اکنون از پروتزهای کاشتنی، معمولاً با نام ایمپلنت شناخته شده، به منظور جایگزینی دندان‌های از دست رفته استفاده می‌شود. در گذشته، اما، روش وحشتناک پیوند دندان مورد استفاده قرار داشت.
فرآیند پیوند دندان از موفقیت‌های شگفت‌انگیز علم پزشکی به شمار می‌آید. این فناوری این امکان را فراهم می‌کند که قسمت‌های مختلف بدن از جمله کلیه، دست‌ها، و کره چشم، از یک فرد به فرد دیگر پیوند زده شود. با این حال، عجیب است که تا به حال درباره انتقال دندان‌ها از افراد به افراد نشنیده‌ایم.
تاریخچه‌ی این روش، که به آن پیوند دندان غیرخودی نیز معروف است، بسیار ترسناک است.
پیوند دندان برای اولین بار چه زمانی پدیدار شد؟
دکتر پل کرادوک، تاریخ‌نگار ماهر در زمینه تاریخ جراحی پیوند و نویسنده کتاب “قطعات یدکی: تاریخچه غیرمنتظره جراحی پیوند”، به این موضوع پرداخته و اظهار داشته است: “اولین بار که پیوند دندان انجام شد، به‌سختی قابل تعیین است. اما پیوند، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های جراحی است و از بنیان‌های علمی برخی از تکنیک‌های پیشرفته جراحی به‌شمار می‌آید. اتصال موجودات زنده به یکدیگر به گونه‌ای که به‌عنوان یک بدن با هم رشد کنند، از زمان‌های دور، بخشی از فرایند جراحی بوده است. این عمل حداقل از قرن ششم به شکل پیوند پوست مشاهده می‌شود، اما بدون شک، از زمان‌های قدیمی‌تر نیز اجرا می‌شده است.”
دربارهٔ کاشت مجدد دندان نیز، آموزشات ابوالقاسم الزهراوی، پزشک اندلسی در حدود قرن ۱۱ پس از میلاد، این مسأله را تشریح کرده است. همچنین، جراح فرانسوی قرن ۱۶ به نام آمبروز پاره، درباره زنی از طبقه اشراف گزارش داد که دندانی را دریافت کرد که از یک خدمتکار اخذ شده بود. دکتر کرادوک اظهار کرد: “به نظر می‌رسد تا قبل از قرن ۱۸، تعداد زیادی از پیوند دندان‌ها ثبت نشده باشد و با توجه به دانش من، این دوره‌ای بود که پیوند دندان به شدت رایج بوده است.”
پیوند دندان در گذشته چگونه انجام می‌شد؟
در کتاب خود، دکتر پل کرادوک، روش پیشنهادی چارلز آلن را مورد بررسی قرار داده است که از اهداکننده حیوانی نظیر بابون به جای انسان بهره‌مند بود. این روش شامل مهار هر دو طرف (اهداکننده و گیرنده) بوده و دندان اهداکننده به همراه مقداری از لثه، به دندان گیرنده متصل می‌شد. سپس دندان گیرنده از جای خود خارج می‌شد و دندان اهداکننده با امید به جوش خوردن در آن محل، داخل دهان گیرنده قرار می‌گرفت.
ابوالقاسم الزهراوی، پزشک اندلسی، در حدود قرن ۱۱ پس از میلاد، روش کاشت مجدد دندان را شرح داد.
جان هانتر، جراح برجسته اسکاتلندی و یکی از حمایت‌کنندگان پیوند دندان، آزمایشی انجام داد که هدف آن اثبات پایداری این روش بود. در این آزمایش، دندان یک فرد درآوریده شد، تاج خروس باز شد، دندان درون آن قرار گرفت و با نخ محکم بسته شد. چند ماه بعد، خروس کشته شد و با بررسی سطح خارجی دندان درون تاج، هانتر به نظر خود اثبات پایداری پیوند دندان را ارائه داد. این آزمایش، به طور معمول موفقیت‌آمیز نبود و هانتر اعتراف کرد: “این آزمایش معمولاً موفقیت‌آمیز نیست و من از بین چندین بار آزمایش، یک بار موفق شدم.”
