همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران، به دلیل شهرنشینی و اصالت خود، جایگاه ویژه‌ای دارد. این شهر زیبا یکی از مقاصد محبوب سفر و گردشگری محسوب می‌شود.
شهر همدان، پایتخت استان همدان، در غرب کشور و در دامنه الوندکوه واقع شده است. تنوع و فراوانی جاذبه‌های دیدنی در همدان باعث شده تا گردشگران زیادی در طول سال، به‌ویژه در دوره‌های عید و تابستان، به این شهر سفر کنند و از آن لذت ببرند. به لطف توجه و مدیریت صحیح مقامات شهری، گردشگران می‌توانند علاوه بر بازدید از آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی ارزشمند، از خدمات رفاهی مناسبی نیز بهره‌مند شوند.
کاوش‌های باستان‌شناسی در همدان، به قدمت این شهر با نام قدیم “هگمتانه” در دوران مادها اشاره می‌کند. آثار باقیمانده و کشف‌شده از این دوران و دوره‌های بعدی، در مناطق تاریخی و موزه‌های شهر نگهداری می‌شوند. باغ‌های سبز، بازارهای سنتی و متنوع، و جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی دیگر، از جاذبه‌هایی هستند که گردشگران از دیدن آنها لذت می‌برند.
1. میدان امام خمینی (ره)
در دوران پهلوی اول، میدان امام در همدان، در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، به وسیلهٔ معمار و شهرساز آلمانی، در قلب بافت قدیمی همدان بنا شد. این میدان با طرح معماری حلقه‌ای-شعاعی ساخته شد که با سایر شهرهای ایران تفاوت داشت. ابنیهٔ اطراف میدان به سبک «باروک» ساخته شده بودند، که این سبک معمولاً در اروپا در طول قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی شایع بود و به محیط زیبایی ویژه‌ای دست می‌داد.
میدان امام خمینی (ره) همدان، که قبلاً با نام میدان پهلوی شناخته می‌شد، در قلب شهر و در محوطهٔ تاریخی آن واقع شده است و به عنوان یکی از مراکز تجاری اصیل و مهم همدان شناخته می‌شود. این میدان نقطهٔ شروع برای شش خیابان منظم با عرض ۳۰ متر (شهدا، شریعتی، تختی، بابا طاهر، بوعلی سینا و اکباتان) است که به زاویهٔ ۶۰ درجه از این میدان شعاع می‌گیرند (شعاع‌های حلقه‌ای شهرسازی). دروازهٔ گنبد فلزی، در ابتدای این میدان و هر دو طرف از شش خیابان، نمادی از خودنمایی بود.
امروز، میدان امام در همدان به یک پیاده‌راه زیبا و دل‌نشین تبدیل شده است که برای گردش، بازدید، خوراک‌گردی و خرید بسیار مناسب است. این میدان که در تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۷۹ با شماره ۲۷۱۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، اکنون به یکی از مقاصد محبوب گردشگری تبدیل شده است.
سایت موزه تاریخی همدان نیز در مرکز این میدان و در یک زمین به مساحت ۱,۳۰۰ متر مربع در ماه شهریور سال ۱۴۰۱ افتتاح شد. این موزه با نمایش ادوار مختلف تاریخی همدان از جمله تمدن مادها، هخامنشیان، سلوکیان و سلسله اشکانیان، توانسته است بسیاری از بازدیدکنندگان را جذب کند.
در این موزه، اشیاءی مانند تابوت‌های خمره‌ای جنین سقط‌شده، چرخ‌های آسیاب و چرخ‌های روغن‌گیری به نمایش گذاشته شده‌اند که باعث شده است بازدید از آن بسیار جذاب و آموزنده باشد و باعث تجربه‌یی فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان شود.
2. مسجد جامع همدان
مسجد جامع همدان که به نام‌های مسجد جامع عتیق یا مسجد اعظم هم شناخته می‌شود، یکی از بناهای مذهبی، تاریخی و دیدنی در شهر همدان است که در قلب بافت تاریخی این شهر واقع شده است.
بر اساس مشخصات معماری و کتیبه‌های موجود در سنگاب دهلیز غربی، این مسجد به سال ۱۲۵۳ هجری قمری (معادل ۱۲۱۶ هجری شمسی) و در دوران حکومت فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. در ابتدا، مسجد جامع همدان فقط یک شبستان داشت، اما با گذر زمان و گسترش بازار و جوامع شهری، بخش‌های دیگری به آن اضافه شدند.
