بازی خطرناک «نهنگ کریپتو»؛ آینده خود را به باد داد

سم بنکمن‌فرید، بنیان‌گذار صرافی فرهنگی FTX و نابغه‌ی جوان دنیای رمزارز، اکنون در آستانه‌ی ۱۱۵ سال زندان قرار گرفته است. او که به عنوان “سلطان رمزارز” و “وارن بافت جوان” شناخته می‌شد، اعتقاد داشت که یک سکه می‌تواند دنیا را به نابودی بکشاند یا بهتر کند، و این باور در دستور کار او بود. او با اعتیاد به شرط‌بندی‌های پرریسکی، به مخاطراتی پرداخت که اکثر مردم حتی به فکر هم نمی‌کشند.

در تاریخ دوم نوامبر ۲۰۲۳، داستان او به پایان رسید. پس از سه ساعت بررسی مدارک و شواهد، هیئت منصفه‌ی دادگاه نیویورک او را به هفت اتهام از جمله کلاهبرداری و سرقت ۱۰ میلیارد دلار از مشتریانش محکوم کرد. این حکم با سرعت بی‌سابقه‌ای صادر شد و بنکمن‌فرید به عنوان یک مجرم شناخته شد.

حالا او باید تا ۲۸ مارس ۲۰۲۴ (۹ فروردین ۱۴۰۳)، حکم قاضی لوئیس کاپلن را در زندان بگذراند. حکم حبس ممکن است بیش از ۱۰۰ سال باشد، اما آیا او تمام عمر خود را در زندان خواهد گذراند یا نه، هنوز معلوم نیست. این داستان نشان‌دهنده‌ی سقوط یک امپراتوری بزرگ و نابودی یک نابغه‌ی رمزارز است، که این‌بار شرط‌بندی خود را اشتباه زده بود.

واکنش پدرومادر بنکمن‌فرید به رأی دادگاه

محاکمه نفس‌گیر و پنج‌هفته‌ای سام بنکمن‌فرید، نابغه ۳۱ ساله، آشکار کرد که این مرد جوان سال‌ها از پول مردم برای حمایت مالی از FTX و خودش سو‌ءاستفاده کرده است. حالا افراد عمومی نگران هستند که آیا در پشت پرده‌ی صنعت کریپتو، سایر فعالان حوزه‌ی رمزارز هم با چنین بی‌توجهی به قوانین و ریسک‌ها فعالیت می‌کنند یا خیر؟

در دادگاه، بنکمن‌فرید اظهار کرد: “چیزی از کریپتو نمی‌دانستم.” او ادعا کرد که قبل از راه‌اندازی FTX، تنها می‌دانست که رمزارز می‌تواند تجارت شود. با این باورات، میلیون‌ها مشتری به FTX اعتماد کردند و مقدار زیادی از پول خود را در این صرافی واریز کردند. اما پس از اعلام ورشکستگی FTX، تعداد طلبکاران (شامل مشتریان و سرمایه‌گذاران) به نزدیک ۹ میلیون نفر رسید و ارزش FTX از ۳۲ میلیارد دلار به صفر رسید.

بر طبق اظهارات دادستانی، FTX از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ میلیاردها دلار از پول مشتریان خود را برای پرداخت بدهی‌ها، معاملات در صندوق سرمایه‌گذاری Alameda Research، خرید املاک و مستغلات لوکس، کمک‌های مالی به خیریه و احزاب سیاسی، تبدیل استیبل‌کوین و موارد شخصی دیگر استفاده کرد. بنکمن‌فرید دربرابر ۹ میلیون طلبکار و میلیاردها دلار بدهی قرار گرفت و در نهایت در دسامبر گذشته در باهاما دستگیر شد.

این محاکمه نه تنها جوانب تاریکی از فعالیت‌های بنکمن‌فرید را نشان داد، بلکه اثرات گسترده‌ای بر آینده‌ی صنعت رمزارز و کریپتو دارد. این پرونده به عنوان بزرگ‌ترین پرونده‌ی کلاهبرداری کریپتو شناخته می‌شود و احتمالاً تغییرات قابل توجهی در این حوزه را به همراه خواهد داشت.

