روکوکو: مد اشرافی در قرن هجدهم

استایل روکوکو

استایل روکوکو یک سبک هنری خاص و بسیار تجملی است که بر پایه اسراف، ظرافت و دکوراسیون بنا شده است. این سبک که در قرن هجدهم میلادی توسعه یافت، ابتدا از دربار سلطنتی به سالن‌ها و کافه‌های بورژوازی پیشرفته گسترش پیدا کرد و به سرعت در میان مردم محبوب شد. سبک پرشور، بازیگوش و شیک که امروز به نام «روکوکو» شناخته می‌شود، در گذشته با نام‌های “le style rocaille”و”le style moderne” و “le gout” معرفی می‌شد.

آشنایی با استایل روکوکو

جالب است بدانید که استایل روکوکو تنها محدود به طراحی لباس نمی‌شود و کاربردهای زیادی در معماری نیز دارد. در خانه‌های کوچک که از این سبک پیروی می‌کنند، انواع ریزه‌کاری‌ها و تزئینات دقیق مشاهده می‌شود. در طراحی لباس روکوکو، رنگ‌های سبز، آبی و صورتی روشن به طور معمول به کار می‌روند، که این ویژگی‌ها در نقاشی‌های دوران لویی پانزدهم نیز مشهود است.

تاریخچه استایل روکوکو

با پایان دوران تاریک باروک و روی کار آمدن لویی پانزدهم در فرانسه، سبک روکوکو در دهه 1730 میلادی به وجود آمد. این سبک با عناصر تزئینی، ظریف و بازیگوشانه‌ای همراه بود که در جنبش‌های گذشته دیده نمی‌شد. برای اشراف آن زمان، پیروی از سبک روکوکو به معنای دنبال کردن لذت و راحتی بود.

روکوکو به زندگی آرام و لذت‌جوی طبقه ثروتمند که به جشن‌ها، خواستگاری‌ها و تعطیلات اهمیت می‌دادند، محبوبیت زیادی بخشید. اما این شکاف بین ثروتمندان و دهقانان فقیر به شعله‌ور شدن انقلاب فرانسه در سال 1789 کمک کرد و با وقوع انقلاب، دوره مد روکوکو به پایان رسید.

روکوکو، به همراه امپرسیونیسم، یکی از تأثیرگذارترین جنبش‌های هنری فرانسه به شمار می‌رود. این سبک به خاطر نقاشی‌های در فضای باز و پرنور و هنرهای تزیینی خیال‌انگیزش، که به نمایش ذائقه‌ای ظریف و درخشان از فرانسه قرن هجدهم می‌پردازد، مورد توجه قرار گرفته است (ریچمن، 2018). هنر روکوکو در اوایل قرن هجدهم و پس از مرگ لویی چهاردهم ظهور کرد و واکنشی بود به طراحی سنگین و رسمی هنر باروک دوران سلطنت او. برخلاف باروک که به لوکس بودن و احساسات قوی شناخته می‌شد، روکوکو رنگ‌ها و شرایطی را معرفی کرد که تا آن زمان به عنوان مواردی سبک و بی‌اهمیت توصیف می‌شدند.

تاثیر سبک روکوکو بر طراحی لباس

مد زنانه دوران روکوکو به شکلی زیبا و پیچیده، روح زمانه را به تصویر می‌کشید و بر ویژگی‌هایی چون هوسبازی، زیاده‌خواهی و عشوه‌گری تأکید می‌کرد. توجه اشراف فرانسوی به لذت‌های شخصی، به طور عمده تعیین‌کننده لحن این دوره بود و در نهایت به یکی از دلایل اصلی سقوط اشرافیت تبدیل شد.

در لباس‌های روکوکو، طراحی‌های ظریف و بازیگوش به سبک‌های اغراق‌آمیز و زیاده‌روی تبدیل می‌شد که اشراف را از توده‌ها متمایز می‌کرد. مد روکوکو به طور غیرقابل اجتناب با رویدادهای سیاسی در هم آمیخته بود و به خوبی اشتباهات و نقاط ضعف اشرافیت را به نمایش می‌گذاشت.

