بیماری قلبی یکی از نگرانیهای اصلی سلامت است و این نگرانی بیدلیل نیست؛ زیرا این بیماری اصلیترین عامل مرگ و میر در سراسر جهان است. اگر شما جزو ۳۸.۴ میلیون بزرگسال آمریکایی هستید که با دیابت زندگی میکنید، خطر شما حتی بیشتر است. دیابت تنها بر سطح قند خون تاثیر نمیگذارد، بلکه باعث ایجاد مجموعهای از مشکلات میشود که شانس ابتلا به حمله قلبی یا سکته را افزایش میدهند. این مشکلات شامل سطح بالای کلسترول LDL (“بد”)، تریگلیسیریدهای بالا و استرس اکسیداتیو مزمن هستند که به مرور زمان به عروق خونی آسیب میزنند. یافتن روشهای ساده و مؤثر برای کاهش این خطر یکی از اولویتهای اصلی در مراقبت از دیابت است.
یک رویکرد امیدوارکنندهای که محققان در حال بررسی آن هستند، غذا است، خصوصاً غذاهایی با ترکیبات بیواکتیو که فراتر از تغذیه پایهای عمل میکنند. کنجد (بله، همان دانهای که روی نانها و بگِلها میبینید) به مدت قرنها جزو مواد اصلی در بسیاری از رژیمهای غذایی بوده و حاوی ترکیبات قویای مانند سسامین و سسامول است که به عنوان آنتیاکسیدان عمل کرده و از سلامت قلب و متابولیسم حمایت میکند.
تا به امروز، مطالعات درباره فواید سلامتی کنجد نسبتاً کوچک و نامنظم بوده است. اما یک متا-آنالیز جدید که در مجله Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research and Reviews منتشر شده، نتایج ۱۳ کارآزمایی بالینی را جمعآوری کرده و نگاهی دقیقتر به این موضوع انداخته است. محققان بر روی افراد مبتلا به دیابت تمرکز کرده و بررسی کردند که محصولات کنجد چگونه بر روی مجموعهای از عوامل خطر قلبیعروقی، از جمله سطح قند خون، سطح کلسترول و نشانگرهای استرس اکسیداتیو تأثیر میگذارند. یافتههای آنها نشان میدهد که کنجد ممکن است بیشتر از افزودن طعم به غذا عمل کند؛ بلکه میتواند نقش مؤثری در محافظت از قلب شما داشته باشد.
چگونه این مطالعه انجام شد؟
محققان یک مرور سیستماتیک و متا-آنالیز انجام دادند، که روشی تحقیقاتی است که دادهها را از چندین آزمایش گذشته جمعآوری کرده و به دنبال الگوهایی میگردد. آنها ۱۳ کارآزمایی بالینی تصادفی و کنترلشده را شامل کردند که در مجموع ۷۳۱ بزرگسال مبتلا به دیابت را در بر میگرفت. بیشتر شرکتکنندگان مبتلا به دیابت نوع ۲ بودند و این مطالعات در چندین کشور از جمله ایران، هند، برزیل و پاکستان انجام شد.
شرکتکنندگان کنجد را به اشکال مختلف دریافت کردند؛ مانند روغن کنجد، دانههای کامل یا کپسولها با دوزهایی که از ۲۰۰ تا ۶۰,۰۰۰ میلیگرم در روز متغیر بود. مدت زمان مداخلات بین ۶ تا ۱۲ هفته بود. محققان نتایجی مانند سطح قند خون، کلسترول، فعالیت آنتیاکسیدانی، وزن بدن و نشانگرهای التهاب را اندازهگیری کردند. آنها از سیستم GRADE استفاده کردند، که یک چارچوب رسمی برای ارزیابی قدرت شواهد علمی است.
