اندروید، سیستم‌عاملی که دنیا را تغییر داد

اندروید از زمانی که تنها یک محصول استارتاپی کم حجم بود تا به امروز که بیش از ۸۰ درصد از بازار سیستم‌عامل موبایل را در اختیار دارد، یک مسیر بلند را طی کرده است. اگر از کاربران سابق اکوسیستم اندروید باشید، احتمالاً احساس خواهید کرد که این سیستم‌عامل محبوب، یک قسمت دائمی و غیرقابل جداشدن از تجربه شما در دنیای گوشی‌های هوشمند بوده است. از این رو، ممکن است سخت باور شود که از زمان معرفی اولین گوشی مبتنی بر اندروید، چندان زمان نگذشته و حدود یک دهه و نیم از این تجربه گذشته باشد.

بدون شک، عامل مهمی که باعث موفقیت بزرگ اندروید شد، تصمیم گوگل برای تبدیل آن به یک پروژه متن‌باز بود. متن‌باز بودن اندروید، که آن را در مقابل رقیب اصلی خود یعنی iOS اپل، که سیستم‌عامل انحصاری است، قرار داد، باعث افزایش محبوبیت این سیستم‌عامل در میان سازندگان موبایل خارج از گوگل شد. به‌طوری‌که فقط چند سال پس از ارائه اندروید 1.0، گوشی‌های هوشمند مبتنی بر این سیستم عامل را می‌توان در هر جایی پیدا کرد.

اندروید با پشت سر گذاشتن رقبا مانند سیمبیان، بلک‌بری، پالم، وب‌اواس و ویندوز فون، به محبوب‌ترین سیستم‌عامل موبایل در جهان تبدیل شد و بیش از سه‌میلیارد دستگاه مبتنی‌بر اندروید در سراسر جهان وجود دارد. در واقع، iOS اپل تنها پلتفرمی است که هنوز هم به عنوان رقیب جدی برای اندروید محسوب می‌شود و به نظر نمی‌رسد که این شرایط به سرعت تغییر کند.

اکنون که ۱۶ سال از تولد اندروید می‌گذرد و بسیاری از کاربران گوشی‌های هوشمند از زبان طراحی Material You و قابلیت‌های جدید اندروید ۱۴ بهره‌مند می‌شوند، بیایید یک نگاه جامع به تاریخچه پرفراز و نشیب این سیستم عامل بیندازیم و به تغییراتی که در این مدت اتفاق افتاده است، نگاهی اندازیم.

شروع راه اندروید

حکایت از آغاز اندروید به‌منظور توسعه دستگاه‌های موبایل هوشمندتر در اکتبر ۲۰۰۳ آغاز می‌شود. این زمان، دورانی بود که اصطلاح «گوشی هوشمند» هنوز به مفهوم گسترده‌ای نرسیده بود و سال‌ها پیش از معرفی اولین آیفون و نسخه اولیه iOS توسط اپل بود. شرکت اندروید با مرکز در پالو آلتوِ کالیفرنیا تأسیس شد و چهار نفر جوان به نام‌های ریچ ماینر، نیک سیرز، کریس وایت و اندی روبین از بنیان‌گذاران آن بودند. در آن دوران، اندی روبین، یکی از بنیان‌گذاران، اظهار داشت که هدف شرکت اندروید این است که «دستگاه‌های موبایل هوشمندتری توسعه دهد که نسبت به موقعیت مکانی و علایق کاربر، آگاه‌تر باشند.»

در سال ۲۰۱۳، در یک سخنرانی در توکیو، اندی روبین افشا کرد که اولین هدف بنیان‌گذاران اندروید برنامه‌ریزی برای توسعه یک نسخه بهبودیافته از سیستم‌عامل دوربین‌های عکاسی دیجیتال بود. اما حتی در همان زمان، بازار دوربین‌های عکاسی دیجیتال در حال کاهش بود. تنها چند ماه بعد، بنیان‌گذاران شرکت اندروید تصمیم گرفتند که از برنامه‌های اولیه‌شان دست بکشند و به سوی استفاده از این سیستم‌عامل در گوشی‌های هوشمند حرکت کنند.

در سال ۲۰۰۵، یک فاز مهم دیگر از تاریخ اندروید آغاز شد؛ گوگل شرکت اندروید را خرید. بنیان‌گذاران، از جمله رابین، همچنان در شرکت زیر مالکیت گوگل فعالیت خود را ادامه دادند و تصمیم گرفته شد از لینوکس برای توسعه این سیستم‌عامل استفاده شود. این تصمیم به تبدیل اندروید به یک پروژه متن‌باز با امکان دسترسی آزاد برای تمام سازندگان گوشی‌های هوشمند منجر شد. گوگل و تیم توسعه‌دهنده‌ی اندروید به این نتیجه رسیدند که ارائه‌ی خدمات مبتنی بر این سیستم‌عامل، از جمله اپلیکیشن‌ها، به جای انحصاری‌سازی برند، می‌تواند به سود قابل‌توجهی برسد.

تا سال ۲۰۱۳، رابین به عنوان مدیر تیم اندروید در گوگل فعالیت می‌کرد. اما یک سال بعد، به دنبال افشای اسناد مرتبط با سوءرفتار جنسی و رفتارهای نامناسب با کارمندان، مجبور به ترک گوگل شد تا استارتاپ مختص به خود را راه‌اندازی کند. در نهایت، او این استارتاپ را نیز ترک کرد و در سال ۲۰۱۷ با پروژه‌ی ناموفق اسنشال فون به دنیای گوشی‌های هوشمند بازگشت. این روزها، رابین دیگر در مرکز توجه رسانه‌ها نیست، اما میراث او تحت نظر گوگل، ایام خوبی را به یادگار می‌آورد.

لوگوی اندروید

لوگوی معروف اندروید، که به نظر مانند ترکیبی از یک ربات و یک حشره سبز رنگ می‌آید، توسط ارینا بلاک طراحی شد، در زمانی که او هنوز در گوگل مشغول به کار بود. به گفته بلاک، تیم طراحی گوگل تنها خواسته از او این بود که لوگو به شکلی شبیه به ربات ظاهر شود، احتمالاً به دلیل علاقه رابین به اسباب‌بازی ربات جنگ ستارگان. او همچنین اظهار کرد که بخشی از طراحی نهایی لوگوی اندروید، ایده‌آل‌های مرتبط با علائم “مردانه” و “زنانه” در خدمات بهداشتی عمومی را الهام گرفته است.

هم‌اکنون، هر دو بلوک و گوگل تصمیم گرفته‌اند که روبات اندروید را به عنوان یک پروژه متن‌باز، همانند سیستم‌عامل اندروید، عرضه کنند. در عموم، شرکت‌های بزرگ به‌طور جدی از تغییرات در طراحی لوگو و استفاده از آن تحت هر شکلی حفاظت می‌کنند. اما روبات اندروید، با توجه به مجوز حق تکثیری که گوگل برای آن صادر کرده است، تا به حال توسط هزاران نفر در سراسر جهان استفاده شده و طراحی آن نیز به‌طور گسترده‌ای تغییر یافته است.

لوگوی اندروید، مشهور به “اندی” نیز، در سال ۲۰۱۹ همراه با بازطراحی برند اندروید، موجود است. با این‌حال، این لوگو در حال حاضر، با از دست دادن بخشی از اجزای خود، در تمام محصولات مرتبط با برند اندروید به نمایان‌ترین شکل حضور دارد.

عرضه اندروید 1.0

در سال ۲۰۰۷، با عرضه آیفون توسط اپل، دوران جدیدی در فناوری پردازش موبایل آغاز شد. در همان زمان، گوگل به‌طور مخفیانه روی توسعه اندروید کار می‌کرد. اما در نوامبر همان سال، گوگل برنامه‌های خود را برای رقابت با اپل و سایر پلتفرم‌های موبایل اعلام کرد. این شرکت در یک حرکت بزرگ، کنسرسیومی با نام “اتحادیه گوشی باز” (Open Handset Alliance) را تشکیل داد، که شامل تولیدکنندگان موبایل معروف مانند اچ‌تی‌سی و موتورولا، سازندگان تراشه‌های موبایل مانند کوالکام و تگزاس اینسترومنتس، و شرکت‌های مخابراتی چون تی‌موبایل بود.

اریک اشمیت، مدیرعامل گوگل آن زمان، پس از اعلام تشکیل این کنسرسیوم که موضوع گمانه‌زنی رسانه‌ها برای هفته‌ها بود، آن را به‌عنوان “بلندپروازانه‌تر” از هر گوشی گوگلی توصیف کرد و اظهار کرد: “چشم‌انداز ما این است که با این پلتفرم قدرتمند، شاهد تولید هزاران گوشی موبایل مختلف باشیم.”

