شیراز و موزه‌های آن نمایانگر تاریخ غنی این سرزمین هستند. این شهر دارای موزه‌ها و گالری‌های بی‌نظیر و ارزشمندی است که در کمتر شهری می‌توان مشابه آن را یافت. پیشینه چند هزار ساله و تاریخ غنی شیراز، آن را به یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران تبدیل کرده است. در این منطقه، گنجینه‌های تاریخی فراوانی نهفته است که موزه‌های شیراز و شهرهای اطراف، گواهی بر آن می‌باشند. این موزه‌ها با توجه به زمینه‌های مختلف تاریخی، فرهنگی، اقلیمی و طبیعی تأسیس شده و مجموعه‌هایی از آثار و اشیایی را در خود جای داده‌اند که به نخستین تمدن‌های ایران باستان مربوط می‌شوند.
چه به تاریخ علاقه‌مند باشید و چه نباشید، از بازدید موزه‌های شیراز شگفت‌زده خواهید شد. به هر جزئیات دقت کنید؛ این موزه‌ها حافظه تاریخی این سرزمین هستند. این اشیا و نوشته‌ها متعلق به مردمانی است که هزاران سال پیش در این منطقه زندگی می‌کردند. آن‌ها بر همین خاک قدم می‌زدند و در همین فضا نفس می‌کشیدند.
موزه تخت جمشید
یکی از معروف‌ترین موزه‌های شیراز، موزه تخت‌جمشید است که در منطقه تاریخی مرودشت و مجموعه ۲۵۰۰ ساله تخت‌جمشید واقع شده است. مرودشت به‌عنوان یکی از زیباترین مکان‌های دیدنی شیراز، هر ساله گردشگران بسیاری را برای بازدید از این منطقه تاریخی به شیراز جذب می‌کند.
این بنا در گذشته به‌عنوان کاخ ملکه شناخته می‌شده و به دستور خشایارشا ساخته شده است. ساخت آن در زمان اردشیر یکم به پایان رسید. موزه تخت‌جمشید همچنین به‌عنوان قدیمی‌ترین بنای بازسازی‌شده در ایران شناخته می‌شود.
این موزه شگفت‌انگیز مملو از آثار و اشیای باستانی ایران است و ساختمان آن شامل یک تالار بزرگ، دو گالری و یک ایوان می‌باشد. در بازدید از موزه تخت‌جمشید، می‌توانید مجموعه‌ای ارزشمند از بقایای تاریخی مانند کتیبه حرم خشایارشا، مجسمه‌های سنگی و فلزی، گل‌نبشته‌هایی با خط ایلامی، زیورآلات طلا و نقره، سازهای قدیمی، سرستون‌ها، سرنیزه‌ها، پیکان‌ها، خمره‌ها و ظروف سفالی را مشاهده کنید.
موزه پارس
یکی از دیدنی‌ترین موزه‌های شیراز، موزه پارس است که در خیابان زند و منطقه باغ نظر قرار دارد. این بنای تاریخی متعلق به دوران زندیه است و از سال ۱۳۱۵ به‌عنوان موزه استفاده می‌شود. همچنین، در سال ۱۳۱۴ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده است.
ویژگی برجسته موزه پارس، وجود آرامگاه کریم‌خان زند در بخش شاه‌نشین شرقی این عمارت است. این موزه مجموعه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی مربوط به دوره‌های مختلف را در خود جای داده است. از جمله این آثار می‌توان به شمشیر کریم‌خان زند، نقاشی‌های لطفعلی‌خان صورتگر، کتیبه‌ها و مفرغ‌های لرستان، قرآن‌های خطی نفیس، و اشیای تزئینی میناکاری‌شده اشاره کرد.
موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی شیراز
بدون شک، موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی یکی از منحصربه‌فردترین موزه‌های شیراز است. این موزه در سال ۱۳۵۳ با هدف ارتقای دانش عمومی و آگاهی‌بخشی درباره اهمیت جانوران، گیاهان، کانی‌ها و فسیل‌ها در زندگی انسان و محیط زیست تأسیس شد.
موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی شیراز دارای بخش‌های متنوعی از جمله جانورشناسی، گیاه‌شناسی، زمین‌شناسی، مردم‌شناسی، آناتومی، تکنولوژی و تاکسیدرمی است. این موزه بیش از ۲۵۰۰ نمونه از جانوران بی‌مهره و مهره‌دار، ۶۰ گونه گیاه دارویی، فسیل ماهی با قدمت ۷۰ میلیون سال و انواع کانی‌های معدنی را در خود جای داده است.
موزه هنرهای تجسمی شیراز در خانه فروغ‌الملک (مشکین‌فام)
خانه فروغ‌الملک از بناهای ارزشمند باقیمانده از دوران قاجار است. این ساختمان در ابتدا متعلق به فروغ‌الملک، یکی از زنان برجسته و ثروتمند شیراز بود که به خاطر علاقه‌اش به هنر، عرفان و حمایت از مشروطه شهرت داشت. این خانه در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی توسط فروغ‌الملک قوامی در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ مترمربع ساخته شد و در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.
در این موزه، آثار ارزشمندی در قالب‌های مختلف مانند نقاشی، عکاسی، خوش‌نویسی و نقش‌برجسته به نمایش گذاشته شده است.
در سال ۱۳۸۱، این بنای سه‌طبقه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و به منظور ایجاد مرکزی برای نمایش آثار هنرمندان برجسته شیراز، به حسین مشکین‌فام واگذار شد. در این موزه آثار خانواده هنردوست و هنرمند مشکین‌فام نیز به نمایش درآمده است.
ساختمان این موزه شامل بخش‌هایی همچون آشپزخانه، اصطبل، حمام و دو واحد مسکونی است. از زیبایی‌های این بنای تاریخی می‌توان به کاشی‌کاری‌های ظریف، نقاشی‌های روی سنگ، دیوارهای آجری و سقف‌های تیرچوبی اشاره کرد. یکی از بخش‌های اصلی موزه فروغ‌الملک، کتابخانه‌ای با بیش از ۱۰۰ جلد کتاب و مجله تخصصی است که بازدید از آن را جذاب‌تر می‌کند.
موزه هنرهای تجسمی فروغ‌الملک (مشکین‌فام) از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری شیراز است که آثار هنرمندان معاصر فارس را به نمایش می‌گذارد. این موزه در بافت تاریخی شهر شیراز و محله سنگ‌سیاه، نزدیک به امامزاده بی‌بی‌دختران، واقع شده و همه‌روزه پذیرای بازدیدکنندگان است.
موزه شاهچراغ شیراز
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی شیراز، آرامگاه شاهچراغ است که در سال ۱۳۴۴ برای بازدید گردشگران و زائران تأسیس شد. در بخشی از صحن این بارگاه، موزه‌ای فوق‌العاده قرار دارد که آثار ارزشمندی از دوره‌های قبل و بعد از اسلام در آن نگهداری می‌شود.
موزه شاهچراغ شیراز در سالنی بزرگ و وسیع واقع شده و مجموعه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی را به نمایش می‌گذارد. در این موزه، قرآن‌های نفیس، نسخ خطی، سکه‌های باستانی، انواع ظروف قدیمی از فلز، سفال و شیشه، اسلحه‌های مربوط به دوره‌های مختلف، و اشیای قیمتی همچون فانوس، شمعدان و همچنین نقاشی‌های افراد مشهور قرار دارد.
موزه گرمابه شیراز (حمام وکیل)
حمام وکیل، از آثار دوره زندیه، به دستور کریم‌خان زند ساخته شده و بدون شک یکی از شاهکارهای معماری ایرانی به شمار می‌آید. این بنا هر ساله گردشگران و توریست‌های زیادی را به خود جذب می‌کند و امروزه به یکی از برجسته‌ترین موزه‌های مردم‌شناسی تبدیل شده است.
حمام وکیل در گذشته بعد از یک دوره مرمت و بازسازی به رستوران و سپس به موزه فرش تبدیل شد اما بعد از مدتی باتوجه‌به کاربری اصلی ساختمان، به‌عنوان موزه گرمابه شیراز با شماره‌ی ۹۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در حال حاضر، در قسمت سربینه حمام وکیل، ۳۰ مجسمه مومی به نمایش درآمده که حالت‌های مختلف استحمام و آداب مرتبط با آن را به تصویر می‌کشند. با ورود به موزه گرمابه شیراز، بازدیدکنندگان می‌توانند با آداب و رسوم، نحوه پوشش و فرهنگ مردم شیراز در گذشته آشنا شوند.
