فواید و مضرات خاک‌بازی برای سلامت کودکان

تحقیقات حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض خاک در دوران اولیه کودکی ممکن است به حداقل رساندن خطر ابتلا به آلرژی و بیماری‌های خودآگاهی کمک کند. به عبارت دیگر، فعالیت‌هایی مانند بازی در فضای خارج از خانه و تماس با خاک می‌تواند کودک را در برابر عواملی که سیستم ایمنی به‌طور ناپسند به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد، محافظت نماید.

خاک‌بازی برای سلامت

در دوران اولیه زندگی، سیستم ایمنی کودک در حال توسعه است و سلول‌های محافظ باید یاد بگیرند که میان سلول‌های خودی و عوامل خارجی، از جمله مواد غیرضروری یا بیماری‌زا مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها، تمایز قائل شوند. آموزش به سیستم ایمنی برای شناسایی عوامل بیماری‌زا از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتواند موثرتر عمل کند.

سیگنال‌های مولکولی که به گسترش شاخه تنظیم‌کننده سیستم ایمنی انجام می‌دهند، عمدتاً از میکروب‌های موجود در دستگاه گوارش به‌دست می‌آیند. این میکروب‌ها، معروف به میکروبیوم روده، نقش بسیار حیاتی در حفظ سلامتی انسان دارند. به عنوان مثال، برخی از این میکروب‌ها به تولید ویتامین‌های ضروری برای ما کمک می‌کنند و همچنین در فرآیند هضم غذا نیز نقش دارند.

در سال اول زندگی، تشکیل میکروبیوم برای رشد بدن انسان بسیار حیاتی است. در صورتی که نوزادان از راه طبیعی به دنیا آمده و از شیر مادر تغذیه شوند، این میکروب‌ها از طریق شیر به آن‌ها منتقل می‌شوند.

با گذر زمان و رشد کودکان، آن‌ها به طور مداوم با میکروب‌ها از منابع مختلف در تماس قرار می‌گیرند.

بر اساس “فرضیه دوستان قدیمی”، هرچه گستره میکروب‌هایی که در اوایل کودکی با آن‌ها در تماس قرار می‌گیریم، گسترده‌تر باشد، میکروبیوم ما متنوع‌تر خواهد بود؛ بنابراین، سیستم ایمنی ما قادر خواهد بود بین عوامل مضر و مفید تمایز بیشتری ایجاد کند. اصطلاح “دوستان قدیمی” به میکروب‌هایی اشاره دارد که بدون تأثیر منفی بر سلامتی ما روی سطح و درون بدن ما زندگی می‌کنند.

فرضیه دوستان قدیمی به شدت شباهت دارد به “فرضیه بهداشت” که به طور گسترده‌ای مطرح شده است. بر اساس این فرضیه، عدم تماس اولیه با میکروب‌ها می‌تواند منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مرتبط با سیستم ایمنی شود. به عنوان مثال، تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که زندگی در نزدیکی مزرعه یا حضور در خانواده‌هایی که حیوانات خانگی دارند، می‌تواند خطر ابتلا به آلرژی را کاهش دهد.

باید به یاد داشت که فرضیه دوستان قدیمی بر تأکید بر اهمیت مواجهه با میکروب‌های بی‌ضرر در اوایل زندگی تأکید می‌کند و این نکته مهم است که از خطرات مرتبط با میکروب‌های آلوده هم محافظت شود. انتقاد از فرضیه بهداشت نشان می‌دهد که اهمیت بهداشت مناسب برای جلوگیری از بیماری‌ها ممکن است نادیده گرفته شود و فرآیند بهداشت بیش‌ازحد پاک‌سازی شده‌ای را ممکن می‌سازد.

از سوی دیگر، فرضیه دوستان قدیمی می‌تواند برای توضیح این موضوع کمک کند که چرا مصرف بیش‌ازحد آنتی‌بیوتیک‌ها در دوران اولیه زندگی، که ممکن است باعث از بین رفتن بسیاری از میکروب‌های روده شود، و همچنین زایمان از طریق عمل سزارین که نوزادان را در معرض باکتری‌های واژن قرار نمی‌دهد، با افزایش خطر ابتلا به آلرژی‌ها مرتبط است.

یک کارآزمایی در فنلاند این موضوع را بررسی کرد که آیا می‌توان با استفاده از گیاهان و خاک‌هایی که از بستر جنگل برداشته شده‌اند، سیستم ایمنی کودکان ساکن در شهرها را تقویت کرد یا خیر.

پژوهشگران متوجه شدند که کودکانی که در خاک بازی کرده بودند، در عرض یک ماه دارای مجموعه‌ای متنوع‌تر از باکتری‌های بی‌ضرر بر روی پوست خود، و همچنین سطح بیشتری از سلول‌های تنظیم‌کننده ایمنی و مولکول‌های سیگنال‌دهنده در خون خود بودند نسبت به کودکانی که در زمین‌های شنی بازی کرده بودند. این نتایج نشان می‌دهد که افزایش در معرض باکتری‌های موجود در خاک می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کودکان کمک کرده و در نتیجه، احتمال بیشتری از بیش‌فعالی آن را کاهش دهد، حداقل از نظر تئوری.

توجه به این نکته مهم است که در حالی که میکروبیوم اهمیت دارد، عوامل متعددی از جمله ژنتیک وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به آلرژی را تحت تأثیر قرار دهند. اگرچه، به عنوان یک پیام کلی باید تاکید شود که کودکان باید تشویق شوند تا در فضای بیرون و در محیط خاکی بازی کنند؛ اما درک فعلی دانشمندان از عوامل خطرساز بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی همواره نمی‌تواند به توصیه عملی ترجمه شود. به عنوان مثال، اگر شما سگ داشته باشید، ممکن است احتمال ابتلا به آلرژی در مقایسه با فرد بدون حیوان خانگی کمتر باشد، اما نمی‌توانید با اطمینان بگویید که داشتن سگ راهی تضمین‌شده برای جلوگیری از ابتلا به آلرژی است.

خاک‌های مناطق آلوده می‌توانند برای کودکان خطرناک باشند، زیرا ممکن است حامل آلاینده‌های مضر باشند. این نوع خاک‌ها به وضوح برای بازی کودکان مناسب نیستند. از آنجا که خاک ممکن است شامل مواد شیمیایی مضری مانند سرب و همچنین انگل‌ها باشد، باید مراقب باشیم کودکان آن را استنشاق نکنند یا از آن نخورند.