرهبرداری از این مرکز، امکان خودکفایی در تولید و کالیبراسیون زمان و فرکانسهای استاندارد فراهم میشود. این موضوع بهویژه برای صنایع نظامی، فضایی و مخابراتی کشور اهمیتی حیاتی دارد.
به گفته افشین، دولت برای پیشبرد برنامه ملی فناوریهای کوانتومی، مجموعهای از سیاستهای حمایتی را تدوین کرده است. در این راستا، میزان سرمایهگذاری در پروژههای کوانتومی نسبت به سایر حوزههای علمی دو تا سه برابر افزایش یافته و در ۱۲ دانشگاه کشور، رشتهها و دروس تخصصی مرتبط با علوم و مهندسی کوانتوم راهاندازی شده است. وی خاطرنشان کرد که طی سال گذشته، حدود سه میلیون دلار برای توسعه زیرساختهای آزمایشگاهی در دانشگاههای پیشرو اختصاص یافته و این رقم در سال آینده افزایش خواهد یافت.
او همچنین از برنامهریزی برای ایجاد شبکه ملی پژوهشهای کوانتومی خبر داد؛ شبکهای که هدف آن، همافزایی میان پژوهشگران، دانشگاهها، شرکتهای دانشبنیان و مراکز صنعتی فعال در این حوزه است. این شبکه قرار است بستر انتقال دانش، تبادل تجربیات و شکلگیری پروژههای مشترک میان بخشهای مختلف علمی کشور باشد.
افشین در ادامه سخنان خود تأکید کرد: «کشورهایی که بتوانند زیرساختهای کوانتومی خود را تقویت کنند، در آیندهای نزدیک نقش تعیینکنندهای در امنیت دیجیتال، اقتصاد دادهمحور و حتی دیپلماسی فناورانه خواهند داشت. ایران نیز با برنامهریزی هدفمند، درصدد است سهم قابلتوجهی از این عرصه نوظهور جهانی را به خود اختصاص دهد.»
کارشناسان حوزه علم و فناوری معتقدند که ورود ایران به حوزه فناوریهای کوانتومی، میتواند زمینهساز جهشی بزرگ در علوم پایه، مهندسی، مخابرات و حتی پزشکی شود. از دید آنان، ارتباطات کوانتومی نهتنها امنیت ارتباطات داخلی و خارجی کشور را ارتقا میدهد، بلکه میتواند پایهگذار نسل جدیدی از شبکههای ملی داده با سطح اطمینان بسیار بالا باشد.
در پایان، معاون رئیسجمهور با اشاره به چشمانداز آینده این پروژهها اظهار داشت: «هدف ما این است که ایران تا پنج سال آینده، به یکی از کشورهای پیشرو منطقه در حوزه فناوریهای کوانتومی تبدیل شود. این مسیر نیازمند استمرار حمایت مالی، تربیت نیروی انسانی متخصص و همکاری گسترده بین دانشگاهها و بخش خصوصی است.»
با افتتاح این دو آزمایشگاه ملی، ایران در عمل به جرگه کشورهایی پیوسته است که با نگاه به آینده، سرمایهگذاری در فناوریهای بنیادین را در دستور کار قرار دادهاند. این اقدام، نهتنها نمادی از بلوغ علمی کشور است، بلکه نشاندهنده عزم ملی برای دستیابی به جایگاهی شایسته در عرصه فناوریهای نوین جهان به شمار میرود.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران