سبک غذایی که در هر منطقه رواج دارد و در رستوران‌های آن سرو می‌شود، تنها مختص به آن کشور نیست و ممکن است تحت تأثیر فرهنگ‌های دیگر قرار گرفته باشد. به این ترتیب، در منوی رستوران‌ها ممکن است با غذاهایی مواجه شوید که منبع اصلی آنها کشوری دیگر است. به عنوان مثال، ارمنستان، که در شمال غرب ایران واقع شده است، علاوه بر غذاهای سنتی خود، تحت تأثیر غذاهای همسایگانش قرار گرفته و این تأثیرات را در منوی غذایی‌اش گنجانده است. بنابراین، در این متن، علاوه بر معرفی غذاهای معروف ارمنستان، با غذاهایی که از کشورهای دیگر به ارمنستان وارد شده‌اند نیز آشنا خواهید شد.
آشپزی ارمنستان شامل غذاها، تکنیک‌های پخت‌وپز، و خوراک‌های سنتی این کشور است. این غذاها و سبک‌های آشپزی بازتاب‌دهنده تاریخ و جغرافیای محل زندگی ارامنه، تأثیرات غذاهای اروپایی و مناطق شرقی مدیترانه، و همچنین محصولات کشاورزی و حیوانات محلی هستند که در این مناطق پرورش می‌یابند. بنابراین، اگر به ارمنستان سفر کردید، چه با تور و چه به‌طور شخصی، حتماً از تجربه غذاهای ارمنی بهره‌برداری کنید. در ادامه این مطلب از مجله سیمدخت، با اطلاعات بیشتری درباره بهترین غذاهای ارمنستان آشنا خواهید شد.
1. شامپورز (Shampours)
شامپورز یکی از غذاهای محبوب ارمنستان است که از گوشت مزه‌دار شده تهیه می‌شود و با انواع مختلف سبزیجات به سیخ کشیده می‌شود. این غذا روی زغال‌های بدون شعله کباب می‌شود، که به آن طعم خاص و دلپذیری می‌بخشد. شهرت شامپورز بیشتر به دلیل شکل جذاب سیخ‌های آن است که نسبت به سیخ‌های کباب کوبیده، کمی ضخیم‌تر و با عرض کمتر هستند.
شامپورز برای کسانی که تمایل دارند با غذای جدیدی آشنا شوند اما نمی‌خواهند ریسک کنند، گزینه‌ای عالی است. اگر به ارمنستان سفر کردید، پیشنهاد می‌کنیم که این غذا را در یکی از رستوران‌های معتبر و خوشنام امتحان کنید و از طعم منحصر به‌فرد آن لذت ببرید.
2. قاپاما (Ghapama)
قاپاما یکی از غذاهای سنتی و محبوب ارمنستان است که به ویژه در ایام کریسمس تهیه می‌شود. این غذا با استفاده از کدوتنبل آماده می‌شود که به عنوان ظرفی برای پخت و سرو غذا عمل می‌کند. برای تهیه قاپاما، ابتدا قسمت بالای کدو را بریده و داخل آن را خالی می‌کنند. سپس کدو را با مخلوطی از برنج پخته شده و میوه‌های خشک شده مانند بادام خرد شده، سیب، ذرت، زردآلو، آلو، خرما، آلوی بخارا و کشمش پر می‌کنند.
بر روی این مخلوط معمولاً عسل و دارچین یا خاک قند ریخته می‌شود تا طعمی شیرین و معطر به غذا بدهد. پس از پر کردن کدو با این مواد، آن را به آرامی می‌پزند تا کدو نرم و خوراکی شود. سپس قاپاما را برش می‌زنند و به عنوان یک پیش‌غذا یا غذای اصلی سرو می‌کنند.
قاپاما به عنوان یکی از بهترین غذاهای معروف ارمنستان شناخته می‌شود و می‌توان آن را در بسیاری از رستوران‌های ارمنستان یافت. این غذا نه تنها از نظر طعم، بلکه از نظر ظاهر نیز بسیار جذاب و دلپذیر است.
