شهر تبریز یکی از باستانی‌ترین شهرهای ایران است که در طول تاریخ، رویدادهای تلخ و شیرین زیادی را تجربه کرده است. این شهر در طول زمان به دلیل حوادث متعددی مانند بلایای طبیعی (زلزله) و حملات اشغالگران (اشغال توسط بیگانگان) چندین بار با خاک یکسان شده و دوباره بازسازی شده است.
شاید برایتان جالب باشد که شهر تبریز در طول تاریخ، مدت بیشتری نسبت به دیگر شهرهای ایران به عنوان پایتخت شناخته شده است. اوج شکوه و قدرت این شهر در زمان حکومت ایلخانان بود؛ در دوران حکمرانی سلسله ایلخانی، تبریز به عنوان پایتخت قلمرویی وسیع از سمت رود نیل در شمال شرق آفریقا تا آمودریا در آسیای مرکزی، با صلابت شناخته می‌شد. امروز قصد داریم با مجله گردشگری علی‌بابا، سفری هیجان‌انگیز به جاهای دیدنی تبریز و گوشه‌وکنار این شهر داشته باشیم.
تبریز، نخستین پایتخت جهان تشیع است و در دوره‌های حکومت آق‌قویونلوها، قره‌قویونلوها و صفویان، همچنین در آغاز انقلاب مشروطه (انقلاب برعلیه محمدعلی شاه)، به عنوان پایتخت شناخته می‌شد. این شهر در زمان جنبش مشروطه نقش مهمی ایفا کرد و بسیاری از شخصیت‌های بزرگ تبریز مانند ستارخان، باقرخان و شیخ الاسلام تأثیر زیادی در تاریخ ایران داشتند.
شهر تبریز کجاست؟
تبریز سومین کلان‌شهر بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است و به عنوان مهم‌ترین شهر در منطقه آذربایجان شناخته می‌شود. این شهر دوست‌داشتنی به عنوان بزرگ‌ترین قطب اقتصادی، بازرگانی، سیاسی، اداری، ارتباطی، فرهنگی، صنعتی و نظامی در منطقه آذربایجان مطرح است.
تبریز در شمال غربی کشور واقع شده است. مساحت استان آذربایجان شرقی ۴۵۴۹۱ کیلومتر مربع است که حدود ۲.۸ درصد از مساحت کل کشور را در بر می‌گیرد. شهر تبریز در غرب این استان و جنوب شرق جلگه تبریز قرار دارد و از سمت شمال به کوه‌های پکه‌چین و عون بن علی، و از شمال شرقی به کوه‌های گوزنی و بابا باغی محدود می‌شود. همچنین، این شهر از سمت شرق به گردنه پایان و از سمت جنوب به دامنه‌های رشته‌کوه سهند منتهی می‌شود.
فاصله شهر تبریز با سایر شهرهای مهم
در این بخش فاصله تبریز با تعدادی از شهرهای مهم را می‌بینید:
- فاصله تهران تا تبریز: حدود ۶۲۰ کیلومتر (حدود هفت ساعت رانندگی با سرعت عادی)
- فاصله اصفهان تا تبریز: حدود ۱۰۳۸ کیلومتر
- فاصله رشت تا تبریز: حدود ۴۸۱ کیلومتر
- فاصله مشهد تا تبریز: حدود ۱۵۴۸ کیلومتر
- فاصله شیراز تا تبریز: حدود ۱۵۱۹ کیلومتر
اطلاعات کلی درباره شهر تبریز
برای سفر به تبریز یا هر شهر دیگری، مهم است که اطلاعات کلی درباره مسائلی مانند آب‌وهوا، زبان مردم و سایر جزئیات داشته باشید تا بتوانید برنامه‌ریزی بهتری برای سفر خود انجام دهید و دید بهتری از شهر پیدا کنید. در این بخش، به طور مختصر مواردی را که بهتر است درباره تبریز بدانید، توضیح می‌دهیم.
نقشه شهر تبریز
داشتن نقشه شهر تبریز، اولین گام برای سفر به این شهر است. هرچند امروزه نقشه تمامی شهرها به راحتی در گوگل مپ در دسترس است، اما اگر تمایل دارید، می‌توانید پیش از شروع این راهنما نگاهی به نقشه شهر و بخش‌های مختلف آن بیندازید:
آب و هوای تبریز
تبریز از سمت شمال، جنوب و شرق به کوه‌های جبال محدود می‌شود و از طرف غرب به دشت‌های هموار و شوره‌زارهای تلخه رود متصل است. این موقعیت خاص، تبریز را به یک جلگه کوهستانی-صحرایی تبدیل کرده است. با توجه به ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی این شهر، تبریز یکی از سردترین شهرهای ایران به شمار می‌رود و آب و هوای سرد و خشک کوهستانی دارد.
میانگین دما در فروردین ۱۰.۵ درجه سانتی‌گراد، در تیر (گرم‌ترین ماه سال) ۲۵.۴ درجه سانتی‌گراد، در مهر ۱۴.۱ درجه و در دی (سردترین ماه سال) ۲.۵- درجه سانتی‌گراد است. با توجه به این اطلاعات، بهترین زمان برای سفر به تبریز از نظر شرایط جوی، فصل تابستان است. آب و هوای تبریز در تابستان بسیار خنک و دلپذیر است، در حالی که در زمستان، هوای این شهر به شدت سرد و یخبندان می‌شود.
جمعیت شهر تبریز
تبریز با ۵۱/۲۴۴ کیلومتر مربع وسعت، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۱.۵۹۳.۳۷۳ نفر جمعیت دارد و ششمین شهر پرجمعیت ایران به شمار می‌رود.
زبان و مذهب مردم تبریز
مردم تبریز اغلب ترک زبان (آذری) هستند و عده کمی از ساکنان این شهر به زبان فارسی سخن می‌گویند. دین اکثر مردم شهر تبریز اسلام و مذهب آن‌ها شیعه (۱۲ امامی) است.
جاذبه های شهر تبریز
شهر تبریز به دلیل داشتن بناهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی متعدد، به عنوان یکی از قطب‌های اصلی گردشگری ایران شناخته می‌شود. بدون شک، مسافرانی که به قصد تفریح به این شهر سفر می‌کنند، تمایل دارند از جاذبه‌های آن بازدید کنند. شما نیز می‌توانید با بازدید از اماکن تاریخی و ارزشمند تبریز و عکاسی در کنار جاذبه‌های منحصر به فرد این شهر، خاطرات به یادماندنی را از آن جا برای خود به یادگار بگذارید.
جاذبه های گردشگری تبریز
جاذبه‌های گردشگری تبریز به قدری فراوان هستند که نمی‌توان به طور همزمان به همه آن‌ها دسترسی پیدا کرد. با این حال، دو مورد از مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر را به شما معرفی می‌کنیم:
بازار بزرگ تبریز
این بازار قدیمی با وسعت یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده در جهان است و به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی در فهرست میراث یونسکو قرار دارد. در بازار بزرگ تبریز، کاروان‌سراها، مساجد و مدارس با نمای آجری و گنبدهای زیبا ساخته شده که توجه هر گردشگری را جلب می‌کند.
بازار تبریز در دوران جاده ابریشم از اهمیت تجاری بالایی برخوردار بود و در دوران حکومت صفویان رونق بیشتری یافت. این بازار در سال ۱۱۹۳ هجری قمری به دنبال یک زلزله شدید تخریب شد، اما به دستور حاکم تبریز، نجف‌قلی خان دنبلی، دوباره بازسازی شد. یکی از جذابیت‌های این بازار قدیمی، فعالیت‌های خرید و فروش و کسب‌وکارهای سنتی مردم تبریز است که به حفظ اصالت و هنر دیرینه ساکنان این شهر کمک کرده است.