موزه مشاهیر شیراز (خانه زینت الملک)
یکی از اصلی‌ترین جذابیت‌های گردشگری شیراز، موزه مشاهیر است. موزه‌ای شبیه به موزه مادام توسو در شهر لندن.
ساختمان خانه زینت‌الملک متعلق به خاندان قوام‌الملک است. ساخت این بنا در سال ۱۲۹۰ هجری قمری به دستور علی محمدخان قوام‌الملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ هجری قمری توسط محمدرضا خان قوام‌الملک سوم به پایان رسید.
موزه نظامی شیراز (عفیف‌آباد)
موزه نظامی شیراز در باغ عفیف‌آباد واقع شده و به‌طور تخصصی به ابزارآلات و سلاح‌های جنگی و نظامی کشف‌شده در شیراز می‌پردازد. در این موزه، مجموعه‌ای ارزشمند از انواع سلاح‌های سرد و گرم، سلاح‌های خودکار و نیمه خودکار، شمشیرها، زره، نیزه، کلاه‌خود، سپر، تفنگ‌های سرپر، سنگ چخماق، تفنگ‌های شکاری، تپانچه، انواع مسلسل و… موجود است که متعلق به دوره‌های مختلف، از صفویه تا عصر حاضر می‌باشد.
ساختمان موزه عفیف آباد از دو طبقه تشکیل شده است که طبقه اول آن شامل موزه اسلحه و طبقه دوم شامل موزه عبرت می‌شود. این ساختمان در گذشته به‌عنوان محلی برای اقامت خاندان پهلوی در شیراز شناخته می‌‌شد.
از سلاح‌های ارزشمند این موزه می‌توان به تفنگ‌های شخصی فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، رضا شاه، محمدرضا شاه و همچنین تفنگ‌های دلاوران نهضت جنگل، تپانچه دکتر حشمت و مسلسل آب‌انباری رئیس‌علی دلواری اشاره کرد.
باغ موزه نارنجستان قوام
یکی از زیباترین موزه‌های شیراز، باغ موزه نارنجستان قوام است. عمارتی بزرگ، زیبا و باشکوه متعلق به دوره قاجار که به‌دلیل معماری زیبا و بی‌نظیر خود به یکی از جاهای دل‌نشین و محبوب شیراز برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.
این بنا در سال ۱۲۵۷ به سفارش خاندان قوام و به‌دست محمدعلی‌خان و پسرش محمدرضاخان ساخته شد. آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های این ساختمان بی‌نظیر است و آن را به یکی از شاهکارهای معماری ایرانی تبدیل کرده. آجرکاری، منبت‌کاری و نقاشی‌های سنتی دوره قاجار در سراسر این بنای فوق‌العاده دیده می‌شود. در بخشی از این ساختمان تاریخی، آثار باستانی کشف‌شده در شیراز به نمایش گذاشته شده است.
موزه لباس های سنتی و آیینی شیراز (خانه صالحی)
خانه صالحی یکی از بناهای باقیمانده از دوره قاجار است که در سال ۱۳۸۴ به موزه لباس‌های سنتی و آیینی شیراز اختصاص یافت. در گوشه و کنار این خانه، می‌توان زیبایی‌های معماری ایرانی و اسلامی را مشاهده کرد. تمام هنرهای به‌کاررفته در این ساختمان، از جمله تزئینات گره‌چینی، گچ‌کاری و سقف‌های چوبی، از ویژگی‌های بارز معماری دوره قاجار به شمار می‌روند.
خانه صالحی از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل شده و شامل اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری است. دیوارهای حیاط با کاشی‌کاری تزئین شده و نقوش بسیار زیبایی همچون طرح‌های اسلیمی، گل و مرغ، و تصاویری از پادشاهان و سربازان قاجار بر روی آن‌ها به چشم می‌خورد.
موزه سنگ شیراز (هفت‌تنان)
یکی از باشکوه‌ترین موزه‌های شیراز، موزه سنگ هفت‌تنان است.