نسخه بتای عمومی اندروید 1.0 در تاریخ ۵ نوامبر ۲۰۰۷ برای توسعه‌دهندگان عرضه شد. سپتامبر ۲۰۰۸، معرفی اولین گوشی هوشمند اندرویدی، T-Mobile G1، انجام شد که در برخی مناطق با نام HTC Dream نیز شناخته می‌شد. این گوشی اندرویدی با نمایشگر لمسی پاپ‌آپ ۳٫۲ اینچی و کیبورد فیزیکی QWERTY، اگرچه نه به‌طور چندان نوآورانه، مورد انتقاد رسانه‌های تکنولوژی قرار گرفت. با این‌حال، اندروید 1.0 درون این گوشی حاکی از اراده گوگل برای توسعه بیشتر این سیستم عامل بود.

نسخه اولیه اندروید، یعنی اندروید 1.0، چند محصول و خدمات مهم از گوگل را نظیر گوگل مپس، یوتیوب، و مرورگر HTML (که نسخه پیشین کروم بود) که به‌طور طبیعی از خدمات جستجوی گوگل بهره‌مند بودند، در یکجا گردآوری کرد. این نسخه از اندروید همچنین نخستین نسخه از فروشگاه اپلیکیشن اندرویدی را معرفی کرد و به‌عنوان مکانی برای ارائه “ده‌ها اپلیکیشن اندرویدی منحصر به‌فرد” شناخته شد. از جمله ویژگی‌های دیگر اندروید 1.0 می‌توان به پنجره‌ی اعلانات که همچنان در نسخه‌های جدیدتر اندروید حضور دارد، ویجت‌ها و هماهنگی با سرویس پست الکترونیکی جیمیل اشاره کرد.

این همه قابلیت الان به نظر می‌آید که روزمره شده‌اند، اما از طریق همین امکانات، اندروید توانست جرقه‌ی نخستین پیشتازی خود را در بازار موبایل ایجاد کند.

اندروید 1.1

اولین به‌روزرسانی اندروید، که در فوریه ۲۰۰۹ میلادی، سه ماه پس از عرضه گوشی G1 انجام شد، نسخه 1.1 را با خود به‌همراه داشت. اگرچه این به‌روزرسانی نمی‌تواند به عنوان یک نوآوری محسوب شود، زیرا تنها شامل پچ‌های نرم‌افزاری برای بهینه‌سازی سیستم و برطرف کردن باگ‌ها بود، اما اهمیت آن در این است که توانایی گوگل در ارائه به‌روزرسانی‌های بی‌دردسر را به‌خوبی نشان داد. این قابلیت، که اکنون به عنوان یکی از امکانات رایج محسوب می‌شود، در زمان عرضه نسخه 1.1 یکی از نقاط قوت اندروید بود، زیرا سایر سیستم‌عامل‌های موبایل آن زمان قابلیت به‌روزرسانی به این شیوه را نداشتند.

اندروید 1.5 کاپ‌کیک

در آوریل ۲۰۰۹، گوگل با ارائه اندروید 1.5 و آغاز دوره ۱۰ سالگی نسخه‌های اندروید، سیاست نام‌گذاری بر اساس حروف الفبای لاتین و نام‌های شیرینی‌جات و دسرها را به اجرا گذاشت. این سلسله نام‌گذاری با حرف “C” و نام کاپ‌کیک آغاز شد، که تصمیم به صورت قرعه‌کشی انتخاب شده بود. مدیر پروژه گوگل، رایان گیبسون، به عنوان مسئول این نام‌گذاری استفاده شد، و تاکنون جزئیات دقیقی از علت انتخاب این مدل نام‌گذاری توسط وی فاش نشده است.

واقعاً اندروید 1.5 به عنوان یک نقطه عطف در تاریخچه اندروید محسوب می‌شود. در این نسخه، علاوه بر معرفی سیستم خاص نام‌گذاری، ویژگی‌های اساسی جدیدی به اندروید افزوده شد که امروزه به نظر می‌رسد طبیعی و رایج هستند. این امکانات شامل قابلیت آپلود ویدئو در یوتیوب، چرخش خودکار صفحه نمایش، اضافه شدن صفحه‌کلید مجازی و پشتیبانی از کیبوردهای مختلف بودند که در آن زمان، سیستم عامل رقیب iOS قادر به ارائه آن‌ها نبود.

لازم به ذکر است که اولین گوشی‌های معرفی شده با این نسخه از اندروید، گلکسی سامسونگ و HTC Hero بودند که به بازار عرضه شدند. این اقدام نشان‌دهنده‌ی تلاش و همکاری موفق بین تولیدکنندگان سخت‌افزار و گوگل در توسعه و پیشرفت اندروید بود.

اندروید 1.6 دونات

چند ماه پس از معرفی اندروید 1.5، گوگل در سپتامبر ۲۰۰۹ نسخه 1.6 را با نام دونات معرفی کرد. اگرچه دونات مانند کاپ‌کیک به اندازه دیگر نسخه‌ها تأثیرگذار نبود، اما تغییرات مهمی را در پشت‌پرده با خود به همراه آورد. این سیستم عامل به‌طور اختصاصی برای اولین بار پشتیبانی از شبکه‌های CDMA را فراهم کرد که توانست فروش گوشی‌های اندرویدی را توسط تمام شرکت‌های مخابراتی جهانی را ممکن سازد.

میان قابلیت‌های این نسخه از اندروید، می‌توان به معرفی باکس جستجوی سریع، تاگل سریع بین گزینه‌های دوربین، ضبط فیلم، و گالری اشاره کرد. ویژگی‌های دیگری چون ویجت “پاور کنترل” برای مدیریت وای‌فای، بلوتوث، GPS و غیره نیز در این نسخه به کاربران ارائه شد. علاوه بر این، دونات به‌طور نخستین توانست توانمندی اندروید را در انواع صفحه‌نمایش با وضوح و نسبت نمایش مختلف فراهم کند. اندروید مارکت نیز با طراحی جدید و در رنگ‌های سفید و سبز به بازار عرضه شد که فهرست برترین برنامه‌های رایگان و پولی را به نمایش می‌گذاشت. با این حال، این نسخه از اندروید در بخش رابط دوربین با مشکلاتی روبرو بود که تا اندروید 2.3 به حالت پابرجا باقی ماند.

اندروید 2.0 اکلر

در اوایل نوامبر ۲۰۰۹، تقریباً یک سال پس از ارائه گوشی G1 و نسخه اول اندروید، نسخه 2.0 این سیستم عامل به بازار عرضه شد. اگر بخواهیم این به‌روزرسانی را با یک واژه توصیف کنیم، می‌توانیم از “بزرگ” استفاده کنیم، چراکه این نسخه از اندروید دارای دستاوردی بزرگ بود که وعده‌های بزرگ را بر روی گوشی‌های بزرگ شرکت‌های معتبر ارائه می‌داد!

ابتدا، اکلر به صورت اختصاصی برای گوشی‌های Verizon عرضه شد و یکی از بهترین تجارب همکاری در این زمینه را ایجاد کرد. عامل کلیدی در موفقیت اکلر، این بود که در این نسخه از اندروید، تغییرات بسیار زیادی هم از نظر ظاهری و هم از نظر معماری داخلی را تجربه کردیم. از جمله ویژگی‌های اضافه شده به نسخه 2.0، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: پشتیبانی از حساب‌های چندگانه، قابلیت رایگان ناوبری نقشه گوگل که همچنان محبوب و کاربردی است (قبل از این، رانندگان برای استفاده از چنین اپلیکیشنی مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگینی بودند)، دسترسی سریع به اطلاعات تماس، بهبود کیبورد مجازی با توانایی تشخیص دادن داده‌های چند لمسی، و بازسازی مرورگر که آن را به یک نمونه از مرورگر گوگل کروم امروزی نزدیک کرد.

اندروید2.1 اکلر

گوگل، با حفظ نام اکلر برای به‌روزرسانی بعدی اندروید، تغییرات گسترده‌ای به این نسخه اضافه کرد. اندروید 2.1 که در ژانویه ۲۰۱۰ عرضه شد، به‌طور چشمگیری در زمان خود پیشرفت داشت و بسیاری از گوشی‌های جدید از این نسخه بهره‌مند شدند. در این دوره، بسیاری از ایرادات نرم‌افزاری نیز برطرف شدند.

