فیلترینگ اینترنت باعث نابودی دسترسی به اینترنت شده و اجرای اینترنت طبقه‌بندی شده ممکن است این وضعیت را بهبود ندهد بلکه بدتر کند. از زمان اعلام نزدیک شدن زمان اجرایی اینترنت طبقه‌بندی شده (که به نام اینترنت ویژه معرفی شده) در برخی پارک‌های علم و فناوری، دسترسی ناعادلانه به اینترنت بسیاری را نگران کرده و باعث شده است که صداهای مخالف از هر طرف به گوش برسد.
این موضوع به عنوان یکی از محورهای بحث در نشست‌های رویداد اینوتکس۲۰۲۳ بوده و در یکی از پنل‌های این رویداد، فعالان حوزه اینترنت و آی‌تی نظرات و نقدهای خود را به این ایده مطرح کرده‌اند. برخی از آن‌ها با این ایده مخالفت کرده و تمهیداتی را برای دور زدن این محدودیت‌ها و دسترسی آزادتر به اینترنت پیشنهاد می‌دهند.
یکی از نمونه‌های مخالفت با اینترنت طبقه‌بندی شده، ایده‌ی محدود کردن دسترسی به اینترنت است که محمد کشوری، مدیر اندیشکده طیف، آن را شکست‌خورده و چالش‌های گسترده‌ای را برای اجرای آن پیش‌بینی می‌کند. او معتقد است که اینترنت طبقه‌بندی شده، به انسان‌ها حق بنیادین را به صورت امتیاز اختصاص می‌دهد و بقیه را از استفاده از آن محروم می‌کند.
حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار، هم به این پروسه انتقاد می‌کند و آن را به عنوان تبعیض در روز روشن مطرح می‌کند. او با شعار برابری و عدالت، تبعیض حاصل از نوع دسترسی خاص به اینترنت را رد می‌کند و بیان می‌کند که نمی‌توان با این شعار به تبعیض رسید.
تفکیک اینترنت بر اساس طبقات، وضعیت فیلترینگ را از پیش بدتر می‌کند
محمد کشوری در مورد ایده اینترنت طبقاتی، افرادی را که این ایده را حمایت می‌کنند به دو دسته تقسیم می‌کند. او معتقد است که برخی از افراد، به دلیل اینکه اینترنت طبقاتی را به‌عنوان ایده خوبی می‌شناسند، این ایده را حمایت می‌کنند؛ در حالی که برخی دیگر، به دلیل نیاز به دسترسی به اینترنت برای برخی اقشار مانند خبرنگاران، این ایده را حمایت می‌کنند.
از طرف دیگر، مدیر اندیشکده طیف معتقد است که هیچ هدف یا تفکری قابل اجرایی نیست. او بیان می‌کند که اینترنت بین‌المللی چیزی است که سرچشمه آن داخلی نیست و نمی‌توان آن را محدود کرد؛ بنابراین تفکیک اینترنت طبقاتی بین گروه‌های مختلف، به دلیل وجود سایت‌ها و پلتفرم‌های خارجی و ظهور جنبه‌های شبکه‌های اجتماعی، قابل‌توجه نیست.
با وجود این، قائلان به ایده اینترنت طبقاتی معتقدند که سطح دسترسی به اینترنت باید برای گروه‌های مختلف متفاوت باشد، به‌طوری‌که افرادی که نیاز به دسترسی به اینترنت دارند دسترسی گسترده‌تری به آن داشته باشند. با این حال، کشوری این ایده را قابل اجرا نمی‌داند و معتقد است که تسری این مفهوم باعث بسته شدن دسترسی به اینترنت خواهد شد و در نتیجه، به ایده اینترنت طبقاتی خواهیم رسید. او پیامدهای منفی‌تری نسبت به شکل فعلی فیلترینگ می‌بیند، زیرا تبعیض قائل می‌شود و این تبعیض ممکن است تبعات منفی بعدی بیشتری داشته باشد.
به علاوه، مدیر اندیشکده طیف نکته‌ای را مطرح می‌کند که مسئولین امر به این باورند که مردم شعور استفاده از هر خبری را ندارند و باید برای آن‌ها تصمیم گرفته شود، و این نگاه قیم‌مآبانه در طرح‌های دیگری مانند صیانت هم وجود دارد. او همچنین معتقد است که این نگرش در موضوعاتی مانند شبکه ملی اطلاعات هم دنبال می‌شود. در نهایت، او به این نتیجه می‌رسد که اینترنت باید با چهارچوب‌های تعریف‌شده ارائه شود.