سم بنکمن‌فرید؛ بدترین سفیر صنعت کریپتو

رسانه‌ها که پیش‌تر مدح‌وثنای سام بنکمن‌فرید را می‌خواندند و اتفاقاً عامل اصلی در شهرت او بودند، ناگهان بر علیه او انقلاب کردند. اتاق‌های دادگاه پر از جمعیت بودند و هوای هیجان‌انگیز پیچ‌وخم‌های ماجرای محکومیت بنکمن‌فرید را پر کرده بود. تماشاگران با شوق و اشتیاق نگرانه پرونده محکومیت این مرد کریپتو را دنبال می‌کردند. دنیای کریپتو مجبور به اخراج مشهورترین ارتباط خود بازی کرد؛ شاید به خاطر آنکه تریدرها از اینکه خودشان ضرر کرده‌اند، ناراحت بودند یا شاید به خاطر آنکه بنکمن‌فرید را بدترین نماینده صنعت کریپتو می‌دیدند که دنیای رمزارز را به عنوان یک مکان پر از فعالیت‌های مجرمانه ترسیم می‌کرد.

از طرف دیگر، دادستانی با بارانی از مدارک و شواهد وارد دادگاه شد تا جرمی بزرگ را به بنکمن‌فرید نسبت دهد. پس از پنج هفته محاکمه، برای هیئت‌منصفه واضح بود که ۱۰ میلیارد دلار از پول مردم ناپدید شده و برای مصارف شخصی مانند خرید املاک و پرداخت بدهی‌ها مورد استفاده قرار گرفته است و سام بنکمن‌فرید در پشت تمام این تصمیم‌گیری‌ها بوده است. در روز آخر، تنها چیزی که هیئت‌منصفه برای محکوم کردن بنکمن‌فرید نیاز داشت، اثبات «نیت» بود. آیا او آگاهانه از مشتریانش کلاه‌برداری کرده یا فقط به اشتباه انجام داده بود؟ این سوال مهمی بود که همه در دادگاه در تلاش برای پاسخ دادن به آن بودند.

با این حال، او و وکلایش نتوانستند توضیحات قانع‌کننده‌ای را ارائه دهند که چگونه میلیاردها دلار از سپرده‌های مشتریان برای مصارف شخصی به‌کار رفته یا چرا زیردستان بنکمن‌فرید بدون دخالت او در این نقشه‌ها شرکت کرده‌اند. وکیل بنکمن‌فرید در جلسه دادگاه ادعا کرد که این “نابغه” کریپتو از مشکلات FTX آگاه نبوده و همچنین اظهار کرد که او و دیگر مدیران FTX در حال ساخت هواپیما بودند و به‌همین دلیل نمی‌توانستند در جزئیات این مسائل مشغول شوند.

در نهایت، وقتی استدلال‌های وکیل مدافع به نتیجه‌ای نرسید، در دقایق پایانی جلسه تصمیم گرفتند که خود بنکمن‌فرید را به عنوان یکی از شهود حاضر کنند. این تصمیم، که به نفع او نبود، احتمالاً نتوانسته باشد احساس دلسوزی قاضی کاپلن را به‌خود انگیخته باشد. در طول شهادت در دادگاه، بنکمن‌فرید مکرراً از پاسخ به سؤالات وکلا معافی خواست و نتوانست به‌طور مطلوبی خود را تبرئه کند. او به‌نظر نمی‌رسید که از اعمال خود پشیمان باشد و در جواب‌هایش صادق بود.

بنکمن‌فرید تلاش می‌کرد نشان دهد که صنعت کریپتو همچنان جذاب و بی‌خطر است. سال‌ها در خود را به‌عنوان یک رهبر نابغه و منحصر به فرد در جنبش کریپتو معرفی کرده بود و حتی طموح داشت که رئیس‌جمهور ایالات متحده شود. او تلاش می‌کرد تا ابهامات اطراف کریپتو را بزداید و نشان دهد که این صنعت، هرچند جذاب، اما بی‌خطر است، زیرا او به عنوان یک ناظر مسئولیت‌پذیر در آن عمل می‌کرده است.