گوگل با معرفی اندروید 2.1، برای نخستین بار از والپیپرهای زنده (live wallpapers) استفاده کرد که با نمایش تصاویر متحرک و تعاملی به جای تصویر ثابت در پس‌زمینه، با وجود سادگی، جذابیت بسیاری داشت و توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرد. این نسخه نیز به‌طور اختصاصی قابلیت تبدیل گفتار به متن (TTS) را برای اولین بار معرفی کرد. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌داد تا با گوشی خود صحبت کرده و متون را به جای تایپ با کیبورد، از طریق صدای خود وارد کنند. همچنین، از اندروید 2.1 به بعد، دکمه‌ی کاما در کیبورد مجازی با دکمه‌ی مخصوص میکروفون جایگزین شد تا دسترسی کاربران به این قابلیت بهبود یابد. جالب است بدانیم که از iOS 5 به بعد، این قابلیت نیز به کیبورد سیستم‌عامل اپل افزوده شد.

علاوه بر این، در اندروید 2.0 از یک قفل صفحه‌نمایش نوآورانه استفاده می‌شود که یک سمت آن به منظور فعال‌سازی حالت بی‌صدا (silent) و سمت دیگر برای قفل کردن صفحه اصلی با لمس آن می‌پردازد. هرچند که تغییرات این به‌روزرسانی به نظر ممکن است به نظر برخوردهای چشمگیر نیاید، اما برای گوگل این تغییر به عنوان یک گام استراتژیک محسوب می‌شود و احتمالاً ارتباط مستقیمی با تغییر در ظاهر اصلی اندروید و ارائه نسخه‌های سفارشی برای شرکای تجاری این شرکت در محصولات خود دارد.

در آن زمان، همکاری مستقیم گوگل با شرکت HTC منجر به عرضه گوشی Nexus One با نخستین پردازنده‌های یک گیگاهرتزی کوالکام شد. این گوشی تجربه‌ای منحصر به فرد از اندروید 2.1 را ارائه می‌داد و به یکی از گوشی‌های خوش‌ساخت و عملکردی برجسته اندرویدی تبدیل شد. پس از این همکاری موفق، گوگل به همکاری با شرکت موتورولا پرداخت و گوشی Motorola Droid با نسخه اکلر اندروید به بازار عرضه شد. با این حال، موفقیت موتورولا در دنیای اندروید به اندازه Nexus One نبود.

اندروید 2.2 ماست بستنی

در اواسط سال ۲۰۱۰ میلادی، نسخه 2.2 از سیستم عامل اندروید با نام مستعار ماست بستنی (Froyo) به بازار عرضه شد. از این زمان، مزایای پروژه نکسوس به وضوح ظاهر شدند و گوشی Nexus One، که در زمان عرضه ابتدا به اندروید 2.1 مجهز بود، به عنوان نخستین گوشی هوشمندی شناخته شد که به این سیستم عامل به‌روزرسانی شده است.

گوشی‌های هوشمندی که از اندروید 2.2 بهره می‌بردند، با طراحی جدید صفحه اصلی خود به تجسم درآمدند. ساختار سه پنل اصلی اندروید به پنج پنل تغییر کرد و در پایین صفحه، میانبرهایی به منوی اپلیکیشن‌ها و مرورگر افزوده شد.

بخش گالری در اندروید 2.2 به‌طور کامل بازطراحی شد و برای نخستین بار، قابلیت‌های سه‌بعدی این پلتفرم به نمایش درآمد. به عنوان مثال، با کج کردن صفحه یا حرکت بین آلبوم‌ها و عکس‌ها، انیمیشن‌های با کیفیتی به نمایش درآمد. گوگل همچنین در این نسخه، صفحه سنتی قفل PIN را ارائه کرد تا کاربرانی که از روش قفل الگویی (Pattern lock) خوششان نمی‌آمد یا به دنبال شیوه‌ای امن‌تر برای قفل کردن گوشی بودند، قادر به استفاده از یک کد ورودی برای قفل کردن گوشی خود شوند.

اندروید 2.3 نان زنجبیلی

تقریباً شش ماه پس از عرضه نسخه Froyo بر روی گوشی Nexus One، گوگل وارد مرحله بعدی پروژه Nexus شد تا گوشی جدیدی با سیستم عامل اندروید 2.3 یا همان نان زنجبیلی (Gingerbread) را به بازار عرضه کند. این‌بار گوگل با شرکت سامسونگ همکاری کرد و گوشی Nexus S را در خط تولید گوشی محبوب Galaxy S به بازار عرضه کرد. اگرچه از نظر فنی، Nexus S چندان با گوشی پیشین Nexus One اختلاف زیادی نداشت، اما از نظر ظاهری تفاوت‌های چشم‌گیری داشت. از جمله این تغییرات می‌توان به استفاده از یک صفحه‌نمایش لبه گرد و بدنه شفاف و تیره اشاره کرد که نسبت به نخستین نسخه از خانواده Nexus، Nexus S، جذابیت خاصی را برای طرفداران خود داشت.

اندروید 2.3 از جنبه‌های مختلفی به‌روزرسانی‌های کوچکی را در خود جای داد؛ اما مجموعه این تغییرات کوچک، تفاوت‌های چشمگیری نسبت به نسخه پیشین به وجود آورد و در این نسخه، شاهد بیشترین تغییرات ظاهری از زمان ارائه اندروید 2.1 بودیم. به عنوان مثال، عبارت “Malmo” از ویجت ساعت آنالوگ حذف شد؛ صفحه اصلی و اجزای رابط کاربری به تم رنگی سبز درآمدند و نوار وضعیت نیز با زمینه تیره و نوشته‌های روشن، جذابیت بیشتری به خود گرفت. نان زنجبیلی نسبت به نسخه‌های قبلی تمیزتر و مدرن‌تر به نظر می‌آمد، اما در واقع این تغییرات هوشمندانه گوگل به منظور کاهش مصرف باتری بود؛ زیرا تمام اجزای روشن در صفحه‌نمایش AMOLED انرژی زیادی مصرف می‌کردند.

از میان قابلیت‌های جدید اضافه‌شده به اندروید 2.3، می‌توان به کنترل دقیق‌تر بر روی عملکرد کپی/چسباندن، کیبورد پیشرفته و بهبود قابلیت چند لمسی، ابزارهای بهتر برای مدیریت دستگاه و بهبود کارایی باتری و همچنین پشتیبانی از دوربین مکالمه تصویری اشاره کرد.

در میان قابلیت‌های نان زنجبیلی، توجه ویژه‌ای به توسعه‌دهندگان و پشتیبانی از فناوری NFC قابل ذکر است که زیرساخت لازم برای پیاده‌سازی سیستم پرداخت موبایل را ایجاد کرد. گوگل همچنین از این فرصت بهره برد تا جای پای خود را در بازار بازی‌های موبایل تثبیت نماید. در این نسخه، توسعه‌دهندگان دسترسی به سطوح پایین‌تر به مواردی چون صوت، کنترل وسایل، گرافیک و ذخیره‌سازی داده‌ها را پیدا کردند، که این امکان را فراهم کرد که کدهای نسبتاً سریع برای ایجاد بازی‌های سه‌بعدی توسعه دهند. این تغییرات کلیدی برای موفقیت توسعه‌دهندگان در ورود به بازار بازی‌های سه‌بعدی بود.

اندروید 3.0 کندوی عسل

اندروید 3.0 یک پدیده منحصر به فرد و عجیب را می‌توان دانست، زیرا به جای تمرکز بر روی گوشی‌های هوشمند، به منظور تبلت‌ها و البته دستگاه‌های موبایل با نمایشگرهای بزرگ توجه کرد. در این نسخه، گوگل با همکاری موتورولا به سراغ تولید تبلت Xoom با ویژگی‌های “کندوی عسل” رفت و آن را در فوریه ۲۰۱۱ به بازار عرضه کرد.

در اندروید 3.0، رنگ سبز که به عنوان نماد اندروید شناخته می‌شد، جای خود را به رنگ آبی داد؛ به عنوان مثال، نشانگر درصد باتری و آنتن‌دهی و همچنین ویجت ساعت با رنگ آبی نمایش داده می‌شد. صفحه اصلی و مکان قرارگیری ویجت‌ها نیز بازطراحی شد و با معرفی دکمه‌های مجازی در نوار سیستم، نیاز به دکمه‌های فیزیکی بر روی تبلت‌های مجهز به اندروید 3.0 برای جستجو، منوها، خانه و بازگشت از بین رفت. حذف دکمه‌های فیزیکی، به توسعه‌دهندگان سخت‌افزاری این امکان را داد تا فضای بیشتری برای افزایش ابعاد صفحه‌نمایش بهره‌مند شوند.

