تفسیر آزمایش عفونت خون

عفونت خون و راهکارهای تشخیصی آن

هنگام صحبت در مورد عفونت خون، اغلب نخستین نکته‌ای که به ذهن ما خطور می‌کند، سپتیسمی است. این بیماری با نام‌های مختلفی چون سپسیس، گندخونی، پلاشت‌خونی و مسمومیت خون شناخته می‌شود. سپتیسم یک نوع التهاب است که به دلیل عفونت در سراسر بدن منتشر می‌شود و اگر به‌سرعت درمان نگردد، ممکن است منجر به مرگ شود.

هرچند سپسیس یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر خون است، اما باید به یاد داشت که عفونت خون تنها به این عارضه محدود نمی‌شود. عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند از طریق خون به بدن افراد منتقل شده و عفونت‌های جدی را ایجاد کنند؛ به عنوان مثال، ایدز، هپاتیت، استافیلوکوکوس اورئوس (MRSA) و کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff). این عوامل اغلب از طریق تماس با خون و سایر مایعات بدن فرد آلوده به دیگران منتقل می‌شوند.

با توجه به پیچیدگی درمان عفونت‌ها و بیماری‌های خونی، شناخت علت ایجاد این عفونت‌ها و استفاده از روش‌های تشخیصی موثر از اهمیت بسیاری برخوردار است. بهتر است با متخصص خون و آنکولوژی در این زمینه مشورت کنید.

از آنجائیکه درمان عفونت‌ها و بیماری‌های خونی اغلب با چالش‌ها و پیچیدگی‌های زیادی همراه است، شناخت علت ظهور این بیماری‌ها و استفاده از روش‌های دقیق جهت تشخیص آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

سپسیس و سایر عفونت‌های خون

عفونت خون، با نام رسمی سپسیس، به عنوان شایع‌ترین نوع عفونت خون شناخته می‌شود و به عنوان سومین عامل مرگ در جهان پس از عفونت ریه و بیماری ایدز معرفی شده است. سپسیس شدید یا سندرم سپسیس، که در نهایت منجر به شوک سپتیک می‌شود، عارضه‌ای جدی از عفونت و مسمومیت خونی است که باعث ایجاد التهابات شدید در سراسر بدن می‌گردد.

هنگامی که بدن با عفونت روبرو می‌شود، معمولاً برخی مواد شیمیایی در خون آزاد می‌شوند تا با این عفونت مبارزه کنند. با این حال، در برخی موارد، واکنش بدن به این مواد شیمیایی ممکن است تشدید شده و باعث لخته‌شدن خون و محدودیت در رساندن اکسیژن به اندام‌های حیاتی شود. این واکنش‌ها ممکن است منجر به اثرات منفی بر روی بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن گردد. با پیشرفت عفونت، فشارخون افت می‌کند و در نهایت، به دلیل شوک سپتیک، فوت اتفاق می‌افتد.

عفونت‌های باکتریایی اغلب علت اصلی ابتلا به سپسیس محسوب می‌شوند. با این حال، احتمال وجود عفونت خونی به دلیل عوامل زیر نیز وجود دارد:

علاوه بر عفونت‌های باکتریایی، ممکن است عفونت خونی ناشی از انگل، قارچ، و ویروس هم رخ دهد. در این راستا، عفونت استخوان با نام استئومیلیت نیز به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ابتلا به عفونت خون مطرح می‌شود.

بر اساس بررسی‌ها و برآوردهای انجام‌شده توسط مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده آمریکا (NIH)، هر سال بیش از یک میلیون نفر در آمریکا با عفونت خون شدید مواجه می‌شوند. این آمار نشان می‌دهد که بین ۲۸ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است به علت عفونت جان خود را از دست دهند. این تحقیقات به وضوح نشان می‌دهند که مدیریت و پیشگیری از عفونت خون از اهمیت بسیاری برخوردار است.

علاوه بر سپسیس، چندین نوع عفونت شایع و قابل انتقال از طریق خون وجود دارد که می‌توانند مهم باشند. این عفونت‌ها شامل موارد زیر هستند:

عفونت MRSA

عفونت استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی‌سیلین، مخفف MRSA و به انگلیسی با نام Methicillin-resistant Staphylococcus Aureus Infection شناخته می‌شود. این نوع عفونت از طریق باکتری استافیلوکوک به فرد منتقل می‌شود. عفونت MRSA در اقلیم‌های مختلف بدن از جمله جریان خون، ریه‌ها، قلب، مفاصل، و استخوان‌ها تأثیر گذار است و این انتقال معمولاً از طریق خطوط IV (خط داخل وریدی)، زخم‌های جراحی، سوند ادراری، زخم بستر، و مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد می‌شود.

تب دانگ (Dengue Fever)

تب دانگ یا هموراژیک دنگی، نوعی عفونت است که از طریق ویروس منتقله از پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. در این بیماری، معمولاً رگ‌های خونی آسیب می‌بینند و باعث نشت خون می‌شوند که در نهایت منجر به کاهش تعداد سلول‌های تشکیل‌دهنده لخته (پلاکت‌ها) در جریان خون می‌گردد. این وضعیت در برخی موارد ممکن است به مرگ بیمار منجر شود.

ایدز (AIDS/HIV)

ایدز یا سندروم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) یک بیماری عفونی است که به عنوان یکی از ناشناخته‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های جهان شناخته می‌شود. این بیماری از طریق ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) به بدن افراد منتقل می‌شود و به دستگاه ایمنی بدن حمله کرده و سبب کاهش ایمنی آنها می‌شود.

هپاتیت A، B و C

هپاتیت، نوعی بیماری ویروسی است که اساساً از طریق خون، فرآورده‌های خونی، سرنگ و تیغ مشترک، تماس جنسی و انتقال از مادر به جنین منتقل می‌شود. سه نوع اصلی هپاتیت عبارتند از هپاتیت B، A و C که نوع C و B به‌طور معمول بدون نشانه‌های آشکاری در بیماران مبتلا شناخته می‌شوند.

عوامل ایجاد عفونت در خون کدامند؟

عفونت در خون ممکن است از راه‌های متعددی به وجود آید و از افراد یکدیگر منتقل شود. این مسیرها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. انتقال خون: انتقال خون و فرآورده‌های خونی ممکن است یکی از راه‌های انتقال عفونت به بدن افراد باشد.
2. رابطه جنسی: روابط جنسی بدون استفاده از وسایل حفاظتی می‌تواند منجر به انتقال عفونت‌ها شود.
3. زخم‌های باز: وجود زخم‌های باز در بدن، خصوصاً اگر به‌طور ایمن مراقبت نشوند، می‌تواند در ایجاد عفونت خونی نقش داشته باشد.
4. غشای مخاطی: غشاهای مخاطی در مناطقی مانند دهان، بینی، و آلت تناسلی می‌توانند مسیر ورود عفونت‌ها به بدن باشند.

علاوه بر این، عفونت‌ها ممکن است از هر نقطه از بدن که باکتری یا سایر عوامل عفونی حضور داشته باشند، وارد شوند. این عفونت‌ها می‌توانند از موارد ساده و بی‌ضرر مانند آسیب دیدن پوست یا کوتیکول ناخن شروع شده و یا از مشکلات پزشکی جدی‌تر مثل عفونت دستگاه ادراری (UTI) نشأت بگیرند.

