گوش از سه بخش اصلی تشکیل شده است. گوش خارجی شامل قسمت قابل مشاهده و کانالی است که به پرده گوش منتهی می‌شود. گوش میانی، که توسط پرده گوش از گوش خارجی جدا شده، حاوی استخوان‌های ریز است که به تقویت صدا کمک می‌کنند. در نهایت، گوش داخلی جایی است که صداها به تکانه‌های الکتریکی تبدیل شده و به مغز ارسال می‌شوند. هر یک از این سه قسمت ممکن است تحت تأثیر باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌ها قرار گرفته و آلوده شوند.
عفونت گوش میانی (اوتیت میانی) شایع‌ترین نوع عفونت گوش است و بیشتر افراد مبتلا به آن، کودکان هستند. تخمین زده می‌شود که از هر پنج کودک، چهار کودک حداقل یک بار دچار عفونت گوش میانی می‌شوند. عفونت گوش یکی از دردناک‌ترین بیماری‌ها است و می‌تواند به شدت آزاردهنده باشد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان تا به حال از عفونت گوش رنج برده‌اید، به خوبی می‌دانید که این عفونت چقدر می‌تواند ناتوان‌کننده باشد.
اما آیا می‌دانستید که همه عفونت‌های گوش یکسان نیستند؟ آشنایی با انواع مختلف عفونت گوش می‌تواند به شما در شناسایی منبع درد و یافتن درمان مناسب کمک کند. در این مقاله از سیمدخت به بررسی انواع مختلف عفونت گوش، علائم، علل و درمان‌های مربوط به آن‌ها می‌پردازیم.
عفونت گوش در کودکان و بزرگسالان
همان‌طور که گفته شد، عفونت گوش در کودکان شایع است، اما در بزرگسالان نیز به‌طور مکرر مشاهده می‌شود. بزرگسالان، به‌ویژه آن‌هایی که سابقه آلرژی‌های فصلی، عفونت‌های گوش قبلی یا عملکرد ضعیف شیپور استاش (بخشی از گوش) دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت گوش هستند. با گرم‌تر شدن هوا، این افراد به طور فزاینده‌ای به عفونت گوش مبتلا می‌شوند که می‌تواند ناشی از سرماخوردگی تابستانی و آلرژی‌هایی باشد که منجر به احتقان و مشکلات گرفتگی گوش می‌شود. تجمع مخاط منجر به التهاب گوش و در نهایت عفونت گوش داخلی می‌گردد.
علاوه بر این، استفاده از ایرپاد و هدست نیز ممکن است سبب گرفتگی یا عفونت گوش شود. تحریک مداوم ناشی از گذاشتن و برداشتن این دستگاه‌ها می‌تواند به مجرای گوش آسیب رسانده و آن را نسبت به باکتری‌ها و قارچ‌ها آسیب‌پذیرتر کند. با گسترش مشاغل آنلاین و دورکاری، تعداد بیشتری از بزرگسالان با عفونت گوش مواجه می‌شوند.
عفونت گوش خارجی نیز در میان بزرگسالان نادر نیست. همان‌طور که از نام این نوع عفونت مشخص است، عفونت گوش خارجی ممکن است باعث درد و تورم در ناحیه بیرونی گوش شود.
انواع عفونت گوش
نوع عفونت گوش در بزرگسالان و کودکان با انجام معاینه فیزیکی و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ترشحات یا چرک گوش تشخیص داده می‌شود. در برخی موارد، ممکن است برای بیمار سی‌تی‌اسکن نیز انجام شود. در ادامه، به بررسی انواع عفونت گوش خواهیم پرداخت.