عناصر دکوراتیو روکوکو که معماری را تحت تأثیر قرار داده بودند، به طراحی لباس‌ها نیز راه یافتند. تورها، روبان‌ها و گل‌های ابریشمی به لباس‌های مجلسی افزوده شدند و ظاهری پوچ و عاشقانه به آن‌ها بخشیدند. این سبک به خاطر خطوط منحنی و رنگ‌های پاستل، ظرافت و زیبایی خاصی را به نمایش می‌گذارد.

استایل روکوکو و دانستنی‌های آن

با معرفی این استایل در طراحی لباس، صنعت پارچه تغییرات عمده‌ای را تجربه کرد. نخ‌های ابریشمی در رنگ‌های متنوع برای دوخت لباس‌های فاخر تولید شدند و انواع منسوجات تزئینی وارد بازار شدند که طراحان از آن‌ها بهره بردند. هنر طراحی پارچه به انقلاب بزرگی رسید و پارچه‌های مختلف با طرح‌های گوناگون به بازار عرضه شدند. در لباس‌های روکوکو، طرح‌های سنتی و نقش‌ونگارهای تاریخی اهمیت ویژه‌ای داشتند.

توجه به این نکته ضروری است که این نوع لباس‌ها نیاز به دقت و ظرافت بالایی داشتند و دوخت آن‌ها ممکن بود هفته‌ها به طول بینجامد. با ورود پارچه‌های نخی و هندی در قرن نوزدهم، این سبک کم‌کم کمرنگ شد. با این حال، همچنان می‌توان در فشن‌شوها الهاماتی از سبک روکوکو مشاهده کرد، به ویژه در طراحی‌های سنتی و لباس‌های اروپایی، به ویژه فرانسوی.

اگر به سبک روکوکو علاقه‌مندید و می‌خواهید لباس‌هایی به این سبک طراحی کنید، گذراندن دوره‌های خیاطی و طراحی لباس و همچنین دوره‌های کار با نرم‌افزار می‌تواند نقطه شروع خوبی باشد. بهترین دوره‌ها را می‌توانید در سایت میر آکادمی پیدا کنید.

افراد معروف با استایل روکوکو

معشوقه لویی پانزدهم، مادام پمپادور، شخصیت اصلی که استایل روکوکو را پایه‌گذاری کرد، بود. او به رنگ‌های پاستل و سبک روشن و شاد این دوره عشق می‌ورزید و به طراحی‌های راه‌راه روشن و گلدار علاقه داشت. در پایان این دوره، ماری آنتوانت و خیاطش، رز برتن، به عنوان پیشگامان این سبک شناخته می‌شدند. اسراف افراطی ماری آنتوانت که به انقلاب فرانسه دامن زد، مشخصه بارز او بود.

کالکشن بهار 2012 خانه مد یوجی یاماموتو

یوجی یاماموتو پس از چند فصل ارائه مجموعه‌های با مضمون پانک و غم‌انگیز، این بار به سمت رویکردی لطیف‌تر و رمانتیک‌تر گرایش یافت. لباس‌های این کالکشن بسیار اسپرت به نظر می‌رسیدند و شامل دامن‌های لایه‌لایه و پلیسه‌دار، کمرهای کرستی و بالاتنه‌های برجسته بودند که به وضوح تحت تأثیر برداشت‌های آشنا از رمان‌های عاشقانه دوران انقلاب فرانسه بودند.

کالکشن بهار 2016 خانه مد کم دو گرسون

ری کاواکوبو، طراح این مجموعه، با خلق کالکشن بهار 2016 خود توانست مخاطبانش را به وجد بیاورد. او به شکلی هنرمندانه و نوآورانه نشان داد که مد می‌تواند به معانی عمیق‌تری دست یابد، حتی در زمانی که تغییرات صنعتی به شدت گیج‌کننده است. کاواکوبو به عنوان محرکی عاطفی در این مسیر عمل کرده و مردم را به تفکر بیشتر درباره مد وامی‌دارد.