عوامل عفونت خون کدامند؟

عواملی که به عفونت خون منجر می‌شوند، می‌توانند از انواع مختلفی باشند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت‌های گوارشی
  عفونت‌های گوارشی می‌توانند به عنوان یکی از عوامل اصلی عفونت خون مطرح شوند. باکتری‌ها یا ویروس‌های موجود در دستگاه گوارش، اگر وارد خون شوند، ممکن است به سرعت منجر به گسترش عفونت در سیستم خونی شوند.
• نیش حشرات آلوده
• آلودگی ناشی از نیش حشرات می‌تواند در برخی موارد منجر به عفونت خون گردد. حشراتی که بیماری‌ها را حمل می‌کنند می‌توانند با نیش زدن، مواد آلوده را به خون فرد منتقل کرده و عفونت را ایجاد کنند.
• استفاده از کاتتر دیالیز یا کاتتر شیمی‌درمانی
  استفاده نادرست یا نگهداری ناصحیح از کاتترهای داخلی مانند کاتتر دیالیز یا کاتتر شیمی‌درمانی ممکن است در مسیر ورود عوامل آلوده به خون تسریع کند و عفونت خون را ایجاد کند.
• کشیدن دندان در دندانپزشکی آلوده
  در صورتی که در محیط دندانپزشکی ابزارهای آلوده به کار بروند یا اقدامات بهداشتی نادرست انجام شود، کشیدن دندان ممکن است منجر به ورود باکتری‌ها به خون و ایجاد عفونت گردد.
• عدم تعویض منظم پانسمان‌ها
  عدم تعویض به موقع پانسمان‌ها، به ویژه پس از عمل جراحی، می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم کرده و به عفونت خون منجر شود.
• قرار گرفتن زخم باز در معرض عوامل آلوده
  زخم‌های باز که در معرض محیط و عوامل آلوده قرار دارند، احتمال ابتلا به عفونت خون را افزایش می‌دهند.
• مقاوم شدن باکتری‌ها در برابر دارو
  استفاده بی‌رویه و نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث مقاوم شدن باکتری‌ها به این داروها شود که در نتیجه، درمان عفونت‌ها با مشکلات بیشتری مواجه گردد.
• عفونت کلیه یا مجاری ادراری، سینه‌پهلو، ذات‌الریه یا پنومونی
  عفونت‌های سیستم‌های داخلی مانند کلیه، مجاری ادراری، سینه‌پهلو، ذات‌الریه (مغز) یا پنومونی (ریه) ممکن است به خون منتقل شده و عفونت خون ایجاد کنند.
• عفونت پوستی
  زخم‌ها، بریدگی‌ها یا عفونت‌های پوستی نیز می‌توانند در صورت عدم مراقبت مناسب، عامل عفونت خون شوند.

با توجه به اهمیت پیشگیری و مدیریت صحیح این عوامل، ارتقاء بهداشت شخصی و مراقبت دقیق از زخم‌ها و عفونت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

البته توجه داشته باشید که این توصیه‌ها جهت اطلاع‌رسانی عمومی است و در هر موقعیت خاص، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

عوامل در معرض خطر بیشتر برای عفونت‌های قابل انتقال از طریق خون

اگرچه هر فردی ممکن است به عفونت‌های قابل انتقال از طریق خون مبتلا شود، اما گروه‌های خاصی به دلیل وضعیت‌های خاصی که دارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. این گروه‌ها عبارتند از:

• افراد با سیستم ایمنی ضعیف
  افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مثل افراد مبتلا به ایدز یا سرطان خون.
• نوزادان
  نوزادان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• افراد مسن
  افراد مسن به دلیل ضعف فیزیولوژیک و سیستم ایمنی کاهش یافته، ممکن است به سرعت عفونت بگیرند.
• افرادی که عمل جراحی یا مراجعه به دندانپزشکی دارند
  افراد پس از عمل جراحی یا مراجعه به دندانپزشکی ممکن است در معرض خون قرار گیرند.
• افراد مبتلا به دیابت
  افراد مبتلا به دیابت به دلیل اختلال در سیستم ایمنی و مشکلات دیگر، در معرض خطر بیشتری هستند.
• معتادان تزریقی
  افرادی که مواد مخدر را به صورت تزریقی مصرف می‌کنند، به دلیل استفاده از سوزن و تزریق مستقیم، در معرض خطر قرار دارند.
• افرادی که بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند
  افرادی که بهداشت دهان و دندان خود را به نادرستی مدیریت می‌کنند، ممکن است با خطرات افزایش یافته عفونت‌های خونی روبرو شوند.
• افراد دارای سوند
  افرادی که سوند دارند، به دلیل وجود راه ورود بیشتر برای میکروب‌ها، در خطر عفونت هستند.
• افرادی که در محیط‌های بیمارستانی و مراکز بهداشتی حضور دارند
  افراد حاضر در محیط‌های پزشکی، به عنوان کارکنان یا بیماران، به دلیل تماس مستمر با باکتری‌ها و ویروس‌ها، در معرض خطر قرار دارند.