3. خاش یا کله‌پاچه (Khash)
یکی دیگر از غذاهای معروف ارمنستان، خاش یا کله‌پاچه است. این غذا از پا و سر پخته شده گوسفند یا گاو تهیه می‌شود و ممکن است شامل دیگر قسمت‌های بدن مانند مغز، سر و سیرابی نیز باشد. خاش یکی از غذاهای سنتی کشورهای مختلف از جمله آلبانی، ارمنستان، آذربایجان، بوسنی‌وهرزگوین، بلغارستان، گرجستان، ایران، عراق، مغولستان و ترکیه است. این غذا به دلیل روش پخت خاص و طعم منحصر به فردش در این کشورها محبوبیت دارد.
4. مانته (Mante یا Manti)
مانته یا مانتی تنها یکی از غذاهای معروف ارمنستان است که در کشورهای دیگری مانند ترکیه، لبنان و آذربایجان نیز محبوبیت دارد. این غذای خوشمزه شامل کوفته‌های پخته شده است که به طور سنتی با ماست موسیر و سس گوجه‌فرنگی سرو می‌شود. نکته جالب درباره مانته این است که هرچه لقمه‌های آن کوچکتر باشند، ظاهر مجلسی‌تری خواهد داشت و جذاب‌تر به نظر می‌رسد. درون این کوفته‌های خوش‌طعم معمولاً از ترکیبی از گوشت، مرغ و سبزیجات پر می‌شود.
5. دلمه (Dolma / Tolma)
یکی از غذاهای برجسته ارمنستان، دلمه است که به عنوان یکی از خوشمزه‌ترین و محبوب‌ترین غذاهای این کشور شناخته می‌شود. دلمه شامل ترکیبی از گوشت و سبزیجات است که با دقت درون برگ‌های تازه انگور پیچیده می‌شود. در صورت نیاز، می‌توان از برگ کلم یا سبزی‌های خوردنی دیگر نیز برای پیچیدن دلمه استفاده کرد. این غذای سنتی نه تنها در ارمنستان، بلکه در کشورهای همسایه مانند ایران، ترکیه و گرجستان نیز طرفداران زیادی دارد. دلمه در هر کشور ممکن است با تفاوت‌های جزئی در مواد و طرز تهیه آماده شود، اما در همه جا به عنوان یک غذای خوشمزه و محبوب شناخته می‌شود.
6. گاتا (Gata)
گاتا، که بیشتر به عنوان یک شیرینی شناخته می‌شود تا غذای اصلی، یکی از محبوب‌ترین دسرهای ارمنی است. این شیرینی خوشمزه ظاهری شبیه کیک قهوه دارد و در تنوع‌های زیادی عرضه می‌شود. گاتا در هر منطقه یا شهری در ارمنستان با دستور پخت ویژه خود تهیه می‌شود و می‌تواند در اشکال و اندازه‌های مختلف، به صورت تزئین شده یا ساده، به فروش برسد. در گذشته، این شیرینی در تنور پخته می‌شد، اما امروزه بیشتر در فر آماده می‌شود. گاتا با طعم شیرین و بافت نرم خود، یک انتخاب عالی برای طرفداران شیرینی‌ها و نان‌های شیرین است.
7. کباب لولا ارمنستان (Armenian Lule Kebab)
کباب لولا، یکی از غذاهای محبوب ارمنستان، به‌ویژه برای عاشقان کباب‌های لذیذ، شناخته می‌شود. این کباب با استفاده از گوشت چرخ‌شده تهیه می‌شود که به‌طور معمول از راسته یا سینه گوسفند است. گوشت چرخ‌شده با تخم‌مرغ و مجموعه‌ای از ادویه‌های معطر مخلوط شده و سپس به سیخ کشیده می‌شود. کباب لولا بر روی زغال کباب می‌شود تا طعمی منحصر به فرد و لذیذ پیدا کند. این غذای محبوب ارمنی معمولاً همراه با نان تازه و برنج سرو می‌شود و برای بسیاری از افراد، طعمی مشابه با کباب کوبیده ایرانی را تداعی می‌کند.
