اگرچه اروپاییان و آمریکایی‌ها چای را به عنوان یک نوشیدنی انگلیسی می‌شناسند، اما ریشه این نوشیدنی خوشمزه در آسیا قرار دارد و تاریخ آن با افسانه‌ها و اسطوره‌های فراوانی گره خورده است.
کشت چای از کدام کشور آغاز شد؟
چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در سطح جهان است و پس از آب، دومین نوشیدنی پرمصرف به شمار می‌آید. قدمت کشت گیاه چای، معروف به کاملیا سیننسیس، به ۵۰۰۰ سال پیش در چین برمی‌گردد. به دلیل خواص فراوان چای، کشت آن به تدریج در آسیا افزایش یافت و سپس به تمامی نقاط جهان گسترش پیدا کرد.
مزارع کشت چای – چین – ۱۸۴۷
چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در سطح جهان است و پس از آب، دومین نوشیدنی پرمصرف به شمار می‌آید. قدمت کشت گیاه چای، معروف به کاملیا سیننسیس، به ۵۰۰۰ سال پیش در چین برمی‌گردد. به دلیل خواص فراوان چای، کشت آن به تدریج در آسیا افزایش یافت و سپس به تمامی نقاط جهان گسترش پیدا کرد.
کارگران هندی در کارخانه چای – شهر دارجلینگ – ۱۸۶۵
ریشه واژه “چای” از کجاست؟
این واژه از خاستگاه چای، یعنی کشور چین، نشأت گرفته است. چینی‌ها برای چای دو تلفظ متفاوت داشتند: در گویش چینی جنوبی به صورت “چای” و در گویش چینی شمالی به شکل “تِی” تلفظ می‌شد. هر دو این تلفظ‌ها از یک واژه قدیمی در چین هستند. اروپاییان به تبعیت از استان آمو در شمال چین، واژه “Tea” (مشتق از “تی”) را برای این نوشیدنی انتخاب کردند. در آسیا و شمال آفریقا، با توجه به واژه “چا” در استان کانتون در جنوب چین، واژه “چای” به عنوان نام این نوشیدنی محبوب برگزیده شد.
کارخانه چای – چین
در گذشته، چای به عنوان یک نوشیدنی شفابخش و دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفت و همچنین در مناسبت‌های سلطنتی و مذهبی به عنوان نشانه‌ای از جایگاه اجتماعی، به عنوان یک نوشیدنی ممتاز سرو می‌شد. واضح است که چای نقش مهمی در فرهنگ آسیایی‌ها ایفا می‌کند.
چای در سایر نقاط جهان
تا این لحظه با چای و مسیری که طی کرده آشنا شدید. روندی که باعث شده به دومین نوشیدنی پرطرفدار دنیا تبدیل شود. نوبت آن شده که اندکی درباره چای در کشورهای دیگر صحبت کنیم.
هنگ کنگ
چای در هنگ‌کنگ هم به شدت محبوب است و به جز چای یوما که مختص به مناطق جنوبی چین است، نسخه‌ای از چای انگلیسی و چای مشهور هنگ‌کنگی که همراه با شیر است را هم دارند.
کره
چای از دوران باستان بخشی از مراسم‌های اشرافی در کره بوده است. این مراسم به دو نوع روزانه و ویژه تقسیم می‌شود؛ نوع روزانه آن در شرایط عادی و نوع ویژه برای موقعیت‌های خاص برگزار می‌شود. کره به خاطر مراسم چای که با دقت و جزئیات فراوان انجام می‌گیرد، شهرت دارد. در این مراسم، انواع مختلفی از چای سبز و معادل‌های آن، مانند چای داوودی، برنجاسپ و برگ خرمالو سرو می‌شود.
ویتنام
چای خوش عطر ویتنام سال‌ها فقط مصرف داخلی داشت. این کشور هم چای‌های معطر فوق‌العاده‌ای دارد، مانند چای یاس و لوتوس که امروز شهرت جهانی دارند و همین‌طور چای سیاه و اولانگ.
ورود چای به ژاپن
در متنی که توسط یک راهب بودایی نوشته شده است، اشاره شده که ورود چای به ژاپن به قرن نهم میلادی برمی‌گردد. در آن زمان، چای به یک نوشیدنی محبوب در میان طبقات مذهبی ژاپن تبدیل شد. پس از آن، راهبان و مبلغان ژاپنی به چین فرستاده شدند تا فرهنگ و روش‌های کشت چای را بیاموزند.
مراسم نوشیدن چای – ژاپن – ۱۹۰۲
شواهد حاکی از آن است که برای اولین بار بذر چای چینی از طریق کاهنی به نام ساخو در سال ۸۰۵ و سپس توسط فردی دیگر به نام کوکای در سال ۸۰۶ به ژاپن وارد شده است. در دوران سلطنت پادشاه ساگا، کشت چای در ژاپن گسترش یافت و چای به یک نوشیدنی محبوب در میان طبقات سلطنتی تبدیل شد.
امپراطور ساگا، پادشاه ژاپنی توسعه‌دهنده کشت چای در ژاپن
ورود چای به اروپا
در سده هفدهم، چای توسط هلندی‌ها از چین به اروپا منتقل شد. یک پزشک هلندی به نام نیکولاس تولپ در کتاب خود نوشته است که نوشیدن چای می‌تواند تمامی بیماری‌ها را از بین ببرد و عمر را طولانی‌تر کند. همچنین، ملکه انگلستان برای اولین بار در قرن هجدهم چای را به جای آبجو در صبحانه مصرف کرد. امروزه نوشیدن چای در انگلستان بسیار محبوب است و زمان خاصی به نام “Tea Time” برای این منظور تعیین شده است. فرهنگ نوشیدن چای در انگلستان به طور کامل در مقاله‌ای با عنوان “فرهنگ نوشیدن چای در کشورهای مختلف چگونه است؟” توضیح داده شده است.