اندروید 3.0 با معرفی یک مفهوم جدید به نام “نوار فرمان” (Action Bar) همراه بود که در بالای صفحه هر اپلیکیشن قرار داشت و می‌توانست به عنوان نوعی نوار وضعیت برای اپلیکیشن‌ها مطرح شود. برای بهبود ویژگی‌ها و امکانات، گوگل نسخه‌های کوچکتری از اندروید 3 به نام‌های 3.1 و 3.2 عرضه کرد که به ویژه برای تبلت‌ها امکانات مهمی اضافه می‌کردند.

می‌توان گفت که عرضه آیپد اپل در سال ۲۰۱۰ تأثیراتی در توسعه اندروید 3.0 به وجود آورد. در این زمان، تعدادی از تبلت‌های اندرویدی هنوز از نسخه‌های قدیمی‌تر موبایلی استفاده می‌کردند. با این حال، کندوی عسل به خوبی جواب نداد و به همین دلیل گوگل تصمیم گرفت تا بسیاری از قابلیت‌ها و بهبودهای مرتبط با آن را در نسخه 4.0 اندروید به اجرا بگذارد.

اندروید 4.0 ساندویچ بستنی

اندروید 4.0 که به نام «ساندویچ بستنی» (Ice Cream Sandwich) معروف است، در ماه اکتبر ۲۰۱۱ با معرفی گوشی گلکسی نکسوس به بازار عرضه شد. این عرضه، دومین همکاری بزرگ گوگل با سامسونگ در زمینه تولید گوشی‌های اندرویدی بود و از زمان همکاری در تولید گوشی نکسوس اس با اندروید نان زنجبیلی کمتر از یک سال می‌گذشت.

اندروید 4.0 به عنوان بزرگترین تغییر در دنیای گوشی‌های هوشمند باز شناخته می‌شود، هرچند بسیاری از طراحی‌ها و قابلیت‌های جدید آن قبلاً در نسخه‌های پیشین و برای تبلت‌ها معرفی شده بودند. این نسخه دارای دکمه‌های مجازی بود و طی این تغییرات، تم رنگی از سبز به آبی تغییر کرد. همچنین، پشتیبانی از ویجت‌ها و قابلیت چندوظیفگی بهبود یافت و امکان نمایش بندانگشتی فهرست اپلیکیشن‌های باز افزوده شد. گوگل نیز برای بهبود تجربه کاربری از فونت جدیدی به نام Roboto استفاده کرد و از این نسخه به بعد، پشتیبانی کامل از زبان فارسی نیز به اندروید افزوده شد.

یکی از ویژگی‌های جدید جالب ساندویچ بستنی، قابلیت حذف یادآوری‌ها در پنجره اعلانات بود که قبلاً تنها گزینه حذف همگی موجود بود. کیبورد مجازی هوش مصنوعی نیز به طرز چشمگیری بهبود یافت و با پیشرفت قابل توجهی در زمینه تشخیص خطاها و پیشنهاد واژه‌ها، تجربه تایپ بهبود یافت. در واقع، اندروید 4.0 نقطه عطفی بود که وارد کردن متن، پشتیبانی از کلیپ‌بورد و کیفیت بسیار پیشرفته‌ای از کیبورد مجازی را معرفی کرد و به عنوان یکی از برترین اپلیکیشن‌های مشابه در بازار حاکم شد.

از ویژگی‌های برجسته اندروید 4.0، می‌توان به اپلیکیشن Android Beam برای انتقال آسان داده‌ها بین دو گوشی، قفل تشخیص چهره و تحلیل بهره‌وری از پهنای باند اشاره کرد. همچنین، اپلیکیشن تقویم نخستین‌بار با رویکردی یکپارچه به بازار آمد که برای افراد تمایل دارند از چندین حساب کاربری در یک برنامه استفاده کنند، یک گزینه موثر به حساب می‌آمد.

اندروید 4.1 تا 4.3 آبنبات ژله‌ای

دوره «آبنبات ژله‌ای» (Jelly Bean) با معرفی اندروید 4.1 در ژوئن ۲۰۱۲ آغاز شد و با عرضه سریع نسخه‌های 4.2 و 4.3 در اکتبر همان سال و جولای ۲۰۱۳ ادامه یافت.

در نسخه 4.1، بهبودهای چشمگیری در حوزه حرکت نرم و روان بین منوها و صفحات رخ داد که گوگل این پیشرفت را به‌عنوان «پروژه کَره» (Project Butter) معرفی کرد. افزودن دستیار شخصی Google Now، که بدون شک یکی از بهترین و بزرگترین نقل‌قول‌های گوگل به‌شمار می‌آید، به بخش جستجو باعث تبدیل اندروید به یک پلتفرم کامل شد که توانایی پردازش انواع داده‌ها، زمان‌بندی امور، مکان، و زمان را داشت. با ویژگی‌های آبنبات ژله‌ای، کاربران برای نخستین بار می‌توانستند به صورت آفلاین از قابلیت تبدیل گفتار به متن بهره‌مند شوند. همچنین، بخش اعلانات، ویجت‌ها، و پیش‌بینی متون در کیبورد مجازی نیز به بهبودهای مهمی دست یافت.

نسخه 4.2 سیستم عامل اندروید با عرضه‌ی گوشی نکسوس ۴ و تبلت نکسوس ۱۰ معرفی شد. این نسخه با اضافه کردن قابلیت اتصال بی‌سیم به تلویزیون از طریق Miracast، تجربه‌ی کاربران را بهبود بخشید. حالا با خرید جعبه‌هایی با قیمت ۹۹ دلار، کاربران قادرند نرم‌افزارها و بازی‌های مورد علاقه خود را روی صفحه‌نمایش بزرگ‌تر تلویزیون اجرا کنند.

در این نسخه، ژست‌های تایپی جدیدی نیز اضافه شده است که به عنوان یک پیش‌درآمد برای کیبورد Swype شناخته می‌شود. همچنین، در بخش عکاسی، حالت پاناروما با نام Photo Sphere به سیستم افزوده شده است. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا تصاویر پانارومایی فوق‌العاده و چشم‌نوازی را ایجاد کنند.

علاوه بر این، اندروید 4.2 قابلیت پشتیبانی از استفاده همزمان چند کاربر از یک تبلت را ارائه داده است. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌دهد تا در یک تبلت اشتراکی، نرم‌افزارها و اطلاعات شخصی خود را جداگانه داشته باشند و تجربه‌ی فردی خود را حفظ کنند.

اندروید 4.3 با همکاری ایسوس و ارائه نسل دوم نکسوس 7، وارد بازار شد. در این نسخه، تغییرات اساسی به چشم نمی‌خورد و تمرکز بیشتر بر بهبود عملکرد سیستم عامل و افزودن ویژگی‌های جدید به رابط کاربری بود. با این حال، یکی از اهمیت‌زا‌ترین ویژگی‌های این نسخه، توانایی پشتیبانی از استاندارد گرافیکی OpenGL ES 3.0 بود که به کاربران این امکان را می‌داد تا بازی‌هایی با گرافیک سه‌بعدی را با کیفیت بالا تجربه کنند.

همچنین، در همین زمان، اپل نیز با به‌روزرسانی سیستم عامل iOS، پشتیبانی از این استاندارد گرافیکی را به دستگاه‌های خود افزود. این تغییر به کاربران اپل این امکان را فراهم کرد تا از جدیدترین تکنولوژی‌های گرافیکی در حوزه بازی‌های موبایل بهره‌مند شوند و در رقابت با دیگر سیستم‌ها عقب نمانند.

اندروید 4.4 کیت‌کت

اندروید 4.4، نخستین نسخه‌ای از این سیستم عامل بود که از نام تجاری به جای استفاده از نام کلی یک شیرینی یا دسر بهره گرفت. برای نام‌گذاری این نسخه جدید، گوگل تماس با شرکت نستله برقرار کرد و اجازه گرفت تا از نام “کیت‌کت” (KitKat) استفاده نماید و نستله نیز این پیشنهاد را قبول کرد. این همکاری بازاریابی تا زمان عرضه نسخه اوریو تکرار نشد.

اندروید 4.4 که در اکتبر 2013 معرفی شد، تغییرات اساسی زیادی نداشت و اکثر بهبودی‌ها در سطح رابط کاربری اعمال شدند. با این حال، بهره‌مندی از یک ویژگی خاص کافی بود تا این نسخه اندروید را جذاب‌تر نماید. این بهینه‌سازی این سیستم عامل را برای اجرا بر روی گوشی‌های هوشمند با حافظه RAM کمتر از 512 مگابایت فراهم کرد. این امکان به سازندگان دستگاه‌های هوشمند این اجازه را داد تا از آخرین نسخه اندروید در دستگاه‌های بسیار ارزان‌تر بهره‌مند شوند. همچنین، گوشی هوشمند نکسوس ۵ اولین دستگاهی بود که با اندروید 4.4 به بازار عرضه شد.

