حجامت یک روش درمانی قدیمی است که برای تسکین دردهای کمر و گردن، سردرد، و مشکلاتی مانند غلظت خون کاربرد دارد. علی‌رغم اینکه تحقیقات علمی کافی برای تأیید مزایای درمانی حجامت وجود ندارد، به نظر می‌رسد این روش خطرات زیادی نداشته باشد. با این حال، پیش از استفاده از حجامت یا هر روش درمانی جایگزین دیگر، توصیه می‌شود که با یک پزشک متخصص طب سنتی مشورت کنید. برای دریافت نوبت از پزشک طب سوزنی یا متخصص طب سنتی، می‌توانید از سایت دکترتو استفاده کنید. این سایت همچنین امکان مشاوره آنلاین با متخصصان را نیز فراهم کرده است.
حجامت چیست؟
حجامت، که به انگلیسی cupping نامیده می‌شود، یکی از روش‌های رایج درمانی در طب سنتی است که ریشه در چین و غرب آسیا دارد و مردم هزاران سال است که از آن برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کنند. این روش با نام‌های دیگری مانند کاپ تراپی و ساکشن کاپ درمانی نیز شناخته می‌شود.
در حجامت درمانی، پزشک طب سنتی فنجان‌های خاصی را روی قسمت‌های مختلف بدن مانند کمر، شکم، بازوها، پاها و دیگر نواحی قرار می‌دهد. در این فرایند، با ایجاد خلأ داخل فنجان، پوست به سمت بالا کشیده می‌شود. در برخی افراد، حجامت ممکن است منجر به کبودی یا عفونت پوست گردد. اگرچه ادعاهای متعددی درباره فواید حجامت وجود دارد، ولی عوارض جانبی آن بسیار محدود است.
تاریخچه حجامت
اگرچه منشأ دقیق حجامت درمانی هنوز مورد بحث است، اما استفاده از این روش در اقدامات پزشکی اولیه در مصر و چین ثبت شده است. تمدن‌های مختلف بشری در توسعه و ادامه استفاده از حجامت نقش داشته‌اند و درباره پیشگامان این روش باستانی نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که چینی‌ها نخستین بار حجامت را اختراع کرده‌اند، در حالی که قدیمی‌ترین شواهد تصویری نشان می‌دهند که این روش توسط مصریان باستان در حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ابداع شده است.
تفاوت حجامت با اهدای خون چیست؟
حجامت شبیه اهدای خون نیست، زیرا حجامت فقط خون سمی را که درست زیر پوست قرار دارد از بین می‌برد. هنگام حجامت خون وریدی گرفته نمی‌شود در حالی که اهدای خون شامل خون‌گیری از ورید(رگ) است تا آن را به فردی که نیاز به انتقال خون دارد اهدا کنند.
انواع حجامت کدامند؟
درمان با فنجان یا حجامت درمانی شامل حجامت خشک، حجامت مرطوب ، حجامت داغ یا حتی ماساژ است. قدرت مکش حجامت نیز می‌تواند با درجه‌های مختلفی اعمال شود. به طور معمول با مکش سبک، متوسط یا قوی طبقه‌بندی می‌شود. برای مکش قوی معمولا از بادکش یا پمپ وکیوم برقی حجامت استفاده می‌کنند.
۱. حجامت داغ یا گرم
حجامت داغ از یک منبع گرما، معمولاً یک توپ پنبه‌ای یا کبریت، استفاده می‌کند که ابتدا روی آتش روشن می‌شود و سپس درون یک فنجان شیشه‌ای قرار می‌گیرد. پس از سرد شدن فنجان، فشار منفی در داخل آن ایجاد می‌شود و پوست به سمت بالا و داخل فنجان کشیده می‌شود. عواملی که بر فرآیند حجامت داغ یا گرم تأثیر می‌گذارند شامل اندازه فنجان، نوع منبع گرما، مدت زمان گرم شدن فنجان، مدت زمان قرار دادن فنجان بر روی بدن و نحوه قرارگیری فنجان هستند.
