تکثیر رزماری در خانه روشی مناسب و مفید برای داشتن این گیاه به‌صورت رایگان است، به طوری که می‌توانید هر تعداد از آن را که می‌خواهید در خانه پرورش دهید. در این مقاله قصد داریم نحوه قلمه زدن رزماری در آب یا خاک را به‌طور گام به گام به شما آموزش دهیم.
رزماری چیست؟
رزماری یک گیاه همیشه سبز و کوچک از خانواده نعناع است که برگ‌های آن برای طعم‌دهی به غذاها به‌کار می‌رود. این گیاه بومی منطقه مدیترانه است و در بسیاری از نقاط اروپا و در مناطقی با آب و هوای گرم در باغ‌ها به‌طور گسترده کشت می‌شود. برگ‌های رزماری طعمی تند و کمی تلخ دارند و به‌صورت خشک یا تازه، معمولاً برای افزودن طعم به غذاها و حتی نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.
رزماری یک درختچه چندساله است که معمولاً تا حدود یک متر ارتفاع می‌یابد، هرچند برخی از انواع آن می‌توانند تا ۲ متر نیز رشد کنند. برگ‌های این گیاه به شکل سوزن‌های کوچک و خمیده هستند که شباهت زیادی به برگ‌های کاج دارند.
گیاه رزماری چه فوایدی دارد؟
رزماری از زمان‌های قدیم به عنوان یک گیاه مفید شناخته شده و باور بر این بوده که به تقویت حافظه کمک می‌کند. در ادبیات و فولکلور نیز این گیاه نمادی از وفاداری و یادآوری است. امروزه، روغن معطر رزماری به یکی از اجزای اصلی بسیاری از محصولات بهداشتی تبدیل شده است. استفاده‌های دارویی این گیاه قرن‌ها مورد تایید بوده و تحقیقات علمی اخیر نیز این خواص را تایید کرده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رزماری به عنوان یک افزودنی مفید در رژیم غذایی شناخته می‌شود، زیرا سرشار از مواد مغذی ضروری برای سلامتی است.
رزماری حاوی منگنز است که به بهبود سریع‌تر آسیب‌های بدنی کمک می‌کند. همچنین، این گیاه دارای اسید کارنوسیک است که خواص آنتی‌اکسیدانی قوی دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که اسید کارنوسیک می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را کند کرده و حتی خطر بروز تومور را کاهش دهد. علاوه بر این، این ترکیب دارای خواص ضدباکتریایی، ضد ویروسی و ضد قارچی نیز است. مصرف منظم رزماری می‌تواند خطر عفونت‌ها را کاهش دهد و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند تا با هرگونه عفونت مقابله کند.
در مورد دیگر فواید رزماری، برخی تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که این گیاه ممکن است به کاهش اضطراب و استرس کمک کند. در یک مطالعه تصادفی بر روی دانشجویان، مشخص شد که رزماری کیفیت خواب آنها را بهبود بخشیده و سطح اضطراب را کاهش داده است. مطالعه‌ای دیگر در سال ۲۰۲۰ نشان داد که عصاره رزماری می‌تواند انرژی ذهنی و کیفیت خواب را بهبود دهد. محققان نتیجه‌گیری کردند که این عصاره ممکن است اثرات مثبتی بر خلق‌وخو و عملکرد شناختی داشته باشد.
همچنین، تحقیقی در سال ۲۰۲۰ اثرات ضد افسردگی رزماری را در مطالعات حیوانی بررسی کرده و نشان داد که این گیاه ممکن است به تنظیم سطح دوپامین در مغز کمک کند. رزماری از دیرباز به عنوان تقویت‌کننده حافظه شناخته می‌شود؛ یک مطالعه نشان داد که عملکرد شناختی فرد پس از استنشاق روغن اسانس رزماری به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد. یک تحقیق دیگر در سال ۲۰۲۳ نشان داد که رزماری خواص ضد التهابی دارد که می‌تواند به درمان برخی بیماری‌های پوستی کمک کند.