ویژگی‌های برجسته اندروید 4.4 “کیت‌کت” شامل امکانات زیر می‌باشند: یکپارچه‌سازی کامل Google Now با صفحه اصلی، ارائه یک شماره‌گیر هوشمند کاملاً بازتنظیم و سفارشی‌سازی شده بر اساس نیازهای کاربر، بهبود اپلیکیشن‌های تمام‌صفحه با اضافه کردن نوار اطلاع‌رسانی و نوار کنترل شفاف، ایجاد یک تجربه یکپارچه در پیام‌رسانی با ارائه یک برنامه هنگ‌اوت برای هماهنگی پیام‌ها، بازطراحی اپلیکیشن‌های “ساعت” و “دانلودها”، ارتقاء کیبورد با افزودن پشتیبانی از ایموجی و قابلیت عکاسی با فناوری +HDR.

اندروید 5.0 و 5.1 آبنبات چوبی

اندروید 5.0 یا همان “آبنبات چوبی” (Lollipop) که در فصل پاییز سال ۲۰۱۴ با معرفی گوشی نکسوس ۶ از سوی موتورولا و تبلت نکسوس 9 از سوی اچ‌تی‌سی به جهان معرفی شد، یک نسخه انقلابی از سیستم عامل موبایل گوگل بود. این نسخه نخستین نسخه اندروید بود که از طراحی جدید و منحصر به فرد گوگل به نام Material Design بهره می‌برد. در این طراحی، شکل‌ها ساده‌تر و مینیمال‌تر شده بودند و این تغییرات در سطح سیستم عامل به مراتب بهبود ظاهر آن را ارائه داد.

با Material Design، دسترسی به تنظیمات سریع و نوار اطلاع‌رسانی‌ها بدون نیاز به ژست دوانگشتی امکان‌پذیر شد. کاربران می‌توانستند با یک حرکت انگشت از بالا به پایین، به راحتی به این امکانات دسترسی پیدا کنند. همچنین، ویژگی Adaptive Brightness به جای Auto Brightness آمده و به کاربر این امکان را می‌داد که به صورت خودکار میزان روشنایی صفحه را بر اساس نور محیط تنظیم کند، همچنان که این تنظیم قابل تغییر توسط کاربر با استفاده از اسلایدر بود.

در صفحه قفل، گوگل از ویجت‌ها صرف نظر کرد و تنها ساعت و تاریخ را در وسط صفحه نمایش داد. همچنین، این نسخه با اضافه کردن قابلیت Interruptions، که عملکرد مشابه Do not disturb در آیفون داشت، به کاربران امکان می‌دادند تا جهت افزایش تمرکز و دوری از مزاحمت‌ها، تمام اطلاع‌رسانی‌ها را مسدود کنند. Power Saver نیز به این نسخه افزوده شد، به کاربر این امکان را می‌داد که تعیین کند در صورت رسیدن به شارژ باتری به حد مشخصی، این قابلیت به طور خودکار فعال شود.

نسخه 5.1 از سیستم عامل اندروید با نام “آبنبات چوبی” در مارس ۲۰۱۵ برای گوشی‌های نکسوس منتشر شد و با خود تغییرات جزئی، اصلاح باگ‌های نسخه قبلی، و افزودن برخی ویژگی‌های جدید همراه بود. یکی از این اضافه‌کردن‌ها، تبدیل حالت “اولویت” به “مزاحمت‌ها” بود. از طریق قابلیت اسکرین پینینگ، اکنون ممکن بود یک اپلیکیشن خاص را پین کرد و فردی که از آن استفاده می‌کند، از این صفحه خارج نشود یا به بخش‌های دیگر گوشی دسترسی پیدا نکند، مگر اینکه پین کد مخصوص را وارد کند. این امکان به کاربر امکان می‌داد تا امنیت بیشتری را در استفاده از برنامه‌های حساس به دست آورد.

علاوه بر این، در نسخه 5.1 اندروید، پشتیبانی از دو سیم‌کارت نیز اضافه شد، که این امکان را به کاربران می‌داد تا از دو شماره تلفن مختلف به صورت همزمان استفاده کنند.

اندروید 6.0 مارشمالو

یک هفته پس از معرفی نکسوس‌های جدید در فصل پاییز ۲۰۱۵، گوگل نسخه نهایی اندروید ۶ را با نام “مارشمالو” (Marshmallow) رونمایی کرد. در ظاهر، این نسخه از سیستم عامل تغییرات چشمگیری نسبت به اندروید ۵ “آبنبات چوبی” ارائه نکرده بود، اما به بهبودهای جزئی با هدف افزایش هوشمندی سیستم پرداخته بود. این تغییرات شامل عناصری مانند اسکرول عمودی در اپ دراور، امکان تنظیم جداگانه حجم صدا برای بخش‌های مختلف، تغییر آیکون‌های بخش نوار اعلانات، و اضافه شدن قابلیت Doze برای بهبود مصرف باتری می‌شد.

از جمله بهبودهای مهم این نسخه، امکان اسکرول عمودی در اپ دراور بود که تجربه کاربر را بهبود می‌بخشید و از دسترسی راحت‌تر به محتواها در این اپلیکیشن‌ها بهره مند می‌کرد. همچنین، امکان کم و زیاد کردن حجم صدا به صورت جداگانه برای بخش‌های مختلف از تجربه صوتی کاربر بهبود می‌بخشید. افزودن قابلیت Doze نیز به منظور بهبود مصرف باتری و افزایش عمر آن در شرایط استراحت بود.

به اضافه این، در این نسخه از اندروید برای نخستین بار، پشتیبانی از حسگر اثر انگشت و پورت USB Type-C نیز به سیستم عامل افزوده شد، و گوشی‌های نکسوس جدید 6P و 5X این ویژگی‌ها را به عنوان تجهیزات اساسی داشتند.

اندروید 7.0 نوقا

اندروید 7.0، با نام مستعار “نوقا”، هفتمین نسخه از سیستم‌عامل اندروید بود که در پاییز ۲۰۱۶ به بازار عرضه شد. این نسخه از سیستم‌عامل در ظاهر با نسخه‌ی پیشین خود تفاوت چندانی نداشت؛ اما تغییرات قابل توجهی در زمینه نرم‌افزار به وجود آمد. به عنوان مثال، گوگل پس از مدت‌ها انتظار، قابلیت Split-Screen را به سیستم‌عامل اضافه کرد، که به کاربران این امکان را می‌داد که دو اپلیکیشن را به‌طور هم‌زمان باز کنند و در یک صفحه مشاهده کنند. در این نسخه، کاربران می‌توانستند به‌طور مستقیم و بدون نیاز به اجرای اپلیکیشن، به پیغام‌ها در بخش اعلانات پاسخ دهند. از جمله بهبودهای دیگر در زمینه چندوظیفگی، سوئیچ سریع بین دو اپلیکیشن اخیراً استفاده شده، به سیستم افزوده شد. این عملیات نیز با دابل‌تپ بر روی کلید مربعی Overview به سادگی انجام می‌شد.

در نسخه 7.0 اندروید، قابلیت‌های شخصی‌سازی و پشتیبانی از تم‌های گوناگون برای کیبورد به سیستم افزوده شد. اموجی‌ها نیز اکنون با تنوع رنگ پوست ارائه می‌شدند. در پس‌زمینه، گوگل به بهبود عملکرد سیستم عامل، ایجاد تغییرات در ظاهر بازی‌های اندرویدی، و افزایش امنیت در مدیریت فایل‌های مدیا پرداخت. افزودن رمزگذاری مبتنی بر فایل نیز از دیگر اقدامات امنیتی در این نسخه بود. گوگل همچنین اندروید نوقا را، همانند سیستم‌عامل کروم، به دو پارتیشن برای سیستم‌عامل تجهیز داد تا یک سیستم‌عامل کاملاً جدید به گوشی کاربر ارسال شده و بر روی پارتیشن غیرفعال نصب شود.

 

گوگل همچنین از ارائه اندروید نوقا به‌عنوان یک فرصت جسورانه برای تبلیغ گوشی‌های لوکس خود بهره‌مند شد. این استراتژی تبلیغاتی، با عرضه گوشی‌های پیکسل و پیکسل ایکس ال گوگل، به همراه ال‌جی V20 که از جمله اولین گوشی‌های پرچمدار بودند و با سیستم عامل نوقا عرضه شدند، به اجرا درآمد.

