اختلالات نورودژنراتیو مانند بیماری آلزایمر، پارکینسون و هانتینگتون زمانی رخ میدهند که نورونها بهتدریج تحلیل رفته و میمیرند. این کاهش پیشرونده سلولهای مغزی باعث بروز علائم شدید از جمله کاهش حافظه، اختلالات شناختی و دشواری در حرکت میشود. با گذشت زمان، این بیماریها کیفیت زندگی را به شدت کاهش داده و اغلب بیماران را وابسته به مراقبتهای مداوم میکنند. داروهای موجود میتوانند به کاهش علائم کمک کنند، اما قادر به توقف یا معکوس کردن بیماری نیستند، و این امر ضرورت یافتن روشهای درمانی جدید را آشکار میسازد. یکی از رویکردهای امیدوارکننده بر تحریک تمایز نورونی تمرکز دارد؛ فرآیندی که در آن نورونهای جدید شکل میگیرند و میتوانند جایگزین سلولهای از دست رفته شوند و روند نورودژنراسیون را کاهش دهند یا مقابله کنند.
ویتامین K، یک ماده مغذی محلول در چربی که عمدتاً به دلیل نقش خود در انعقاد خون و سلامت استخوان شناخته میشود، اخیراً به دلیل تأثیرش بر رشد و حفاظت سلولهای مغزی مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، اشکال طبیعی ویتامین K مانند مناکینون ۴ (MK-4) ممکن است برای استفاده مؤثر در درمانهای بازسازیکننده مبتنی بر اختلالات نورودژنراتیو به اندازه کافی قوی نباشند.
در یک مطالعه پیشگامانه منتشرشده در ACS Chemical Neuroscience، پژوهشگران دپارتمان علوم زیستی و مهندسی موسسه فناوری شیبارا در ژاپن به رهبری دانشیار یوشیهیسا هیروتا و پروفسور یوشیتومو سوهارا، آنالوگهای جدید ویتامین K با اثرات نورواکتیو قویتر ایجاد و آزمایش کردند. این تیم همچنین یک مکانیزم متمایز را شناسایی کرد که از طریق آن ویتامین K تمایز نورونی را تقویت میکند.
در توضیح یافتههای خود، دکتر هیروتا بیان کرد: «آنالوگهای جدید ویتامین K که سنتز شدهاند، حدود سه برابر قدرت بیشتری در تحریک تمایز سلولهای پیشساز عصبی به نورونها نسبت به ویتامین K طبیعی نشان دادند. از آنجا که از دست رفتن نورونها یکی از ویژگیهای بارز بیماریهای نورودژنراتیو مانند آلزایمر است، این آنالوگها میتوانند بهعنوان عاملهای بازسازیکننده عمل کرده و به جایگزینی نورونهای از دست رفته و بازگرداندن عملکرد مغز کمک کنند.»
برای افزایش اثر زیستی ویتامین K، تیم تحقیقاتی ۱۲ نوع آنالوگ هیبریدی از ویتامین K را تولید کردند که با اسید رتینوئیک (متابولیت فعال ویتامین A که تمایز نورونی را تقویت میکند)، گروه کربوکسیلیک یا زنجیره جانبی استر متیل پیوند داده شدند. سپس اثربخشی هر ترکیب در تحریک تمایز نورونی ارزیابی شد.
ویتامین K و اسید رتینوئیک از طریق گیرندههای استروئید و زنوبيوتیک (SXR) و گیرنده اسید رتینوئیک (RAR) بر رونویسی ژنها تأثیر میگذارند. پژوهشگران فعالیت SXR و RAR را در سلولهای پیشساز عصبی موش که با ترکیبات جدید درمان شده بودند اندازهگیری کردند و دریافتند که ترکیبات هیبریدی عملکردهای زیستی هر دو مولکول مادر را حفظ کردهاند. آنها همچنین بیان پروتئین مرتبط با میکروتوبول ۲ (Map2)، نشانگر رشد نورونی، را برای پیگیری تمایز سلولی اندازهگیری کردند. یکی از ترکیبات که اسید رتینوئیک را با زنجیره جانبی استر متیل ترکیب کرده بود، سه برابر افزایش در تمایز نورونی نسبت به گروه کنترل نشان داد و فعالیت قابل توجهی قویتر از ویتامین K طبیعی داشت. این نسخه تقویتشده با عنوان «آنالوگ جدید ویتامین K» (Novel VK) معرفی شد.
در پایان و درباره پیامدهای بلندمدت کار خود، دکتر هیروتا میگوید: «تحقیقات ما رویکردی بالقوه انقلابی برای درمان بیماریهای نورودژنراتیو ارائه میدهد. دارویی مشتق از ویتامین K که پیشرفت بیماری آلزایمر را کند کرده یا علائم آن را بهبود بخشد، نه تنها کیفیت زندگی بیماران و خانوادههایشان را ارتقا میدهد، بلکه میتواند بهطور قابل توجهی بار مالی و اجتماعی ناشی از هزینههای درمانی و مراقبتهای بلندمدت را کاهش دهد.»
امید است یافتههای این پژوهش به درمانهای بالینی مؤثری برای بیماران مبتلا به بیماریهای عصبی تبدیل شود.
منبع خبر : sciencedaily.com
نظرات کاربران