در این کالکشن، کاواکوبو بار دیگر ثابت کرد که قصد ندارد طراحی‌های پیش‌بینی‌پذیر ارائه دهد. مجموعه او به شکل یک مجسمه به یاد ماندنی از «جادوگران آبی» درآمد، که همسرش آن را به عنوان «مجموعه زنانی که به درستی درک نشدند اما همچنان برجسته ماندند» معرفی کرد. چه کاواکوبو به عنوان یک «جادوگر» شناخته شود یا نه، می‌توان با اطمینان گفت که ایده‌های این مجموعه به او اجازه می‌دهد که در آینده به شکل‌های افراطی‌تر و تجربی‌تر به طراحی و ساخت کالکشن‌های جدید بپردازد.

استایل روکوکو در نقاشی

اصطلاح «روکوکو» به یک جنبش هنری خاص اشاره دارد که عصر طلایی آن در قرن 18 بود و از فرانسه آغاز شد و سپس به بقیه اروپا سرایت کرد. در نقاشی، هنر روکوکو با صحنه‌هایی که لذت زندگی و شادی را به تصویر می‌کشند، شناخته می‌شود. این سبک به‌طور عمده زندگی سطحی و بی‌فایده را نمایش می‌دهد و نشان‌دهنده پایان دوران جدیت باروک است.

نقاشانی همچون اونوره فراگونار، آنتوان واتو و فرانسوا بوشیه به خوبی این تغییر را درک کردند. برای راضی نگه داشتن اشراف قرن هجدهم، که دوران سخت ورسای و لویی چهاردهم را پشت سر گذاشته بودند، باید به دنبال بیهودگی و پوچی می‌رفتند. بنابراین، هنر روکوکو از صحنه‌سازی و جلوه‌های دراماتیک باروک استفاده می‌کند، اما با رنگ‌های روشن‌تر و شادتر.

در نهایت

سبک روکوکو در انتهای قرن هجدهم میلادی و پس از مرگ لویی پانزدهم در فرانسه به وجود آمد. این سبک، که تا پایان دوران لویی شانزدهم و انقلاب فرانسه تأثیرات گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف هنری از جمله نقاشی، طراحی، معماری و مد داشت، به طور عمده در پاریس و سپس در سراسر اروپا رواج یافت.

روکوکو با استفاده از پالت رنگ‌های پاستلی روشن، طرح‌ها و موتیف‌های گیاهی خیالی و نامتقارن، تلاش داشت از دنیای ملموس و روزمره فاصله بگیرد و دنیایی خیالی، نشاط‌آور و سبک‌سر ایجاد کند. دربار لویی شانزدهم و قدرت گرفتن زنان درباری همچون ماری آنتوانت و مادام دوپمپادور، به همراه حمایت از هنرمندان این سبک و پیروی وسواس‌گونه آنان از مد مربوط به این سبک، باعث رونق و گسترش آن شد.

علی‌رغم فرهنگ بی‌پروا و سبک‌سری که در پس این سبک وجود داشت، موتیف‌ها و نقش‌های خیالی و فرمت‌های به کار رفته در مد آن دوران همچنان مسحورکننده هستند. این مقاله به بررسی خاستگاه و جریان فکری و فرهنگی سبک روکوکو پرداخته و نمونه‌هایی از کالکشن‌ها و مجموعه‌های مد معاصر که با الهام از این موتیف‌ها طراحی شده‌اند را معرفی می‌کند.

ترکیب پالت رنگی، سیلوئت‌ها و قالب‌های لباسی این عصر با موتیف‌های الهام‌گرفته از ذهن خیال‌پرداز هنرمندان معمار و نقاش، که بر در و دیوار تالارهای کاخ‌ها و کوشک‌های آن دوران نقش بسته بود، همچنان قابلیت بررسی، بازیابی و استفاده دوباره در هنر و مد معاصر را دارد.

اگر می خواهید درباره‌ی استایل خیابانی بیشتر بدانید با ما همراه باشید.