مطالعات همچنین نشان داده‌اند که رزماری به دلیل وجود اسید کارنوسیک، اثرات ضدپیری بر پوست دارد. این اسید می‌تواند به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش کمک کرده و از پیری زودرس پوست جلوگیری کند. رزماری به عنوان یک مسکن خفیف نیز شناخته می‌شود و تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه ممکن است در درمان درد نوروپاتیک، نوعی درد ناشی از آسیب به سیستم عصبی، مفید باشد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تایید این اثرات ضروری است.
رزماری همچنین دارای خواص ضدباکتریایی است. در یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۱۹، روغن اسانس رزماری به بهبود سریع‌تر زخم‌های عفونی کمک کرده است. با این حال، باید توجه داشت که روغن اسانس رزماری نباید به طور مستقیم بر روی پوست یا زخم‌های باز استفاده شود. اگر کسی قصد دارد از رزماری برای درمان درد یا بهبود زخم‌ها استفاده کند، باید با پزشک مشورت کند.
برخی مطالعات نیز پیشنهاد می‌دهند که رزماری ممکن است اثرات مثبتی بر بیماری آلزایمر داشته باشد، اما این فرضیه بیشتر بر اساس آزمایش‌های آزمایشگاهی و مطالعات حیوانی است. در یکی از این مطالعات، نشان داده شد که رزماری می‌تواند شدت و شروع تشنج را در موش‌ها کاهش دهد و محققان معتقدند که این گیاه ممکن است برای درمان صرع در انسان مفید باشد.
چگونه از رزماری استفاده کنیم
رزماری کاربردهای متعددی دارد. این گیاه هم در آشپزی استفاده می‌شود و هم می‌توان با دم کردن آن در آب داغ، چای رزماری تهیه کرد.
همچنین، روغن اسانس رزماری برای استنشاق به‌عنوان بخشی از آروماتراپی (رایحه درمانی) یا استفاده موضعی بر روی پوست کاربرد دارد. برای استنشاق، می‌توان چند قطره از روغن را در یک پخش‌کننده روغن یا کاسه‌ای از آب داغ ریخت و بخار آن را استنشاق کرد. از آنجا که روغن‌های اسانس بسیار غلیظ هستند، قبل از استفاده موضعی باید آنها را با یک روغن حامل مانند روغن نارگیل یا بادام رقیق کرد. همچنین، باید از مصرف خوراکی روغن‌های اسانس خودداری کرد.
قبل از استفاده از روغن‌های اسانس، مشاوره با یک متخصص بهداشت ضروری است و باید کیفیت محصولات برند مورد نظر را بررسی کنید. همچنین، همیشه قبل از استفاده از هر روغن اسانس جدید، تست حساسیت پوستی انجام دهید.
تکثیر رزماری با قلمه زدن آن در آب یا خاک
پرورش رزماری در خانه به چندین روش مختلف انجام می‌شود که برخی از آنها ساده‌تر از بقیه هستند. رایج‌ترین و آسان‌ترین روش تکثیر رزماری، ریشه‌زایی قلمه‌های ساقه از یک گیاه موجود است. اگرچه امکان تکثیر رزماری از طریق بذر نیز وجود دارد، اما این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا زمان‌بر است و نسبت به سایر روش‌ها نیاز به صبر بیشتری دارد.
روش ساده و کاربردی برای تکثیر رزماری، ریشه‌دار کردن قلمه‌های ساقه در آب یا خاک است. برای این کار باید از قلمه‌های ساقه استفاده کنید، زیرا تنها یک برگ نمی‌تواند به درستی ریشه‌دار شود. تکثیر رزماری از طریق بذر زمان زیادی می‌برد و معمولاً تا سه ماه طول می‌کشد تا جوانه بزند و حتی پس از آن زمان بیشتری لازم است تا گیاه به اندازه کافی رشد کند. بنابراین، در این مقاله بیشتر بر ریشه‌زنی قلمه‌ها تمرکز خواهیم کرد.