۱. عفونت گوش خارجی (otitis externa)
عفونت گوش خارجی، که به نام بیماری گوش شناگران نیز شناخته می‌شود، به التهاب، تحریک یا عفونت مجرای گوش خارجی اشاره دارد. این نوع عفونت معمولاً ناشی از قارچ‌ها یا باکتری‌هاست. آب موجود در مجرای گوش، به‌ویژه در هنگام شنا، می‌تواند به عنوان محیطی مناسب برای رشد این میکروارگانیسم‌ها عمل کند. عفونت گوش خارجی بیشتر به دلیل عفونت (عمدتاً باکتریایی و گاهی اوقات قارچی) به وجود می‌آید، اما ممکن است با مشکلات پوستی غیرعفونی، چه سیستمیک و چه موضعی، نیز همراه باشد.
۲. عفونت گوش میانی (otitis media)
عفونت گوش میانی که به آن اوتیت میانی نیز گفته می‌شود، به التهاب یا عفونتی در گوش میانی اشاره دارد. این نوع عفونت ممکن است به‌دنبال عدم پیشگیری از آنفولانزا، ابتلا به سرماخوردگی، گلودرد یا عفونت‌های تنفسی رخ دهد.
تقریباً از هر چهار کودک، سه کودک تا سن سه سالگی حداقل یک بار دچار عفونت گوش میانی می‌شوند. هرچند این بیماری بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود، اما بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
عفونت‌ها می‌توانند به روش‌های مختلفی بر گوش میانی تأثیر بگذارند که این روش‌ها عبارتند از:
- عفونت حاد گوش میانی (Acute otitis media): این نوع عفونت گوش میانی به‌طور ناگهانی بروز کرده و موجب تورم و قرمزی می‌شود. در این حالت، مایع و مخاط در داخل گوش تجمع می‌یابد و ممکن است با تب و درد گوش همراه باشد.
- عفونت گوش میانی همراه با افیوژن (otitis media with effusion): پس از بهبودی از عفونت، مایع (افیوژن) و مخاط در گوش میانی باقی می‌ماند. ممکن است احساس کنید که گوش میانی‌تان پر است. این احساس گرفتگی ممکن است برای ماه‌ها ادامه پیدا کند و بر شنوایی شما تأثیر بگذارد.
- عفونت مزمن گوش میانی همراه با افیوژن (Chronic otitis media with effusion): حتی در غیاب عفونت، ممکن است مایع (افیوژن) برای مدت طولانی در گوش میانی باقی بماند یا به طور مکرر ایجاد شود. درمان این نوع عفونت گوش میانی ممکن است دشوار باشد و همچنین می‌تواند بر شنوایی تأثیر بگذارد.
۳. عفونت پرده گوش (infectious myringitis)
عفونت پرده گوش عفونتی است که باعث ایجاد تاول‌های دردناک در پرده گوش (tympanic membrane) می‌شود.
۴. ماستوئیدیت یا عفونت استخوان پس گوش (mastoiditis)
عفونت باکتریایی در ماستوئید (استخوان بزرگ پشت گوش) به ماستوئیدیت منجر می‌شود. ماستوئیدیت یکی از عوارض عفونت گوش میانی است و در گذشته، یکی از علل شایع مرگ و میر در کودکان بسیار کوچک محسوب می‌شد. اما اکنون، با توجه به وجود واکسن‌هایی که از عفونت جلوگیری می‌کنند و آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان عفونت‌ها به کار می‌روند، ماستوئیدیت به یک بیماری نسبتاً نادر تبدیل شده است. با این حال، اگر عفونت‌های گوش میانی به طور کامل درمان نشوند، ممکن است به ماستوئیدیت منجر شوند.
۵. نوریت دهلیزی (vestibular neuronitis)
نوریت دهلیزی اختلالی است که بر عصب دهلیزی گوش داخلی تأثیر می‌گذارد. این عصب اطلاعات مربوط به تعادل و موقعیت سر را از گوش داخلی به مغز منتقل می‌کند. هنگامی که این عصب دچار التهاب یا تورم می‌شود، توانایی مغز در پردازش این اطلاعات مختل می‌شود و در نتیجه منجر به سرگیجه و سایر علائم مرتبط با تعادل می‌گردد.
