بی اختیاری مدفوع و گاز روده یکی از مشکلات جدی است که می تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. اصلی ترین علائم این عارضه شامل ناتوانی در کنترل دفع مدفوع یا گاز روده بوده که ممکن است به دلایل مختلف از جمله ابتلا به بیماری های نشیمنگاهی ایجاد شود. بی اختیاری مدفوع ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما این عارضه معمولا در افراد مسن، زنان پس از زایمان، و افرادی که مشکلات گوارشی مزمن دارند ؛ شایع تر است.
علت بی اختیاری مدفوع
دلایل مختلفی برای بی اختیاری مدفوع وجود دارد که هر کدام به نحوی می توانند در عملکرد عضلات و اعصاب مقعد و نشیمنگاه در کنترل مدفوع اختلال ایجاد کنند. برخی از اصلی ترین علت های این عراضه عبارت اند از:
آسیب به عضلات لگن: زایمان های طبیعی مکرر یا دشوار و همچنین جراحی های لگنی می توانند باعث آسیب به عضلات کف لگن شوند. این عضلات نقش اساسی در کنترل مدفوع دارند و آسیب به آنها می تواند موجب بی اختیاری شود.
- مشکلات عصبی: برخی بیماری های پیش زمینه ای از جمله دیابت می‌توانند به اعصابی که به عضلات رکتوم و مقعد دستور می دهند آسیب زده و در اثر آن بی اختیاری به وجود آید. (این آسیب عصبی ممکن است کنترل روی مدفوع و گاز روده را دشوار کند.)
- بیماری های گوارشی مزمن: مشکلاتی نظیر سندرم روده تحریک پذیر، کولیت اولسراتیو و کرون می توانند منجر به التهاب و حساسیت بالای دستگاه گوارش شوند که می توانند بی اختیاری گاز روده یا مدفوع به دنبال داشته باشد.
- هموروئید: یکی از سوالات رایج این است که آیا هموروئید باعث بی‌اختیاری میشود؟ جواب این سوال کاملا مثبت است. در برخی موارد هموروئید های پیشرفته می توانند باعث ناتوانی در کنترل مدفوع و گاز شوند ، این موضوع به دلیل فشار بر رکتوم و ماهیچه های کنترل کننده مقعد عملکرد طبیعی آن ها را مختل می کنند.
علائم و عوارض بی‌اختیاری مدفوع چیست؟
علائم بی اختیاری مدفوع به شدت و مدت زمان ابتلا بستگی دارد و می تواند از نشت جزئی مدفوع تا عدم کنترل کامل متغیر باشد. از عوارض این مشکل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
التهاب پوست و عفونت: تماس مداوم مدفوع با پوست ناحیه مقعد می‌تواند باعث ایجاد التهاب، سوزش و حتی عفونت در این ناحیه شود.
- مشکلات روانی و اجتماعی: احساس شرم، اضطراب و افسردگی ناشی از این مشکل می تواند روابط اجتماعی و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. بسیاری از افراد به دلیل ترس از نشت مدفوع از شرکت در محل های اجتماعی خودداری می کنند.
- عفونت‌های ادراری: بی اختیاری مدفوع ممکن است موجب عفونت های ادراری مکرر شود. دلیل آن تماس مداوم مدفوع با مجرای ادرار و ایجاد محیطی مستعد برای رشد باکتری ها است.
هموروئید و نقش آن در بی اختیاری مدفوع
هموروئید یا بواسیر یکی از شایع ترین مشکلات مقعدی است که ممکن است باعث بی اختیاری مدفوع شود. هموروئید به تورم یا التهاب رگ های موجود در ناحیه مقعد و رکتوم گفته می شود. این تورم ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله یبوست مزمن، بارداری، چاقی، و سبک زندگی کم تحرک.
هموروئید بسته به محل ایجاد آن به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود. هموروئید داخلی درون رکتوم قرار دارد و به دلیل فشار بر رگ‌ها و اعصاب آن منطقه می تواند احساس نیاز به دفع مدفوع را مختل کند. از طرف دیگر، هموروئید خارجی ممکن است در دهانه مقعد قرار گرفته و به علت تورم و درد، کنترل کامل روی مدفوع را دشوار سازد.
عوارض و مشکلات ناشی از هموروئید چیست؟
از مهم ترین عوارض هموروئید می توان به درد، خونریزی و خارش اشاره کرد. این علائم می توانند به مرور زمان شدید تر شده و به بی اختیاری مدفوع منجر شوند. برای جلوگیری از این عارضه، درمان هموروئید در مراحل ابتدایی آن ضروری است.