ترس بزرگ بنکمن‌فرید؛ بدنامی در رسانه‌ها

مقالاتی که در اوایل ظهور بنکمن‌فرید نگارش می‌یافت، بر زمینه‌ی موفقیت بی‌اعتنایی به سن کم و افزایش نفوذ او تاکید داشتند. او به‌عنوان یک فرد خیرخواه و فعال در حوزه‌ی انسان‌دوستانه و حامی مالی برخی جریان‌های سیاسی توصیف می‌شد. چهره‌ی بنکمن‌فرید روی جلد مجلات قرار داشت و در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان یکی از ۱۰۰ شخص تاثیرگذار توسط مجله‌ی تایم انتخاب شد. حتی پس از فاجعه‌ی سقوط FTX، او تلاش می‌کرد تا این تصویر را در رسانه‌ها حفظ کند. در حین محاکمه، دادستانی اطلاعاتی با عنوان «چیزهایی که سم را حسابی می‌ترساند» ارائه داد که در بین آنها بدنامی در رسانه‌ها نیز جای داشت.

این موقعیت باعث انگیزه‌ی بنکمن‌فرید برای نگرانی شد. یک خبری کافی بود که یک رسانه کافی به این تصویر پیچیده که او ایجاد کرده بود، نگاه کند تا دروغهایش به‌آرامی بیفشارد. جرقه‌ی اولیه این حادثه، با انتشار یک مقاله در وب‌سایت رمزارز CoinDesk در تاریخ ۲ نوامبر ۲۰۲۲ به وقوع پیوست. این مقاله، با تحقیق در ترازنامه‌ی Alameda، جایزه‌ی روزنامه‌نگاری Loeb در سال ۲۰۲۳ را به دنبال داشت. از آن زمان که مشتریان نمی‌توانستند وجه خود را برداشت کنند چرا که صرافی به‌دلیل نداشتن پول کافی از دسترس خارج شده بود، برای بنکمن‌فرید اولویت‌های مهمی به وجود آمد که تاکید داشت همه چیز به خوبی در حال پیشرفت است.

در دوران روزگاری که همه چیز خوب بود، بنکمن‌فرید از این که چهره‌ی مشهوری در FTX و دنیای کریپتو باشد، بسیار خرسند بود. او به‌طور فعال FTX و Alameda را راه‌انداخت و تا آخرین لحظه در سمت مدیرعامل FTX باقی‌ماند. این همه موارد باعث شد که ادعاهای دفاعیه‌اش که تا اکتبر ۲۰۲۲، یعنی چند ماه قبل از فاجعه، از وجود مشکلات مالی خبر نداشته بود، مورد سختی قرار گیرد. این ادعا که او از موارد مختلفی که مرتبط با پول مشتریان بوده‌اند، آگاه نبوده، سوالاتی را به‌وجود آورد که چگونه او می‌تواند به عنوان رهبری در FTX و Alameda این اقدامات را انجام دهد؟ این سوال بدون پاسخ ماند و بنکمن‌فرید نتوانست به‌طور قاطعی پاسخ دهد، اما ادعا کرد که شهادت‌نامه‌هایی مثل الیسون، سینگ و وانگ، که همگی به‌خاطر کاهش مجازات اعترافاتی ارائه داده بودند، ممکن است اطلاعات را اشتباه به‌خاطر بیاورند یا دروغ بگویند.

شهادت مدیران FTX و Alameda علیه بنکمن‌فرید

در یکی از لحظات تکان‌دهنده‌ترین مراحل محاکمه، الیسون اظهار کرد که به دستور بنکمن‌فرید، نه تنها یک نسخه بلکه هفت نسخه جعلی از ترازنامه‌ی Alameda ساخته بود تا واقعیت وضعیت مالی کمتر به نظر برسد. این صورت‌های مالی جعلی، به گفته‌ی دادستان‌ها، میلیاردها دلار بدهی Alameda به مشتریان FTX را پنهان می‌کردند.

اعضای هیئت منصفه هم به شهادت الیسون گوش فرا دادند که درباره‌ی ناپدید شدن پول‌های مشتریان FTX به کارمندانش اشاره می‌کرد. آنها همچنین پیام‌هایی را مشاهده کردند که الیسون به بنکمن‌فرید ارسال کرده بود. به‌عنوان مثال، زمانی که صرافی در حال فروپاشی بود، او نوشت: “این بهترین حالتی است که در طول یک سال گذشته تجربه کردم.” این کابوس در نهایت به پایان می‌رسید.