هانتر امید خود را از دست نداد و به اجرای پیوندهای غیرخودی دندان در انسان ادامه داد. او توضیح داد چگونه می‌توان از ابریشم و جلبک دریایی برای استحکام دندان اهدایی استفاده کرد و آن را در حفره فشار داد تا زمانی که این دو مواد با یکدیگر اتصال یافتند.
اگر چه امروزه امکان بازگرداندن سریع و دقیق دندان‌های خارج شده وجود دارد، اما در زمان هانتر، دندان‌های پیوندی اغلب رد می‌شدند و عمر آن‌ها طولانی نبود.
دندان‌های اهدایی در گذشته از کجا تهیه می‌شدند؟
کرادوک توضیح داد: “فکر نمی‌کنم تجارت پیوند دندان بدون وجود تقسیمات طبقاتی، ثروتمند و فقیر، و بدون احساس پستی یک گروه نسبت به گروه دیگر وجود داشته باشد. این عمل به افراد ثروتمندی که به ظاهر خود نگران بودند و همچنین به افراد فقیری که به شدت به پول نیاز داشتند، وابسته بود.”
دندان‌های نیازمندان به پول (اکثراً کودکان) از دهان خود کشیده می‌شدند و در دهان افراد ثروتمندی قرار می‌گرفتند که هزینه آن‌ها را پرداخت می‌کردند.
از کتاب “جراحی دندان” سال ۱۶۸۵ اثر چارلز آلن که اولین اثر انگلیسی زبان در زمینه دندان‌پزشکی است، کرادوک نقل می‌کند: “من روش کشیدن دندان از یک فرد و قرار دادن آن در دهان دیگر را هم به دلیل ناآدمی و هم به دلیل مشکلات زیاد همراه آن نپسندیده‌ام. نمی‌توان هیچ‌یک از این‌ها را بازسازی دندان نامید، زیرا ترمیم یکی معادل تخریب دیگری است. این فقط دزدی از یک شخص برای دادن به شخص دیگر است.”
کرادوک اشاره کرد که تجارت پیوند دندان بدون تقسیمات طبقاتی غیرممکن بود.
در این مورد اظهارنظر می‌کند که دندان‌ها همچنین از جسادهای افرادی به دست می‌آمدند که در درگیری‌هایی مانند نبرد واترلو جان خود را از دست داده بودند، که این امر منجر به ابداع اصطلاح “دندان‌های واترلو” شد.
کرادوک به کتاب “راهنمای جراحی لانگنبک” سال ۱۸۶۵ اشاره می‌کند و پیوند دندان را یک امر خاص انگلیسی معتقد می‌شود و آن را به نام “استثمار انگلیسی در دندان‌های افراد زنده” توصیف می‌کند. وقتی جراحان آلمانی به کار خود از دندان‌های جوان و سالمی که در جنگ‌های خشونت‌آمیز جان خود را از دست داده بودند، پرداختند، به کار خود ابعاد اخلاقی می‌بخشیدند.
چگونه پیوند دندان از رواج افتاد؟
کرادوک اظهار کرد: “باید بگویم که تا قرن بیستم، کلمات پیشرفت و پیوند همیشه کنار هم به‌کار نمی‌روفتند. این دو واژه برای قرن‌ها به عنوان یک ترکیب ساده و بی‌رحمانه مطرح بودند و پیوند دندان، به دلیل تبلیغاتی که توسط دانشمندان دندانپزشک (یک نوع جدید از دانشمندان در قرن هجدهم) صورت گرفت، به‌عنوان روشی برای ارتقاء زیبایی دندان‌ها شناخته می‌شد. اما در آن زمان، مقررات مربوط به این کار وجود نداشت و در این شرایط، ایمنی نسبت به سودآوری در اولویت دوم قرار می‌گرفت.”
او افزود: “این رویه با مشکلات فراوانی همراه بود. از نظر پزشکی، انتقال بیماری‌ها، به ویژه سیفلیس، وجود داشت. یکی از داستان‌ها درباره زنی از ساوتهمپتون نقل می‌کند که دندانی را دریافت کرد و این دندان توسط برخی از جراحان برجسته به عنوان ایمن تشخیص داده شد. اما این زن بسیار زود به بیماری مقاربتی مبتلا شد که یک سمت صورت او را تضعیف کرد و سرانجام او را به کام مرگ کشاند.”