۲. حجامت مرطوب یا خیس
حجامت خیس، که تهاجمی‌ترین نوع حجامت است، معمولاً کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. در این روش، درمانگر از تیغه‌ها یا سوزن‌های کوچک برای ایجاد خراش‌های ریز بر روی پوست استفاده می‌کند. زمانی که فرد شروع به خونریزی می‌کند، فنجان‌هایی بر روی ناحیه برش‌خورده قرار داده می‌شود تا خون راحت‌تر خارج شود. هدف از حجامت خیس، افزایش گردش خون و کاهش تجمع خون غلیظ یا آلوده در بدن است.
۳. حجامت خشک
در حجامت خشک، که معمولاً بیش از ۵ دقیقه طول می‌کشد، با ایجاد خلاء و مکش قوی روی پوست، که اغلب با استفاده از ساکشن یا پمپ دستی انجام می‌شود، مشکلاتی مانند فشرده شدن مفاصل، دردهای عضلانی و فشار به عصب‌ها درمان می‌شود.
حجامت عام چیست؟
حجامت عام به بادکش بین دو کتف و میان مهره‌های ۳ تا ۵ کمر گفته می‌شود. این نوع حجامت به تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان غلظت خون، کاهش التهاب و تسکین دردهای بدنی کمک می‌کند.
از کدام قسمت های بدن می شود حجامت کرد؟
حجامت درمانی معمولاً از زیر گردن تا مهره‌های پایینی ستون فقرات انجام می‌شود. مهم‌ترین نواحی که در حجامت مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل حجامت سر و پشت گردن، حجامت کبد، حجامت صورت، حجامت بین دو کتف، حجامت کمر، حجامت خار پاشنه، حجامت باسن و حجامت زیر شکم هستند. هر یک از این نواحی به منظور درمان مشکلات خاصی مانند تنبلی تخمدان (حجامت زیر شکم) یا کاهش درد کمر (حجامت کمر) به کار می‌روند.
کاربرد حجامت چیست؟
حجامت یک روش درمانی مکمل است که در کنار سایر روش‌های پزشکی به بهبود سریع‌تر بیماری‌هایی مانند کمر درد، فشار خون بالا، سردرد و کاهش سرخی صورت در مردان کمک می‌کند. به طور کلی، حجامت ممکن است علائم زیر را کاهش دهد:
- آرتریت، از جمله آرتریت روماتوئید و کاهش علائم آرتروز
- گردن درد، زانو درد و شانه درد
- آسم و سایر مشکلات تنفسی
- سندرم تونل کارپال
- اختلالات گوارشی مانند بیماری روده تحریک‌پذیر (IBD)
- سردرد و میگرن
نیروی مکش حجامت خون را به ناحیه تحت درمان می‌کشاند. این مکش باعث انبساط و شکستن رگ‌های خونی ریز (مویرگ‌ها) زیر پوست می‌شود. بدن سپس این نواحی را با جریان خون سالم‌تری پر می‌کند که موجب تحریک و بهبودی طبیعی در سطح سلولی می‌گردد. به دلیل این تأثیر، برخی افراد تصور می‌کنند که حجامت باعث ترشح سموم بدن می‌شود، در حالی که چنین نیست. حجامت از مکش برای جذب خون به نواحی خاص یا دفع آن از نقاط دیگر بدن استفاده می‌کند.
حجامت برای چی خوبه؟
انجام حجامت می‌تواند به تنظیم سیستم انعقادی و ضدانعقادی بدن، کنترل جریان لنفاوی از طریق ایجاد فشار منفی و افزایش لنف در سیستم لنفاوی، همچنین تصفیه خون و حذف مواد زائد، مضر و سموم کمک کند (هرچند برخی از این موارد همچنان در حال بررسی توسط پزشکان هستند). از جمله فواید حجامت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد التهاب موضعی که موجب تحریک سیستم ایمنی بدن و افزایش تولید سلول‌های دفاعی می‌شود.
- تأثیر بر تیموس، که یکی از مهم‌ترین مراکز تولید و آموزش سلول‌های دفاعی است.
- کاهش غلظت خون، کاهش تراکم سلولی در مویرگ‌ها، بهبود اکسیژن‌رسانی و حمایت از عملکرد قلب و ریه.
