در مقاله ای از سیمدخت به علل درمان سیاتیک و انواع آن پرداخته ایم چرا که درد سیاتیک یکی از مشکلات نسبتاً رایج است که معمولاً خطرناک نبوده و با گذشت زمان و کمی مراقبت بهبود مییابد. این درد که ممکن است از پایین کمر تا پاها ادامه یابد، در صورت شدت زیاد ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. در ادامه، به بررسی درد سیاتیک، علل ایجاد آن و روشهای درمانی مرتبط با آن خواهیم پرداخت.
درد سیاتیک چیست؟
سیاتیک زمانی رخ میدهد که یکی یا چند عصب از پایین کمر تا پاها تحریک، ملتهب، دچار گزگز یا تحت فشار قرار گیرد. معمولاً درد سیاتیک خطرناک یا جدی نیست و اکثر افراد با مراقبتهای مناسب و گذشت زمان بهبود مییابند. با این حال، در موارد شدید ممکن است جراحی نیاز باشد.
علائم سیاتیک میتواند شامل درد در کمر، باسن و پاها باشد. فشار بر روی نخاع یا اعصاب معمولاً علت اصلی این مشکل است.
درد سیاتیک ناشی از آسیب یا تحریک عصب سیاتیک است و علاوه بر درد، میتواند علائمی مانند سوزن سوزن شدن یا بیحسی در کمر و باسن ایجاد کند که ممکن است به پایین ساق پا نیز سرایت کند. در برخی موارد، علائم میتواند شدیدتر باشد.
عصب سیاتیک، طولانیترین و ضخیمترین عصب بدن است که تا عرض ۲ سانتیمتر دارد. برخلاف نامش، سیاتیک تنها یک عصب نیست، بلکه گروهی از اعصاب است که از پنج ریشه عصبی منشعب از نخاع تشکیل شده است.
هر فرد دو عصب سیاتیک دارد، یکی در هر طرف بدن. هر عصب از یک طرف لگن و باسن عبور کرده و به سمت پاها پایین میآید و تا زیر زانو ادامه مییابد. در آنجا، این اعصاب به شاخههای دیگری تقسیم میشوند که به قسمتهای پایینتر مانند ساق پا، پاشنه و انگشتان پا متصل میشوند.
زمانی که سیاتیک را تجربه میکنید، ممکن است درد خفیف تا شدید را در نواحی مختلفی که توسط اعصاب سیاتیک تحت تاثیر قرار گرفتهاند، احساس کنید. این علائم میتواند در کمر، باسن یا پاهای شما ظاهر شود و بسته به اعصاب خاصی که تحت تاثیر قرار گرفتهاند، ممکن است به پاها و انگشتان پا نیز گسترش یابد.
انواع سیاتیک
دو نوع سیاتیک وجود دارد. صرف نظر از نوع عصب، اثرات این درد یکسان است. انواع این مشکل عبارتند از:
- سیاتیک واقعی: هر شرایط یا آسیبی است که مستقیماً بر عصب سیاتیک شما تأثیر میگذارد.
- شرایطی شبیه سیاتیک: شرایطی هستند که شبیه سیاتیک هستند؛ اما به دلایل دیگر مربوط به عصب سیاتیک یا اعصابی که به هم متصل میشوند و آن را تشکیل میدهند اتفاق میافتد.
پزشکان معمولا هر دو نوع را فقط «سیاتیک» معرفی میکنند. تفاوت بین آنها معمولاً فقط زمانی اهمیت دارد که پزشک بخواهد نحوهی درمان را تعیین کند.
سیاتیک چقدر شایع است؟
سیاتیک یکی از مشکلات بسیار رایج است. حدود ۴۰ درصد از مردم در آمریکا در طول زندگی خود نوعی درد سیاتیک را تجربه میکنند. این مشکل معمولاً پیش از ۲۰ سالگی به ندرت اتفاق میافتد، مگر اینکه ناشی از آسیب خاصی باشد.
