قرمزی چشم یکی از مشکلات رایجی است که به‌طور مکرر با آن روبه‌رو می‌شویم. این مشکل می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد، از علل ساده مانند ورود گرد و غبار به چشم گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر. بنابراین، اهمیت دارد که درباره قرمزی چشم اطلاعات بیشتری کسب کنید، با علل مختلف آن آشنا شوید و روش‌های پیشگیری و درمان را بیاموزید. در ادامه، اطلاعات بیشتری در این زمینه ارائه خواهیم داد.
قرمزی چشم چیست؟
قرمز شدن چشم معمولاً به وضعیتی اشاره دارد که سفیدی چشم (صلبیه) قرمز می‌شود و در برخی موارد به قدری شدید است که به نظر می‌رسد چشم دچار خونریزی شده است. این پدیده ممکن است زمانی رخ دهد که رگ‌های خونی در سطح چشم متورم یا گشاد شوند. قرمزی چشم می‌تواند ناشی از آسیب، عفونت، التهاب یا بیماری‌های چشمی باشد.
علاوه بر صلبیه، نواحی دیگر چشم نیز ممکن است قرمز یا خونی به نظر برسند، از جمله ملتحمه (لایه نازک پوشاننده صلبیه و سطح داخلی پلک‌ها)، اپی‌اسکلرا (غشای میان ملتحمه و صلبیه) و عنبیه (بخش رنگی چشم).
ظاهر چشم‌های قرمز می‌تواند متفاوت باشد؛ ممکن است خطوط صورتی یا قرمز بر روی صلبیه مشاهده شود، یا ممکن است کل صلبیه صورتی یا قرمز به نظر برسد. در برخی موارد، ممکن است لکه‌ای قرمز بر روی چشم وجود داشته باشد.
قرمزی چشم ممکن است به تدریج ایجاد شود یا به طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی ظاهر گردد. این مشکل معمولاً موقتی است و پس از رفع علت زمینه‌ای، برطرف می‌شود.
نشانه‌ها و علائم مرتبط با قرمزی چشم
این مشکل می‌تواند در یک یا هر دو چشم ایجاد شود و ممکن است با چندین علامت یا نشانه‌ی دیگر مرتبط با چشم همراه باشد، از جمله:
- تحریک چشم
- سوزش
- خارش
- درد
- ترشح
- تاری دید
- آب ریزش از چشم
- حساسیت به نور
- احساس جسم خارجی در چشم
این علامت معمولاً نشان‌دهنده‌ی مشکلات چشمی است که می‌تواند از موارد خوش‌خیم تا جدی متغیر باشد. با این حال، برخی از بیماری‌های جدی ممکن است تنها باعث ایجاد قرمزی خفیف شوند. بروز علائم یا نشانه‌های دیگر، مانند اختلالات بینایی یا درد چشم، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود بیماری جدی‌تری باشد.
قرمزی چشم نشانه‌ی چیست؟
این مشکل معمولاً به دلایل ساده‌ای مانند تحریک چشم به دلیل آلودگی، نور شدید و موارد مشابه برمی‌گردد. قرمزی چشم می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکلات عمومی بدن نیز باشد و مختص بیماری‌های چشمی نیست. حتی مصرف برخی داروها ممکن است منجر به قرمزی چشم شود؛ با این حال، بیشتر این دلایل چندان جدی نیستند. در بخش بعدی، به دلایل جدی‌تر این مشکل خواهیم پرداخت که ممکن است نیاز به درمان و پیگیری فوری داشته باشند.
علت قرمزی چشم چیست؟
بسیاری از علل قرمزی چشم کمتر نگران‌کننده یا جزئی هستند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند نشان‌دهنده‌ی یک وضعیت اورژانسی باشند و نیاز به مراقبت فوری دارند.
این مشکل به دلیل گشاد شدن رگ‌های خونی در سطح چشم رخ می‌دهد. این رگ‌ها، که معمولاً نامرئی هستند، متورم شده و اجازه می‌دهند خون بیشتری وارد چشم شود. این پدیده باعث می‌شود چشم‌ها قرمز، صورتی یا خونی به نظر برسند.
بیشتر اوقات، قرمزی چشم به دلیل التهاب ملتحمه، مانند بیماری چشم صورتی (ورم ملتحمه) یا واکنش به آلرژن‌ها، ایجاد می‌شود. همچنین، خشکی چشم و استفاده طولانی‌مدت از لنزهای تماسی می‌توانند به این مشکل دامن بزنند.