با توجه به اینکه هر کدام از این گروه‌ها نیازهای خاصی دارند، اطلاعات بیشتر و مشاوره پزشکی، بهترین راهنمایی را برایشان مهیا می کند.

چگونه می‌توان عفونت خون را تشخیص داد؟

تشخیص عفونت خون یک وظیفه پیچیده و دشوار است زیرا علائم آن ممکن است با بسیاری از بیماری‌های دیگر مشترک باشند. بهترین راه برای تشخیص صحیح عفونت خون، مراجعه به پزشک متخصص است.

در مرحله اول، پزشک با انجام معاینه فیزیکی شامل اندازه‌گیری دمای بدن و اندازه‌گیری فشار خون، سعی در ارزیابی وضعیت فیزیکی فرد دارد. اگر پزشک مشکوک به وجود عفونت خون باشد، آزمایش‌های خاصی را تجویز می‌کند.

 آزمایش کشت خون (Blood Culture Testing)

یکی از آزمایش‌های مهم برای تشخیص عفونت خون، آزمایش کشت خون است. این آزمایش با نام‌های مختلفی همچون کشت خون باکتری و قارچ، کشت خون و حساسیت آنتی‌بیوتیکی، و کشت خون و رنگ‌آمیزی اسمیر شناخته می‌شود. این آزمایش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که به شناسایی علائم عفونت باکتریایی خون می‌پردازد.

در آزمایش کشت خون، نمونه خون از بازو گرفته شده و در یک ظرف مخصوص قرار می‌گیرد. سپس با گذر زمان، باکتری یا قارچ در این نمونه رشد می‌کند. نوع باکتری یا قارچ نهایی با استفاده از تست‌های شیمیایی و میکروسکوپی مشخص می‌شود.

در صورتی که باکتری یا قارچ در آزمایش کشت خون شناسایی شود، تست حساسیت آنتی‌بیوتیکی نیز انجام می‌شود تا داروی مناسب برای درمان تعیین شود. در صورت عدم رشد باکتری یا قارچ، نتیجه آزمایش منفی تلقی می‌شود.

سطح اکسیژن خون Blood Oxygen Levels

بررسی سطح اکسیژن خون، که با استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر، آنالیز گاز خون، و یا آزمایش گاز خون شریانی (ABG) صورت می‌گیرد، یک فرآیند حیاتی است. دستگاه پالس اکسیمتر، یک ابزار کوچک و بدون نیاز به سوزن، به سرعت به نوک انگشت، انگشتان شست، یا لبه گوش متصل می‌شود. این دستگاه با ارسال دو طول موج نور از طریق پالس اکسیمتر، سطح اکسیژن و ضربان قلب فرد را اندازه‌گیری می‌کند.

در زمان انجام ارزیابی، پالس اکسیمتر با دقت سطح اکسیژن خون را اندازه‌گیری کرده و نتایج را در صفحه نمایش دستگاه نمایش می‌دهد. این فرآیند بدون نیاز به هرگونه ناخنک یا واردات سوزن به بدن انجام می‌شود. به این ترتیب، نتایج به دست آمده شامل درصد اکسیژن خون و نیز نرخ ضربان قلب فرد می‌شود. این اطلاعات حیاتی به پزشکان اجازه می‌دهد تا وضعیت تنفسی و اکسیژن‌رسانی به افراد را سریع و به طور غیرمخرب ارزیابی کنند. استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر به سادگی و تعیین سرعت و دقت، به تشخیص و پیگیری نقصان اکسیژن در خون کمک می‌کند و در مواردی از اهمیت زیادی برخوردار است.

