تحقیقات مرتبط با اقلیم نشان می‌دهد که با افزایش دمای اقیانوس هند، ممکن است الگوی بادهای موسمی نیز تغییر کند. این تغییر می‌تواند باعث تبدیل مناطق خشک به مناطق مرطوب‌تر شود.
هر ساله، بادهای موسمی در منطقه جنوب آسیا، به مناطق سبز هند هدایت می‌شوند و سپس از طریق غرب یا منطقه خشک بین هند و پاکستان عبور می‌کنند. این نابرابری میان جنگل‌های بارانی هیمالیا و “بیابان بزرگ هند” در شکل‌گیری تاریخچه تمدن‌ها نقش داشته است. بیابان بزرگ هند یا بیابان تار، که در شمال غربی شبه‌قاره هند قرار دارد، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین بیابان جهان است. اما با افزایش دما ناشی از تغییرات اقلیمی، بادهای موسمی به مناطقی دورتر از غرب این منطقه جابجا خواهند شد. به گفته یک مطالعه جدید در مجله Science، این ممکن است منجر به از بین رفتن کامل بیابان بزرگ هند در مدت زمان یک قرن شود.
شانگ پینگ ژی، یک اقلیم‌شناس در مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس، بیان می‌کند که ناپدید شدن بیابان تار می‌تواند زندگی یک میلیارد نفر را تحت تأثیر قرار دهد. او پیش‌بینی می‌کند که نتایج این تحقیق به خطر وقوع سیل در بیابان بزرگ هند اشاره کند، مشابه اتفاقی که در سال ۲۰۲۲ در یکی از کشورهای همسایه افتاد. در آن زمان، باران سیل‌آسا در پاکستان باعث شد هشت میلیون نفر به آواره شدن و خساراتی نزدیک به ۱۵ میلیارد دلار به وجود آمد.
بیشتر مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که با افزایش دما در سیاره، تعداد بیابان‌های زمین نیز به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت. به عنوان نمونه، تا سال ۲۰۵۰، صحرای بزرگ آفریقا به بیش از شش هزار کیلومتر مربع در سال در حال گسترش است. اما باید توجه داشت که بادهای موسمی جنوب آسیا می‌توانند تأثیر معکوسی در بیابان تار داشته باشند.
در یک تحقیق اخیر که در ماه جاری در نشریه “آینده‌ی زمین” منتشر شده است، محققان داده‌های آبوهوایی منطقه جنوب آسیا در طول ۵۰ سال گذشته را جمع‌آوری کرده‌اند. آن‌ها به بررسی تغییرات الگوی بارش‌ها در گذشته پرداخته و تغییرات در مدت زمان بادهای موسمی و نقاط تمرکز آن‌ها را مورد ارزیابی قرار داده‌اند. به علاوه، آن‌ها اطلاعات تاریخی مربوط به بارش‌ها و دمای سطح دریا را در یک مدل آبوهوایی ترکیب کرده‌اند تا به دنبال درک این باشند که چگونه تغییرات در مسیر باد موسمی در آینده ممکن است تحت تأثیر گازهای گلخانه‌ای قرار بگیرد.
مطالعات این تیم از داده‌ها نشان می‌دهد که مسیر باران‌های موسمی اکنون به سمت غرب منتقل شده و در برخی مناطق خشک شمال غرب تا ۵۰ درصد افزایش یافته است؛ در عوض، بخش‌هایی از مناطق مرطوب شرقی کاهش بارش را تجربه کرده‌اند. مدل‌های پیش‌بینی نشان می‌دهد که در طول قرن آینده، با جابجایی بادهای موسمی به فاصله بیش از ۵۰۰ کیلومتری از موقعیت فعلی، بیابان تار به‌طور تقریبی دو برابر حجم بارندگی کنونی را تجربه خواهد کرد.