در برخی موارد، ممکن است یک رگ خونی در چشم پاره شده و لکه‌ای قرمز در سفیدی چشم ایجاد کند. این خونریزی زیر ملتحمه نامیده می‌شود و می‌تواند ناشی از آسیب به چشم، سرفه شدید یا عوامل دیگر باشد. خونریزی زیر ملتحمه در افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون (مانند کومادین) یا NSAIDها (مانند ایبوپروفن) مصرف می‌کنند، بیشتر مشاهده می‌شود.
بیماری‌های رایج چشم
تعدادی از مشکلات جزئی چشم می‌تواند باعث شود که سفیدی چشم قرمز، صورتی یا خونی به نظر برسد. این شامل بیماری‌های زیر است:
- خشکی چشم
- آلرژی چشم
- چشم صورتی (التهاب ملتحمه)
- خونریزی زیر ملتحمه
- گل‌مژه
- شالازیا (Chalazia)
- بلفاریت و/یا بلفاروکانژونکتیویت (Blepharitis and/or blepharoconjunctivitis)
- اپی اسکلریت (Episcleritis)
بیماری‌های جدی چشم
چشم قرمز یا خون‌آلود ممکن است ناشی از بیماری‌های نگران‌کننده‌تری باشد که چشم را درگیر می‌کند، مانند:
- عفونت‌های چشمی
- یووئیت (Uveitis)
- گلوکوم حاد (Acute (angle-closure) glaucoma)
- زخم قرنیه
- اسکلریت (Scleritis)
- سندرم کوگان (Cogan’s Syndrome)
- کراتیت هرپس سیمپلکس (تبخال چشمی) (Herpes simplex keratitis)
- هرپس زوستر افتالمیکوس (زونای چشم) (Herpes zoster ophthalmicus)
آلرژی
این مشکل گاهی می‌تواند نشانه‌ای از آلرژی باشد. آلرژن‌ها، یا عوامل ایجادکننده واکنش‌های آلرژیک، در هر دو محیط داخلی و بیرونی وجود دارند.
وقتی آلرژن‌های موجود در هوا، مانند گرده گل، گرد و غبار، کپک و شوره‌های حیوانات خانگی، با برخی از سلول‌های چشم تماس پیدا می‌کنند، باعث آزاد شدن ماده‌ای به نام هیستامین می‌شوند. هیستامین موجب انبساط و التهاب رگ‌های خونی زیر سطح چشم می‌شود و اغلب منجر به قرمزی و تورم چشم‌ها می‌گردد.
تحریک شدن چشم با لنز تماسی
استفاده طولانی‌مدت از لنزهای تماسی می‌تواند بر قرنیه تأثیر گذاشته و منجر به قرمزی و سوزش چشم شود. خوابیدن با لنزهای تماسی در چشم و عدم رعایت بهداشت مناسب این لنزها می‌تواند به عفونت چشم منجر شود و مشکلاتی از جمله قرمزی چشم را ایجاد کند.
علاوه بر این، اگر لنز شما نامناسب یا قدیمی باشد، یا اگر ذراتی زیر آن گیر کرده باشد و یا به درستی استفاده نشود، ممکن است باعث تحریک چشم شود.
آسیب چشم
آسیب یا ضربه به چشم می‌تواند از جزئی تا شدید باشد و ممکن است منجر به قرمزی چشم شود. صدمات چشمی شامل مواردی مانند ضربه به چشم (آسیب غیرمنتظره)، خراشیدگی قرنیه، سوختگی‌های شیمیایی و قرار گرفتن در معرض اجسام خارجی می‌شود.
کمبود خواب
نداشتن خواب کافی می‌تواند به طرق مختلف بر روی چشم‌ها تأثیر بگذارد. خواب ناکافی ممکن است منجر به مشکلاتی مانند بلفاریت و خشکی چشم شود که قرمزی چشم یکی از نشانه‌های آن است. علاوه بر این، کمبود خواب می‌تواند تولید اشک را کاهش داده و باعث بروز قرمزی و سایر علائم شود.
آسیب آفتاب به چشم
قرار گرفتن چشم در معرض نور خورشید، به ویژه بدون استفاده از عینک آفتابی که اشعه ماوراء بنفش را مسدود کند، می‌تواند منجر به بیماری‌ای به نام فوتوکراتیت شود. مشابه آفتاب‌سوختگی پوست، در این وضعیت سفیدی چشم ممکن است قرمز به نظر برسد.