8. تیسژیک (Tisvzhik)
تیسژیک یکی از غذاهای سنتی ارمنستان است که با استفاده از تکه‌های دل، جگر و شش‌های گاو تهیه می‌شود. برای آماده‌سازی این غذا، تکه‌های گوشت با پیاز، رب گوجه‌فرنگی، نمک و فلفل سرخ می‌شوند و با سبزی‌های معطر زیادی پخته می‌شوند. این غذا به نوعی شبیه به خوراک دل و جگری ایرانی است، اما با تفاوت‌های خاص در طعم و مواد معطر.
آشنایی با غذاهای محلی یکی از بهترین راه‌ها برای درک فرهنگ یک کشور است، بنابراین اگر به ارمنستان سفر کردید، توصیه می‌شود که حتما تیسژیک را امتحان کنید و با ذائقه مردم این منطقه آشنا شوید.
9. کوفته خام (Chi Kofte یا Çiğ köfte)
کوفته خام، که در ارمنستان به نام “Chi Kofte” یا “Çiğ köfte” شناخته می‌شود، یکی از غذاهای محبوب و لذیذ فرهنگ ارمنیان کیلیکیه (Cilician Armenian) است. در زبان ارمنی، “Chi” به معنای “نه یا نپخته” و “chepouadz kufte” به معنای “کوفته خام” است. این غذا معمولاً برای مناسبت‌های خاص مانند تعطیلات و جشن‌ها تهیه می‌شود.
تنوع زیادی در تهیه کوفته خام وجود دارد که به طور عمده به منطقه و ترجیحات فردی مربوط می‌شود. به عنوان مثال، برخی نسخه‌ها ممکن است با مقدار متفاوتی از بلغور یا فلفل تهیه شوند، بسته به ذائقه و عادات محلی.
کوفته خام سنتی ارمنی به دو روش تهیه می‌شود: اول، کوفته‌های کوچک به شکل تخم‌مرغ که به صورت خام مصرف می‌شوند؛ دوم، گوشت کوفته شده با روغن زیتون و پیاز خام خرد شده روی بشقاب به شکل کیبه نایه (kibbeh nayyeh) سرو می‌شود. برخلاف برخی فرهنگ‌های عربی، خوردن کوفته خام با نان در میان ارمنی‌ها رایج نیست و معمولاً به صورت مستقل یا با سبزیجات تازه مصرف می‌شود.
10. هاریسا (Harissa)
هاریسا یکی از غذاهای سنتی و محبوب ارمنستان است که به ویژه در منطقه دشت آرارات شناخته می‌شود. این غذا نوعی فرنی است که با ترکیب گندم خشک یا برشته شده و گوشت پرچرب (عموماً مرغ یا گوشت گوسفند) تهیه می‌شود.
پخت هاریسا به دلیل زمان طولانی که نیاز دارد، بخشی از سنت و اهمیت آن به شمار می‌آید. در روزهای مذهبی ارمنستان، هنگامی که روزه می‌گیرند، گوشت در هاریسا با سبزیجات جایگزین می‌شود، به این ترتیب که طعم و ارزش غذایی آن حفظ می‌شود.
زمان طولانی برای پخت هاریسا به عنوان نشانه‌ای از ارزش و احترام به این غذا در نظر گرفته می‌شود، مشابه سایر غذاهای سنتی که با صرف زمان و دقت آماده می‌شوند. این فرآیند نشان‌دهنده اهمیت فرهنگی و تاریخی هاریسا در سفره‌های ارمنی‌ها است.
11. بزباش (Bozbash)
بزباش، یک سوپ نسبتاً ترش و محبوب در ارمنستان است که با استفاده از فیله چرب گوشت گوسفند، سیب‌زمینی، نخود، لوبیا و میوه تهیه می‌شود. هرچند که این غذا به عنوان سوپ شناخته می‌شود، مشابه آبگوشت بزباش ایرانی نیست و به دلیل ترکیبات و روش تهیه خاصش، در رده غذاهای خیابانی قرار نمی‌گیرد. بزباش به عنوان یکی از غذاهای سنتی و ویژه ارمنستان، به وضوح با دیگر غذاهای خیابانی متفاوت است و بیشتر به عنوان یک وعده غذایی کامل و خوش‌طعم در نظر گرفته می‌شود.