شمارش خون (Complete Blood Count (CBC

آزمایش شمارش کامل خون یا CBC یک روش تشخیصی پرکاربرد و ساده است که برای بررسی اختلالات مختلف در سلامت افراد به کار می‌رود. در این آزمایش، تعداد سلول‌های خونی فرد با توجه به سن و جنس، جهت تشخیص هرگونه افزایش یا کاهش، مورد بررسی قرار می‌گیرد. CBC به عنوان یک ابزار مؤثر در تشخیص اختصاصی ترین اختلالات سلامت از جمله کم‌خونی، عفونت، و حتی سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 آزمایش انعقاد خون Clotting Factor

خون که در شرایط طبیعی در رگ‌های فرد در جریان است، نباید به طور ناگهانی لخته شود. لخته‌ شدن خون می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی افراد داشته باشد؛ زیرا لخته‌ها می‌توانند از طریق جریان خون به اندام های حیاتی مانند قلب، ریه‌ها و مغز منتقل شوند و عارضه‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کنند، از جمله حملات قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ.

آزمایش انعقاد خون به اندازه‌گیری توانایی لخته‌ شدن خون و نیز مدت زمان مورد نیاز برای ایجاد لخته می‌پردازد. این آزمون مفید است تا خطراتی مانند خون‌ریزی غیرطبیعی یا تشکیل لخته‌ها (ترومبوز) در سیستم عروقی ارزیابی شود.

آزمایش پنل متابولیک Comprehensive Metabolic Panel (CMP)

آزمایش CMP یک نوع آزمایش خون است که به منظور بررسی گلوکز (سطح قند)، تعادل الکترولیت و مایعات بدن، عملکرد کلیه، و نظارت بر وضعیت سلامتی فرد انجام می‌شود. این آزمایش یک ابزار جامع برای تحلیل وضعیت سلامت عمومی افراد محسوب می‌شود و می‌تواند به تشخیص بیماری‌ها کمک کند.

در مواقعی که فرد به عنوان مثال اشتباهی مبتلا به عفونت خون شناخته می‌شود یا دارای زخم پوستی می‌باشد، پزشک ممکن است نمونه‌برداری از بافت زخم را به منظور تحلیل نوع باکتری انجام دهد. این اقدام ممکن است جزء اقدامات تشخیصی گسترده‌تری باشد که با هدف تعیین علت مشکلات سلامتی فرد انجام می‌شود.

آزمایش کشت ادرار یا Urine Culture

آزمایش کشت ادرار یک روش تشخیصی است که باکتری‌های حاضر در ادرار را شناسایی می‌کند و ممکن است عامل ایجادکننده عفونت را نیز مشخص کند. باکتری‌ها که به طور معمول باعث ایجاد عفونت ادراری می‌شوند، می‌توانند از طریق مجاری ادرار وارد دستگاه ادراری شوند. این باکتری‌ها به سرعت در محیط دستگاه ادراری رشد می‌کنند و می‌توانند به عفونت‌های جدی مانند عفونت خون منجر شوند.

در اقدامات احتیاطی برای تشخیص عفونت خون، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری نیز تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص محل عفونت در اندام‌های بدن فرد کمک کنند، از جمله:

رادیوگرافی قفسه سینه یا Chest X-Ray (CXR)

نوعی آزمایش تصویربرداری که با استفاده از اشعه X، تصاویر اندام‌ها، بافت‌ها، و استخوان‌های بدن را بررسی می‌کند. این آزمایش می‌تواند ناهنجاری‌ها، عفونت‌ها، بیماری‌های مجاری هوایی، رگ‌های خونی، استخوان‌ها، قلب و ریه‌ها را شناسایی کند.

 سی‌تی‌اسکن یا Computed tomography (CT) Scan

یک روش تصویربرداری دقیق تر با استفاده از اشعه X، که به تصاویر مفصل‌تری از داخل بدن می‌انجامد.

تصویرسازی تشدید مغناطیسی یا Magnetic Resonance Imaging (MRI)

یک روش تصویربرداری بدون استفاده از اشعه X که از میدان مغناطیسی برای تولید تصاویر بافت‌های داخلی بدن استفاده می‌کند.