مناطق حفاظتشده دریایی در برزیل معمولاً بهعنوان پناهگاههای امن برای تنوع زیستی در نظر گرفته میشوند، اما حتی سختگیرانهترین این مناطق نیز از آلودگی در امان نیستند مطالعهای جدید نشان میدهد که ریزپلاستیکها (microplastics) به این آبهای بهظاهر بکر نیز نفوذ کردهاند و این موضوع نگرانیهایی را درباره اثربخشی واقعی حفاظت زیستمحیطی ایجاد کرده است. این پژوهش توسط دانشمندان دانشگاه فدرال سائو پائولو (UNIFESP) با همکاری محققان استرالیایی انجام شده است.
نفوذ ریزپلاستیکها حتی به دورافتادهترین آبها
تیم پژوهش ده منطقه حفاظتشده دریایی (MPAs) را بررسی کرد که همگی در بالاترین سطح محدودیت قرار داشتند؛ بهاصطلاح «مناطق حفاظت کامل» یا “integral protection areas”. در این مناطق هرگونه فعالیت انسانی، حتی گردشگری، ممنوع است برای اندازهگیری سطح آلودگی، پژوهشگران از دوکفهایها مانند صدف و گوشماهی استفاده کردند. این جانوران با فیلتر کردن آب دریا تغذیه میکنند و آلودگیها را در بافتهای خود جمع میکنند، بنابراین ابزارهای مناسبی برای ردیابی آلودگی بلندمدت در دریاها هستند.
ایتالو براگا، استاد مؤسسه علوم دریایی در UNIFESP و هماهنگکننده این تحقیق، گفت:«مطالعه ما نشان داد که آلودگی ریزپلاستیک حتی در مناطق با بیشترین سطح حفاظت محیطی نیز رخ میدهد. برای مثال، در آبسنگ مرجانی “Atol das Rocas” که هیچ فعالیت اقتصادی در آن صورت نمیگیرد و ورود گردشگران هم ممنوع است، باز هم ریزپلاستیکها یافت شدند. این ذرات میتوانند توسط باد یا جریانهای اقیانوسی به این مناطق منتقل شوند.»این یافتهها هشداردهنده هستند، چرا که ثابت میکنند آلودگی حتی به مناطق بهظاهر محافظتشده نیز نفوذ میکند. ذرات پلاستیکی مرز نمیشناسند و میتوانند در فواصل طولانی با هوا یا آب منتقل شوند.
چه نوع ریزپلاستیکهایی پیدا شد؟
ریزپلاستیکهای یافتشده عمدتاً کمتر از ۱ میلیمتر اندازه داشتند و به رنگهای سیاه، سفید یا شفاف دیده شدند. در بررسیهای شیمیایی، حدود ۵۹/۴٪ از این ذرات شناسایی شدند.
رایجترین ترکیبات شامل:
- پلیمرهای آلکیدی (۲۸/۱٪) که در رنگها و لاکهای صنعتی کاربرد دارند و احتمالاً از قایقها یا تجهیزات دریایی منشاء گرفتهاند.
- سلولز (۲۱٪) که بخشی طبیعی دارد (از جلبکها و گیاهان دریایی) و بخشی ناشی از مواد زائد انسانی مانند کاغذ.
- پلیاتیلن ترفتالات یا PET (حدود ۱۴٪)، که در پارچههای مصنوعی و بستهبندی پلاستیکی یافت میشود.
- تترافلوئورواتیلن یا تفلون (PTFE)، حدود ۱۲/۳٪، که در پوششهای صنعتی و نچسب استفاده میشود.
- ۴۰/۶٪ باقیمانده شناسایی نشدند که نشاندهنده پیچیدگی و تنوع آلودگی پلاستیکی در دریاها است.