خانه مشروطه شهر تبریز
این بنای تاریخی در یکی از محله‌های قدیمی شهر واقع شده و در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. این عمارت متعلق به حاج مهدی کوزه‌کانی است و با سبک معماری دوران قاجار ساخته شده است. در موزه خانه مشروطه، تندیس‌ها و وسایل ارزشمندی مانند سلاح کمری ستارخان و اسناد تاریخی برای بازدید عموم قرار دارد و هر ساله گردشگران زیادی از موزه مشروطه تبریز بازدید می‌کنند.
جاذبه‌های تاریخی تبریز
جاذبه های تاریخی تبریز به خاطر قدمت این شهر، بیشتر از حد تصور شماست و بازدید از آن‌ها، هفته‌ها زمان می‌برد. در این قسمت چند مورد از جاهای دیدنی تبریز که از نظر تاریخی اهمیت دارند به شما معرفی می‌کنیم:
مسجد کبود
از جاذبه‌های تبریز می‌توان به مسجد تاریخی کبود اشاره کرد. این مسجد باشکوه در قرن نهم هجری قمری به دستور صالحه، دختر ابومظفر جهانشاه قراقویونلو ساخته شد. این بنا نیز مانند بازار بزرگ تبریز، در زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری آسیب زیادی دید و در پنج دهه گذشته، بخش‌هایی از آن بازسازی شده است. با این حال، ویرانی‌های این مسجد از زیبایی و شکوه آن نکاسته و کاشی‌کاری‌ها و خطاطی‌های به‌جامانده از هنرمندان، این مسجد را به یکی از بناهای کم‌نظیر تبدیل کرده است.
مسجد تاریخی جامع
مسجد تاریخی جامع یکی از جاذبه‌های تبریز به شمار می‌رود که به دوران سلجوقیان تا دوره قاجار مربوط می‌شود. در این مسجد، اوج هنر و معماری هنرمندان آن زمان به وضوح نمایان است. از زیباترین ویژگی‌های مسجد جامع تبریز می‌توان به کاشی‌کاری و گلدسته‌های این بنا اشاره کرد. این مسجد نیز مانند دیگر بناهای تاریخی تبریز بر اثر زلزله‌ها آسیب دیده است، اما در سال‌های اخیر مرمت شده است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
مقبره الشعرا (قبرستان سرخاب)
تاریخچه این قبرستان قدیمی به پیش از قرن هشتم هجری قمری برمی‌گردد. مقبره‌الشعرا پس از ویرانی ناشی از زلزله تا سال ۱۳۵۰ تقریباً متروکه باقی ماند. برای طراحی و ساخت دوباره این اثر، مسابقه‌ای برگزار شد که غلام‌رضا فرزان‌مهر در آن برنده شد. هم‌اکنون معماری این اثر بی‌نظیر به عنوان یکی از نمادهای مهم تبریز شناخته می‌شود.
در قبرستان سرخاب بیش از ۴۰۰ فرد مشهور، عمدتاً شاعر، آرامیده‌اند. از شناخته‌شده‌ترین افراد این قبرستان می‌توان به حکیم اسدی طوسی و سید محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) اشاره کرد. مقبره‌الشعرا یکی دیگر از جاذبه‌های تبریز به شمار می‌آید و بازدید از آن به ویژه برای علاقه‌مندان به ادبیات توصیه می‌شود.
ارگ علیشاه (ارگ تبریز)
بنای اصلی ارگ تبریز به قرن هشتم میلادی و دوران ایلخانیان مربوط می‌شود. این بنا ابتدا با هدف احداث یک مسجد ساخته شد، اما به دلیل فرو ریختن سقف در حین ساخت و مرگ علیشاه، نیمه‌کاره باقی ماند. در زمان جنگ ایران و روسیه که مصادف با حکومت قاجار بود، بین سال‌های ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی، از ارگ تبریز به عنوان یک دیوار (قلعه) نظامی استفاده شد. این اثر تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت گردید و امروزه تنها دیوار جنوبی ارگ باقی مانده است.