بررسی علائم و نشانههای درد سیاتیک
نشانههای درد سیاتیک در پا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درد: درد سیاتیک معمولاً به دلیل فشار بر روی عصبهای آسیبدیده ایجاد میشود. بسیاری از افراد این درد را شبیه به سوزش یا شوک الکتریکی توصیف میکنند. این درد اغلب به سمت ساق پا در سمت آسیبدیده به صورت تیر کشیدن ادامه مییابد و معمولاً با سرفه، عطسه، خم شدن یا بلند کردن پاها به سمت بالا در حالت دراز کشیده تشدید میشود.
- سوزن سوزن شدن یا احساس خواب رفتن پا: این علامت مشابه احساسی است که هنگام فشار دادن پاها روی هم به خواب رفتن میرسد.
- بیحسی: این وضعیت به معنای عدم توانایی احساس در نواحی آسیبدیده در پشت یا پا است. بیحسی به دلیل مشکلات در انتقال سیگنالها از نواحی آسیبدیده به مغز اتفاق میافتد.
- ضعف عضلانی: این علامت یکی از شدیدترین نشانههای سیاتیک است و به معنای مشکل در انتقال سیگنالهای عصبی به عضلات در نواحی آسیبدیده است.
- بیاختیاری ادرار یا بیاختیاری مدفوع: این علامت بسیار جدی است و نشان میدهد که سیگنالهایی که عملکرد مثانه و روده را کنترل میکنند، به درستی منتقل نمیشوند.
چه چیزی باعث سیاتیک میشود؟
سیاتیک میتواند به دلیل هر مشکلی که عصب سیاتیک را تحت تاثیر قرار میدهد رخ دهد. همچنین ممکن است به دلیل شرایطی رخ دهد که روی هر یک از پنج عصب نخاعی تأثیر میگذارد؛ پنج عصبی که عصب سیاتیک را تشکیل میدهند.
شرایطی که میتواند باعث سیاتیک شود عبارتند از:
- فتق دیسک بینمهرهای
- بیماری دیسک دژنراتیو (Degenerative disk)
- تنگی کانال نخاعی
- تنگی فورامینال (Foraminal stenosis)
- لغزش مهره
- آرتروز
- صدمات و آسیبدیدگیها
- بارداری
- تومورها، کیستها یا سایر رشدهای غیرطبیعی
- شانگان مخروط نخاعی
- نشانگان دم اسب (Cauda equina syndrome)
عوامل خطر سیاتیک چیست؟
سیاتیک میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و عوامل خطر بالقوه زیادی برای آن وجود دارد که شامل موارد زیر است، هرچند ممکن است به همین موارد محدود نشود:
- جراحات فعلی یا قبلی: آسیب به ستون فقرات یا کمر میتواند خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش دهد.
- سایش و پارگی طبیعی: با افزایش سن، ساییدگی طبیعی ستون فقرات میتواند منجر به فشار بر روی اعصاب، فتق دیسک و سایر شرایطی شود که میتواند باعث سیاتیک گردد. بیماریهای مرتبط با سن مانند آرتروز نیز ممکن است نقش داشته باشند.
- اضافه وزن یا چاقی: ستون فقرات مانند یک جرثقیل است که وزن بدن را تحمل میکند. هرچه وزن بیشتری داشته باشید، فشار بیشتری به عضلات پشت وارد میشود، که میتواند منجر به کشیدگی عضلات و درد کمر شود.
- نداشتن استحکام در ناحیه میانتنه: میانتنه شامل عضلات پشت و شکم است. تقویت این عضلات به حفظ و پشتیبانی بهتر از ستون فقرات کمک میکند.
- شغل: مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن زیاد یا کار در وضعیتهای نامناسب دارند، ممکن است خطر سیاتیک را افزایش دهند. همچنین، مشاغل با نشستن طولانی مدت بدون حمایت مناسب از کمر نیز میتوانند خطر را افزایش دهند.
- عدم استفاده از فرم مناسب هنگام بلند کردن اجسام: حتی با داشتن تناسب اندام، عدم رعایت فرم صحیح در هنگام بلند کردن اجسام میتواند به سیاتیک منجر شود.