علائم عفونت گوش
علائم عمومی عفونت گوش عبارتند از:
- درد در گوش
- ناشنوایی خفیف یا احساس فشار در گوش
- ترشحات از گوش
- تب
- سردرد
- کاهش اشتها
- خارش در گوش خارجی
- وجود تاول در گوش خارجی یا کانال گوش
- شنیدن صداهایی در گوش (مانند وزوز یا زوزه)
- سرگیجه (اختلال در تعادل)
البته بسته به نوع عفونت، ممکن است علائم متفاوتی مشاهده شود.
۱. علائم عفونت گوش خارجی
- درد گوش: اگر عفونت زمینه‌ای درمان نشود، درد گوش معمولاً تشدید می‌شود. گاهی اوقات، این درد می‌تواند به سمت صورت نیز گسترش یابد.
- خارش درون گوش
- ترشح چرک از گوش: این چرک ممکن است بدبو بوده و رنگ آن سبز یا زرد باشد که از گوش خارج می‌شود.
- احساس گرفتگی و مسدود بودن گوش
- قرمزی و تورم در گوش خارجی
- کاهش شنوایی موقت یا افت شنوایی
- تب خفیف
- تورم غدد لنفاوی اطراف گوش یا در بالای گردن
۲. علائم عفونت گوش میانی
علائم عفونت مزمن گوش میانی ممکن است به اندازه علائم عفونت حاد شدید نباشند. این مشکل ممکن است برای مدت طولانی نادیده گرفته شود و درمان نشود.
علائم این نوع عفونت معمولاً شامل موارد زیر است:
- درد یا ناراحتی خفیف در گوش
- تب، معمولاً در درجات پایین
- بی‌قراری در نوزادان
- ترشح چرک از گوش
- کاهش شنوایی
این علائم ممکن است ادامه‌دار باشند یا در یک مقطع ظاهر شده و سپس ناپدید شوند. همچنین، این علائم ممکن است در یک یا هر دو گوش ایجاد شوند.
متخصص با استفاده از اتوسکوپ گوش‌ها را معاینه می‌کند. در معاینه‌ی گوش، علائم زیر ممکن است تشخیص داده شوند:
- تیرگی و قرمزی در گوش میانی
- وجود حباب‌های هوا در گوش میانی
- وجود مایع غلیظ در گوش میانی
- چسبیدن پرده گوش به استخوان‌های گوش میانی
- ترشح مایع از پرده گوش
- وجود سوراخ در پرده گوش
- متمایل شدن پرده گوش به سمت داخل یا خارج
۳. علائم عفونت پرده گوش
علامت اصلی این عفونت گوش، دردی است که معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد. سایر علائم آن شامل موارد زیر است:
- ترشح چرک از گوش
- احساس فشار در گوش مبتلا
- کاهش شنوایی در گوش آسیب‌دیده
پس از درمان عفونت، کاهش شنوایی به ندرت ادامه پیدا می‌کند.
۴. علائم ماستوئیدیت
بیشتر اوقات، علائم ماستوئیدیت روزها یا هفته‌ها پس از ابتلای شما یا فرزندتان به عفونت گوش میانی بروز می‌کند. ماستوئیدیت باعث دردی ضربان‌دار می‌شود که از بین نمی‌رود. علائم دیگر آن هم عبارت‌اند از:
- پوستی که استخوان بزرگ پشت گوش را می‌پوشاند ممکن است قرمز و متورم به نظر برسد
- ممکن است در هنگام لمس ناحیه پشت گوش، احساس درد داشته باشید
- گوش طوری به نظر برسد که انگار به سمت پایین و به طرفین متمایل شده است
- تب
- خارج شدن چرک یا مایع غلیظی از گوش
- کم‌شنوایی که با گذشت زمان بدتر می‌شود
نوزادان (کودکان ۲ ساله و کمتر) ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- کودک مدام گوش خود را می‌کشد
- بی‌حالی
- تب
- سر و صدای زیاد
- بی‌قراری
۵. علائم نوریت دهلیزی
به طور کلی، افراد مبتلا به نوریت دهلیزی معمولاً دو مرحله را تجربه می‌کنند: مرحله حاد و مرحله مزمن. در اکثر موارد، مرحله حاد با بروز علائم ناگهانی و شدید به مدت تقریبی یک هفته همراه است. پس از این مرحله، علائم خفیف‌تری ظاهر می‌شوند که ممکن است از چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشند.