خستگی چشم ناشی از استفاده از دستگاه‌های دیجیتال
خستگی چشم ناشی از تمرکز طولانی‌مدت بر روی دستگاه‌های دیجیتال، مانند تماشای تلویزیون یا نگاه کردن به مانیتور رایانه و گوشی، یکی از دلایل رایج این مشکل است. خستگی چشم دیجیتال (یا سندرم بینایی کامپیوتری) می‌تواند باعث قرمزی و سایر مشکلات بینایی شود. تابش خیره‌کننده و فشار ناشی از استفاده طولانی‌مدت از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند این مشکل را تشدید کند.
آلودگی و گردوغبار
ورود ذرات یا اجسام خارجی به چشم یکی از علل شایع قرمزی چشم است. گرد و غبار، شن، خاک و محصولات آرایشی چشم از جمله آلودگی‌های رایجی هستند که ممکن است به داخل چشم راه پیدا کنند و باعث قرمزی و مشکلات دیگر شوند.
محرک‌های چشم
بسیاری از عوامل محیطی می‌توانند چشم‌ها را تحریک کرده و منجر به قرمزی یا سایر اثرات شوند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر است:
- آلودگی هوا
- دود(مانند دود ناشی از آتش یا سیگار)
- بخارهای موجود در هوا (مانند عطر یا بنزین)
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی (مانند کلر در استخرهای شنا)
- هوای خشک (مانند شرایط آب و هوای خشک، کابین‌های هواپیما و ساختمان‌های اداری)
سایر محرک‌های رایج چشم شامل مواد نگهدارنده (مانند بنزالکونیوم کلرید) در برخی از قطره‌های چشمی است. همچنین، استفاده بیش از حد از داروهای ضد احتقان چشم (مانند نفازولین) می‌تواند منجر به قرمزی چشم‌ها شود.
سبک زندگی
عوامل ناشی از سبک زندگی می‌توانند در ایجاد قرمزی چشم نقش داشته باشند. به عنوان مثال، سیگار کشیدن (چه تنباکو و چه ماری‌جوانا) می‌تواند منجر به قرمزی چشم شود. همچنین، مصرف زیاد الکل نیز از دیگر دلایل شایع این مشکل است. استفاده مداوم از دستگاه‌های دیجیتال و خواب ناکافی نیز می‌توانند از عوامل مرتبط با سبک زندگی باشند.
سایر شرایط سلامتی
بیماری‌های عمومی مانند سرماخوردگی و آلرژی‌ها نیز می‌توانند گاهی اوقات منجر به قرمزی چشم شوند. به ویژه، بیماری کرونا می‌تواند مشکلات چشمی متعددی از جمله قرمزی چشم را ایجاد کند.
علت قرمزی چشم در کودکان
بچه‌ها به طور معمول بیشتر از بزرگ‌ترها دچار قرمزی چشم می‌شوند. یکی از دلایل اصلی این مسئله این است که کودکان معمولاً به تمیزی دست‌های خود توجه نمی‌کنند و به طور مکرر با دست‌های آلوده به چشم‌هایشان دست می‌زنند. با این حال، اگر قرمزی چشم در کودکان مکرر و برای مدت طولانی ادامه یابد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری چشمی باشد.
در این صورت، باید توسط متخصص چشم ارزیابی شود. اگر فرزند شما علاوه بر قرمزی چشم، حساسیت به نور، تغییرات در بینایی یا درد چشم را تجربه می‌کند، ممکن است نیاز به مراقبت فوری باشد.
علت قرمزی چشم راست
قرمزی چشم می‌تواند در هر دو چشم یا تنها در یک چشم ظاهر شود. قرمزی چشم راست نیز ممکن است به دلایل مشابهی که برای قرمزی هر دو چشم ذکر شده است، اتفاق بیافتد و تفاوتی در این مورد وجود ندارد.
درمان قرمزی چشم
بیشتر موارد قرمزی چشم جزئی هستند و به طور معمول برای سلامت چشم خطرناک نیستند و ممکن است با داروهای بدون نسخه (OTC) بهبود یابند.
با این حال، اگر قرمزی چشم به طور ناگهانی شروع شود و بیش از ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول بکشد، مراجعه به چشم‌پزشک ضروری است تا علت دقیق مشکل شناسایی و گزینه‌های درمانی مناسب بررسی شوند. درمان ممکن است شامل روش‌های خانگی، قطره‌های بدون نسخه یا مراقبت‌های پزشکی تخصصی باشد.