- دیابت: دیابت نوع ۲ میتواند خطر ابتلا به نوروپاتی محیطی را افزایش دهد که به اعصاب آسیب میزند، از جمله اعصابی که ممکن است باعث درد سیاتیک شوند.
- عدم تحرک بدنی: نشستن طولانیمدت و کمتحرکی میتواند خطر سیاتیک را افزایش دهد.
- استفاده از دخانیات: مصرف نیکوتین میتواند بر گردش خون تأثیر بگذارد و خطر درد مزمن، از جمله سیاتیک، را افزایش دهد.
- علل ناشناخته: در برخی موارد، علت مشخصی برای سیاتیک وجود ندارد که بتوان آن را شناسایی کرد.
عوارض سیاتیک چیست؟
بیشتر افراد به طور کامل از سیاتیک بهبود مییابند، اما ممکن است در برخی موارد، درد مزمن (طولانیمدت) به عنوان یک عارضهی احتمالی باقی بماند.
اگر عصب آسیبدیده به شدت تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است به ضعف مزمن عضلانی، از جمله مشکل «افتادگی پا» منجر شود. این وضعیت به دلیل بیحسی ناشی از آسیب عصبی است که میتواند راه رفتن عادی را دشوار یا حتی غیرممکن کند. همچنین، درد شدید سیاتیک ممکن است به آسیب دائمی عصبی منجر شود و باعث از دست دادن احساس در پاهای آسیبدیده گردد.
نحوه تشخیص درد سیاتیک
پزشک میتواند نشانههای درد سیاتیک پا را با استفاده از مجموعهای از روشها تشخیص دهد. او معمولاً با بررسی سابقه پزشکی و پرسش درباره علائم شما شروع میکند و سپس یک معاینه فیزیکی انجام میدهد که شامل موارد زیر است:
- بررسی نحوه راه رفتن: سیاتیک معمولاً تغییراتی در نحوه راه رفتن شما ایجاد میکند. پزشک این تغییرات را به دقت بررسی میکند تا به تشخیص دقیقتر سیاتیک کمک کند.
- تست بلند کردن پا: در این تست، شما به حالت درازکش روی میز معاینه قرار میگیرید و پاهای خود را صاف میگذارید. پزشک به آرامی هر یک از پاها را به سمت سقف بالا میبرد و از شما میپرسد که آیا درد یا علائم دیگری شروع میشود. این تست میتواند به تعیین علت سیاتیک و راههای مدیریت آن کمک کند.
- بررسی انعطافپذیری و قدرت: این بررسیها به پزشک کمک میکند تا تشخیص دهد آیا عوامل دیگری نیز در بروز یا تشدید سیاتیک شما نقش دارند یا خیر.
چه آزمایشاتی برای تشخیص این بیماری انجام میشود؟
چندین آزمایش میتواند به تشخیص سیاتیک و رد شرایط مشابه کمک کند. رایجترین یا محتملترین آزمایشها شامل موارد زیر است اما محدود به این تستها نمیشود:
- تصویر اشعه ایکس ستون فقرات یا سی تی اسکن
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- بررسی سرعت هدایت عصبی
- الکترومیوگرافی (Electromyography)
- میلوگرام (Myelogram)
درد سیاتیک را چگونه درمان کنیم؟ (روشهای درمان درد سیاتیک)
چگونه میتوانیم درد سیاتیک را کاهش دهیم؟ درمان سیاتیک عموماً شامل تلاش برای کاهش درد و افزایش تحرک است. بسیاری از روشهای درمانی هستند که میتوانید خودتان آنها را امتحان کنید.
اگر درد سیاتیک شما شدید است و بهبود نمییابد یا از معمولتر است، گزینههای درمانی متعددی وجود دارد. در موارد شدید یا زمانی که درمانهای دیگر مؤثر نباشند، جراحی ممکن است به عنوان یکی از گزینههای درمانی پیشنهاد شود.
درمانهای خانگی
بسته به علت ایجاد درد، موارد خفیفتر سیاتیک معمولاً با خوددرمانی بهتر میشوند.
نکتهی مهم: دردهای متوسط تا شدید، همراه با بیحسی و گزگز یا ضعف عضلانی همگی علائمی هستند که نیاز به مراقبتهای پزشکی حرفهای دارند. در این موارد اصلا خوددرمانی نکنید.