نوریت حاد دهلیزی
مرحله اولیه نوریت دهلیزی تا چند روز ادامه دارد. علائم آن متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه ناگهانی و شدید (احساس چرخش سر به دور خود)
- سرگیجه شدید (احساس سبکی سر)
- مشکلات شدید تعادلی
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکل در تمرکز
- حساسیت حرکتی شدید
- نیستاگموس، وضعیتی که در آن نمی‌توانید به درستی حرکات چشم خود را کنترل کنید
نوریت مزمن دهلیزی
مرحله مزمن نوریت دهلیزی ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد و ممکن است شامل علائم زیر باشد:
- سبکی سر
- سرگیجه خفیف همراه با حرکات سر و بدن
- حالت تهوع خفیف
- مشکل در راه رفتن به خصوص در محیط‌های شلوغ
- احساس گرفتگی در گوش
- حساسیت حرکتی خفیف
- اضطراب
به خاطر داشته باشید که علائم عفونت گوش از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علائم به عوامل مختلفی از جمله ناحیه آسیب عصبی، سابقه پزشکی و علت عفونت گوش بستگی دارد.
علت عفونت گوش
گوش ممکن است به واسطه باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌هایی که در کانال گوش یا شیپور استاش (لوله‌ای که گوش را به حلق متصل می‌کند) وجود دارند، آلوده شود.
برخی از علل و عوامل خطر مرتبط با عفونت گوش شامل موارد زیر است:
- عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
- تغییرات ناگهانی در فشار هوا (مانند سفر با هواپیما)
- کوچک‌تر بودن یا مسدود شدن شیپور استاش
- شکاف کام (حالت لب شکری)
- سن پایین، به ویژه نوزادان و کودکان که بیشتر در معرض عفونت گوش هستند
- شنا کردن در آب‌های آلوده
- عدم خشک کردن مناسب گوش خارجی پس از شنا یا حمام
- تمیز کردن بیش از حد گوش‌ها که ممکن است باعث ایجاد خراش در بافت‌های حساس شود
درمان عفونت گوش
عفونت گوش داخلی ممکن است با استفاده از مسکن‌های بدون نسخه، آنتی‌هیستامین‌ها یا قطره‌های گوش به طور خود به خود بهبود یابد. این درمان‌ها می‌توانند درد، التهاب و تخلیه چرک از گوش را کاهش دهند. اما اگر مشکل پس از چند روز برطرف نشد، باید با پزشک خود مشورت کرده یا به درمانگاه مراجعه کنید، زیرا ممکن است به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید.
اگر در ناحیه پشت گوش خود احساس درد می‌کنید، احتمالاً غدد لنفاوی آن منطقه متورم شده‌اند و تجویز آنتی‌بیوتیک ممکن است ضروری باشد. عفونت‌های گوش خارجی معمولاً نیاز به تجویز قطره‌های آنتی‌بیوتیک دارند که گاهی با استروئیدهایی برای کاهش التهاب همراه می‌شوند.
۱. درمان خانگی عفونت گوش
چندین درمان خانگی می‌تواند به تسکین درد عفونت گوش کمک کند.
کمپرس گرم یا سرد
بسیاری از افراد برای تسکین درد ناشی از عفونت گوش، از گرما استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر اشیای سرد را ترجیح می‌دهند. در واقع، هر دو روش می‌توانند مؤثر باشند.
گرما باعث آرامش ماهیچه‌های اطراف کانال گوش می‌شود و به جریان بهتر مایعات کمک می‌کند. از سوی دیگر، یخ می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. برای به دست آوردن بهترین نتیجه، توصیه می‌شود هر ۳۰ دقیقه یک بار کمپرس سرد و گرم را به صورت متناوب استفاده کنید تا از مزایای هر دو بهره‌مند شوید.