مهمانی نوشیدن چای – تی تایم – انگلستان
گیاهی که مانده‌اش، بیشتر طرفدار پیدا کرد!
تبدیل چای سبز به چای سیاه به‌طور عمده تحت تأثیر خلاقیت و علم بوده است. تمام انواع چای، شامل سبز، سیاه، سفید، اولانگ، پوره و زرد، از یک گیاه به نام کاملیا سیننسیس که بومی چین است، به دست می‌آیند. تفاوت در انواع و طعم‌های مختلف به روش‌های کشت و فرآیندهای پس از برداشت مربوط می‌شود. به همین دلیل، زمانی که اروپاییان متوجه شدند برگ‌های چای بدون خشک شدن به آنها نمی‌رسند، آنها تصمیم به اکسیداسیون طبیعی و سپس خشک‌کردن برگ‌ها گرفتند. این فرآیند باعث تیره‌شدن رنگ برگ‌ها و ایجاد چای سیاه شد. در حالی که چینی‌ها همچنان چای سبز را ترجیح می‌دهند، اروپایی‌ها چای سیاه را بیشتر می‌پسندند.
ورود چای به ایران
با اینکه امروزه چای پرمصرف‌ترین نوشیدنی در ایران به حساب می‌آید، سابقه کشت چای در کشور به حدود ۱۱۰ سال پیش برمی‌گردد. در واقع، مصرف چای سیاه در ایران از اواخر قرن پانزدهم و آغاز قرن شانزدهم شروع شده است، اما کشت آن تنها حدود یک قرن قدمت دارد.
امیرکبیر در قرن هجدهم دو دست ظروف چای‌خوری، شامل یک سماور نقره‌ای از دولت فرانسه و یک سماور دیگر از یک تاجر روسی دریافت کرد و انحصار ساخت سماور با حمایت دولتی را به یک استادکار در اصفهان واگذار کرد. بنابراین، از این مشاهدات می‌توان نتیجه گرفت که در آن زمان ایرانی‌ها با چای آشنا بوده‌اند.
در گذشته، قهوه نوشیدنی رایج ایرانی‌ها بود، اما به دلیل فاصله ایران با کشورهای تولیدکننده قهوه و دشواری حمل‌ونقل در آن زمان، همچنین نزدیکی ایران به چین و هند و وجود جاده‌های مناسبی مانند جاده ابریشم، چای به راحتی جایگزین قهوه شد.
چایخانه ایرانی
شخصی به نام حاج محمد اصفهانی در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی کشت چای در ایران را آغاز کرد، اما موفق به پیشبرد آن نشد. در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی، محمد میرزای چایکار، معروف به “کاشف السلطنه”، که ژنرال کنسول ایران در هند بود، اشاره کرد که مقدار زیادی ارز از کشور برای واردات چای مصرف می‌شود و با کشت چای در داخل کشور می‌توان یک منبع اقتصادی قوی ایجاد کرد.
با اینکه هندوستان آموزش فنون کشت چای به افراد خارجی را ممنوع کرده بود، کاشف السلطنه توانست روش‌های کشت و تولید چای را یاد بگیرد و با مطالعه شرایط آب و هوایی ایران و شباهت آن با هندوستان، با تلاش بسیار تعدادی بذر و سه هزار نهال را با گاری و درشکه به ایران منتقل کند. او سپس کشت چای را در لاهیجان و کلارآباد آغاز کرد.
کاشف السلطنه با مخالفت برخی افراد مواجه شد و گاهی اوقات مخالفانش به ویرانی باغ‌های چای اقدام می‌کردند. از آنجایی که در مرحله اول کشت چای در زمین‌های زراعی باید ۵ سال صبر می‌شد تا اولین برداشت انجام شود، کشاورزان تمایلی به کشت این محصول نداشتند. اما کاشف السلطنه، که به “پدر چای ایران” مشهور است، تمامی سختی‌ها را تحمل کرد و به تدریج باغ‌های چای را گسترش داد. مقبره کاشف السلطنه در لاهیجان ساخته شد، چرا که کشاورزان لاهیجانی اولین بار اقدام به کشت چای کردند و این مقبره امروزه به گنجینه‌ای از تاریخ چای ایران تبدیل شده است.
به مرور زمان، کشت چای در تمامی استان گیلان گسترش یافت و در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی حدود ۶۰۰ هکتار باغ چای در گیلان وجود داشت. در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی، دولت ایران سازمان چای کشور را برای حمایت از کشاورزان و صاحبان صنعت چای تأسیس کرد. هم‌اکنون حدود ۲۵۰۰۰ هکتار باغ چای در استان‌های شمالی کشور وجود دارد. سهم ایران از مصرف کل چای جهان حدود ۴ تا ۵.۴ درصد است و با خرید و صادرات چای ایرانی می‌توان نقش بسزایی در رونق اقتصاد داخلی ایفا کرد.
کام چای باکیفیت ایرانی را پیشنهاد می‌کند. چای ممتاز و چای سرگل بهاره گیلان فاقد هرگونه افزودنی شیمیایی بوده و حاصل دسترنج کشاورزان زحمتکش کشور است.
کلام آخر
همان‌طور که اشاره شد، چای یک اختراع چینی است. این ابداع به قدری در سطح جهانی گسترش یافته که دیگر کسی نمی‌داند منشا آن کجا بوده و به قدری محبوب است که در فرهنگ‌های مختلف نقاط مختلف جهان نفوذ کرده است.
منبع : nutritionsource
نظرات کاربران