تجربه حمام کردن کودک برای والدین یک فرصت بی‌قیاس برای برقراری ارتباط معنی‌دار است. این زمان، جلوه‌ی بی‌قابلیت جذابیت و لذتی دارد که هم والدین و هم کودک از آن لذت می‌برند. اما ممکن است این فرآیند برای والدین با چالش‌هایی همراه باشد. در زیر به برخی از سوالات متداول والدین درباره حمام کودک پاسخ داده شده است:
چه زمانی باید نوزاد تازه متولد شده را حمام کرد؟
نظر پزشکان درباره زمان اولین حمام کودک شما امروزه تغییر کرده است. در حالی که اکثر موسسات توصیه می‌کنند که حمام نوزادان را یک یا دو ساعت پس از تولد انجام دهید، اما این روزها بسیاری از آن‌ها نظرشان در این مورد تغییر کرده است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که اولین حمام نوزاد را تا ۲۴ ساعت پس از تولد به تعویق بیندازید – یا اگر به هر دلیلی این صبر کردن مقدور نیست، حداقل ۶ ساعت صبر کنید.
چرا باید صبر کرد؟ در ادامه چند دلیل برای به تعویق انداختن اولین حمام نوزاد آورده شده است:
- دمای بدن و قند خون: نوزادانی که فوراً حمام می‌شوند ممکن است بیشتر در معرض سرماخوردگی و هیپوترمی (کاهش دمای بدن) باشند. استرس حمام زودهنگام همچنین می‌تواند برخی از نوزادان را در معرض افت قند خون (هیپوگلیسمی) قرار دهد.
- پیوند مادر و کودک و شیردهی: بردن نوزاد برای حمام کردن ممکن است تماس پوست به پوست و پیوند مادر با کودک و موفقیت در شیردهی زودهنگام را مختل کند. یک مطالعه نشان می‌دهد که افزایش ۱۶۶ درصدی در موفقیت شیردهی در بیمارستان پس از اجرای ۱۲ ساعت تاخیر در اولین حمام نوزاد در مقایسه با مواردی که در دو ساعت اول حمام کردند، اتفاق افتاده است.
- پوست خشک: ورنیکس، یک ماده سفید مومی است که قبل از تولد پوست نوزاد را می‌پوشاند، این ماده به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل می‌کند و ممکن است خواص ضد باکتریایی داشته باشد. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که بهتر است ورنیکس را برای مدتی روی پوست نوزاد باقی بگذارید تا از خشک شدن پوست ظریف آن‌ها جلوگیری شود. این امر مخصوصاً برای نوزادان نارس مهم است، زیرا پوست آن‌ها به شدت مستعد آسیب است.
بهترین ساعت برای حمام کردن نوزاد
حمام کردن نوزاد بهتر است بخشی از مراسم شبانه شما باشد، چرا که پزشکان حمام روزانه را برای نوزادان توصیه نمی‌کنند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض آب می‌تواند رطوبت پوست آن‌ها را از بین ببرد و آسیب‌های پوستی مانند اگزما را برای نوزاد ایجاد کند. همچنین، حمام نکردن به موقع و کافی کودک می‌تواند اگزما را تشدید کند و به عفونت‌های دیگر منجر شود.
دکتر اسکات گرانت (Scott Grant)، در بیمارستان کودکان مرکز پزشکی دیترویت میشیگان می‌گوید: “حمام کردن یک کار پر از ظریف‌کاری و البته حلال بسیاری از مشکلات کودک است. اما به تنهایی و بدون علم به نحوه حمام کردن و استفاده از مواد مناسب حمام، می‌تواند آسیب زننده هم باشد. لوسیون‌های حاوی رنگ‌ها یا معطرها، می‌تواند با پوست نوزاد واکنش نشان دهد و اگزما را بدتر کند.
همانطور که ابتدا هم گفتیم، مطابق نظر آکادمی اطفال آمریکا (AAP)، نوزادان تازه متولد شده نباید اولین حمام خود را تا ۲۴ ساعت پس از تولد انجام دهند. به تعویق انداختن حمام نوزاد می تواند فواید مختلفی داشته باشد، از جمله:
- کمک به کودک شما برای ثابت نگه داشتن دمای بدن و جلوگیری از هیپوترمی
- کمک به تثبیت قند خون کودک
- بهبود موفقیت در شیردهی در صورت شیردهی
- کمک به مرطوب کردن پوست کودک
- حفظ باکتری‌های مفید روی پوست کودک شما
چند پیشنهاد برای شروع حمام خانگی
وقتی که کودک شما به خانه می آید و برای حمام آماده می‌شود، باید از حمام با اسفنج استفاده کنید. به این معنا که به جای آغشته کردن بدن کودک به مواد شوینده و کشیدن برس‌های حمام روی بدن او، بدن را با یک اسفنج نرم و آب ولرم شستشو دهید. همچنین تا زمان بهبودی برش‌های ختنه نوزاد پسر، به حمام اسفنجی اکتفا کنید.