تحقق ایده اینترنت طبقاتی، وضعیت فیلترینگ را از قبل بدتر می‌کند
ارتباط بین طرح‌های مختلف نهادهای حاکمیتی، از حفاظت تا شبکه ملی اطلاعات و اینترنت طبقاتی، باعث شده است که حامد بیدی و مدیرعامل پلتفرم کارزار به بحث درباره نقش اینترنت در جامعه پرداخته و نظرات متفاوتی را بیان کنند. بر اساس گفته مدیرعامل پلتفرم کارزار، اینترنت طبقاتی به نظر او یکی از مراحلی است که در نهایت به قطع کامل اینترنت خواهد انجامید.
او معتقد است که فضایی تحت کنترل و نظارت قرار خواهد گرفت و کاربرانی که هویت آن‌ها تأیید شده است، مجاز به استفاده از آن خواهند بود.برای حامد بیدی، ویژگی‌های چنین شبکه داخلی که تحت کنترل و نظارت قرار دارد، شامل محدودیت فعالیت‌های کاربران و احراز هویت کاربران است. در عین حال، این نگرش توسط مدافعان آزادی دسترسی به اینترنت و استراتژی مدیریت اینترنت از اولین قدم اشتباه و نادرست دیده می‌شود، زیرا دیدگاه کنترل‌گرانه با ذات زندگی در عصر دیجیتال در تضاد است.
به همین دلیل، مدیرعامل پلتفرم کارزار بر لزوم بازنگری در قوانین و دیدگاه‌های سنتی تأکید می‌کند تا با مرور مجدد قوانین و سنت‌های موجود، به یک قانون جدید برای استفاده از پارادایم نوین زندگی دیجیتال برسیم.
هدفشان کنترل کامل ورود تمام اطلاعات است.
محمدحافظ حکمی، عضو هیئت مدیره شرکت دنیای اقتصاد، با داشتن دیدگاهی کنترل‌گر و نظارت‌کننده، به ایده فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی پایبند است. او معتقد است که این افراد در اصل جهان شبکه‌ای را درک نمی‌کنند و با ابزار نظر کردن مشکل دارند. به نظر او، ورودی دیتا و اطلاعات باید از یک مجرای کنترل‌شده عبور کند.
حکمی ایده طبقاتی کردن اینترنت را توهین به ذهن مردم می‌داند و این را به جعل کردن مفاهیم در کشورمان نسبت داده است. او با اشاره به سند معماری شبکه ملی اطلاعات و دیگر قوانین کشور، تأکید کرده که هیچ جایی در این اسناد به محدودسازی اینترنت وجود ندارد. با این حال، برخی مسئولان و دست‌اندرکاران حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات اظهار داشته‌اند که قصد دارند چنین محدودیت‌هایی را اعمال کنند.
حکمی این مساله را ناشی از ضعف قانون‌گذاری دانسته و تأکید کرده که حد و حدود محدودیت‌ها مشخص نیست. در نهایت، او می‌گوید که در کشور ما مشخص نیست چه چیزهایی ممنوع هستند و هر روز پلتفرم‌های جدیدی به لیست ممنوعه‌ها اضافه می‌شوند.
محمدحافظ حکمی، نگرانی‌های خود را درباره اجرای ایده اینترنت طبقاتی در ایران بیان کرده است. او معتقد است که ایجاد شکاف دانش و اطلاعاتی بین اقشار مختلف جامعه، می‌تواند منجر به پدیده‌ای شبیه به آپارتاید در حوزه آموزش کشور شود. در حالی که اینترنت طبقاتی در بعضی کشورها به منظور ایجاد دسترسی بیشتر به برخی امکانات علمی و پژوهشی برای قشر خاصی مانند اساتید دانشگاه ایجاد می‌شود، اما ایده اینترنت طبقاتی در ایران به نظر می‌رسد با هدف خارج کردن اینترنت از دسترسی عموم مردم و حذف حق دسترسی آن‌ها به اینترنت در نظر گرفته شده است.
نقدها و انتقادهای بسیاری نیز درباره اینترنت طبقاتی وجود دارد. مدیریت دسترسی به اینترنت در بسیاری از کشورها برای قشرهای خاصی مانند اساتید دانشگاه در محیط‌های خاصی مثل دانشگاه ممکن است فراهم شود، اما این موضوع با ایده اینترنت طبقاتی که در ایران پیگیری می‌شود متفاوت است.
در این راستا، به نظر می‌رسد که ایده اینترنت طبقاتی در ایران با هدف ایجاد دسترسی آزادتر به اینترنت برای برخی از حرفه‌ها و مشاغل خاصی مانند برنامه‌نویسان، اساتید دانشگاه، پزشکان و خبرنگاران مطرح شده است، اما هنوز جزئیات بیشتری درباره این دسترسی آزادتر اعلام نشده است.
در مورد نحوه مدیریت و کنترل اینترنت طبقاتی، وزارت ارتباطات همواره نقش خود را صرفا به عنوان مجری معرفی کرده و مسئولیت تعیین محتوای مجرمانه و کنترل دسترسی به اینترنت را به نهادهای دیگری مانند کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه واگذار کرده است.
نظرات کاربران