پروفسور باپندرا نات گوسوامی، دانشیار هواشناسی در دانشگاه کاتن و یکی از همکاران پژوهش، اعتقاد دارد که نتایج اخیر به طور غیرمنتظره و غیرمنطقی به نظر می‌رسند. وی توضیح داد: “معمولاً مردم فکر می‌کنند که تغییرات اقلیمی مناطق مرطوب را حتی مرطوب‌تر و مناطق خشک را حتی خشک‌تر خواهد کرد.”
مدل‌های مورد استفاده در پژوهش نشان می‌دهد که گرم‌تر شدن اقیانوس هند به صورت نامنظم ادامه خواهد داشت و در نواحی غربی سریع‌تر از مناطق شرقی این اقیانوس گرم می‌شود. این پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که این نابرابری، منطقه‌ای حساس به نام “منطقه‌ی همگرایی درون‌حاره‌ای” را به سمت غرب جابجا می‌کند و در نتیجه بر مکان تمرکز بارش‌های فصلی تأثیر می‌گذارد.
گوسوامی باعتقاد است که به دلیل ناهمسانگردی این اتفاق، منطقه‌ی همگرایی درون‌حاره‌ای تأثیر مستقیمی بر محلی خواهد داشت که باران‌های فصلی آسیای جنوبی به زمین می‌رسد. او توضیح داد: “بیابان تار به احتمال زیاد تا انتهای قرن به طور کامل بازسبز خواهد شد.”
سیل‌های ویرانگر سال ۲۰۲۲ در پاکستان به طور گسترده‌ای به تأثیر تغییرات اقلیمی بر الگوهای آب‌وهوا نسبت داده شد.
در دهه‌های آینده، بارش‌های بیابان تار به شکلی کاملاً متفاوت از گذشته خواهد بود. بجای بارش‌های نم‌نم و آرام در طول چند ماه، باران به شدت به صورت رگباری و شدید بر روی منطقه تناوب می‌یابد. این تغییرات در بارش منجر به افزایش باران‌های سیل‌آسا می‌شود که در طی روز بیش از ۱۰ سانتیمتر آب را تجمیع می‌کنند. به همین ترتیب، مردم منطقه مجبور خواهند بود تا تدابیر لازم را برای مقابله با سیل‌های سالانه که به کشاورزی و شهرهای هموار آسیب می‌رساند، بگیرند.
پیش‌بینی می‌شود که بیابان تار در طول قرن آینده به صورت کامل سبز و خرم خواهد شد. گوسوامی با تأکید بر این نکته اعلام می‌کند که افزایش باران، اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به یک نعمت تبدیل شود. این تحول می‌تواند منطقه را به الگوی آبوهوایی گذشته بازگرداند و به شرایطی مشابه با شکوفایی تمدن دره سند، یکی از بزرگترین فرهنگ‌های تاریخ را به یادآوری کند.
شیه یو وانگ، دانشمند اقلیم در دانشگاه ایالتی یوتا، با اشاره به ویرانی‌های اخیر ناشی از سیل در پاکستان، به یادآوری می‌کند: «حیاتی است که خطرات مرتبط با باران‌های سنگین را از یاد نبریم». وی با توجه به اینکه پس از سیل سال گذشته، مناطق متأثر همچنان در حال بازسازی از آسیب‌هایی هستند که باعث فقر شدید بیش از ۹ میلیون نفر در پاکستان شد، معتقد است ادامه یافتن بارش‌های سنگین می‌تواند “بسیار ترسناک” باشد.
با توجه به اینکه جهان در حال آماده‌سازی برای آینده‌ای گرم‌تر و تغییرات اقلیمی است، ژی بیان می‌کند که پژوهش جدید تاکید بر نیاز به بررسی دقیق‌تر مناطق “حساس” آبوهوایی مانند هند و پاکستان دارد. این تغییرات در الگوهای باران‌ها ممکن است در مقایسه با دیگر تغییرات گسترده‌ی اقلیمی به‌نظر بی‌اهمیت بیایند، اما در مناطقی که دارای حساسیت بالا و جمعیت چشمگیری هستند، هر تغییر جزئی در زمینهای اثرات قابل توجهی دارد.
نظرات کاربران