نتایج مطالعه چه بود؟
به طور کلی، این مطالعه نشان داد که محصولات کنجد با بهبود قابل توجهی در چندین عامل خطر بیماری قلبیعروقی برای افراد مبتلا به دیابت ارتباط داشت. به طور خاص، مصرف کنجد:
-
سطح قند خون ناشتا را کاهش داد
-
هموگلوبین A1c (معیاری برای کنترل بلندمدت قند خون) را کاهش داد
-
سطح قند خون بعد از وعدههای غذایی را کاهش داد
-
کلسترول LDL (کلسترول “بد”) را کاهش داد
-
کلسترول کل و تریگلیسیریدها را کاهش داد
-
سطح دو آنزیم آنتیاکسیدان کلیدی: کاتالاز (CAT) و سوپراکسید دیسموتاز (SOD) را افزایش داد
این تغییرات نشان میدهند که کنجد ممکن است به تنظیم قند خون کمک کرده، پروفایل چربیها را بهبود بخشد و از استرس اکسیداتیو محافظت کند؛ سه هدف حیاتی در مدیریت دیابت و کاهش خطر بیماری قلبی.
با این حال، همه یافتهها مثبت نبودند. محققان بهبود قابل توجهی در کلسترول HDL (“خوب”)، مقاومت به انسولین، نشانگرهای التهاب مانند پروتئین واکنشی C یا فشار خون پیدا نکردند. علاوه بر این، به نظر میرسید که اثرات کاهش مییابند زمانی که مصرف مکمل کنجد قطع شود، که نشان میدهد استفاده مداوم ممکن است لازم باشد.
شایان ذکر است که کیفیت شواهد در این مطالعه به دلیل محدودیتهایی مانند اندازه نمونههای کوچک، مدت زمان کوتاه آزمایشها، نتایج نامنسجم و خطر سوگیری در طراحی مطالعه، به عنوان “بسیار پایین” ارزیابی شد. این بدان معناست که در حالی که یافتهها امیدوارکننده هستند، باید با احتیاط تفسیر شوند.
با این حال، کنجد یک ماده غذایی ایمن و مغذی است که میتوانید آن را در رژیم غذایی خود بگنجانید، حتی اگر این فواید خاص برای سلامت قلب به طور کامل تایید نشده باشند. کنجد سرشار از چربیهای سالم، فیبر و آنتیاکسیدانها است و مطالعات قبلی آن را با کاهش التهاب، بهبود فشار خون و بهبود سطوح کلسترول مرتبط کردهاند.
این موضوع در زندگی واقعی چه کاربردی دارد؟
اگر با دیابت زندگی میکنید یا نگران سلامت قلب خود هستید، افزودن محصولات کنجدی به رژیم غذاییتان میتواند یک گام ساده و مقرونبهصرفه با فواید بالقوه باشد. در مطالعات بررسیشده، بیشتر مزایا در دوزهای بالاتر (حدود ۳۰ گرم در روز) و استفاده طولانیمدتتر (هشت هفته یا بیشتر) مشاهده شد؛ بنابراین، تداوم مصرف اهمیت دارد.
میتوانید روغن کنجد را به غذاهای سرخکردنی یا سسهای سالاد اضافه کنید، دانههای بوداده کنجد را روی سبزیجات و غلات بپاشید یا از تهینی (خمیر کنجد) در تهیه سسها، دیپها و اسموتیها استفاده کنید. کنجد لهشده یا آسیابشده (مانند تهینی یا روغن کنجد) ممکن است فواید بیشتری نسبت به دانه کامل داشته باشد، چرا که آسیاب کردن دسترسی زیستی ترکیبات مفیدی مانند سسامین را افزایش میدهد.
البته، کنجد معجزهگر نیست. باید به عنوان بخشی از یک راهبرد جامع مورد استفاده قرار گیرد که شامل درمان پزشکی، فعالیت بدنی و رژیم غذایی متعادل است. همچنین، اگر داروهایی برای قند خون یا کلسترول مصرف میکنید، پیش از شروع هر نوع مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
منبع خبر : eatingwell.com
نظرات کاربران