مسجد جامع همدان دارای سه ورودی است: یکی در خیابان اکباتان که نوساز است، دیگری با دالان طاق‌دار در ضلع شرقی صحن و سومی با دالان هشتی مقرنس‌کاری شده در ضلع غربی صحن. این مسجد زیبا و اصیل در تاریخ ۲۶ خرداد سال ۱۳۷۵ شمسی با شماره ۱۷۳۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
بنا از یک صحن مستطیل‌شکل در وسط، سه ایوان در ضلع‌های شمالی، جنوبی و شرقی، چندین شبستان و حجره، ۶ مناره و گنبد و گنبدخانه تشکیل شده است. معماری باشکوه، کتیبه‌های ارزشمند، تزیینات کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری گچی چشم‌نواز، ارزش و قدمت تاریخی بنا را مشخص می‌کنند.
3. گنبد علویان
گنبد علویان، یک مسجد چهارگوش و با ساختاری زیبا و استثنایی است. این ساختمان، یک یادگار ارزشمند و هنرمندانه از دوران آخرین سال‌های امپراتوری سلجوقی (قرن ششم هجری قمری) است. ابتدا توسط خاندان علویان به عنوان یک مسجد بنا شده است، اما در دوران‌های بعد، با افزودن ساختارهای زیرزمینی، به یک مقبره برای این خاندان تبدیل شده است.
گنبد علویان در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این ساختمان، یکی از نمونه‌های برجسته معماری، گچبری، و آجرکاری دوره بعد از اسلام است.
زیبایی گنبد علویان با سنگ‌نوشته‌های بیرونی و حکاکی‌های فراوان و با دقت، برای بازدیدکنندگان جذابیتی دوچندان به آن اضافه می‌کند. این بنا از آجر ساخته شده و بلندتر از سطح زمین قرار دارد. همچنین، در محوطه خارجی گنبد علویان یک موزه کوچک وجود دارد که به گردشگران بیشتر درباره تاریخ و سرگذشت این بنا اطلاعات ارائه می‌دهد.
4. محوطه باستانی هگمتانه
منطقه باستانی هگمتانه درون بافت تاریخی شهر همدان و نزدیک بازار شهر واقع شده است، به شکل یک تپه بیضی‌شکل، از جنوب و غرب به بازار سنتی، از شرق به بلوار ایثار و از شمال به بلوار الوند و میدان هگمتانه محدود می‌شود. این منطقه باستانی به مساحت ۳۵ هکتار، برای بازدید کامل از آن نیاز به حدود چهار تا پنج ساعت زمان دارید.
با استناد به آثار تاریخی و کاوش‌های باستان‌شناسی، تپه هگمتانه، که به زبان دیگر با نام اکباتان قدیم شناخته می‌شود، به عنوان محلی که پایتخت دولت مادها و سپس پایتخت تابستانی حکومت‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی بوده است، شناخته می‌شود. امروزه نتایج ارزشمند کاوش‌های انجام‌شده در این منطقه در تپه هگمتانه همدان، در موزه‌ها و سایت‌های مختلف این منطقه به نمایش گذاشته شده و باعث آشکار شدن شکوه و عظمت تمدن مادها می‌شود. این محوطه از شهریور سال ۱۳۱۰ با شماره ۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
به جز این مکان اصلی، بسیاری از سایت‌های تاریخی دیگر نیز در این مجموعه قرار دارند که گردشگران می‌توانند از آنها لذت ببرند. این شامل شهر باستانی، کلیسای گریگوری، کلیسای انجیلی، مدرسه نور، کارگاه‌های کاوش شهر باستانی، موزه هگمتانه، موزه تاریخ و تمدن، سنگ‌های هخامنشی و حمام تاریخی ارامنه است.
5. آرامگاه بوعلی سینا
آرامگاه بوعلی سینا، یکی از مقاصد گردشگری پربازدید در شهر همدان است. این آرامگاه در وسط میدانی به نام همان، واقع شده است. این میدان شکل بیضی دارد و با درختان چنار قدیمی، باغچه‌های زیبا و تندیسی از بوعلی سینا زینت بخشیده شده است. این مکان، با ترکیبی از فضاهای سبز و آثار هنری، به یک مقصد دلپذیر و آرام برای بازدیدکنندگان و ساکنان همدان تبدیل شده است. آرامگاه بوعلی سینا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۸۶۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بوعلی سینا، شناخته شده به عنوان شیخ الرئیس، در سال ۳۷۰ هجری قمری متولد شد و در سال ۴۲۸ هجری قمری درگذشت. او یک شاعر، فیلسوف، پزشک، دانشمند بزرگ ایران‌زمین و نویسنده کتاب‌های «شفا» و «قانون فی الطب» بود.