خوددرمانی درد سیاتیک میتواند شامل مراحل زیر باشد:
- یخ: استفاده از کمپرس سرد یا یخ میتواند در چند روز اول پس از شروع درد سیاتیک به کاهش درد و تورم کمک کند. برای این کار، کیسه یخ را در یک حوله بپیچید تا از آسیبهای ناشی از سرما به پوست جلوگیری کنید و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه و چند بار در روز استفاده کنید.
- گرم: پس از چند روز استفاده از یخ، میتوانید از پد گرمکننده یا کمپرس گرم بهره ببرید. حرارت را هر بار به مدت ۲۰ دقیقه اعمال کنید. اگر درد ادامه دارد، میتوانید بین استفاده از کمپرس سرد و گرم انتخاب کنید، بسته به اینکه کدام یک بهتر به تسکین ناراحتی شما کمک میکند.
- داروهای بدون نسخه: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) معمولاً اولین انتخاب برای کاهش درد، تورم و التهاب هستند.
- کشش و فعالیت بدنی: یادگیری حرکات کششی مناسب از یک مربی با تجربه میتواند بسیار مفید باشد. مربیان همچنین میتوانند به شما کمک کنند تا به تمرینات تقویتی عمومی، تقویت عضلات مرکزی بدن و تمرینات هوازی ادامه دهید. اگر درباره مفید بودن پیادهروی برای درد سیاتیک سوال دارید، به این مطلب توجه کنید.
اگر پس از چند هفته استفاده از روشهای خودمراقبتی بهبودی حاصل نشد، لازم است به پزشک مراجعه کنید.
درمانهای محتاطانه
درمانهای محتاطانه بالاتر از خوددرمانی هستند و معمولاً زمانی به کار میروند که خودمراقبتی مؤثر نبوده یا علائم به اندازهای شدید باشد که نیاز به مراقبت تخصصی دارد. پزشک میتواند این گزینهها را برای درمان پیشنهاد دهد و شامل مراحل زیر است:
- داروهای تجویزی: پزشک ممکن است داروهای مسکن، شلکنندههای عضلانی و سایر داروها را برای کاهش علائم سیاتیک تجویز کند. در موارد درد مزمن یا عصبی، داروهای ضدافسردگی سهحلقهای و داروهای ضد تشنج نیز ممکن است مفید واقع شوند.
- فیزیوتراپی: هدف فیزیوتراپی کاهش فشار روی عصب از طریق تمرینات ورزشی مناسب است. این شامل تمرینات کششی یا فعالیتهای کمتأثیر مانند پیادهروی، شنا یا ایروبیک در آب میشود.
- تزریقات نخاعی: تزریقاتی نظیر کورتیکواستروئیدها میتوانند تسکین کوتاهمدت (معمولاً تا سه ماه) از علائم فراهم کنند و معمولاً با بیحسی موضعی همراه هستند.
- درمانهای جایگزین: این درمانها گزینههایی غیر از درمانهای پزشکی استاندارد را ارائه میدهند. شامل مراجعه به کایروپراکتیک برای تنظیم ستون فقرات، یوگا، طب سوزنی و سایر روشها میشود. ماساژ درمانی ممکن است به بهبود اسپاسم عضلانی مرتبط با سیاتیک کمک کند، و بیوفیدبک میتواند در مدیریت درد و کاهش استرس مؤثر باشد.
چگونه درد سیاتیک را از بین ببریم؟
زمانی که درد سیاتیک شدید باشد، جراحی ممکن است بهترین گزینه درمانی باشد. پزشکان معمولاً جراحی را تنها در شرایطی توصیه میکنند که علائمی حاکی از آسیب عصبی وجود داشته باشد یا خطر بروز چنین آسیبهایی قریبالوقوع باشد. همچنین، اگر درد شدیدی دارید که شما را از انجام کارهای روزمره یا فعالیتهای معمول زندگی بازمیدارد، یا اگر علائم شما پس از شش تا هشت هفته درمان بهبود نیافتهاند، جراحی ممکن است به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود.