درمان‌های خانگی
در صورتی که نتوانید فوراً به پزشک مراجعه کنید، چندین روش خانگی ممکن است به تسکین مشکل شما کمک کند:
- استفاده از کمپرس خنک: کمپرس سرد می‌تواند به کاهش قرمزی و تحریک چشم کمک کند. یک دستمال تمیز را با آب سرد مرطوب کرده و چند بار در روز بر روی چشمان بسته قرار دهید.
- استراحت دادن به چشمان: خواب کافی و استراحت پس از استفاده طولانی مدت از دستگاه‌های دیجیتال می‌تواند به بهبود چشم‌های خسته و دچار قرمزی کمک کند.
- تعویض یا برداشتن لنزهای تماسی:تعویض لنزهای تماسی قدیمی با لنزهای جدید یا استفاده از عینک به جای لنزها تا زمانی که قرمزی بهبود یابد، می‌تواند مفید باشد. همچنین، محدود کردن مدت زمان استفاده از لنزها خطر عود قرمزی را کاهش می‌دهد.
- اجتناب از مواد حساسیت‌زا و محرک‌ها: کاهش تماس با محرک‌هایی مانند گرد و غبار، گرده، شوره‌ی حیوانات و دود می‌تواند به بهبود مشکل کمک کند یا از تشدید آن جلوگیری کند.
- شست‌وشوی چشم:شستن چشم با محلول شست‌وشوی مناسب یا آب لوله‌کشی می‌تواند ذرات گرد و غبار، ماسه و دیگر آلودگی‌های کوچک را از بین ببرد.
- پلک زدن بیشتر: پلک زدن منظم به حفظ تولید اشک و مرطوب نگه داشتن چشم‌ها کمک می‌کند و می‌تواند آلودگی‌ها را از چشم خارج کرده و از خشکی چشم در هنگام استفاده از دستگاه‌های دیجیتال جلوگیری کند.
قطره‌های مناسب برای درمان قرمزی چشم
درمان‌های قرمزی چشم به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: درمان‌های بدون نیاز به نسخه و درمان‌های تحت نظر پزشک.
درمان‌های بدون نیاز به نسخه
برای کاهش قرمزی چشم، چندین نوع داروی بدون نسخه (OTC) در داروخانه‌ها موجود است. با این حال، توصیه می‌شود قبل از استفاده از این داروها با داروساز یا پزشک مشورت کنید.
- اشک مصنوعی:برای مرطوب کردن چشم‌ها تا زمانی که بتوانید به چشم‌پزشک مراجعه کنید، استفاده از قطره‌های بدون مواد نگهدارنده (اشک مصنوعی) مفید است. این قطره‌ها را می‌توان تا چهار بار در روز استفاده کرد تا خشکی و تحریک چشم‌ها کاهش یابد.
- قطره‌های ضداحتقان: برخی از قطره‌های OTC مانند ویزین، حاوی داروهای ضداحتقان مانند تتراهیدروزولین و نفازولین هستند که به کاهش موقت تورم رگ‌های خونی در سطح چشم کمک می‌کنند. این قطره‌ها می‌توانند ظاهر قرمز یا خونی چشم را به حداقل برسانند. با این حال، استفاده از این قطره‌ها نباید بیش از دو تا سه روز ادامه یابد.
- قطره‌ی چشمی بریمونیدین (Brimonidine):این قطره می‌تواند به تسکین قرمزی جزئی چشم کمک کند و معمولاً دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر قطره‌های ضداحتقان است. بریمونیدین را می‌توان تا چهار بار در روز استفاده کرد و برای مدت طولانی‌تری موثر است.
- قطره‌های چشمی آنتی‌هیستامین: این قطره‌ها به ویژه برای تسکین قرمزی و خارش چشم ناشی از آلرژی‌های فصلی مفید هستند. استفاده از این قطره‌ها نیز نباید بیش از دو تا سه روز ادامه یابد.
درمان‌های پزشکی
درمان قرمزی چشم می‌تواند بسیار متنوع باشد و به علت بروز آن بستگی دارد. چشم‌پزشک با توجه به معاینات، نحوه‌ی درمان و سایر علائم یا نشانه‌هایی را که ممکن است تجربه کنید، تعیین می‌کند. قرمز شدن چشم به‌تنهایی نیاز به درمان خاصی ندارد، اما درمان علت زمینه‌ای آن به بهبود کلی کمک می‌کند.