تمام مناطق بررسیشده آلوده بودند پژوهش در ۱۰ منطقه حفاظتشده مختلف انجام شد: پارک ملی جریکوآکوآرا، آتول داس روکاس، فرناندو دی نورونیا، ریو دوس فرادس، آبروهوس، تامویوس، آلکاترازس، گواراکهسابا، کاریجوس و آروودو. در تمام این مکانها ریزپلاستیکها یافت شدند در پناهگاه حیات وحش مجمعالجزایر آلکاترازس، بیشترین میزان آلودگی ثبت شد؛ بهطور میانگین ۰/۹۰ ذره به ازای هر گرم بافت مرطوب. پایینترین آلودگی در ذخیرهگاه زیستی آتول داس روکاس ثبت شد؛ ۰/۲۳ ذره در هر گرم. میانگین کل مناطق ۰/۴۲ ± ۰/۳۴ ذره در هر گرم بود.
کمتر از میانگین جهانی اما همچنان نگرانکننده و نقش مهم دوکفهایها در پایش آلودگی
از یک منظر، نتایج امیدوارکننده بودند؛ زیرا سطح آلودگی در این مناطق کمتر از میانگین جهانی برای مناطق حفاظتشده دریایی بود. همچنین بسیار کمتر از میزان آلودگی مناطق ساحلی غیرمحافظتشده در برزیل بئاتریز زاکلو نونس، دانشجوی دکتری، گفت:«نکته مثبت این است که آلودگی در تمام این مناطق کمتر از میانگین جهانی مناطق حفاظتشده است و بسیار کمتر از متوسط آلودگی در مناطق غیرمحافظتشده برزیل. مناطقی مانند سانتوس و برخی سواحل ریو دو ژانیرو ۵۰ تا ۶۰ برابر بیشتر آلوده هستند. در واقع، سانتوس یکی از بالاترین غلظتهای ریزپلاستیک در جهان را دارد.»
با این حال، یافتهها نشان میدهند که آلودگی اکنون یک مشکل جهانی واقعی است. محدودیتهای محلی کافی نیستند اگر منابع خارجی همچنان آلایندهها را به این مناطق وارد کنند استفاده از دوکفهایها در این مطالعه بسیار مؤثر بود. این جانوران مانند فیلترهای طبیعی عمل میکنند. چون در یک مکان ثابت هستند و آب همان منطقه را دائماً فیلتر میکنند، نمای دقیقتری از وضعیت آلودگی بلندمدت فراهم میکنند.
براگا توضیح داد:«دوکفهایها مانند صدف، گوشماهی و صدفهای خوراکی با فیلتر کردن آب تغذیه میکنند. آب وارد آبششها میشود که مانند صافی عمل میکنند و سپس غذا توسط مژکهای ریز به معده منتقل میشود. اگر آب آلوده به ریزپلاستیک باشد، آنها نیز این ذرات را در بدن خود ذخیره میکنند.»در نتیجه، برخلاف نمونهگیری مستقیم از آب که نتایج متغیری دارد، استفاده از دوکفهایها نمای دقیقتری از آلودگی ارائه میدهد.
مناطق حفاظت شده
مناطقی که حفاظتشده است نیاز به پشتیبانی بیشتر دارند این نتایج بهعنوان یک هشدار عمل میکنند: مناطق دریایی حفاظتشده دیگر از ریزپلاستیکها در امان نیستند. باید اقدامات بیشتری برای اجرای قوانین، مدیریت مؤثر این مناطق و در نهایت، کاهش آلودگی از منبع انجام شود.براگا هشدار داد:«ایجاد مناطق حفاظتشده دریایی بهتنهایی کافی نیست. این مناطق باید مدیریت محیطی مؤثر و اجرای سختگیرانه داشته باشند. اما حتی این هم کافی نیست، چون ریزپلاستیکها ممکن است در این مناطق تولید نشوند، بلکه توسط هوا یا جریانهای دریایی از نقاط دوردست آورده شوند.»
او افزود:«برای مقابله با این مشکل، فقط اقدامات جهانی مانند «پیمان جهانی پلاستیک» که تحت نظارت برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) در حال تدوین است، میتواند مؤثر باشد.»در مجموع، تلاشهای بینالمللی ممکن است تنها راه برای محافظت از حتی دورافتادهترین اکوسیستمهای دریایی در برابر آلودگی نامرئی اما خطرناک ریزپلاستیکها باشد.
بیشتر بدانیم: خطر منابع ریز پلاستیک خانگی
لینک منبع: earth
نظرات کاربران