- فعال‌سازی غدد کم‌کار بدن و کاهش فعالیت غدد پرکار.
- تحریک سلول‌های جدار مویرگ‌ها و ترشح فاکتورهای دفاعی از این سلول‌ها (که در حال بررسی توسط متخصصان است).
- کاهش فاکتورهای مؤثر در سکته‌های مغزی و قلبی و پیشگیری از این بیماری‌ها.
- تأثیر بر عوامل ایجاد حساسیت و بهبود نسبی آلرژی.
- افزایش ترشح سروتونین در مغز (کاهش سروتونین می‌تواند در بروز افسردگی و اختلالات عصبی و رفتاری نقش مؤثری داشته باشد).
- نقش حیاتی در بازسازی استیل‌کولین (که میانجی اصلی سیستم ارتباطی مغز و اعصاب است).
چه کسانی باید حجامت کنند؟
حجامت یک درمان مؤثر برای افرادی است که از دردهای مزمن رنج می‌برند. معمولاً مردانی که نیاز به پاکسازی خون (برای رفع غلظت و کثیفی خون)، درمان سردرد و کاهش سرخی صورت دارند، و زنانی که به دنبال درمان تنبلی تخمدان، کمردرد و دردهای شدید پاردرد هستند، از حجامت بهره می‌برند.
حجامت برای چه کسانی ضرر دارد؟
اگر باردار هستید یا دچار اختلالات خونریزی مانند هموفیلی هستید، انجام حجامت درمانی توصیه نمی‌شود. همچنین، در صورت داشتن علائم هر یک از شرایط زیر باید از حجامت خودداری کنید:
- کم‌خونی
- داشتن پیس میکر (ضربان‌ساز)
- مشکلات لخته شدن خون مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا سابقه سکته مغزی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس
- تشنج (صرع)
اگرچه حجامت درمانی عوارض کمی دارد، اما برای همه مناسب نیست. قبل از انجام حجامت یا هر روش درمانی جایگزین دیگری، حتما با یک پزشک مشورت کنید.
خواص و فواید حجامت برای مردان و زنان
بیشتر پزشکان حجامت را به عنوان یک درمان مکمل برای کاهش درد و التهاب، بهبود جریان خون، افزایش راحتی و آرامش کل بدن، و کمک به پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی مانند تصلب شرایین توصیه می‌کنند. از دیگر فواید حجامت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش سفتی عضلات
- درمان زونا
- افزایش دامنه حرکت
- افزایش آستانه درد
- تقویت گردش خون
- درمان سالک
- دفع سموم از بدن و تصفیه خون
- درمان کلسترول بالا و کاهش لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)
- افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون
- تحریک سیستم عصبی محیطی
۱. فواید حجامت برای کودکان
برخی از فواید حجامت برای کودکان شامل افزایش اشتها، رشد قد کودکان، بهبود سیستم ایمنی، کاهش اختلال رفتاری، بهبود تمرکز و سرعت توجه و بهبود کیفیت خواب است.
۲. حجامت به درمان نقرس کمک می کند؟
حجامت مرطوب می‌تواند کریستال‌های اسید اوریک را از مفاصل و بافت‌های اطراف آن حذف کند، که منجر به کاهش درد می‌شود و باعث التهاب، قرمزی یا تورم مفاصل نمی‌گردد. این روش به درمان نقرس کمک می‌کند.
۳. خواص حجامت کمر
حجامت برای درمان دیسک کمر می‌تواند به تسکین درد کمر و گردن کمک کند. این روش با استفاده از مکش، پوست را کشیده و جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده را افزایش می‌دهد. با این حال، اگر مراقبت‌های پس از حجامت رعایت نشوند، احتمال بروز عفونت در محل زخم وجود دارد.
۴. فواید حجامت برای پوست و جوش صورت
حجامت می‌تواند به کاهش التهابات پوستی کمک کند و همچنین سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. این روش درمانی می‌تواند فرآیندهای آنتی‌اکسیدانی بدن را بهبود بخشد. به همین دلیل، حجامت ممکن است در درمان جوش صورت نیز مؤثر باشد.