در هنگام استفاده از کمپرس گرم، حتماً دقت کنید که دما به حدی نباشد که گوش را بسوزاند. همچنین، کمپرس سرد را در یک حوله بپیچید تا اثر خنک‌کنندگی آن خیلی شدید نشود.
تغییر وضعیت خواب
خواب کافی برای کنترل هر بیماری اهمیت زیادی دارد اما نحوه‌ی خوابیدن نیز می‌تواند به طور ویژه بر درد گوش تأثیر بگذارد. اگر گوش درد شما محدود به یک گوش است، سعی کنید به پهلوی دیگر بخوابید. اگر هر دو گوش شما آسیب دیده باشد، خوابیدن به پشت بهترین گزینه است.
مصرف زنجبیل
استفاده از زنجبیل به‌عنوان یک درمان خانگی برای عفونت گوش با خواص ضد التهابی‌اش می‌تواند به کاهش تورم کمک کند. همچنین می‌توان با قرار دادن چند قطره عصاره زنجبیل در اطراف گوش خارجی، درد گوش را تسکین داد؛ اما لازم است مراقب باشید که این قطرات وارد کانال اصلی گوش نشود.
آب اکسیژنه
چند قطره آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید می‌تواند در پاکسازی تجمعات و میکروب‌ها از گوش شما مؤثر باشد. نحوه‌ی انجام این درمان به شکل زیر است:
- به پهلو دراز بکشید یا بنشینید یا حتی در حالت ایستاده سر خود را به یک طرف خم کنید
- از قطره چکان استفاده کرده تا فقط چند قطره محدود آب اکسیژنه را در گوش خود بریزید
- برای چند دقیقه ثابت بمانید و اجازه دهید آب اکسیژنه به داخل گوش شما حرکت کند. هنگامی که آب اکسیژنه چرک و گرفتگی گوش را تجزیه می‌کند، ممکن است متوجه صدای وزوز یا از بین رفتن آن شوید.
- بعد از چند دقیقه گوش خود را به سمت سینک گرفته و مواد را تخلیه کنید
- در انتها گوش خود را بشویید
۲. قطره برای عفونت گوش
قطره‌های گوش داروهای مایعی هستند که به داخل کانال گوش ریخته می‌شوند. در صورت ابتلا به عفونت گوش، پزشک ممکن است قطره‌های آنتی‌بیوتیک یا ضد قارچ برای شما تجویز کند. برخی از این قطره‌های گوش شامل موارد زیر هستند:
- اسید استیک
- استات آلومینیوم
- سیپروفلوکساسین
- افلوکساسین
- توبرامایسین
- جنتامایسین
- کلوتریمازول
- فلوکونازول
- میکونازول
- کورتیسپورین
- دگزامتازون
شما می‌توانید برخی از قطره‌های گوش ضد قارچ را بدون نسخه خریداری کنید، اما پیش از استفاده از این نوع درمان، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
۳. آنتی بیوتیک برای عفونت گوش
عفونت‌های شدید گوش میانی یا عفونت‌هایی که بیش از دو یا سه روز طول می‌کشد، نیاز به درمان به موقع با آنتی بیوتیک دارند. در ادامه با بهترین آنتی بیوتیک‌ها برای عفونت گوش آشنا می‌شوید.
آنتی بیوتیک‌های قطره‌ای
- کورتیزپورین
یک سوسپانسیون (مایع) است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی گوش و کاهش التهاب استفاده می‌شود. شایع‌ترین عارضه جانبی، سوزش هنگام افتادن قطره‌ی آن در گوش است.
- سیپرودکس
یک سوسپانسیون مربوط به گوش تجویزی برای عفونت باکتریایی گوش میانی یا خارجی است که به کاهش التهاب نیز کمک می‌کند. معمولاً دو بار در روز به مدت هفت روز مصرف می‌شود. شایع‌ترین عوارض جانبی شامل خارش، درد یا سوزش در گوش است.