جاذبه‌های مذهبی شهر تبریز
حال زمان آن فرا رسیده که شما را با جاذبه‌های مذهبی تبریز آشنا کنیم. این شهر در زمینه مکان‌های دیدنی مذهبی نیز به خوبی درخشش داشته و در ادامه به معرفی چند مورد از جذاب‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت:
مسجد صاحب الامر (مسجد شاه طهماسب)
شاه طهماسب اول صفوی در آغاز دوران سلطنت خود دستور ساخت مسجد صاحب الامر را صادر کرد. این مسجد دارای یک گنبد و دو مناره بلند بود که در سال ۱۴۰۵ به دستور سلطان مراد چهارم عثمانی تخریب شد. پس از این واقعه، در دوران شاه سلطان حسین صفوی، این مسجد توسط وزیر وقت آذربایجان، میرزا محمد ابراهیم، تعمیر و بازسازی گردید. این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
امام زاده سید حمزه تبریز
تاریخ ساخت اولیه بقعه امامزاده سید حمزه در تبریز به سال ۷۱۴ هجری قمری برمی‌گردد. این بنا پس از وفات سید حمزه، توسط پسرش سید حسین احداث شد. در سمت جنوب صحن، مقبره امامزاده قرار دارد و در سمت مشرق و شمال آن، محلی برای تدریس طلاب دینی وجود دارد. حرم امامزاده با آیینه‌کاری و کتیبه‌ای از خط نستعلیق، نظر هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای تبریز به شمار می‌آید. این کلیسا در منطقه دیک باشی میدان نماز (که به کوروش بزرگ نیز معروف است) واقع شده و امروزه محل برگزاری مراسم‌های ملی و مذهبی مسیحیان است. بنای اولیه این ساختمان به سال‌های ۸۷۹ تا ۹۷۹ خورشیدی برمی‌گردد و بر اساس سبک معماری و تزئینات آن، می‌توان قدمت آن را به دوره ایلخانان مغول نسبت داد.
پس از زلزله سال ۱۱۵۸ خورشیدی، با استناد به کتیبه موجود در کلیسا، این بنا به سبک معماری صفوی بازسازی شد.
جاذبه‌های طبیعی تبریز
بازدید از جاذبه های طبیعی شهر تبریز یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید در این شهر انجام دهید. در این بخش چند مورد از جاذبه های طبیعی شهر تبریز را به شما معرفی می‌کنیم.
روستای کندوان تبریز
در ۵۰ کیلومتری شهر تبریز یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های این منطقه واقع شده که بیش از هزار سال قدمت دارد. کندوان به‌خاطر سبک معماری منحصر به فردش، در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این روستا یکی از سه روستای صخره‌ای در جهان محسوب می‌شود و تنها جایی است که نزدیک به ۱۲۰ خانواده در خانه‌های صخره‌ای (به شکل لانه زنبوری) زندگی می‌کنند. کندوان به عنوان تنها نمونه زنده معماری صخره‌ای که همچنان زندگی در آن ادامه دارد، در دنیا شناخته شده است.
پارک تاریخی ائل گلی (شاه گلی)
پارک شاه گلی یکی از جاذبه‌های محبوب و گردشگری تبریز محسوب می‌شود. عمارت ایل گلی در زمان آق‌قویونلوها ساخته شد و به عنوان بزرگ‌ترین منبع ذخیره آب برای آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تا دروازه تهران و تپلی باغ مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دوران صفویان، پارک شاه گلی توسعه یافت و در حکومت پهلوی به شهرداری تبریز به عنوان یک مکان عمومی تفریحی واگذار شد. جالب است بدانید که واژه “گُل” در زبان ترکی به معنای “رودخانه” است.
در این پارک، یک دریاچه بزرگ با عمق ۱۲ متر وجود دارد که اکنون امکان قایق‌سواری در آن فراهم شده است. باغ و عمارت باشکوه شاه گلی در سال ۱۳۷۸ به فهرست آثار ملی تاریخی اضافه گردید.