۵. حجامت برای غلظت خون
در هر جلسه حجامت، مقدار مشخصی از خون از بدن خارج می‌شود. این فرآیند باعث بهبود گردش خون می‌شود و از دیرباز به عنوان یک روش مؤثر برای درمان غلظت خون در طب سنتی شناخته شده است.
۶. حجامت و فشار خون
با بیرون کشیدن خون غلیظ از جریان خون، حجامت درمانی به خون سبک‌تر این امکان را می‌دهد که آزادانه‌تر در بدن جریان یابد. این فرایند می‌تواند به درمان فشار خون بالا کمک کند. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که حجامت می‌تواند سطح نمک و پتاسیم خون را تنظیم و متعادل کند. با این حال، حجامت برای افرادی که دچار کم‌خونی هستند توصیه نمی‌شود و ممکن است عوارضی مانند سرگیجه به همراه داشته باشد.
۷. حجامت پشت گوش خوب است؟
بله، از خواص حجامت پشت گوش این است که به درمان سردرد و وزوز گوش کمک می‌کند. این روش می‌تواند گردش خون در پشت گوش را زیاد کرده و به بهبود بیماری کمک کند.
۸. حجامت برای درمان واریس
در حجامت درمانی، با افزایش گردش خون، خون تازه به نواحی اطراف رگ‌های واریسی وارد می‌شود. این فرآیند به بهبود علائم ظاهری و درمان واریس کمک می‌کند.
۹. درمان تنبلی تخمدان با حجامت یا بادکش درمانی
حجامت درمانی یکی از روش‌های سنتی و قدیمی برای درمان تنبلی تخمدان است. استفاده از فنجان درمانی می‌تواند به بهبود گردش خون، تأمین اکسیژن برای اندام‌های تولیدمثل، تحریک تخمک‌گذاری و تسهیل روند کاشت جنین در زنان کمک کند.
۱۰. حجامت کردن برای درمان فشار چشم
برای درمان فشار چشم با استفاده از حجامت، معمولاً نقاطی از پشت گردن انتخاب می‌شود. با خارج کردن مقداری خون، فشاری که سلول‌های خونی بر رگ‌های چشم وارد می‌کنند کاهش می‌یابد.
نکات مهم قبل از حجامت کردن
در اینجا چند توصیه درباره اینکه قبل از انجام حجامت چه غذاهایی بخورید و از چه چیزهایی پرهیز کنید، آورده شده است:
- غذاهای سبک و سالم مصرف کنید، زیرا حجامت نباید با شکم پر انجام شود.
- اگر عینک دارید، آن را بردارید.
- برای افرادی که غلظت خون دارند، توصیه می‌شود شب قبل از حجامت آب انار یا مایعات فراوان بنوشند.
- از ۲۴ ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید.
- توصیه می‌شود که زیورآلات، به‌ویژه انگشتر عقیق، نداشته باشید.
بهترین زمان حجامت کی است؟
بیشتر افراد بهترین زمان برای انجام حجامت را در روزهای هفدهم، نوزدهم و بیست و یکم ماه قمری می‌دانند. حجامت بهتر است در صبح انجام شود، اما اگر هدف خاصی از انجام حجامت دارید، مانند درمان آسیب‌دیدگی، می‌توانید در هر زمان از روز این روش را انجام دهید.
برای خانم‌ها و آقایان، بهترین زمان برای حجامت بین طلوع و غروب آفتاب و همچنین در روز دوشنبه است.
قبل از حجامت چی بخوریم؟
از خوردن غذاهای سنگین باید از شب قبل پرهیز شود و اگر این امکان وجود ندارد، فردی که حجامت می‌کند باید حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از حجامت ناشتا باشد. اما نوشیدن مایعات خوب است.
مراقبت های بعد از حجامت (بعد از حجامت چه کنیم؟)
اگر پس از حجامت احساس ضعف کردید، مصرف عسل توصیه می‌شود. همچنین بهتر است ۴ تا ۱۲ ساعت بعد از جلسه حجامت از مصرف کافئین، الکل و سیگار کشیدن خودداری کنید. سایر نکاتی که باید رعایت کنید عبارتند از:
- زنان تا ۱۲ ساعت پس از حجامت از حمام کردن پرهیز کنند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
- از خوردن ماهی، لبنیات، و غذاهای تند و شور تا ۲۴ ساعت خودداری کنید.