اندروید 8.0 اوریو

در پاییز ۲۰۱۷، اندروید 8 به نام اوریو بازاریابی شد، که دومین باری بود که گوگل از نام تجاری یک شرکت دیگر برای نام‌گذاری سیستم عامل خود استفاده کرد، پس از نسخه کیت‌کت. این نسخه از اندروید در نگاه اول با نسخه پیشین یعنی نوقا چندان تفاوت نداشت و تغییرات آن به صورت اصلی در محدوده‌های کوچک و بزرگ در مقایسه با نسخه پیشین محدود شده بود.

در اندروید اوریو، گوگل ویژگی تصویر در تصویر را به اپلیکیشن‌های دیگر همچون یوتیوب نیز اضافه کرد. مدیریت اعلان‌ها در این نسخه بهبود یافت به گونه‌ای که کاربران قادر بودند برای هر اپلیکیشن دسترسی‌های مختلفی را تعیین کرده و سفارشی سازی کنند. در این نسخه، گوگل به اپلیکیشن‌ها اجازه داد نشانه نوتیفیکیشن خود را روی آیکون نمایش دهند. تعداد ایموجی‌ها نیز در این نسخه افزایش یافت و کاربران دارای کنترل بیشتری بر روی فعالیت پس‌زمینه‌ی اپلیکیشن‌ها شدند. پیکسل ۲ از گوگل، اولین گوشی بود که با اندروید اوریو عرضه شد.

اندروید 9.0 پای

در ماه آگوست ۲۰۱۸، نسخه 8 اندروید که به نام پای (Pie) شناخته می‌شد، عرضه شد. این نسخه ابتدا در رویداد Google I/O با نام Android P معرفی شده بود. اندروید ۸ با داشتن تغییرات و قابلیت‌های جدید و مهمی عرضه شد، از جمله اضافه‌شدن ژست‌های حرکتی با هدف جایگزینی نوار ناوبری محبوب اندروید که شباهتی به آن را پیش‌تر در آیفون ۱۰ مشاهده کرده بودیم. این ژست‌های حرکتی جدید اندروید ۸ به کاربران این امکان را می‌دادند که با اجرای ژست‌های حرکتی از لبه‌ی پایین دستگاه، به صفحه‌ی هوم بازگردند، بین اپ‌های در حال اجرا جابه‌جا شوند و به مرحله‌ی قبل باز گردند.

اندروید ۹، با بهره‌گیری از یادگیری ماشینی، به کاربر این امکان را می‌داد تا از تمام پتانسیل گوشی خود بهره‌مند شود و مصرف باتری بهبود یابد. به عنوان مثال، قابلیت روشنایی تطبیقی، که از اندروید 5 معرفی شده بود، اکنون با امکان تشخیص سطح روشنایی مورد علاقه‌ی کاربر، این امکان را فراهم می‌کرد که راحت‌ترین سطح روشنایی نمایشگر را به‌صورت دستی تنظیم کند. از دیگر هوشمندی‌های اندروید ۹، “اکشن‌ها” نیز به‌شمار می‌رفتند که بر اساس الگوهای کاربری پیش‌بینی شده، به عنوان میان‌برهایی برای دسترسی به مواردی که به‌صورت مداوم مورد استفاده قرار می‌گیرند، عمل می‌کردند.

همچنین، از میان قابلیت‌های هوشمند اندروید ۹، API جدید اسلایس نیز برای توسعه‌دهندگان امکان دسترسی مستقیم به ویژگی‌های کلیدی از منوی جست‌وجو را فراهم می‌کرد.

اندروید ۱۰

در سال ۲۰۱۹، اکوسیستم اندروید شاهد تغییرات بزرگی بود. گوگل برای اولین بار در تاریخ ۱۰ ساله‌ی خود، از سنت نام‌گذاری نسخه‌های اندروید بر اساس انواع شیرینی و دسر دست برداشت و لوگوی سنتی اندروید را نیز بازنگری و مدرن کرد. دلیل این تغییر نام‌گذاری این بود که برخی از نام‌های شیرینی برای افراد با فرهنگ‌های مختلف نامناسب بوده و این امر به‌خصوص در کشورهای مختلف تداخل ایجاد می‌کرده است. برند اندروید نیز، که قبلاً تنها با کلمه سبز اندروید شناخته می‌شد، حالا با اضافه شدن رنگ مشکی، شکل جدیدی یافت و همراه با آن ربات دوست‌داشتنی با سر سبز، ظاهر شد. این تغییرات، به گفته اود گاندون، مدیر برند جهانی اندروید در آن زمان، برند اندروید را به‌صورت “انسانی‌تر، سرگرم‌کننده و دوستانه” تبدیل کرد.

اندروید ۱۰ (که پیش از معرفی به‌عنوان اندروید Q شناخته می‌شد)، به‌طور رسمی در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۱۹ برای دستگاه‌های پیکسل گوگل عرضه شد و شامل چندین قابلیت جدید، رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن و بهبودهای مهم دیگر بود.

تغییر مهمترین در سیستم عامل، مرتبط با رابط کاربری جدید و بازطراحی شده بود که در آن دکمه‌های پایین صفحه، برای رفتن به خانه یا بازگشت به عقب حذف شده و به‌طور کامل بر روی سوایپ تمرکز یافته بود. در مقایسه با نسخه پیشین، در تمام گوشی‌های مبتنی بر اندروید ۱۰، از سوایپ به جای دکمه‌های انتخابی استفاده می‌شد و گوگل این گزینه را به‌صورت مداوم در سیستم عامل خود حفظ کرده است.

تغییر دیگری که کمتر مشهود بود، به به‌روزرسانی روش‌های به‌روزرسانی سیستم عامل مرتبط بود که در نهایت به ارائه سریع‌تر و قاعده‌مندتر پچ‌های کوچک و متمرکزتر منجر شد. این نسخه از اندروید همچنین بهبودهای کوچک اما مهم دیگری نیز ارائه داد؛ از جمله به‌روزرسانی سیستم اجازه‌ی دسترسی که به کاربر اطلاعات مرتبط با موقعیت مکانی و نحوه استفاده از اپلیکیشن‌ها را به‌روز می‌کرد و به کاربر اختیار عمل بیشتری اعطا می‌کرد.

در کنار این موارد، اندروید ۱۰ به همراه ویژگی‌های زیر نیز آمد: حالت تاریک برای تمام سیستم، پشتیبانی از گوشی‌های تاشده در حال راهنمایی، پاسخ‌دهی هوشمند در تمامی پیام‌رسان‌ها، حالت فوکوس جدید که به کاربر امکان می‌داد با فشار دادن یک دکمه روی صفحه، تعداد نوتیفیکیشن‌های هر اپلیکیشن را محدود کند، و طراحی جدید منوی اشتراک‌گذاری که مدت‌ها منتظر آن بودیم. همچنین، اندروید ۱۰ با معرفی ابتدا لایو کپشن برای گوشی‌های پیکسل و سپس برای دیگر گوشی‌ها، قابلیت جدیدی را به ارمغان آورد که با استفاده از آن، می‌توانستیم در لحظه متن را بر روی تصاویر، ویدئوها، پادکست‌ها یا فایل‌های صوتی ضبط شده اعمال کنیم.

اندروید ۱۱

اندروید ۱۱ که در ماه سپتامبر ۲۰۲۰ عرضه گردید، تغییرات چشمگیر و اصلاحات عمیقی در خود جای داد، به‌طوری‌که به‌عنوان یک به‌روزرسانی قابل‌توجه شناخته شد. تغییرات اساسی این ورژن به حوزه حفظ حریم شخصی مرتبط بود؛ سیستم مجوزهای دسترسی، که در اندروید ۱۰ معرفی شده بود، حالا به‌صورت گسترده‌تری ارتقا یافته بود و به کاربران این امکان را می‌داد که سطح دسترسی اپلیکیشن‌ها را بر اساس موقعیت مکانی، دسترسی به دوربین یا میکروفون تعیین کنند. در اندروید ۱۰، این امکان وجود داشت که کاربران دسترسی‌ها را تنها در حین استفاده از اپلیکیشن محدود کنند، اما در اندروید ۱۱ می‌توانستند دسترسی را یکباره به اپلیکیشن اعطا کنند.