موزه های تبریز
شاید شما هم بدانید که تبریز به عنوان شهر اولین‌ها شناخته می‌شود و موزه‌های این شهر نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بسیاری از موزه‌هایی که در تبریز وجود دارند، به عنوان نخستین موزه‌ها در حوزه فعالیت خود تأسیس شده‌اند و داستان‌های جالبی برای روایت دارند. برای ارائه یک راهنمای جامع درباره تبریز، لازم است به موزه‌های متنوع این شهر اشاره شود که آثار ارزشمندی را در خود جای داده‌اند.
در این بخش به معرفی تعدادی از معروف‌ترین موزه‌های تبریز می‌پردازیم، اما باید ذکر کنیم که موزه‌های جذاب این شهر به همین چند مورد محدود نمی‌شود. شما همچنین می‌توانید از موزه تاریخ طبیعی تبریز، موزه استاد بهتونی، موزه استاد شهریار، موزه تمبر، موزه ارامنه، خانه سفال تبریز و بسیاری دیگر نیز دیدن کنید.
موزه صدا تبریز
موزه صدا در تبریز یکی از جالب‌ترین و جذاب‌ترین مکان‌ها در این شهر به شمار می‌رود که در سال ۱۳۹۷ به عنوان نخستین موزه تخصصی صدا در کشور تأسیس شد. این موزه در یک خانه تاریخی به نام خانه امیر پرویز، که به دوران قاجار تعلق دارد، واقع شده و خود به تنهایی جاذبه‌های زیادی دارد. تصور کنید این خانه قدیمی جذاب با نمایش ادوات موسیقی از ایران و سراسر جهان، دریچه‌ای شگفت‌انگیز به دنیای دلنشین موسیقی را فراهم می‌کند.
موزه صدا دارای بخش‌های متنوعی است که شامل کتابخانه، کارگاه مرمت، تالار ادوات صوتی، سازهای مضرابی، تالار سازهای بادی، تالار سازهای زهی آرشه‌ای، تالار سازهای کوبه‌ای، تالار سازهای کلاویه‌دار، بخش کوبه‌ای و کلون‌ها، بخش زنگوله‌ها و همچنین آرشیو صوتی و عکسی از نوازندگان، موسیقی‌دانان و خوانندگان می‌باشد.
موزه آذربایجان شهر تبریز
موزه آذربایجان تبریز، پس از موزه ملی ایران، به عنوان دومین موزه معتبر باستان‌شناسی کشور شناخته می‌شود. به همین دلیل، می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی تبریز معرفی کرد. این موزه دارای مجموعه‌ای کامل از آثار باستانی پیش از اسلام، آثار پس از اسلام، سکه‌های تاریخی، مهرها، سنگ‌نگاره‌ها و آثار هنری مجسمه‌ساز معروف تبریزی، احد حسینی است. موزه آذربایجان همواره پذیرای گردشگران داخلی و خارجی زیادی است که تمایل دارند اطلاعات بیشتری درباره تاریخ و دوران کهن ایران کسب کنند.
موزه عصر آهن شهر تبریز
موزه عصر آهن را می‌توان در لیست خاص‌ترین موزه های تبریز جا داد. این موزه، اولین موزه صحرایی ایران است که قدمت ۳۵۰۰ ساله دارد. سایت‌موزه عصر آهن، گورستان مدفن انسان‌هایی است که در دوران عصر آهن زندگی می‌کردند
این گورها در سال ۱۳۷۶ و در حین عملیات خاک‌برداری در یکی از مناطق تبریز کشف شدند و به نظر می‌رسد که داستانی طولانی پشت آن‌ها نهفته باشد. این موزه که فضایی کمی ترسناک دارد، شامل ۳۸ گور است که به دلیل ارزش بالای باستانی‌اش، در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفته است.