- تا ۲۴ ساعت پس از حجامت از انجام ورزش یا کارهای سنگین خودداری کنید.
- رابطه زناشویی یک روز قبل و بعد از حجامت ممنوع است.
- برای بهبود جای زخم، استفاده از کرم‌های موضعی مانند پماد آلفا توصیه می‌شود.
علائم حجامت بعد از چند روز از بین می رود؟
علائم ناشی از حجامت معمولاً بین ۴ تا ۱۰ روز پس از انجام آن از بین می‌روند، اما در برخی موارد ممکن است تا ۱۴ روز باقی بمانند. هرچه رنگ علامت دایره‌ای ناشی از فنجان یا ساکشن تیره‌تر باشد، مدت زمان بیشتری برای ناپدید شدن آن نیاز است.
عوارض حجامت چیست؟
حجامت یک روش درمانی نسبتا ایمن است، اما ممکن است با عوارضی مانند سوختگی ناشی از برخورد فنجان‌های داغ با پوست، عفونت‌های پوستی، خارش یا زخم، خستگی، سردرد و تهوع همراه باشد. در موارد نادر، افراد ممکن است دچار سنکوپ وازوواگال (غش کردن پس از کاهش فشار خون و ضربان قلب) شوند. این اتفاق بیشتر پس از حجامت مرطوب و در افرادی که حساسیت به سوزن دارند، رخ می‌دهد.
آیا حجامت درد دارد؟
حجامت نباید باعث درد شود، اگرچه ممکن است در حین انجام آن مقداری سفتی پوست که در برخی موارد آزاردهنده است را تجربه کنید. اگر درد بعد از ۲۴ ساعت از بین نرفت، بهتر است علت آن را با پزشک بررسی کنید.
حجامت در بارداری ضرر دارد؟
در دوران بارداری از حجامت پایین و بالای شکم خودداری کنید. کمر را می‌توان تا ماه ششم بارداری و فقط با استفاده از روش حجامت سبک یا متوسط حجامت کرد (البته این مورد هم نیاز به مشورت با پزشک دارد و نباید سرخود انجام شود).
حجامت می‌تواند التهاب بدن را از بین ببرد یا کاهش دهد.
مرگ در اثر حجامت ممکن است؟
در موارد خیلی نادری مانند حجامت پوست سر (خونریزی داخل جمجمه) و حجامت در افرادی که به کم‌خونی شدید مبتلا هستند (با حجامت مرطوب مداوم)، این امکان وجود دارد.
آیا حجامت برای بیماران قلبی ضرر دارد؟
با وجود اینکه حجامت به طور کلی ایمن تلقی می‌شود، اما برای همه مناسب نیست. افراد مبتلا به نارسایی کبد، کلیه یا قلب و کسانی که ضربان‌ساز دارند، نباید حجامت انجام دهند.
علت بدن درد بعد از حجامت چیست؟
حجامت نباید باعث درد شود، هرچند ممکن است در حین انجام آن احساس سفتی در پوست داشته باشید. بدن‌درد پس از حجامت معمولاً به دلیل کبودی است و نباید ناراحتی شدید ایجاد کند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
حجامت یک روش درمانی سنتی و باستانی است که معمولاً برای بهبود گردش خون، دفع سموم بدن و درمان بیماری‌هایی مانند واریس و کمردرد، به ویژه در ناحیه پشت کتف انجام می‌شود.
اگر تاکنون حجامت را امتحان نکردید، توصیه می‌شود قبل از انجام آن به نکات زیر توجه کرده و از پزشک خود راهنمایی بخواهید:
- آیا حجامت می‌تواند به بهبود علائم بیماری‌های مختلف کمک کند؟
- آیا درمان‌های دیگری علاوه بر حجامت وجود دارد که باید انجام دهم؟
- تجربه دیگران از حجامت درمانی چه بوده است؟
- آیا شرایطی وجود دارد که حجامت برای من مناسب نباشد؟
نظرات کاربران