اندروید ۱۱ همچنین امکان دسترسی به موقعیت مکانی در پس‌زمینه را به عهده‌ی سیستم گذاشته بود، تا درخواست دسترسی از اپلیکیشن‌ها دشوارتر شود و احتمال فعال‌سازی تصادفی این دسترسی‌ها توسط کاربر به حداقل برسد. ویژگی جدید دیگری که در این حوزه معرفی شد، به صورت خودکار از اپلیکیشن‌هایی که مدت‌ها باز نشده‌اند، دسترسی را سلب می‌کرد و کاربر باید به‌صورت دستی این دسترسی‌ها را مجدداً فعال کند.

علاوه بر این، اندروید ۱۱ اجازه نمی‌داد تا اپلیکیشنی بتواند دیگر اپلیکیشن‌های نصب‌شده روی گوشی کاربر را مشاهده کند و تعامل اپلیکیشن‌ها با حافظه ذخیره‌سازی محلی را محدود سازد، تا اطلاعات ذخیره شده روی گوشی به‌شکل بهتری حفظ شود.

ویژگی Bubble اندروید ۱۱ نیز که از سال ۲۰۱۹ به چشم‌اندازهای آن اشاره می‌شد و به‌عنوان یک یادآور از Chat Heads پیام‌رسان فیسبوک ظاهر شده بود، امکان فعالیت گفت‌وگوها در پیام‌رسان‌های مختلف مانند تلگرام یا Messages گوگل را با یکدیگر یکجا و در قالب حباب‌های شناور در رابط کاربری فراهم می‌کرد. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌داد تا به‌سرعت به گفت‌وگوهای خود دسترسی داشته باشند و پس از خاتمه مکالمه، حباب آن‌ها را در گوشه‌ای از رابط کاربری نگه دارند.

قابلیت انتخاب، کپی و به اشتراک‌گذاری متن یا تصویر از یک اپلیکیشن به اپلیکیشن دیگر نیز در این نسخه اندروید ۱۱ به‌وفور فراهم گردید. از دیگر ویژگی‌های جدید این ورژن می‌توان به اعلان‌های تفکیک‌شده، کنترل یکپارچه محتوای چندرسانه‌ای، قابلیت ضبط فیلم از محیط نرم‌افزاری گوشی با توانایی ضبط صدا، نمایش مکان لمس‌شدن صفحه و تطبیق بهتر با طراحی دستگاه‌های تاشده اشاره کرد.

در کل، به‌روزرسانی اندروید ۱۱ با ارائه این قابلیت‌های جدید، یک گام مهم در جهت بهبود تجربه کاربر از گوشی هوشمند اندرویدی بود. این به‌روزرسانی نشان داد که گوگل به درستی در جهت ارتقاء تجربه کاربری و تحولات موثر در دنیای گوشی‌های هوشمند قدم برمی‌دارد.

اندروید ۱۲

در ماه اکتبر ۲۰۲۱، گوگل نسخه نهایی اندروید ۱۲ را به‌طور رسمی با عرضه گوشی‌های سری پیکسل ۶ به بازار عرضه کرد. این به‌روزرسانی جدید بیشتر به عنوان یک گام تکمیلی به سوی پیشرفت تلقی می‌شود تا یک جهش بزرگ؛ اما بهبودهای کوچک معنی‌داری در تجربه کاربری به وجود آورده‌اند.

برخلاف نسخه‌های قبلی که اغلب تغییرات به صورت غیرقابل مشاهده توسط کاربر صورت می‌گرفت، مهمترین تغییرات اندروید ۱۲ در ظاهر و رابط کاربری قابل مشاهده هستند. پس از حدود ۸ سال از معرفی زبان طراحی Material Design که با اندروید ۵ آغاز شد، با ورود اندروید ۱۲ و فناوری Material You، به نوعی شاهد یک تغییر و تحول بزرگ در سیستم عامل پرطرفدار گوگل هستیم. این تغییرات، سلیقه کاربر را در اولویت قرار داده و گزینه‌های شخصی‌سازی بیشتری را برای او فراهم می‌سازد.

برجسته‌ترین تغییری که در اندروید ۱۲ جلب توجه می‌کند، هماهنگ‌سازی پالت رنگی گوشی بر اساس تصویر پس‌زمینه‌ای است که کاربر انتخاب می‌کند. این تغییر در رنگ، از لحظه ورود به لاک‌اسکرین گرفته تا آیکون‌های اپلیکیشن‌ها، صفحه اعلان‌ها، کنترل حجم صدا و حتی ویجت‌ها، در سراسر سیستم عامل اعمال می‌شود. همچنین، پنل تنظیمات سریع نیز بهبود یافته و تعداد انتخاب‌ها به چهار گزینه خلاصه‌شده است. برای دسترسی به تنظیمات اضافه‌تر، کاربر باید منوی کشویی بالای صفحه را به‌طور کامل باز کند. به منظور ساده‌تر کردن منوی تنظیمات سریع، گوگل دکمه‌های اینترنت موبایل و وای‌فای را در یک دکمه به نام اینترنت یکپارچه کرده است، که این تغییر برخی از کاربران را ممکن است متوجه شوند.

در اندروید ۱۲، نوتیفیکیشن‌ها بهبود یافته و به‌طور مرتب‌تر در گوشی نمایش داده می‌شوند، به وسیله‌ی گوشه‌های گرد جدید. هر نوتیفیکیشن حاوی محتوای بیشتری می‌باشد، و این به کاربر امکان می‌دهد به صورت دقیق‌تر و کامل‌تر با اطلاعیه‌های خود آشنا شود. اپلیکیشن‌های به‌روز شده نیز با لمس نوتیفیکیشن‌های خود، به‌طور سریع‌تر و با انعطاف بیشتر اجرا می‌شوند، که این امر به بهبود تجربه کاربری کمک می‌کند و آن را لذت‌بخش‌تر می‌سازد.

به‌جز تغییرات ظاهری، اندروید ۱۲ تمرکز بیشتری بر ویژگی‌های ویجت، بهبود عملکرد، افزایش امنیت و حفظ حریم شخصی دارد. این به‌روزرسانی با اضافه کردن داشبورد حریم خصوصی، به کاربر اختیار بیشتری در مدیریت سطح دسترسی اپلیکیشن‌ها به داده‌ها می‌دهد. گوگل همچنین داده‌های جمع‌آوری شده از کاربران را که برای اجرای عملیات هوش مصنوعی ضروری هستند، به صورت کاملاً محلی و در پارتیشن جداگانه‌ای در سیستم عامل ذخیره می‌کند تا هیچ‌گاه از دستگاه خارج نشوند. این تدابیر جهت حفظ حریم شخصی کاربران و افزایش اعتماد آن‌ها به سیستم عامل معرفی شده است.

تجربه گیمینگ نیز در اندروید ۱۲ به محور توجه گوگل قرار گرفته است و کاربران اکنون می‌توانند از داشبورد بازی (Game Dashboard) بهره‌مند شوند که امکاناتی چون شمارنده‌ی نرخ فریم، میانبرهایی برای استریم در یوتیوب، دسترسی سریع به ابزار گرفتن اسکرین‌شات و ضبط محتوای نمایشگر را فراهم می‌کند.

از دیگر ویژگی‌های کاربردی اندروید ۱۲ می‌توان به جستجوی گسترده دستگاه، قابلیت اسکرین‌شات اسکرولی، بهبودهای در چرخش خودکار، ترجمه‌ی زنده و ابزار Magic Eraser اشاره کرد. این ابزار به صورت خاص برای گوشی‌های پیکسل فراهم شده است و به علاقه‌مندان به عکاسی امکان حذف عناصر اضافی در عکس‌ها را می‌دهد.

برای اطلاع از اینکه گوشی اندرویدی شما نیز آیا در فهرست دستگاه‌های قابل به‌روزرسانی به اندروید ۱۲ قرار دارد یا خیر، می‌توانید به مقاله “چه گوشی‌هایی آپدیت اندروید ۱۲ را دریافت می‌کنند” مراجعه فرمایید.

اندروید ۱۳

در ماه آگوست ۲۰۲۲، اندروید ۱۳ به عنوان آخرین نسخه از سیستم‌عامل موبایل گوگل معرفی شد. برخلاف اندروید ۱۲ که تغییرات محدودی داشت، گوگل در این نسخه بیشتر تمرکز خود را بر روی رفع مشکلات و بهبود کیفیت زندگی کاربران گذاشته است و تغییرات چشمگیری را معرفی کرده است.

یکی از بزرگ‌ترین تغییرات این نسخه، اضافه شدن قابلیت لایو ترنسکریب است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا پیام‌های صوتی، ویدیویی یا حتی محتوای صحبت‌های مخاطبین در حین تماس را به‌صورت همزمان ترجمه کنند.