- افلوکساسین
یک محلول دارویی است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی در گوش استفاده می‌شود. هنگامی که پرده گوش در اثر عفونت سوراخ نشده باشد، استفاده از آن بی‌خطر است. عوارض جانبی شایع پس از مصرف این محلول احساس درد یا تحریک در محل ریخته شده، طعم تلخ در دهان و خارش هستند.
آنتی بیوتیک‌های خوراکی
- آموکسیل (آموکسی سیلین)
یک آنتی بیوتیک پنی سیلین است که برای درمان عفونت گوش استفاده می‌شود. عوارض جانبی شایع آن تهوع، استفراغ و بثورات پوستی است.
- آگمنتین (آموکسی سیلین کلاوولانیک اسید)
یک آنتی بیوتیک مایع خوراکی است که برای درمان عفونت گوش استفاده می‌شود. عوارض جانبی رایج آن ناراحتی معده و اسهال است.
- زیتروماکس (آزیترومایسین)
یک آنتی بیوتیک خوراکی است که برای درمان عفونت گوش استفاده می‌شود. عوارض جانبی شایع آن اسهال، تهوع، استفراغ و سردرد است.
- کفلکس (سفالکسین)
عوارض جانبی شایع آن تغییر در مدفوع، درد معده، حالت تهوع و استفراغ است.
- سپترا (سولفامتوکسازول تری متوپریم)
یک آنتی بیوتیک خوراکی است که برای رفع عفونت گوش استفاده می‌شود. عوارض جانبی شایع این دارو تهوع، استفراغ و بثورات پوستی است.
۴. قرص برای عفونت گوش
برای درمان عفونت گوش قرص‌هایی هم تجویز می‌شود که مهم‌ترین انواع آن‌ها را در ادامه می‌خوانید.
قرص‌های مسکن
اگر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری باشد و برای بهبودی نیاز به زمان داشته باشد، نیازی نیست که درد آن را تحمل کنید. در این مواقع، پزشک ممکن است برای شما مسکنی تجویز کند. معمولاً از استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین) استفاده می‌شود که به کاهش تب نیز کمک می‌کند. همچنین، از مصرف آسپرین در کودکان خودداری کنید، زیرا می‌تواند خطر ابتلا به سندرم ری، یک بیماری نادر که ممکن است باعث تورم در مغز یا کبد شود، را افزایش دهد.
قرص‌های آنتی بیوتیک
اگر پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کرد، حتماً دستورالعمل‌های او را به دقت دنبال کنید. تمامی دوزها را حتی در صورت احساس بهبودی مصرف نمایید. در صورت صرف‌نظر از مصرف دارو یا بازگشت علائم بیماری، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید. عدم رعایت دوره کامل مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند منجر به عود عفونت و همچنین مقاومت آن در برابر درمان‌های دیگر شود. در بخش آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی به چند نمونه از این داروها اشاره شده است.
کلام آخر
اگر عفونت گوش به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به بروز برخی عوارض زیر شود:
- عفونت در دیگر نواحی سر
- کاهش شنوایی دائمی
- مشکلات در رشد گفتار و زبان
تمامی عفونت‌های گوش می‌توانند دردناک باشند، اما اوتیت میانی و اوتیت خارجی از رایج‌ترین انواع آن‌ها هستند که ناراحتی‌های قابل توجهی را ایجاد می‌کنند. شناسایی علائم و جستجوی درمان مناسب برای کنترل درد و پیشگیری از عوارض عفونت گوش بسیار مهم است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای تشخیص دقیق و اجرای یک برنامه درمانی متناسب، با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید. به جای استفاده از روش‌های غیر علمی مانند درمان عفونت گوش با پیاز، که ممکن است منجر به بیماری‌های خودایمنی یا مزمن شود، با انجام اقدامات پیشگیرانه و مراجعه به موقع به پزشک، می‌توانید درد را کاهش داده و از سلامت گوش خود اطمینان حاصل کنید.
منابع: immediatecarewestmont , khealth , premierhealth
نظرات کاربران