مقبره اولیه بوعلی سینا در دوره قاجار بود و در محلی به نام منزل مسکونی «ابوسعید دخدوک»، که یکی از یاران و دوستان دیرین او بود، واقع شده بود. آرامگاهی که مزار هر دو بزرگوار در آن قرار داشت.
در سال ۱۳۲۴ هجری شمسی، انجمن آثار ملی ایران تصمیم به تجدید بنای آرامگاه و تخریب ساختمان قبلی، همچنین نبش قبر ابن سینا و ابوسعید گرفت. طی این فرایند، استاد مهندس به نام «هوشنگ سیحون»، با الهام از بنای برج گنبد قابوس در شهر گنبد کاووس، یک سازه جدید را طراحی کردند.
ساختمان فعلی آرامگاه بوعلی سینا دارای ۱۲ ستون است که نمادی از اشراف و تاریخ علمی این فرد بزرگ است.
این آرامگاه زیبا در سال ۱۳۳۰ شمسی به پایان رسید و در سال ۱۳۳۱، با دقت و احترام، لاک و مهر جعبه‌های محتوی استخوان‌های ابوعلی سینا و ابوسعید برداشته شده و استخوان‌ها با رعایت کامل موازین شرعی و آداب و رسوم معمول، کفن و دفن شدند.
موزه‌ای کوچک اما جذاب در تالار جنوبی آرامگاه بوعلی سینا وجود دارد، همچنین در ورودی مقبره خود آرامگاه عارف قزوینی (شاعر و ترانه‌سرای دوره مشروطه) قرار دارد. همچنین قرائت‌خانه یا کتابخانه‌ای با حدود ۸,۰۰۰ جلد کتاب ایرانی و خارجی (شامل ۳۰ جلد کتاب خطی) بخش دیگری از مجموعه ارزشمند فرهنگی و تاریخی آرامگاه بوعلی سینا را تشکیل می‌دهد.
6. آرامگاه باباطاهر عریان
آرامگاه بابا طاهر عریان یکی از ساختمان‌های زیبا و مهم دوره معاصر، به دوران پهلوی دوم تعلق دارد. این آرامگاه در میدانی به همین نام در شمال غرب میدان امام خمینی همدان واقع شده است. در تاریخ ۲۱ اردیبهشت سال ۱۳۷۶، این بنا در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
میدان باباطاهر، با شکل مستطیلی و فضای دل‌نشینی که دارد، به عنوان یکی از مقاصد گردشگری اصلی شهر همدان شناخته می‌شود. این مکان فراهم‌کننده امکانات گردشگری و رفاهی مناسب است و جزو جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایران است.پ
باباطاهر همدانی، عارف و شاعر مشهور دوبیتی‌سرا واقع در قرن چهار و پنج هجری قمری است. آرامگاه او در میان میدان بابا طاهر ساخته شده است، طی دوره‌ی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۹. مهندسان هوشنگ سیحون و “فروغی” این آرامگاه را طراحی کردند.
برج آرامگاه دارای قاعده‌ای هشت‌ضلعی و ارتفاعی حدود ۲۰ متر است که بر روی یک تپه‌ی کم‌ارتفاع قرار دارد. زیبایی این آثار هنری با گنبد فیروزه‌ای و شکل مخروطی، کاشی‌کاری‌های معرق سقف و کتیبه‌های سنگی که با شعرهای باباطاهر زینت داده شده‌اند، افزایش یافته است.
در کنار آرامگاه باباطاهر، مزار اشخاص دیگری نیز واقع شده است، از جمله “محمد بن عبدالعزیز”، ادیب قرن سوم هجری قمری، “ابوالفتح اسعد”، عالم فقه، و “حاجی میرزا علی نقی کوثر”، دانشمند قرن ۱۳ هجری قمری. همچنین امامزاده “هادی ابن علی ابن الحسین (ع)” نیز بخشی از این مجموعه مذهبی و محل دیدنی از میدان بزرگ باباطاهر است.