یک قابلیت دیگر جالب، امکان کپی قسمتی از متن یا ذخیره عکسی از برنامه‌های در حال اجرا در پس‌زمینه است. برای استفاده از این قابلیت، کافی است انگشت خود را از قسمت وسط و پایین صفحه به بالا بکشید تا فهرست برنامه‌های در حال اجرا در پس‌زمینه را مشاهده کرده و عملیات کپی یا ذخیره را انجام دهید.

اندروید ۱۳ امکان تغییر زبان هر برنامه به‌صورت جداگانه را به دستگاه‌های اندرویدی ارائه داده است. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌دهد که برای یک برنامه خاص، زبان مورد نظر خود را انتخاب کنند، در حالی‌که زبان محیط کلی دستگاه ممکن است متفاوت باشد.

بهبود زبان طراحی Material You همچنین به کاربران این امکان را می‌دهد تا رابط‌کاربری گوشی را بر اساس رنگ‌های والپیپر تغییر دهند. دسترسی کامل به این قابلیت‌های Material You که قبلاً مختص اپلیکیشن‌های گوگل بود، حالا برای اپلیکیشن‌های دیگر نیز فراهم شده است. این به کاربران این امکان را می‌دهد تا آیکون تمام اپلیکیشن‌هایی که از این طراحی پشتیبانی می‌کنند، با رنگ تم انتخابی‌شان هماهنگ کنند.

یکی از موارد مهم دیگر، بهبودهایی در حوزه مجوزدهی به برنامه‌ها به‌منظور رعایت حریم خصوصی است. از این پس، هر برنامه پس از نصب یا حتی در زمان تنظیمات حریم خصوصی خود، از شما اجازه می‌خواهد تا پیش از ارسال نوتیفیکیشن‌ها، مجوز لازم را اخذ کند.

یکی از ویژگی‌های جذاب اندروید ۱۳، قابلیت رصد برنامه‌های فعال در پس‌زمینه می‌باشد. این برنامه‌ها را می‌توانید در قسمت پایینی صفحه‌نمایش در Quick Settings مشاهده کرده و هرکدام از آن‌ها را که لازم نیست، ببندید تا مصرف باتری گوشی کاهش یابد.

برای آشنایی با دیگر ترفندها و ویژگی‌های اندروید ۱۳، می‌توانید به مطلب بهترین ترفندهای اندروید ۱۳ مراجعه کنید.

اندروید ۱۴

در اوایل مهر ماه ۱۴۰۲، اندروید ۱۴ با حضور در رویداد معرفی پیکسل ۸ و پیکسل ۸ پرو، به بازار عرضه شد. این نسخه جدید، همچون نسخه‌های قبلی، تغییرات چشم‌گیری در ظاهر خود ندارد. این خصوصیت تا حدی به دلیل رویکرد گوگل در چرخه‌ی توسعه است که بیشتر بر روی به‌روزرسانی‌های مداوم و کوچک تمرکز دارد، به جای ارائه تغییرات چشم‌گیر و بزرگ در هر نسخه سالی یک‌بار.

با این حال، اندروید ۱۴ با وجود ظاهر معمولی خود، مجموعه‌ای از ویژگی‌های قابل‌توجه را به کاربران ارائه می‌دهد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به سیستم جدید درگ‌انددراپ برای متون در اپلیکیشن‌های مختلف اشاره کرد، استفاده از گوشی اندروید به‌عنوان وب‌کم، گزینه‌های شخصی‌سازی جدید برای لاک‌اسکرین، و امکان شبیه‌سازی برنامه‌ها.

اندروید ۱۴ با بهبودهای چندگانه در زمینه‌های امنیت و حریم شخصی عرضه شده است. یکی از این بهبودها، داشبورد تنظیمات یکپارچه و نوآورانه است که به مدیریت جامع داده‌های سلامتی و کنترل دقیق سطح دسترسی اپلیکیشن‌ها و دستگاه‌ها می‌پردازد.

به‌ویژه در گوشی‌های پیکسل، ویژگی برجسته اندروید ۱۴ به قابلیت‌های هوش‌مصنوعی اختصاص دارد. به عنوان مثال، قابلیت AI Wallpaper به کاربر این امکان را می‌دهد که با استفاده از جمله‌های توصیفی و تغییر کلمات، والپیپر جدیدی را برای گوشی خود ایجاد کند. Live Caption نیز برای زیرنویس‌گذاری ویدیوها، ویدیوهای لایو و مکالمات تلفنی به‌کار می‌رود. همچنین قابلیت Summarise به کاربر این امکان را می‌دهد تا مقالات بلند را خلاصه کرده و با صرف زمان کمتر، اطلاعات بیشتری را مطالعه کند. ابزار Best Take نیز در زمان‌هایی که عکس‌های دسته‌جمعی می‌گیرید و نیاز به شناسایی افرادی با پلک زده یا تکان خورده در عکس دارید، بسیار کاربردی است.

ویژگی‌های جدید معرفی شده در اندروید ۱۴ بر روی رابط کاربری One UI 6 برای گوشی‌های سامسونگ، شامل بهبودهای جزئی اما جذابی می‌شوند. این بهبودها شامل تغییرات مثبت در پنل Notifications و Quick Settings می‌شود. همچنین، ارتباط مستقیم لاک‌اسکرین با حالت‌ها (Modes) نیز جزء این ویژگی‌هاست. برای مطالعه جزئیات کامل این بهبودها، می‌توانید به سیمدخت مراجعه کنید.

آینده اندروید

از زمان شروع فعالیت فروتنانه‌اش و زمانی که اندروید تنها یک محصول کوچک از یک استارتاپ بود، این سیستم‌عامل موبایل، یک مسیر توسعه بلند را پشت سر گذاشته تا امروز که با داشتن ۸۰ درصد از سهم بازار، به عنوان سیستم عامل موبایل برتر جهان شناخته شود.

جامعه متخصص اندروید در منطقه مانتین‌ویو همچنان به توسعه این سیستم عامل متعهد است، با اینکه برخی نشانه‌ها به تمرکز این شرکت بر روی پروژه‌های بلندمدت دیگر اشاره دارد که ممکن است در آینده جایگزین اندروید شوند. به عنوان مثال، گوگل در چند سال اخیر بر روی سیستم‌عامل فیوشا کار کرده است که برخلاف اکثر سیستم‌عامل‌های کنونی از هسته‌های لینوکسی استفاده نمی‌کند. فیوشا در دستگاه هوشمند Nest Hub استفاده شده و در آینده ممکن است از گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، و حتی کامپیوترهای نوت‌بوک و دسکتاپ نیز پشتیبانی کند. اما هنوز نمی‌توان پیش‌بینی کرد که فیوشا به اتمام برسد یا مانند بسیاری از پروژه‌های گوگل، در مراحل پایانی کنسل شود.

آینده توسعه‌دهندگان اپلیکیشن اندروید با استفاده از هوش مصنوعی بسیار جذاب خواهد بود. با تحسین پروژه‌هایی چون تربل (Project Treble) و مین‌لاین (Project Mainline)، به‌روزرسانی‌های اندروید سریعتر و بهتر شده‌اند. اما به دلیل متن‌باز بودن، چالش‌هایی مانند چندپارگی سیستم عامل هنوز هم وجود دارد. همچنین، حتی با ارائه به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری تا چند سال بعد، مشکلات امکان اجرای این به‌روزرسانی‌ها بر روی تمامی گوشی‌ها با توجه به تفاوت‌های سخت‌افزاری باقی می‌ماند.

اگرچه تجربه بهتر از اندروید را با گوشی‌های پیکسل می‌توان به دست آورد، اما نگرانی اصلی مربوط به طراحی‌های نوآورانه سایر تولیدکنندگان گوشی است که روز به روز مرزهای قابلیت‌های کنونی اندروید را به چالش می‌کشند. گوشی‌های تاشدنی یا دارای دو نمایشگر با ویژگی‌های خاص ممکن است با قیمت‌های لوکس و بهره‌مندی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد جذب مشتریان شوند، اما هم‌زمان نشان داده‌اند که اندروید در نمایشگرهای بزرگ‌تر ممکن است دچار ضعف‌های عملکرد شود.

با این وجود، اندروید تا چندین سال دیگر نیز به عنوان سیستم عامل محبوب و قدرتمند در بازار موبایل خود خواهد ماند. این سیستم عامل همچنان قابل اجرا بر روی گوشی‌های اقتصادی و همچنین پرچم‌داران لوکس را پشتیبانی خواهد کرد. این انعطاف‌پذیری همراه با به‌روزرسانی‌های سالانه نشان دهنده محبوبیت و استحکام اندروید به عنوان سرفراز این صنعت در سال‌های آینده است.