در دوره زندیه، کریم‌خان زند تصمیم به ساخت سنگ‌بنایی برای هفت تن از عارفان شیرازی گرفت که سال‌ها پیش در دامنه کوه چهل‌مقام دفن شده بودند. اما به‌دلیل ناشناخته بودن این عارفان، سنگ قبرها بدون کتیبه باقی ماندند. این مکان امروزه به‌عنوان موزه سنگ شیراز شناخته می‌شود و نمونه‌هایی از سنگ‌های تاریخی و کتیبه‌های کهن در آن نگهداری می‌شود.
خطوط به‌کار رفته بر روی این سنگ‌ها شامل انواع کوفی، نستعلیق، نسخ و توقیع است. این گنجینه ارزشمند مربوط به قرن سوم تا یازدهم هجری قمری می‌باشد.
این موزه در حال حاضر تحت نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور اداره می‌شود و در فهرست انجمن آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه موسیقی شیراز (خانه منطقی‌نژاد)
موزه موسیقی (آواها و نواها) یکی از موزه‌های تخصصی شهر شیراز است که به‌طور خاص به موسیقی و سازهای ایرانی اختصاص دارد. این موزه ارزشمند در یکی از خانه‌های باقیمانده از دوران قاجار، به نام خانه منطقی‌نژاد، واقع شده و در سال ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی به موزه تبدیل گردید.
از بخش‌های ویژه موزه موسیقی شیراز می‌توان به اتاق شنیداری، اتاق دیداری، آرشیو صوتی و تصویری، اسناد و دست‌نوشته‌های استادان موسیقی، و گالری ساز اشاره کرد که شامل انواع سازهای ایرانی و نواحی مختلف ایران است.
موزه آب شیراز (آب‌‌انبار وکیل)
در ضلع شرقی ارگ کریم‌خان شهر شیراز، موزه‌ای به نام موزه آب قرار گرفته که یادگاری است از دوره زندیه.
در این موزه، انواع ماکت‌های سازه‌های آبی که به دوره‌های مختلف تاریخی ایران تعلق دارند به نمایش گذاشته شده است. این بنا به‌عنوان یکی از آب‌انبارهای کریم‌خانی با شماره ۹۳۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
موزه سنگ و گوهر دریای نور
این موزه، دومین موزه سنگ و گوهر ایران پس از موزه سنگ تهران است. این موزه ویژه و منحصر به فرد در سال ۱۳۹۰ افتتاح شد و از آن زمان تاکنون گردشگران زیادی را به خود جذب کرده است. موزه فوق‌العاده شامل ۱۴۰ نوع سنگ قیمتی، نیمه‌قیمتی و گوهر است که بسیاری از آن‌ها به‌عنوان سنگ‌های نایاب شناخته می‌شوند.
موزه سنگ و گوهر دریای نور در طبقه همکف ساختمان اصلی باغ ارم شیراز قرار گرفته و به‌عنوان یکی از پربازدیدترین بخش‌های این باغ عظیم شناخته می‌شود.
سخن آخر درباره موزه های شیراز
تماشای موزه‌های شیراز یکی از اصلی‌ترین برنامه‌هایی است که باید در سفر به این شهر گنجانده شود. موزه‌های این منطقه از غنی‌ترین و پر بازدیدترین موزه‌های ایران به شمار می‌روند که هر ساله گردشگران بسیاری به شوق دیدن آن‌ها به شیراز سفر می‌کنند.
چگونه ممکن است به شهری با قدمتی چند هزار ساله سفر کرد و از موزه‌های تاریخی آن غافل ماند؟ هر گوشه این شهر باستانی یادگاری از پیشینیان را به نمایش می‌گذارد: خانه‌های تاریخی، باغ‌های چند صد ساله و فرهنگی با قدمت چند هزار سال. همه این موارد اصالتی به شیراز بخشیده‌اند که به‌راحتی نمی‌توان از کنار آن گذشت. گنجینه‌های تاریخی و طبیعی زیادی در این منطقه کشف شده که خود گواهی بر وجود موزه‌های متعدد آن است.
منبع :britannica
نظرات کاربران