چند بار در هفته کودکم را حمام کنم؟
نظر کارشناسان این است که والدین می‌توانند با خیال راحت نوزادان خود را سه بار در هفته حمام کنند. گفته می‌شود، هیچ قانون سفت و سختی در مورد اینکه چند بار باید نوزاد خود را حمام کنید وجود ندارد. AAP خاطرنشان می‌کند که درست است که سه حمام در هفته باید برای یک نوزاد کافی است، اما اگر می‌خواهید کودک خود را حتی کمتر حمام کنید هم حتی خوب است! به طور کلی، می‌توانید وقتی کودکتان کثیف است یا اگر متوجه شدید که “پنیرک” در چین‌های پوستش می‌نشیند، او را به حمام ببرید. دکتر گرانت می‌گوید: “بدیهی است که با افزایش سن و تحرک بیشتر، ممکن است که نوزادان نیاز به حمام اضافی داشته باشند. اما به طور کلی تا زمانی که ناحیه پوشک در هر تعویض پوشک به درستی تمیز شود، تبعیت از قانون ۳ بار حمام در هفته کافی است.
نظافت کودک در فواصل هر حمام
تعویض به موقع پوشک نوزاد و همچنین شستشو پس از هر بار تعویض پوشک یک نظافت حیاتی برای فرزند شماست. این موضوع بسیار مهم است که دستمال‌های مرطوب بهداشتی کودک برای نظافت پس از تعویض کافی نیستند و می‌توانند باعث عفونت در مجاری ادرار و اندام تناسلی نوزاد شوند. دکتر گرانت توصیه می‌کند: “مطمئن باشید که ناحیه پوشک را به‌خوبی تمیز می‌کنید، به‌ویژه پس از مدفوع بین چین‌های پوست نوزاد را با آب بشویید. به عنوان مثال، برای تمیز کردن صحیح فرج، مطمئن شوید که از جلو به عقب با استفاده از یک دستمال مرطوب بدون عطر پاک کنید و چین‌ها را برای پاک کردن از مدفوع با دستمال مرطوب تمیز کرده و سپس آبکشی کنید.
به طور خلاصه، حمام کردن نوزاد بیش از سه بار در هفته کافی است، زیرا در هر بار تعویض پوشک، ناحیه پوشک را کاملا پاک می‌کنید و روزانه از مرطوب‌کننده‌های بدن استفاده می‌کنید. تا زمانی که بند ناف از بین نرود، کودک شما برای حضور وان نوزاد آماده نخواهد شد و بهتر است در فاصله افتادن ناف و همچنین بهبود زخم ختنه نوزاد پسر از حمام با اسفنج استفاده کنید.
لوازم حمام اسفنجی نوزاد
هنگام حمام کردن نوزاد، هیچ وقت دستان خود را از روی او برندارید، زیرا این می‌تواند با خطر افتادن او مواجه کند. برای حمام اسفنجی نوزاد، لیست زیر از وسایل مورد نیاز استفاده می‌شود:
- مایع شستشوی بدن کودک
- دو عدد حوله نرم
- یک کاسه آب گرم (حدود ۱۰۰ درجه فارنهایت)
- چند توپ پنبه‌ای
- لوسیون
- پوشک
- یک لباس تمیز
پس از تهیه تمام وسایل، آماده شروع کار می‌شوید. به یاد داشته باشید که حمام کردن برای کودک شما تجربه جدیدی است و ممکن است یک تجربه خوشایند برای والدین و کودک باشد. برخی از نوزادان این تجربه را دوست دارند، اما برخی دیگر ناراحتی خود را با صدای بلند ابراز می‌کنند.
مرحله ۱: صورت کودک خود را بشویید
قبل از درآوردن لباس‌های نوزاد، بهتر است صورت کودک را بشویید، زیرا برخی از نوزادان ممکن است وقتی برهنه و سرد هستند، به راحتی مریض شوند یا حتی سرمای زیاد آن‌ها را شوکه کند. برای شروع، یک گلوله پنبه‌ای یا یک پارچه شستشو را در آب تمیز خیس کنید، اما به حداقل رساندن قطرات و آب اضافی آن توجه کنید. استفاده از صابون برای شستشوی صورت لازم نیست.
در ابتدا، پلک‌های نوزاد را از گوشه داخلی به بیرون پاک کنید. برای هر چشم از یک توپ پنبه‌ای استفاده کنید و با یک تکه پنبه مرطوب دیگر اطراف بینی آن‌ها را تمیز کنید. در صورت استفاده از پارچه شستشو، برای جلوگیری از آلودگی، از گوشه‌ای تمیز از پارچه برای هر چشم و اطراف بینی استفاده کنید.