12. سالاد ایچ ارمنی (Armenian Eech)
سالاد ایچ ارمنی، که به نام سالاد بلغور ارمنی نیز شناخته می‌شود، شباهت زیادی به سالاد تبوله دارد، اما با تفاوت‌هایی خاص. این سالاد نسبت به تبوله، مقدار کمتری جعفری دارد و مواد آن به‌طور کامل ریز نمی‌شوند. برای تهیه این سالاد، بسیاری از مواد را تفت داده و سپس با سایر غذاهای ارمنی سرو می‌کنید. اگر در ارمنستان به‌دنبال تجربه‌ای تازه از خوراکی‌های محلی هستید، سالاد ایچ یک انتخاب عالی برای شما خواهد بود.
13. ژینگیالو هاتس (Zhingyalov hats)
ژینگیالو هاتس، که به عنوان یک نان سنتی و محبوب از منطقه ناگورنو قره‌باغ (Nagorno-Karabakh) در ارمنستان شناخته می‌شود، یکی از غذاهای برجسته و دلپذیر این کشور است. این نان به طور خاص با ترکیبی از سبزیجات خرد شده، تازه و خام پر می‌شود و به دلیل استفاده از بیش از بیست نوع سبزی مختلف، طعم و بوی ویژه‌ای دارد.
برای تهیه ژینگیالو هاتس، ابتدا نان گردی از خمیر تهیه می‌شود که درون آن با سبزی‌های متنوع مانند جعفری، شوید، تره، گشنیز، و سایر سبزی‌های معطر و خوشبو پر می‌شود. این سبزیجات به طور معمول به‌صورت خام استفاده می‌شوند و در نتیجه، طعمی تازه و زنده به نان می‌بخشند.
پس از پر کردن نان با سبزیجات، آن را بر روی تابه یا سنگ داغ پخته می‌شود تا نان کاملاً برشته شده و سبزیجات داخل آن به خوبی بپزد و طعم‌هایشان با یکدیگر ترکیب شوند. این غذا، با داشتن مواد اولیه ساده و در عین حال متنوع، به عنوان یک لقمه آماده و خوشمزه شناخته می‌شود که در بسیاری از وعده‌های غذایی و جشن‌ها در ارمنستان سرو می‌شود.
ژینگیالو هاتس به دلیل ظاهر جذاب و طعم بی‌نظیرش، به یکی از گزینه‌های محبوب برای افرادی تبدیل شده است که به دنبال تجربه‌ای اصیل و تازه از فرهنگ غذایی ارمنستان هستند.
14. خورواتس (Khorovats)
خورواتس، که به عنوان یکی از غذاهای محبوب و سنتی ارمنستان شناخته می‌شود، نوعی کباب ارمنی است که جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ غذایی این کشور دارد. این کباب، به دلیل طعم دلپذیر و روش‌های مختلف پخت آن، به یکی از غذاهای محبوب در رستوران‌ها، مهمانی‌های خانوادگی و فست‌فودها تبدیل شده است.
برای تهیه خورواتس، قطعات گوشت با کیفیت—که معمولاً شامل گوشت گوسفند، گاو یا مرغ است—به‌طور معمول به قطعات بزرگ‌تر برش داده می‌شود و سپس با استفاده از انواع ادویه‌ها، روغن زیتون، و سبزیجات معطر مزه‌دار می‌شود. این ترکیبات به مدت چند ساعت یا حتی شب قبل از پخت، در یخچال به خوبی مارینه می‌شود تا طعم‌ها به‌طور کامل در گوشت نفوذ کند.