بهترین زمان برای تکثیر رزماری
رزماری را می‌توان در چندین زمان از سال تکثیر کرد. بهترین زمان برای این کار بهار یا اوایل تابستان است، زمانی که گیاه شما شروع به رشد جدید کرده است. این زمان به گیاهان کوچک فرصت کافی برای رشد قبل از آغاز فصل سرد می‌دهد. با این حال، در فصل پاییز نیز می‌توانید قلمه بگیرید و گیاهانی را ریشه‌دار کنید که بتوانید در زمستان در داخل خانه از آنها نگهداری کنید.
چگونه رزماری را با قلمه پرورش دهیم؟
قبل از اینکه به مراحل تکثیر رزماری بپردازیم، ابتدا باید بدانید که چگونه قلمه‌ها را تهیه و آماده کنید. برای بهترین شانس ریشه‌زایی، این نکات را دنبال کنید. دو نوع ساقه در بوته رزماری وجود دارد، چوب نرم (نرم‌رشد) و چوب سخت (شاخه‌های قدیمی چوبی). ریشه‌زایی قلمه‌های چوب نرم آسان‌تر و سریع‌تر است.
ساقه‌های جدید، انعطاف‌پذیر، سبز روشن یا سفید چیزی است که شما دنبال آن هستید. ساقه‌های قدیمی‌تر و چوبی‌تر بیشتر شبیه شاخه‌های نازک درخت هستند و بافت سخت‌تری دارند. ریشه‌زایی آنها امکان‌پذیر است، اما زمان بسیار بیشتری می‌برد و موفقیت کمتری دارد. برای برش‌های تمیز از قیچی‌های هرس دقیق استفاده کنید. از هر ساقه گلدار خودداری کنید، زیرا گل‌ها مانع از این می‌شوند که بتوانند انرژی لازم برای ریشه‌زایی داشته باشند.
آماده کردن قلمه‌های رزماری برای تکثیر
برای آماده‌سازی قلمه‌های رزماری برای تکثیر، باید حدود ۲ تا ۳ اینچ (حدود ۵ تا ۷ سانتی‌متر) از بخش پایین برگ‌ها را جدا کنید. ریشه‌ها از برجستگی‌های موجود روی ساقه رشد می‌کنند. برای جدا کردن سوزن‌های پایین، می‌توانید آنها را با انگشتانتان بپیچید، فشار دهید یا جدا کنید، ولی حتماً مطمئن شوید که حداقل ۵ تا ۶ دسته برگ در قسمت بالای ساقه باقی بماند.
چقدر طول می‌کشد تا رزماری ریشه بزند؟
مدت زمانی که قلمه‌های رزماری برای ریشه زدن نیاز دارند به این بستگی دارد که آنها را در آب یا خاک قرار دهید. در روش آب، قلمه‌ها معمولاً در مدت ۲ تا ۴ هفته ریشه می‌زنند، در حالی که در خاک این زمان معمولاً بین ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد. وقتی که رشد جدیدی در قسمت بالای ساقه مشاهده کردید، نشان می‌دهد که قلمه‌ها با موفقیت ریشه‌دار شده‌اند.
چرا رزماری من تکثیر نمی‌شود؟
آیا قلمه‌زنی رزماری را انجام داده‌اید، اما هنوز تکثیر نشده است؟ چند دلیل وجود دارد که ممکن است قلمه‌های شما موفق به ریشه‌زنی نشوند. اگر قلمه‌ها از گیاهانی که در حال گلدهی هستند، گیاهان کم‌آب یا ناسالم، یا ساقه‌های چوبی خیلی قدیمی گرفته شده باشند، شانس موفقیت پایین می‌آید. همچنین، هوای سرد، کمبود رطوبت یا نور می‌تواند روند رشد را کند کند. اگر قلمه‌ها را دیرتر از موعد مناسب برداشت کرده باشید، مانند زمانی که گیاه در پاییز وارد دوره استراحت می‌شود، احتمال تکثیر کمتر خواهد بود.