وقتی به متخصص چشم مراجعه می‌کنید، او سابقه‌ی سلامتی شما را بررسی کرده و معاینه‌ی چشم را انجام می‌دهد. بسته به علت و مشکلات دیگر، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شست‌وشوی چشم با محلول نمک
- قطره‌ی چشمی بدون نسخه (OTC)
- قطره‌ی چشمی، پماد یا آنتی‌بیوتیک تجویزی
- استروئیدها
- قطره‌های آلرژی موضعی
- حذف جسم خارجی
در مواردی که بیماری‌های زمینه‌ای جدی باعث قرمز شدن چشم می‌شوند، ممکن است جراحی چشم یا سایر روش‌های درمانی توصیه شود.
عوامل خطر و عوارض
قرمزی چشم ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله برخی دلایل جدی که نیاز به توجه فوری دارند. در صورت قرمز شدن چشم‌ها، به‌ویژه اگر به‌طور ناگهانی ظاهر شده و با ناراحتی یا تاری دید همراه باشد، ضروری است که فوراً به متخصص چشم مراجعه کنید.
برخی از علل قرمزی چشم نگران‌کننده‌تر هستند و می‌توانند تهدیدی برای سلامت چشم‌ها باشند. بدون مراقبت‌های پزشکی فوری، این مشکلات ممکن است به کاهش بینایی منجر شوند. اگر این مشکل فقط در یک چشم باشد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک بیماری جدی‌تر چشمی باشد.
بیماری‌هایی مانند گلوکوم و آسیب‌های چشمی می‌توانند باعث نابینایی و آسیب به چشم شوند.
جلوگیری از قرمز شدن چشم
نمی‌توان از تمام شرایط یا عواملی که باعث قرمز شدن چشم می‌شوند، جلوگیری کرد، اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر عمومی انجام دهید. از جمله:
- دست‌های خود را مکرر و همیشه قبل از دست زدن به چشم‌ها بشویید.
- از مالیدن چشم‌های خود بپرهیزید؛ به‌خصوص اگر احساس سوزش یا علائم چشمی دیگری دارید.
- رطوبت خانه را تنظیم کنید: رطوبت‌گیر می‌تواند کپک‌ها و آلرژن‌هایی که باعث قرمزی می‌شوند را کاهش دهد، در حالی که یک دستگاه بخور می‌تواند به از بین بردن قرمزی ناشی از خشکی چشم کمک کند.
- از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا و محرک مانند گرده، شوره‌ی حیوانات خانگی، گرد و غبار، بخارهای سمی، دود و مواد شیمیایی خودداری کنید.
- بهداشت لنزهای تماسی را به‌خوبی رعایت کنید و در صورت امکان از خوابیدن با لنزهای تماسی خودداری کنید.
- آرایش دور چشم را به‌طور کامل پاک کنید.
- هنگام استفاده از صفحات دیجیتال، استراحت‌های کوتاه داشته باشید یا زمان استفاده را کاهش دهید.
- به اندازه‌ی کافی بخوابید.
چه زمانی به چشم‌پزشک مراجعه کنیم؟
قرمز شدن چشم ممکن است نشان‌دهنده‌ی بیماری‌های جدی چشمی باشد که نیاز به مراقبت فوری دارند. اگر قرمز شدن چشم را همراه با یک یا چند مورد از علائم زیر تجربه می‌کنید، فوراً به دنبال درمان اورژانسی در بیمارستان باشید:
- تهوع و/یا استفراغ
- اختلالات بینایی، مانند دیدن هاله اطراف چراغ‌ها
- سردرد همراه با گیجی یا تاری دید
در صورت تجربه‌ی یکی یا چند مورد از موارد زیر همراه با قرمز شدن چشم، فوراً با چشم‌پزشک تماس بگیرید:
- ادامه داشتن قرمزی بیش از یک تا دو روز
- درد چشم یا تغییر در بینایی
- حساسیت به نور
- وجود اشیای ریز در چشم (مانند فلز، شیشه یا اشیاء دیگر)
- خارج شدن ترشح سبز یا زرد از چشم
در صورت آسیب‌دیدگی چشم، در اسرع وقت به چشم‌پزشک مراجعه کنید، حتی اگر آسیب‌دیدگی شدید به نظر نمی‌رسد. اگر نمی‌توانید فورا به یک متخصص چشم مراجعه کنید، به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس بروید.
جمع بندی
قرمزی چشم یکی از مشکلات رایج است که ممکن است دلایل ساده و قابل حل داشته باشد یا حتی نشانه‌ای از بیماری‌های جدی چشم باشد. بنابراین، اگر مشکل شما شدید است یا مدت طولانی طول کشیده، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
حتما برای شما نیز اطلاع از ارتباط بیماری‌های قلبی با چشم جالب توجه خواهد بود.
نظرات کاربران