روش پخت خورواتس، که به صورت سنتی بر روی ذغال داغ یا منقل انجام می‌شود، باعث ایجاد طعم دودی و برشته‌ای می‌شود که به کباب طعمی منحصر به فرد می‌بخشد. گوشت‌های آماده‌شده به سیخ کشیده شده و سپس بر روی حرارت ملایم کباب می‌شوند تا به رنگ قهوه‌ای طلایی و بافتی نرم و آبدار برسند.
خورواتس در بسیاری از جشن‌ها و مهمانی‌ها در ارمنستان سرو می‌شود و معمولاً با نان تازه، سبزیجات خام، و گاهی با انواع سس‌های تند و زردچوبه همراه است. در رستوران‌ها و فست‌فودهای ارمنستان و سراسر جهان، خورواتس به عنوان یکی از انتخاب‌های محبوب در منوی کباب‌ها و غذاهای سنتی قرار دارد و تجربه‌ای خوشمزه از فرهنگ غذایی ارمنی را برای مشتریان به ارمغان می‌آورد.
15. لحم عجین: پیتزای ارمنی (Lahmacun – The Armenian Pizza)
لحم عجین یکی از غذاهای سنتی و محبوب در فرهنگ غذایی ارمنستان است که به عنوان نوعی پیتزای ارمنی شناخته می‌شود. این غذا به خاطر طعم دلپذیر و تهیه ساده‌اش در میان مردم ارمنستان و سایر کشورها محبوبیت دارد.
لحم عجین به صورت قطعات گرد و نازک از خمیر تهیه می‌شود که با یک لایه غنی از مخلوط گوشت و سبزیجات پر شده است. برای تهیه این خوراک خوشمزه، ابتدا خمیری نازک از آرد، آب، نمک و کمی روغن درست می‌شود و به صورت گرد پهن می‌شود. سپس، مخلوطی از گوشت چرخ‌کرده (معمولاً گوشت گاو یا گوسفند)، پیاز خرد شده، گوجه‌فرنگی، جعفری و ادویه‌هایی مانند فلفل قرمز، زیره و دارچین به صورت یکنواخت روی خمیر پخش می‌شود.
پس از آماده‌سازی، لحم عجین به طور سنتی در تنورهای داغ پخته می‌شود. این روش پخت به خمیر کمک می‌کند تا ترد و برشته شود و طعم‌های مختلف به خوبی درون آن ترکیب شوند. تنور همچنین باعث ایجاد عطر و طعم خاصی می‌شود که لحم عجین را از سایر غذاهای مشابه متمایز می‌کند.
لحم عجین معمولاً به صورت گرم و تازه سرو می‌شود و می‌توان آن را با لیمو تازه، سبزیجات خام یا سس‌های تند همراه کرد. این غذا به خاطر طعم لذیذ و ساختار ساده‌اش، تجربه‌ای خوشمزه از آشپزی ارمنی را ارائه می‌دهد و می‌تواند به عنوان یک وعده غذایی خوشمزه و سریع مورد استفاده قرار گیرد.
در مجموع، لحم عجین با ترکیب خاص خود از خمیر نازک و مخلوط گوشت و سبزیجات، یک گزینه عالی برای تجربه طعم‌های سنتی و جذاب ارمنی به شمار می‌رود.
16. پلو ارمنی
پلو ارمنی (Armenian Rice Pilaf) یکی از غذاهای سنتی و اصیل ارمنستان است که در میان مردم این کشور و گردشگران بسیار محبوب است. این غذا که با نام “شیروان پلو” نیز شناخته می‌شود، ترکیبی از برنج دانه بلند و رشته‌فرنگی سرخ شده است که در آب مرغ یا گاهی آب گوشت پخته می‌شوند. برنج دانه بلند و رشته‌فرنگی که ابتدا به خوبی در کره یا روغن تفت داده می‌شوند، طعم و عطری لذیذ پیدا می‌کنند و بافتی نرم و دلپذیر به غذا می‌دهند. سپس این مواد در آب مرغ غنی و معطر به آرامی پخته می‌شوند تا تمامی طعم‌ها به خوبی با یکدیگر ترکیب شوند.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد پلو ارمنی استفاده از مواد اولیه ساده اما با کیفیت است که نتیجه آن، غذایی است که هم در کنار غذاهای اصلی مانند خوراک‌های گوشتی و هم به عنوان یک غذای مستقل قابل سرو است. پلو ارمنی را معمولاً با کمی بادام یا پسته و کشمش تزیین می‌کنند که علاوه بر طعم دلنشین، زیبایی خاصی به آن می‌بخشد.