موزه بازار و مشاغل تبریز
در میان موزه‌های تبریز، موزه بازار و مشاغل گزینه‌ای منحصر به فرد است. این موزه که در سال ۱۳۹۶ افتتاح شده، اولین موزه تخصصی بازار در کشور به شمار می‌آید و در آن اشیای کاربردی و مهم اصناف مختلف بازار تبریز به نمایش گذاشته شده است. در این موزه می‌توانید از نزدیک با لوازم کار مشاغلی مانند بازاری، تلگراف‌خانه، صرافی، دواخانه و … آشنا شوید. موزه بازار و مشاغل تبریز به شکل و شمایل بازار قدیمی طراحی شده و شامل ۱۲ حجره کوچک و بزرگ است، که چند ساعتی شما را در کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار قدیمی غرق می‌کند.
موزه شهرداری تبریز
موزه شهرداری تبریز، اولین ساختمان شهرداری کشور است که در یک عمارت قدیمی تاسیس شده است. این موزه یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که آثار ارزشمندی در آن به نمایش گذاشته شده است. موزه شهرداری تبریز از بخش‌های مختلفی مثل تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، تالار فرش، تالار کفش تبریز، تالار صدا، تالار حکمت، تالار صنعت چاپ، تالار اسناد و اشیا متعلق به شهرداری، تالار خط و خوشنویسی و هنرهای معاصر تشکیل شده است.
موزه کارتون شهر تبریز
موزه کارتون یا موزه کاریکاتور تبریز، پنجمین موزه کارتون در سطح جهان و تنها موزه کارتون در ایران به شمار می‌آید. این موزه بزرگ‌ترین آرشیو آثار اصلی کارتونی در دنیا را در خود دارد و مجموعه‌ای تماشایی از آثار بزرگ‌ترین کارتونیست‌های جهانی را به نمایش می‌گذارد. فضای موزه شامل مجسمه‌های کارتونی، گالری نمایش آثار کارتونی از سراسر دنیا، نمایشگاه دائمی آثار هنرمندان، آرشیو کامل، کتابخانه و دفتر انجمن کارتونیتس‌های آذربایجان شرقی است.
دومین شهر بلندمرتبه‌ساز ایران، شهر تبریز
تبریز به عنوان دومین شهر بلندمرتبه‌ساز ایران هم شناخته می‌شود. این لقب به خاطر برج‌سازی‌های زیاد تبریز است. در این شهر، عملیات‌های ساخت‌وساز مهندسی با سرعت و دقت بالایی انجام می‌گیرد.
شهر پیشتاز در جذب گردشگر سلامت در ایران
تبریز دارای پتانسیل بسیار بالایی در حوزه گردشگری سلامت است. به همین دلیل، با تلاش مسئولان و برنامه‌ریزی‌های مناسب، این شهر به یکی از پیشتازان جذب گردشگر سلامت در ایران تبدیل شده است.
شهر تبریز، قطب خودروسازی ایران
ظرفیت بالای صنعت خودروسازی در تبریز موجب شده تا این شهر گام‌های بزرگ‌تری در این حوزه بردارد. تبریز تا کنون دارای کارخانه‌های متعددی برای ساخت قطعات خودرو بوده و به عنوان قطب قطعه‌سازی ایران شناخته می‌شود. با این شرایط، احتمالاً در آینده این شهر بتواند به عنوان سومین قطب خودروسازی کشور نیز مطرح شود.
دومین شهر دانشگاهی ایران
دانشگاه تبریز در سال ۱۳۲۵ شمسی تأسیس شد و به دلیل روند صعودی تحصیلات عالی در این شهر، امروزه به عنوان دومین شهر دانشگاهی ایران پس از تهران شناخته می‌شود.
اگر قصد دارید به تبریز سفر کنید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از رفتن با مهم‌ترین نکات ضروری برای سفر و مدت زمان اقامت در این شهر آشنا شوید تا بتوانید تجربه‌ای به یادماندنی و دلپذیر از سفر به تبریز داشته باشید. اگر تا به حال به این شهر سفر کرده‌اید، خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
نظرات کاربران