همیشه در زمانی که دستمال را در سینک فرو می‌کنید، یک دست خود را روی کودک خود نگه دارید.
مرحله ۲: گوش کودک را تمیز کنید
از یک سواب پنبه‌ای مرطوب یا پارچه شستشو برای تمیز کردن قسمت بیرونی گوش‌ها استفاده کنید. اما داخل گوش‌ها را تمیز نکنید زیرا ممکن است پرده گوش نوزاد را آسیب بزنید یا باعث عفونت شود. لازم نیست زیاد نگران موم گوش باشید زیرا خود به خود خارج می‌شود.
مرحله ۳: پوست سر و موها را بشویید
برای شامپو کردن پوست سر و موهای کودک، از ستون فقرات او حمایت کنید و سر او را کمی عقب نگه دارید. سر آن‌ها را با آب گرم شسته و تنها به یک قطره شامپو اکتفا کنید. برخی از والدین در مورد شستن، مسواک زدن یا لمس کردن نقطه نرم کودک – آن شکاف کوچک بین استخوان‌های جمجمه که بسته نشده‌اند – دچار استرس می‌شوند. مطمئن باشید با شستن نقطه نرم کودک به او آسیبی نمی‌رسانید.
مرحله ۴: بدن آن‌ها را بشویید
اکنون می‌توانید لباس نوزاد خود را درآورید و او را صاف بخوابانید. مقداری شستشوی ملایم کودک را امتحان کنید – اما در آن زیاده روی نکنید، زیرا پوست نوزاد مستعد تحریک است. به دنبال محصولاتی باشید که عطر یا رنگ‌های اضافه‌ای ندارند که می‌توانند پوست حساس را تحریک کنند.
در حمام کردن نوزاد از جلوی بدن آن‌ها به سمت پایین حرکت کنید. اطمینان حاصل کنید که بین چین‌های پوست را تمیز می‌کنید. توجه ویژه ای به چین‌های گردن داشته باشید که در آن شیر خشک یا شیر مادر جمع می‌شود. صابون را با یک پارچه مرطوب دیگر آبکشی کنید، کودک خود را خشک کرده و در حین حرکت با یک حوله دوباره ببندید. بخش زخم ناف را نشویید و سعی کنید آن را خشک نگه دارید.
کودک خود را روی شکمش بچرخانید و سرش را به یک طرف بچرخانید. شستشو، آبکشی و خشک کردن را تکرار کنید. در آخرین قسمت از حمام کردن نوزاد، پایین و اندام تناسلی آن‌ها را بشویید. اگر کودک شما ختنه نشده است، سعی نکنید پوست ختنه گاه را عقب برانید.
مرحله ۵: خشک کنید و لوسیون بزنید
نوزادان به سرعت سرد می‌شوند. سعی کنید قسمت‌هایی را که تازه شسته‌اید خشک کرده و با حوله بپوشانید تا نوزاد تا حد امکان گرم بماند. قبل از پوشیدن لباس و پوشک، می‌توانید بعد از حمام نیز از لوسیون استفاده کنید، به خصوص اگر کودک شما مستعد ابتلا به اگزما است.
نکات ایمنی حمام کردن نوزاد در وان حمام و سینک کودک
برای حمام کردن نوزاد از وان مخصوص نوزاد استفاده کنید. کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی ایالات متحده یک وان حمام پلاستیکی محکم را توصیه می‌کند که دارای سطح شیب دار است تا از سر خوردن کودک جلوگیری کند. برای برخی از والدین، حمام کردن نوزاد در حوضچه‌ای از پلاستیک پوشیده از حوله یا حتی سینک آسان‌تر به نظر می‌رسد. (توجه: در صورت استفاده از سینک که ممکن است لغزنده باشد و شیرهای آب و دسته‌های آن بیرون زده باشد، بسیار مراقب باشید. همچنین در زمانی که کودکتان در آب است، شیر آب را بسته نگه دارید.)
هنگام حمام کردن نوزاد، نظارت لمسی را برای نگهداری کودک و همچنین بررسی دمای آب از نزدیک داشته باشید. حوله و سایر وسایل حمام را در دسترس داشته باشید تا همیشه بتوانید نوزاد را در آغوش داشته باشید.
هرگز کودک را تنها برای حتی یک لحظه در حمام نگذارید. بیشتر غرق شدن کودکان در داخل خانه در وان حمام رخ می‌دهد و بیش از نیمی از مرگ و میرهای مربوط به وان حمام مربوط به کودکان زیر یک سال است.
چند نکته درباره اولین حمام کودک یا حمام بیمارستانی
نظرات کاربران