تفاوتی ندارد که در چه فصلی از سال به ارمنستان سفر می‌کنید، چرا که این غذا در تمام طول سال محبوبیت دارد و در هر موقع از سال می‌توانید طعم جذاب و دلپذیر آن را تجربه کنید. شیروان پلو نه تنها در مهمانی‌ها و مناسبت‌های خاص، بلکه در زندگی روزمره ارمنی‌ها نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. برای کسانی که به دنبال کشف طعم‌های جدید و فرهنگ غذایی ارمنستان هستند، پلو ارمنی یکی از تجربه‌های بی‌نظیر و به یادماندنی خواهد بود.
17. آنوشاپور (Anushapur) 
آنوشاپور یکی از دسرهای سنتی و محبوب ارمنستان است که جایگاه ویژه‌ای در مراسم‌ها و جشن‌های این کشور، به‌خصوص در کریسمس و شب سال نو دارد. این دسر نه‌تنها بخشی از میراث فرهنگی و آشپزی ارمنی‌هاست، بلکه نمادی از اهمیت جشن‌های خانوادگی و گردهمایی‌های اجتماعی در این فرهنگ است. در شب‌های سرد زمستانی، آنوشاپور به‌عنوان یک دسر گرم و دلپذیر سرو می‌شود و حضور آن بر روی میز غذا، نشان از فرا رسیدن یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال یعنی جشن کریسمس است.
آنوشاپور که به طور سنتی از ترکیب گندم، شکر، دارچین و مغزهای مختلف مانند گردو یا بادام تهیه می‌شود، دسر ساده اما مقوی و خوشمزه‌ای است. گندم پخته شده با شکر به آرامی در کنار ادویه‌های معطر مانند دارچین ترکیب می‌شود تا طعمی شیرین و خوش‌عطر به دست آید. برخی از خانواده‌ها به این ترکیب میوه‌های خشک مانند زردآلو، کشمش یا انجیر نیز اضافه می‌کنند که طعم شیرین و خوشایندتری به دسر می‌بخشد و رنگ و زیبایی بیشتری به آن می‌دهد.
آنوشاپور یکی از آن دسرهایی است که فراتر از یک خوراکی ساده به شمار می‌آید و بخشی از آیین و رسوم ارمنی‌هاست. هرچند که این دسر به‌طور معمول یک وعده کامل غذایی محسوب نمی‌شود، اما اهمیت فرهنگی و نمادین آن بسیار برجسته است. در جشن‌ها و مناسبت‌های خاص، وجود آنوشاپور روی سفره نه تنها به معنای تکمیل شدن میز غذاست، بلکه به معنای ادامه دادن سنت‌ها و آیین‌هایی است که نسل به نسل منتقل شده‌اند.
برای علاقه‌مندان به غذا و فرهنگ‌های مختلف، تجربه خوردن آنوشاپور نه تنها فرصتی برای لذت بردن از یک دسر سنتی است، بلکه دریچه‌ای به دنیای فرهنگ غنی و رسوم ارمنستان نیز خواهد بود. شکم‌گردان و گردشگرانی که به دنبال کشف طعم‌های منحصربه‌فرد هستند، می‌توانند از خوردن این دسر لذت ببرند و با هر قاشق از آن، بخشی از تاریخ و سنت‌های ارمنی‌ها را نیز تجربه کنند.
تجربۀ سفر بیادماندنی در کنار تست غذاهای بومی آن منطقه، می‌تواند یک خاطرۀ ماندگار برای هرکسی به ارمغان بیاورد. اگر دوست دارید چنین تجربه‌ای را ثبت کنید، قبل از سفر اطلاعات لازم را کسب کنید.
نظرات کاربران