کرادوک توضیح داد: “البته بزرگترین مشکل این بود که این روش‌ها واقعاً کارآمد نبودند.” در آغاز قرن نوزدهم، دندان‌های مصنوعی ساخته‌شده از چینی جایگزینی کارآمد برای پیوند دندان شدند.
آیا پیوند دندان در دوران مدرن انجام می‌شود؟
گزارش‌های موردی که پیوند دندان غیرخودی انسان را مستند کرده‌اند، وجود دارد. یک مطالعه گذشته‌نگر در سال ۱۹۸۷، انجام ۷۳ عمل پیوند دندان غیرخودی را بین سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۸۰ نشان می‌دهد. به نقل از این مقاله، میانگین عملکرد این پیوندها ۶٫۸ سال بوده است؛ هرچند یک مورد پس از ۲۸٫۵ سال هنوز سرجایش بوده است.
مقاله‌ای از سال ۱۹۷۷ حاوی گزارشی از دختر جوانی بود که به‌طور مادرزادی دندان نداشت و دندان‌های برادرش به دهان او پیوند زده شد (برادرش مجبور بود قبل از درمان ارتودنسی برخی از دندان‌های خود را خارج کند.) این عمل در می ۱۹۷۳ انجام شد و دندان پیوند شده در نوامبر برداشته شد، اما دومین تلاش در دسامبر ۱۹۷۴ موفقیت‌آمیز بود. با این‌حال، مقاله خاطرنشان می‌کند: «به‌طور کلی آثار علمی کنونی دندان‌پزشکی منعکس‌کننده دیدگاه بدبینانه بارزی نسبت‌به پیوند دندان غیرخودی است.»
با این‌حال، پیوند دندان انسان برای همیشه از بین نرفته و در شرایط مناسب ممکن است اهداکننده به خود باشد.
کاشت دندان از خود فرد، روشی است که برای اولین‌بار در دهه ۱۹۵۰ گزارش شد. در جریان این عمل، یک دندان (مانند دندان عقل) بیرون آورده و دوباره در محل دیگری در دهان همان فرد کاشته می‌شود. همان‌طور که در یکی از بررسی‌های آثار علمی منتشرشده در سال ۲۰۱۸ درباره پیوند دندان از خود، اشاره شده است: «اگرچه امروز ایمپلنت دندان انتخاب اول برای درمان است، همیشه در بیماران کودک مناسب نیست.» با این‌حال، پژوهش‌هایی که این مطالعه مروری مورد بررسی قرار داد، از نرخ موفقیت حدود ۸۱ درصدی این رویه حکایت می‌کردند. نویسندگان خاطرنشان کردند که به مطالعات بزرگ‌تر و با طراحی بهتر نیاز است.
پژوهشگران دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه کارولینای شمالی در سال ۲۰۱۸ پیوند دندان خودی را برای کودکان معرفی کردند.
در شرایط ایده‌آل، استفاده از دندان خودی برای تطابق با دهان در حال رشد کودک نسبت به ایمپلنت و تحریک رشد استخوان، به دلیل فعال بودن روش‌های موجود برای ایجاد رشد استخوان در پزشکی، بهتر است.
علم پزشکی از زمان پیوند دندان از دیگران به‌طور قابل توجهی پیشرفت کرده است، اما تاریخچه این روش را باید به‌عنوان یک داستان هشداردهنده در‌نظر گرفت. همان‌طور که کرادوک توضیح می‌دهد: “پیوند دندان در گذشته یک عملیات وحشیانه بود که از گذشته‌های غیرعلمی آمده بود. افرادی که به این عمل می‌پرداختند، علامت علم را به‌خود می‌زدند، اما به‌نظرم یک نوع ترفند بازاریابی بود.”
اما به‌عنوان یک روش جراحی، پیوند دندان دارای ریشه‌های فرهنگی عمیقی بود که به قرن‌ها قبل باز می‌گشت و در آن زمان از نظر فنی به دور از پیشرفته‌ترین دوران‌های گذشته نبود.
نظرات کاربران