یکی از شاهدانی که در رفع باگ‌های کد FTX کمک کرده بود، اظهار کرد که در تابستان ۲۰۲۲، ماه‌ها پیش از اینکه مشکلات صرافی به اوج برسند، به بنکمن‌فرید گفته بود که میلیاردها دلار از اموال مشتریان FTX گم شده‌اند.

در دیگر شهادت‌ها، سینگ، مدیر مهندسی سابق FTX، اظهار کرد که وقتی مشکوک شد که Alameda از سرمایه‌ی مشتریان FTX سوءاستفاده می‌کند، به بنکمن‌فرید گفته بود و درخواست کرده بود که مسئولیت اصلی را بپذیرد. او در آن زمان فکر می‌کرد بنکمن‌فرید با این درخواست موافقت می‌کند. اما این محاکمه نشان داد که بنکمن‌فرید هیچ تمایلی به قبول مسئولیت ندارد؛ به گفته‌ی خود، تنها اشتباهش این بود که به‌عنوان بنیان‌گذار و رهبر یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های کریپتوی جهان، هیچگاه از فعالیت‌های غیرقانونی که در چشمانش درحال انجام بودند، آگاه نبوده بود.

نهنگ کریپتوی دروغین

یکی از دروغ‌هایی که بنکمن‌فرید به مشتریانش می‌گفت این بود که FTX یکی از امن‌ترین صرافی‌ها برای خرید و فروش کریپتو بود. اما سقوط FTX نشان داد که این ادعا کاملاً غیرقابل اطمینان بوده و شاید هیچ صرافی‌ای در زمینه صنعت کریپتو به‌طور صددرصد امن نباشد. با این‌حال، حفظ چهره‌ی قانونی و پیش‌بینی خطرات احتمالی برای سرمایه‌گذاران و مشتریان امری ضروری بود. به همین دلیل بود که FTX تصمیم گرفت تا با حفظ این نمای قانونی و اطمینان از امنیت معاملات، به عنوان سومین صرافی بزرگ ارز دیجیتال جهان شناخته شود.

این دروغ‌ها باعث شدند که بنکمن‌فرید به لقب “نهنگ کریپتو” (Crypto Whale) شناخته شود؛ این اصطلاح برای توصیف یک گروه اندک از میلیاردرها و میلیونرهای کریپتو استفاده می‌شود که به عنوان نمایندگان اصلی این صنعت فعالیت می‌کنند و با هر حرکتی توانایی تحت‌تأثیر قرار دادن بازار را دارند.

بنکمن‌فرید به طور علنی از مقررات استقبال می‌کرد، اما قاطعانه اعتقاد داشت که رمزارزها باید تحت نظارت کمیسیون معاملات آتی کالا قرار بگیرند، در حالی که این کمیسیون نسبت به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا اختیارات محدودتری داشت. در طول محاکمه، دادستانی ادعاهای او در مورد امنیت FTX را مورد بررسی قرار داد و حتی مصاحبه‌اش با Vox را مورد تفتیش قرار داد؛ در آن مصاحبه با حالتی پرخاشجویانه اظهار کرد: «گور بابای رگولاتورها.»

بنکمن‌فرید همچنین اغلب با سیاست‌مداران در واشنگتن دی‌سی دیدار می‌کرد و سعی می‌کرد تا کریپتو را به یک صنعت قابل اعتماد و جذاب تبدیل کند، حتی اگر این صنعت به مدت طولانی از بیرون با شک و بی‌اعتمادی به آن نگاه می‌شد. با این حال، واکنش‌ها به محاکمه نشان داد که جامعه کریپتو همانند هیئت‌منصفه، بکمن‌فرید را حمایت نمی‌کند. برای بسیاری، رسوایی بکمن‌فرید تمام تلاش‌ها برای پاکسازی اعتبار کریپتو را با شکست بزرگی مواجه کرده است.

در نگاه برخی افراد، تعیین مقررات دولتی برای صنعتی که قرار است جایگزین ارزهای فیات غیرمتمرکز شود، با اصول کریپتو در تضاد است؛ بر اساس این دیدگاه، بکمن‌فرید یا به اصول کریپتو پشت کرده بود یا از ابتدا هیچ اعتقادی به ایدئولوژی غیرمتمرکز کریپتو نداشته است.