روش‌های درمان هموروئید
درمان هموروئید شامل گزینه های مختلفی است که وابسته به شدت هموروئید و وضعیت بیمار انتخاب می شوند. از جمله این روش‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان های خانگی: استفاده از حمام نشسته با آب گرم، افزایش مصرف فیبر و آب، و پرهیز از نشستن طولانی مدت از روش های ساده‌ای هستند که می توانند به کاهش علائم هموروئید کمک کنند.
- درمان دارویی: در موارد خفیف، مصرف کرم‌ها و پماد های موضعی و داروهای مسهل ممکن است برای کاهش علائم هموروئید مفید باشد. این داروها به کاهش التهاب، تسکین درد و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند.
- روش‌های غیرجراحی: در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌هایی مانند بستن حلقه لاستیکی، اسکلروتراپی، یا لیزر برای کاهش اندازه هموروئید استفاده کند. این روش‌ها به صورت سرپایی انجام شده و معمولاً درد و ناراحتی کمتری دارند.
- جراحی: در صورت عدم موفقیت روش‌های دیگر، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید) یکی از روش‌های جراحی رایج است که برای درمان هموروئیدهای پیشرفته و بزرگ استفاده میشود. البته که توجه داشته باشید مراقبت های بعد از درمان هموروئید بسیار مهم بوده و بی توجهی به آن موجب تشدید یا بازگشت بیماری می شود.
چگونه می توان از بی اختیاری مدفوع و گاز روده پیشگیری کرد؟
- پیشگیری از بی اختیاری مدفوع نیازمند رعایت نکات خاصی در سبک زندگی و تغذیه است. برخی از توصیه های مفید در این زمینه عبارتند از:
- افزایش مصرف فیبر: مصرف فیبر کافی باعث می شود مدفوع نرم تر شده و فشار کمتری بر روده و مقعد وارد کند. مواد غذایی غنی از فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، و غلات کامل هستند.
- مصرف کافی آب: آب باعث می شود که سیستم گوارشی به درستی عمل کند و از بروز یبوست و فشار بر مقعد جلوگیری شود.
- تمرینات کف لگن: انجام تمرینات کگل می تواند به تقویت عضلات کف لگن و کنترل بهتر روی مدفوع کمک کند. این تمرینات به ویژه برای زنانی که زایمان کرده‌اند مفید است.
- پرهیز از نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت و کم تحرکی می تواند فشار زیادی به رگ‌های مقعد وارد کند و به مرور زمان باعث ایجاد هموروئید و بی‌اختیاری شود.
- کنترل بیماری های گوارشی: افراد مبتلا به بیماری های گوارشی مزمن باید با رعایت رژیم غذایی خاص و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، علائم بیماری خود را کنترل کنند تا از بی اختیاری جلوگیری شود.
روش‌های نوین درمان بی اختیاری مدفوع
- درمان بی اختیاری مدفوع با توجه به علل و شدت آن متفاوت است و ممکن است نیاز به ترکیبی از روش‌های پزشکی، دارویی و حتی جراحی داشته باشد. برخی از روش های درمانی شامل موارد زیر هستند:
- درمان‌های دارویی: مصرف داروهای ضد اسهال یا داروهای روان کننده مدفوع، بسته به وضعیت بیمار، ممکن است به کنترل مدفوع کمک کند.
- تحریک عصبی: تحریک عصب ساکرال (SNS) یکی از روش‌های نوین درمانی است که با استفاده از دستگاهی، عصب های کنترل کننده مقعد تحریک می شوند. این روش به تقویت کنترل عضلات و بهبود بی اختیاری کمک می کند.
- عمل جراحی: در موارد حاد تر ، جراحی هایی مانند اسفنکتروپلاستی (ترمیم عضلات مقعد) به بیماران کمک میکند. جراحی به طور کلی زمانی توصیه می شود که سایر روش‌های درمانی مؤثر واقع نشده باشند.
نتیجه‌گیری
بی اختیاری مدفوع و گاز روده مشکلی جدی و اما قابل درمان است که نباید نادیده گرفته شود. این عارضه به دلایل متعددی از جمله هموروئید، مشکلات عضلانی و عصبی، و بیماری های گوارشی مزمن ایجاد میشود. روش های درمان بی اختیاری بسته به شدت بیماری متفاوت بوده و می تواند از تغییرات ساده در سبک زندگی تا درمان های جراحی گسترده تر را شامل شود.
منبع: شفا کلینیک
نظرات کاربران