یک مطالعه جدید نشان میدهد که یکی از شایعترین عفونتهای ویروسی جهان میتواند عامل تقریبا تمام موارد ابتلا به لوپوس باشد و این قویترین شواهد تاکنون برای ارتباط بین این ویروس و بیماری ارائه شده است. تحقیقات، به رهبری دانشمندان دانشگاه استنفورد، نشان میدهد که ویروس اپشتین-بار (EBV) ممکن است محرک پشت «راز بیرحم» لوپوس باشد.
ویروس EBV همان عاملی است که باعث بیماری «بوسه» یا مونوکلئوز میشود و بر اساس یافتههای جدید، این ویروس میتواند مستقیماً سلولهای خاص ایمنی را آلوده و بازبرنامهریزی کند و به این ترتیب ممکن است آغاز بیماری مزمن خودایمنی لوپوس سیستمیک که به اختصار لوپوس نامیده میشود، را تحریک کند.
ویلیام رابینسون، ایمنشناس و رئیس آزمایشگاه، میگوید: «این تاثیرگذارترین یافتهای است که در تمام دوران کاریام از آزمایشگاهم به دست آمده است. ما معتقدیم این یافته در ۱۰۰ درصد موارد لوپوس صدق میکند.»
اکثر بزرگسالان جهان در طول زندگی خود به EBV آلوده شدهاند و این ویروس معمولاً بدون هیچ مشکلی در سلولهای بدنشان به حالت نهفته باقی میماند.
با این حال، افراد مبتلا به لوپوس نشاندهنده عفونت عمیقتر هستند، احتمالاً به این دلیل که گونهای قویتر و مهاجمتر از EBV را دریافت کردهاند. پژوهشگران دریافتند که در بیماران دارای این بیماری خودایمنی، حدود یک سلول B از هر ۴۰۰ سلول B به EBV آلوده است، یعنی ۲۵ برابر بیشتر از افراد سالم. در آزمایشگاه، این عفونت یک «سوئیچ» در سلولهای B فعال کرد و سیستمی را روشن نمود که ژنهای التهابی آنها را فعال میسازد.
محققان، به سرپرستی شیدی یونیس از دانشگاه استنفورد، میگویند این پدیده میتواند «پاسخهای خودایمنی محرک بیماری سیستمیک» را ترویج دهد.
این کشف میتواند به حل راز دیرینهای کمک کند که چه چیزی باعث بروز لوپوس میشود و چرا علائم این بیماری به شکل چرخهای و بهظاهر تصادفی شعلهور شده و فروکش میکنند. لوپوس باعث میشود سیستم ایمنی به اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله کند و التهاب گستردهای در سراسر بدن ایجاد نماید که میتواند پیامدهایی شدید و تهدیدکننده زندگی داشته باشد.
این بیماری برای اولین بار در منابع تاریخی حدود سال ۸۵۰ میلادی ذکر شده است، و با این حال تا به امروز علت یا درمان مشخصی برای آن وجود ندارد. تنها در قرن نوزدهم بود که متخصصان رسماً لوپوس را شناسایی و توصیف کردند؛ بیماریای که میتواند راشی شبیه به گاز گرفتن گرگ ایجاد کند (که نام لاتین تاریخی آن نیز برگرفته از همین ویژگی است).
رمز و راز پایدار لوپوس معمولاً به پیچیدگی آن نسبت داده میشود و احتمالاً توسط عوامل متعدد و تعاملکنندهای از جمله کمبود مواد مغذی، ژنتیک، اختلالات هورمونی یا عفونتها تحریک میشود. تحقیقات جدید دانشگاه استنفورد نشان میدهد که ممکن است واقعاً یک توضیح متحد وجود داشته باشد؛ توضیحی با منشأ ویروسی.
سالهاست که محققان شک دارند EBV با لوپوس مرتبط است. این ویروس به سلولهای B حمله میکند و فعالیت سلولهای B در افراد مبتلا به لوپوس نامتعادل است. مشکل این است که EBV هنگام آلوده کردن و مخفی شدن در سلولهای B، به سختی قابل شناسایی است.
محققان دانشگاه استنفورد روشی هوشمندانه برای شناسایی این سلولهای سفید آلوده به ویروس طراحی کردند. با استفاده از تکنیک توالییابی جدید، تیم پژوهشی نشان داد که افراد مبتلا به لوپوس، سلولهای B آلوده به EBV بسیار بیشتری نسبت به افراد سالم دارند، بهویژه سلولهای B حافظه که پاسخهای سریع ایمنی را فعال میکنند.
از میان صدها میلیارد سلول B در بدن انسان سالم، تنها حدود ۲۰ درصد «خودآزاد» هستند، یعنی آماده تولید آنتیبادی و فعالسازی سلولهای کشنده ایمنی. اما زمانی که EBV سلولهای B نهفته را آلوده میکند، به نظر میرسد آنها را دوباره به حالت التهابی فعال بازمیگرداند.
محققان نتیجه میگیرند: «یافتههای ما پایه مکانیکی برای توضیح این موضوع ارائه میدهد که چرا تنها بخش کمی از افراد آلوده به EBV به لوپوس سیستمیک (SLE) مبتلا میشوند.»
این مکانیزم توسط درمان ایمنی جدیدی برای لوپوس که سلولهای B معیوب را شناسایی و جایگزین میکند نیز پشتیبانی میشود. این درمان در آزمایشهای بالینی نتایج چشمگیری داشته و به بهبودهای نزدیک به وضعیت خاموشی بیماری دست یافته است.
گای گوروچوف، ویروسشناس دانشگاه سوربن فرانسه که در این مطالعه مشارکت نداشته، به خبرنگار گاردین گفت: «این کار تاثیرگذار است. این مقاله آخرین کلمه درباره لوپوس نیست، اما آنها پیشرفت زیادی داشته و یک مفهوم جالب توسعه دادهاند.»
پژوهشهای آینده ممکن است حتی برای سایر بیماریهای خودایمنی مرتبط با EBV مانند مولتیپل اسکلروزیس، طولانی شدن کووید و سندرم خستگی مزمن/انسفالومیلیت میالژیک نیز اهمیت داشته باشد.
ویلیام رابینسون میگوید: «عملاً تنها راه جلوگیری از ابتلا به EBV این است که در یک حباب زندگی کنید.»
منبع خبر : sciencealert.com
نظرات کاربران