گزینه های جراحی برای تسکین سیاتیک عبارتند از:
- دیسککتومی (Diskectomy): این یک جراحی است که در آن قطعات یا بخشهای کوچکی از فتق دیسک که روی عصب فشار میآورد، برداشته میشود.
- لامینکتومی (Laminectomy): هر مهره دارای یک قسمت پشتی به نام لامینا است (در کنار مهره درست زیر پوست کمر قرار دارد). لامینکتومی شامل برداشتن بخشی از لامینا است که به اعصاب نخاعی فشار میآورد.
عوارض احتمالی درمان سیاتیک چیست؟
عوارض جانبی درمانها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع درمان، شدت علائم، و علت سیاتیک. پزشک شما بهترین منبع برای اطلاعات در مورد عوارض جانبی احتمالی است و میتواند به شما در مورد چگونگی مدیریت، کاهش یا جلوگیری از آنها مشاوره دهد.
چقدر بعد از درمان بهبود پیدا میکنیم؟
مدت زمان بهبودی از سیاتیک به عواملی مانند نوع درمان، شدت علائم، علت درد و عوامل دیگر بستگی دارد. بسیاری از موارد سیاتیک به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان پزشکی خاص در عرض چهار تا شش هفته بهبود مییابند.
در موارد شدیدتر، درد سیاتیک ممکن است هفتهها یا حتی ماهها طول بکشد تا بهبود یابد. اگر علائم شما شدید باشد، یا اگر درمان به تأخیر بیفتد (به ویژه اگر بیش از شش ماه طول بکشد)، احتمال دستیابی به نتایج مطلوب کاهش مییابد. بنابراین، مراجعه به پزشک را به تأخیر نیندازید.
روشهای جلوگیری از درد سیاتیک
آیا میتوان از سیاتیک پیشگیری کرد؟ برخی از علل سیاتیک قابل پیشگیری هستند، در حالی که برخی دیگر به دلایل غیرقابل پیشبینی یا ناشناخته رخ میدهند. با این حال، میتوان با اقداماتی، خطر ابتلا به سیاتیک را کاهش داد.
برای پیشگیری از سیاتیک یا کاهش خطر بروز آن، میتوانید موارد زیر را رعایت کنید:
- حفظ وضعیت بدنی صحیح: هنگام نشستن، ایستادن، بلند کردن اشیاء یا خوابیدن، از تکنیکهای مناسب وضعیت بدن پیروی کنید.
- ترک مصرف دخانیات: نیکوتین جریان خون به استخوانها را کاهش میدهد و میتواند به ضعف ستون فقرات و سایر اجزای آن منجر شود.
- حفظ وزن سالم: به وزن مناسب برای خود برسید و آن را حفظ کنید. پزشک میتواند در زمینه تغذیه و فعالیت بدنی به شما مشاوره دهد. همچنین، مطمئن شوید که از کلسیم و ویتامین D کافی برای سلامت استخوانها استفاده میکنید.
- فعال ماندن: فعالیت بدنی شامل حرکات کششی، تمرینات قدرتی و ورزشهای هوازی میتواند به بهبود کمردرد و حفظ وزن سالم کمک کند.
- پیشگیری از سقوط و افتادن: از کفشهای مناسب استفاده کنید و مسیرهای پیادهروی و پلهها را ایمن کنید. مطمئن شوید که اتاقها نور کافی دارند و در حمام و راهپلهها دستگیرهها و نردهها وجود دارد.
- زمان بهبودی: از تلاش برای درمان سریع کمردرد خودداری کنید، زیرا این ممکن است منجر به آسیبهای بیشتر شود. با این حال، میتوانید در فعالیتهای کمتاثیر مانند شنا، پیادهروی، یوگا یا تای چی شرکت کنید، که به بهبود درد سیاتیک کمک میکند.
چشم انداز و پیشبینی بیماری
موارد خفیف سیاتیک معمولاً با گذشت زمان و از طریق خوددرمانی بهبود مییابند. حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به سیاتیک بدون نیاز به جراحی بهبود پیدا میکنند.