فروشگاه‌های صنایع دستی و سوغات همدان، فضای سبز دلپذیر و امکاناتی مانند استراحتگاه و سرویس بهداشتی نیز از جمله امکانات رفاهی این مکان گردشگری است.
7. مجسمه شیر سنگی
مجسمه شیر سنگی، یکی از آثار باستانی معروف همدان است و اکنون به یکی از نمادهای این شهر تبدیل شده است. این مجسمه در میدانی به همین نام قرار دارد که شکل یک میدان مربعی دارد. در گذشته، این میدان یک تپه باستانی بود و طی کاوش‌های باستان‌شناسی، یک تابوت از دوره اشکانی در آن کشف شد که اکنون در موزه هگمتانه نگهداری می‌شود. مجسمه شیر سنگی همدان در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۹۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
مجسمه شیر سنگی به همراه قرینه‌اش برای دو سوی دروازه شهر همدان یا دروازه “باب‌الاسد” ساخته شده بود. هنگامی که دیلمیان به همدان حمله کردند (سال ۳۰۹ هجری شمسی)، یکی از این مجسمه‌ها به‌طور کامل تخریب شد و دیگری آسیب دید. مجسمه آسیب‌دیده تا سال ۱۳۲۸ هجری شمسی در همان محل به حال خود رها شده بود، تا زمانی که مهندس سیحون آن را به محل فعلی انتقال داد. این میدان و مجسمه‌ی شیر، میزبان نگاه گردشگران تاریخ‌دوست همدان هستند، از این جهت متمایز و جذاب هستند.
8. مجتمع تفریحی سیاحتی عباس‌آباد
مجمع تفریحی و گردشگری عباس‌آباد، یکی از واحدهای زیرمجموعه شرکت سیاحتی علیصدر، در منطقه‌ای واقع در قلب طبیعت آرام و زیبای همدان واقع شده است. با ارائه خدمات و امکانات رفاهی و تفریحی متنوع، این مجمع به یکی از مقاصد محبوب گردشگری در این شهر زیبا تبدیل شده است.
مجمع عباس‌آباد همچنین با نام “بام همدان” نیز شناخته می‌شود، که واقعیتاً بر روی تپه‌ای در بالای شهر همدان قرار دارد.
این مجمع دارای امکاناتی همچون پارکینگ، مسجد، سرویس بهداشتی، آلاچیق، ویلاهای اقامتی مدرن، پارک سبز و فضای بزرگی برای پیاده‌روی، رستوران جزیره‌ای، کافی‌شاپ، شهربازی، آبشار و دریاچه مصنوعی، و فعالیت‌های تفریحی مانند تفریحات آبی و اسکیت در زمین‌های ورزشی مخصوص را فراهم می‌کند.
پیاده‌روی و ورزش در محیط سرسبز و طبیعی دره و تپه‌های عباس‌آباد، از جمله فعالیت‌هایی است که شهروندان همدانی در ایام آخر هفته با لذت به آنها می‌پردازند.
9. دهکده فرهنگی ورزشی گردشگری گنجنامه
دهکده گردشگری گنجنامه، واقع در فاصله حدود ۱۰ کیلومتری از میدان امام همدان، یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در ایران و خاورمیانه است. این منطقه با طبیعتی فراوان و آب و هوایی مطبوع کوهستانی، همراه با آثار تاریخی فراوان و زیرساخت‌های رفاهی، تفریحی و ورزشی منحصر به فرد خود، گنجنامه را به یک مجموعه کامل و بی‌نقص در زمینه گردشگری تبدیل کرده است.
در انتهای دره عباس‌آباد، در دامنه شمالی کوه‌های الوند و در مجاورت کتیبه‌های تاریخی گنجنامه یا جنگ‌‌نامه (مربوط به دوره داریوش بزرگ و خشایارشاه هخامنشی با شماره ثبت ملی ۹۲)، آبشار زیبای گنجنامه و رودخانه‌ای زلال و نشاط‌بخش واقع شده است و مکانی پربازدید و ایدئال برای تفریح همه اعضای خانواده محسوب می‌شود.
تله‌کابین با ۱,۷۰۰ متر مسیر، دو فرازوفرود و چشم‌اندازی بسیار زیبا به مقصد دشت میشان، سورتمه ریلی (تفریحی پرهیجان و عالی)، غار آکواریوم، شهربازی، بانجی جامپینگ، تیرول، تعادل هوایی، صخره‌نوردی، پیست اسکی، مرکز خرید، کوهنوردی، پیک‌نیک و عکاسی از تفریحات دهکده گردشگری گنجنامه هستند.