در پیام‌های خصوصی که در دادگاه فاش شد، بکمن‌فرید به مدافعان ضدمقررات کریپتو با لحن توهین‌آمیزی اشاره کرد و آن‌ها را احمق‌هایی خطاب کرد که داشتند صنعت کریپتو را به رییس کمیسیون بورس آمریکا دست می‌دهند.

حالا، بنکمن‌فرید باید منتظر دادگاه دوم بماند. در ماه مارس ۲۰۲۴، او با پنج اتهام دیگر ازجمله توطئه برای ارتکاب کلاه‌برداری، توطئه برای ارتکاب رشوه و تقلب در اوراق بهادار محاکمه خواهد شد. اوضاع برای بنکمن‌فرید چالش‌برانگیز شده است، چرا که باید از هر یک از ۱۲ اتهام علیه خود تبرئه شود تا از مجازات جانبی جلوگیری کند. این موضوع با دو بخش شدن فرایند محاکمه‌اش، چالش‌برانگیزتر هم شده است، چرا که حالا باید دو دسته‌ای از اعضای هیئت‌منصفه را متقاعد کند که او بی‌گناه است. در نهایت، وکلای بکمن‌فرید ادعا کردند که او اشتباهاتی را مرتکب شده است، اما انصاف نیست او را به عنوان “فرد شرور” معرفی کنند.

آن‌ها از هر کاری که بکمن‌فرید انجام داده است، از هزینه‌های زیاد برای کنترل اعتبارش در رسانه‌ها تا کمک‌های مالی سیاسی و ادعاهای دروغ و اغراق‌آمیزی که در مورد امنیت صرافی‌اش به مردم گفته بود، همه را با حسن نیت و به نفع صنعت کریپتو انجام داده است. دادگاهنهایتاً تصمیم گرفته‌است که تمام مسئولیت‌ها و اشتباهات به وی برگردد.

ممکن است شما هم پرسش کرده باشید که چرا جوزف بنکمن‌فرید هرگزینه به مقصر بودن خود اقرار نکرد. بله، اگر او این کار را می‌کرد، ممکن بود در مجازاتش تخفیفی بگیرد، مانند همدستانش الیسون، وانگ و سینگ. اما این اقرار به جرم، نه‌تنها می‌توانست به او کمک کند متاسفتری و پشیمان‌تر از اعمالش به نمایش بگذارد، بلکه ممکن بود دوستان و خانواده‌اش را از آبرو و افتخار نجات دهد. به‌خصوص زمانی که فهمید که والدینش، جوانب مخدوش‌کننده‌ای از خود را نشانه‌گذاری کرده‌اند. جوزف بنکمن و باربارا فرید، والدین سم بنکمن‌فرید، دو مورداحترام از استنفورد بودند و در شرایط بحرانی FTX، میلیون‌ها دلار پول نقد و دارایی لوکس هدیه گرفتند و حتی این صرافی را تحت فشار قرار دادند تا میلیون‌ها دلار کمک خیریه انجام دهد، بخشی از این کمک‌ها به دانشگاه استنفورد رسید.

در حالی که ممکن است بپرسید که چرا جوزف بنکمن‌فرید تا آخرین لحظه اصرار داشت که بیگناه است، این امکان وجود دارد که درگیر یک اندیشه توهمی بوده باشد که واقعاً هیچ جرمی مرتکب نشده است و قاضی هم با او موافق خواهد بود. اما آنچه در این مدت از شخصیت بنکمن‌فرید آشکار شد، داستان دیگری را روایت می‌کند.

جوزف بنکمن‌فرید عاشق ریسک و شرط‌بندی بود. او می‌دانست که در صورت محاکمه شدن، احتمال تبرئه شدن وجود دارد، حتی اگر کم باشد. اعتراف به گناه می‌توانست مجازات او را قطعی‌تر کند؛ به همین دلیل تصمیم گرفت سکه‌ی بخت‌واقبال خود را به هوا بیندازد و شانس بازی کند. این بازی، نه تنها زندگی او را بلکه ارتباطات او با پدر و مادرش را نیز به هم ریخت. پدر و مادرش از اساتید محترم دانشگاه استنفورد بودند و حالا درگیری آن‌ها با رسوایی FTX، اعتبار آن‌ها را برای همیشه دچار آسیب کرده است. امیدوار بود که بازی کوچکی او را به سوی پیروزی بیاورد، اما این‌بار شانس او را ترک کرد.