اگر پس از چند هفته خوددرمانی، درد سیاتیک شما کاهش نیافت یا نگرانید که روند بهبودی به اندازهای که انتظار داشتید پیش نمیرود، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
چه زمانی میتوانم به سر کار برگردم؟
زمان بازگشت به کار یا فعالیتهای روزمره به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت علائم، نوع درمانهایی که دریافت میکنید و شرایط خاص شما. پزشک بهترین منبع اطلاعات در این زمینه است و میتواند تعیین کند که آیا میتوانید به کار خود برگردید یا خیر، و همچنین اقدامات احتیاطی یا تغییراتی که ممکن است لازم باشد را به شما توصیه کند.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر موارد زیر را تجربه کردید، باید مراقبتهای پزشکی اورژانسی دریافت کنید:
- هر گونه ضعف عضلانی.
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه.
- درد شدیدی که شما را از فعالیتهای معمول باز میدارد و بیش از چند ساعت طول میکشد.
- درد شدید ناگهانی، بیحسی یا هر گونه علائم دیگر سیاتیک بلافاصله پس از زمین خوردن، تصادف اتومبیل یا هر رویدادی که باعث آسیب شود.
آیا سیاتیک به طور ناگهانی رخ میدهد یا ایجاد آن به زمان نیاز دارد؟
سیاتیک میتواند به طور ناگهانی یا تدریجی شروع شود، بسته به علت آن. برای مثال، فتق دیسک یا آسیب به دیسک میتواند باعث بروز درد ناگهانی شود، در حالی که آرتریت ستون فقرات یا بیماریهای دژنراتیو دیگر به طور تدریجی و در طول زمان پیشرفت میکنند.
آیا افزایش وزن در بارداری باعث سیاتیک میشود؟
سیاتیک در دوران بارداری شایع است، اما این مشکل به طور مستقیم به افزایش وزن بارداری مربوط نمیشود. دو عامل اصلی وجود دارد که احتمال بروز سیاتیک در این دوران را افزایش میدهد:
اولاً، هورمونهای بارداری میتوانند باعث شل شدن رباطها و بافتهای همبند در ستون فقرات شوند. این شل شدن موجب انعطافپذیری بیشتر ستون فقرات شده و میتواند به لغزش دیسک، فشرده شدن اعصاب و سیاتیک منجر شود.
ثانیاً، وزن و موقعیت جنین نیز میتواند فشار به عصبها وارد کند.
خبر خوب این است که راهکارهایی برای کاهش درد سیاتیک در دوران بارداری وجود دارد و این درد معمولاً پس از زایمان از بین میرود. فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، دوش آب گرم، کمپرس گرم و برخی داروها میتوانند کمککننده باشند. همچنین، تمرین وضعیت بدنی صحیح در دوران بارداری نیز میتواند مفید واقع شود.
در صورت ابتلا به سیاتیک باید استراحت کنم؟
استراحت در دو روز اول که درد سیاتیک دارید میتواند مفید باشد، اما استراحت کامل معمولاً کمک چندانی نمیکند و عدم فعالیت بدنی ممکن است درد را تشدید کرده و روند بهبودی را کندتر کند. مهم است که به اندازه کافی فعال باشید تا انعطافپذیری و قدرت خود را حفظ کنید، بدون اینکه درد سیاتیک را بدتر کرده یا به خود آسیب بزنید. پزشک میتواند شما را راهنمایی کند تا تعادل مناسبی میان استراحت و فعالیت برقرار کنید و به بهبودی شما کمک کند.
جمعبندی
درد سیاتیک، که بهطور معمول در ناحیه کمر، باسن یا پاها ایجاد میشود، میتواند به شدت آزاردهنده و مختلکننده زندگی باشد. خوشبختانه، روشهای متعددی برای درمان آن وجود دارد و در بسیاری از موارد خفیف، درمانهای خانگی میتواند بهبودی را به همراه داشته باشد. برای علائم شدیدتر، مراجعه به پزشک و دریافت درمانهای تخصصی میتواند به تسکین و بهبود وضعیت کمک کند.
نظرات کاربران