10. موزه تاریخ طبیعی همدان
در سال ۱۳۵۱ شمسی، موزه تاریخ طبیعی همدان به‌منظور تحقق اهداف آموزشی، علمی، و پژوهشی، همچنین معرفی حیات وحش و طبیعت منطقه همدان تأسیس شد .
این مجموعه علمی و طبیعی بزرگ با همکاری مدیران، محققان، دانش‌پژوهان، و دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا از سراسر ایران و جهان، به‌عنوان یک مرجع ارزشمند، تشکیل شده است. در سال ۱۳۷۱، این موزه به‌طور رسمی افتتاح شد و تاکنون به دلیل تلاش‌های پایدار و همت برای جمع‌آوری و نگهداری از تنوع غنی حیات وحش و طبیعت، به عنوان یکی از مهمترین مراکز آموزشی و پژوهشی در این حوزه شناخته می‌شود.
موزه تاریخ طبیعی همدان، با شش سالن اصلی، کارگاه تاکسیدرمی، محوطه سبز، بوفه و پارکینگ، یکی از متنوع‌ترین و جذاب‌ترین موزه‌های علمی ایران و منطقه است که روزانه میزبان دوست‌داران حیات‌وحش، طبیعت و گردشگران می‌باشد.
در این موزه، سالن صدف‌ها و مرجان‌های خلیج فارس با بیست و دو ویترین جذاب، سالن پستانداران و پرندگان ایران که شامل سیصد صحنه “دایوراما” است، سالن زمین‌شناسی با یکصد و سی و ویترین از گران‌بها‌ترین مجموعه سنگ‌ها، فسیل‌ها و کانی‌های ایران، سالن پروانه‌ها و حشرات با بیش از نود و پنج ویترین تماشایی از نمونه‌های ایرانی و بین‌المللی، سالن آبزیان با بیش از ده آکواریوم آب شیرین و شور، نمونه‌های فیکسه‌شده و اسکلت عظیم‌الجثه نهنگ گوژپشت، و سالن خزندگان و دوزیستان به‌صورت نمونه‌های زنده و فیکس‌شده از سالن‌های تخصصی موزه تاریخ طبیعی همدان را تشکیل می‌دهند.
11. غار علیصدر
بازدید از غار علیصدر: یک تجربه باورنکردنی در قلب شهر همدان
آیا به دنبال یک ماجراجویی جدید هستید؟ آیا به دنبال کاوش در عمق زمین برای کشف رازهای پنهان هستید؟ آنگاه غار علیصدر، یکی از معدود جواهرات طبیعی شهر همدان، مقصدی بی‌نظیر برای شماست.
واقع در ۷۵ کیلومتری شمال غربی همدان، در روستای علیصدر، غار علیصدر به عنوان یکی از طولانی‌ترین مسیرهای قایق‌رانی در جهان شناخته می‌شود. این غار، نه تنها زیبایی‌های طبیعی فراوانی دارد بلکه دارای تاریخچه‌ای فراگیر و جذاب نیز می‌باشد.
در دوران صفویه، آب غار علیصدر به وسیلهٔ کانال‌کشی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. با این حال، تا سال ۱۳۵۲، دسترسی به داخل این غار بسیار محدود بود و تنها کوهنوردان با تجهیزات و مهارت‌های بسیار بالا قادر به ورود به آن بودند. اما در آن سال‌ها، تصمیم به گسترش دهانه غار و ایجاد تسهیلات رفت و آمد گرفته شد. به طوری که اکنون تمامی علاقمندان می‌توانند با آسایش به داخل این غار زیبا و جذاب وارد شوند و از زیبایی‌های طبیعی آن لذت ببرند.
بنابراین، ما به شما توصیه می‌کنیم که این مکان بی‌نظیر را در برنامه سفر خود در شهر همدان قرار دهید. بازدید از غار علیصدر یک تجربه فراموش‌ناپذیر و شگفت‌انگیز خواهد بود که شما را به عمق تاریخ و زیبایی‌های طبیعی شهر همدان خواهد برد.
آدرس: ۷۵ کیلومتری همدان، روستای علیصدر، شهرستان کبودرآهنگ
اگر اهل سفر هستید و این مطلب برایتان جذابب بود مطلب راهنمای سفر به 20 نقطه دیدنی یزد در عید ا از دست ندهید.
نظرات کاربران