چگونه از قلمه‌های رزماری مراقبت کنیم؟
مراقبت از قلمه‌های رزماری بسیار آسان است. اگر از روش آب استفاده می‌کنید، بهتر است هر از گاهی آب را تعویض کنید تا تمیز باقی بماند و ریشه‌ها به خوبی رشد کنند. در صورتی که از خاک استفاده می‌کنید، خاک باید کمی مرطوب باشد، اما مراقب باشید که بیش از حد آبیاری نکنید. در هر حالت، مطمئن شوید که قلمه‌ها را در محیطی گرم نگه دارید و روزانه ۶ تا ۸ ساعت نور غیرمستقیم و روشن به آنها برسانید. در داخل خانه، می‌توانید از یک تشک حرارتی برای گرمایش استفاده کنید و در صورت نیاز، یک چراغ رشد اضافه کنید.
چگونه قلمه‌های رزماری را پیوند بزنیم؟
وقتی زمان پیوند زدن قلمه‌های ریشه‌دار فرا رسید، می‌توانید آنها را به گلدان‌های بزرگ‌تر منتقل کنید یا فضایی در باغچه یا حیاط خود برای کاشت آنها فراهم کنید. اگر قصد دارید رزماری را در فضای باز بکارید، خاک را با کمپوست بهبود دهید و از مناسب بودن زهکشی آن اطمینان حاصل کنید. در غیر این صورت، یک گلدان بزرگ با خاکی که زهکشی خوبی دارد آماده کنید. سپس قلمه‌ها را به عمق مناسب بکارید تا ریشه‌ها به طور کامل پوشیده شوند و به خوبی آبیاری کنید. ا
ز تجمع آب اضافی جلوگیری کرده و گیاهان را در محیطی روشن و گرم قرار دهید. ممکن است برخی از برگ‌ها پس از پیوند زدن زرد یا قهوه‌ای شوند، اما نگران نباشید، چون می‌توانید آنها را هرس کنید. پس از مدتی، گیاهان با محیط جدید خود سازگار شده و رشد خواهند کرد.
آیا کوتاه کردن گیاه رزماری ضروری است؟
برش منظم رزماری به حفظ شکل آن کمک کرده و باعث رشد شاخه‌های جدید و سالم می‌شود. هرس رزماری اصلی‌ترین فایده‌اش این است که گیاه را سالم، پرپشت و پربار نگه می‌دارد. زمانی که شاخه‌ها بیش از حد چوبی می‌شوند، حتی در شرایط ایده‌آل نیز ممکن است برای جوانه زدن دچار مشکل شوند.
هرس منظم باعث ایجاد شکلی متراکم و افزایش بازده می‌شود. حذف شاخه‌های مرده یا بیمار نیز به تقویت گیاه کمک کرده و جریان هوا را بهبود می‌بخشد، که از بروز بیماری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری می‌کند. زمان مناسب برای هرس رزماری به محل زندگی شما بستگی دارد. در مناطق گرم‌تر، بهترین زمان برای هرس اواخر زمستان تا اوایل تابستان است. از هرس کردن ۴ تا ۶ هفته قبل از اولین یخبندان خودداری کنید، زیرا ساقه‌های نازک‌تر نسبت به سرما حساس‌تر هستند.
کلام پایانی
رزماری گیاهی ایده‌آل برای کاشت در آپارتمان‌ها با بالکن‌های کوچک و کم‌نور است. این گیاه همیشه سبز است و در طول سال برگ‌های خود را از دست نمی‌دهد. علاوه بر استفاده‌های خوراکی و دارویی، رزماری به دلیل حجم زیاد خود می‌تواند به دفع پشه‌ها کمک کند. به این ترتیب، کاشت آن یک انتخاب مفید و چندمنظوره است.
نظرات کاربران