تصور زمانی که انسانها بدون کفش زندگی میکردند، دشوار است. با این حال، کفشها نیز مانند بسیاری از وسایل دیگر به مرور زمان، بر اساس نیازهای کاربردی و زیباییشناسی شکل گرفتند و در طول تاریخ دستخوش تغییرات فراوانی شدند. چقدر با تاریخچه کفش آشنایید؟ به نظر شما اولین کفشها چه ویژگیهایی داشتند؟ در این مقاله از خرید کفش زنانه کادنزا، سفری داریم به آغاز پیدایش و تکامل کفش و انواع مختلف آن.
تاریخچه کفش در زمانهای باستانی
نمیتوان بهطور دقیق گفت که اولین کفش در کدام فرهنگ و چه زمانی ساخته شد، اما شواهد نشان میدهد که حدود ۱۲۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد، مردم کوهستانهای مرزی ایران در بینالنهرین از کفشهای چرمی سادهای استفاده میکردند که تنها پوششی برای پا بود. قدیمیترین کفش یافتشده از این نوع، در غاری در ارمنستان کشف شده است.
در حدود ۱۵۵۰ قبل از میلاد، مصریان کفشهای قایقیشکلی از نی بافته شده با بندهای بلند ساختند که این نوع کفشها تا قرن نوزدهم رایج بودند. چینیها در قرن آخر قبل از میلاد از لایههای کنف کفشهایی تولید میکردند که برخی دارای دوختهای تزیینی نیز بودند. حدود سال ۴۰ میلادی، رومیها اولین صندلهای متناسب با پا را از جنس چوب پنبه و بند چرمی ساختند.
در قرن دهم، سنت بستن پا برای زنان چینی رواج یافت؛ در این سنت انگشتان پا در کودکی شکسته و بسته میشد تا پا کوچک بماند. کفشهای ظریفی از ابریشم و گلدوزیشده برای این پاها ساخته میشد و زنان ثروتمند با این کفشها به خاک سپرده میشدند.
قرن ۱۲ به بعد
کمی جلوتر در تاریخچه کفش، به قرن دوازدهم میرسیم؛ زمانی که کفشهای پولیان، برگرفته از مد لهستانی، محبوبیت پیدا کردند. این کفشها با طراحی تخت و صاف و نوک تیز اغراقشده، تصویر آشنای کفشهای قرون وسطایی را به ذهن میآورند. این مدل تا اواخر قرن پانزدهم نیز همچنان استفاده میشد.
در حدود سال ۱۵۰۰، تغییراتی در مد رخ داد و کفشهای نوکچهارگوش به مد روز تبدیل شدند؛ به طوری که پهنای کفش به نوعی نشانگر ثروت فرد بود. سپس، کفشهای نوکگرد به بازار آمدند که بیشتر برای کودکان طراحی شده بودند.
قرن ۱۷ و ۱۷
از اواسط قرن هفدهم، کفشهای پشتباز (به شکل دمپایی و صندل) با طراحی تخت یا پاشنهدار بهتدریج مد شدند و در دوران رنسانس در اروپا رایج گشتند. این سبک عمدتاً از اسپانیا و ایتالیا الهام میگرفت. پاشنههای این کفشها گاهی از چوب پنبه و رویه آنها از مواد و رنگهای متنوعی ساخته میشد. کفش پاشنهقرمز نیز یکی از نوآوریهای برجسته این دوره بود که توسط چارلز دوم در فرانسه رایج شد.
در قرن هجدهم، کفشهای ظریف با پاشنه کوتاه و رویه ابریشمی، بهویژه برای زنان طبقات بالا، توسط مادام دوپومپادور، معشوقه لویی پانزدهم، طراحی و تولید میشد. این کفشهای ابریشمی دوام چندانی نداشتند و گاهی با پاپوش محافظت میشدند. در اواخر قرن هجدهم نیز، تحت تأثیر سبکهای شرقی و زنان درباری مغول، کفشهای پاشنهدار با نوک کوچک و بهسمت بالا وارد مد اروپایی شدند.
قرن ۱۹
در سال ۱۸۱۷، دوک ولینگتون چکمههای لاستیکی ساده و راحتی را سفارش داد که بدون تزیین و کاملاً کاربردی بودند و هنوز هم کاربرد زیادی دارند. چند سال بعد، چکمههای الاستیکتر و راحتتر وارد صنعت مد شدند. در همان دوران، کفشهای تخت با نوک مربعی و بندهای جانبی، جزو مد روز به شمار میرفتند و روی کفشهای زنانه با تزییناتی مثل گل، ظرافت بیشتری ایجاد میکردند. در این قرن، روند صنعتی شدن در تولید کفش آغاز شد؛ برای مثال، اولین کفشهای با کف لاستیکی تولید شدند و چندین ماشین مخصوص دوخت و تولید کفش به ثبت رسیدند.
قرن ۲۰
کفشهای با کف لاستیکی برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم رایج شدند و در قرن بیستم، چندین شرکت آمریکایی شروع به تولید این نوع کفش کردند. به تدریج، اصطلاح “کفش کتانی” یا “اسنیکرز” نیز شکل گرفت. کفشهای آلاستار یا کانورس، که امروزه به خوبی شناخته شدهاند، اولین بار در سال ۱۹۱۷ بهطور ویژه برای بازی بسکتبال طراحی شدند و با وجود تغییرات محدود، هنوز هم محبوبیت خود را حفظ کردهاند.
در این مقطع از تاریخ کفش، با پیشرفت تکنولوژی و ابزارهای جدید، تنوع طراحی کفشها به طرز چشمگیری افزایش یافت و انواع گوناگونی از کفشها برای موقعیتها و سلایق مختلف تولید شدند؛ از صندلهای رنگارنگ گرفته تا کفشهای پاشنه بلند و پلتفرم، که با رواج دیسکو و موسیقی در آن دوران به ترند تبدیل شد. با افزایش علاقه به ورزش و تناسب اندام، برندهای مختلف کفشهای ورزشی خود را عرضه کردند و کفشهای اسپرت مدرن به بازار آمدند. یکی از شناختهشدهترین مدلها، ایر جردن نایک بود که در دهه ۱۹۸۰ عرضه شد و تحولی در کفشهای ورزشی ایجاد کرد.
نکاتی جالب درباره تاریخچه کفش
اکنون که به تاریخچه کفش پرداختیم، دانستن این نکات جالب نیز خالی از لطف نخواهد بود:
اولین بوت زنانه
جوزف اسپارکلز اولین بوت زنانه را برای ملکه ویکتوریا طراحی کرد و با معرفی بوتی بدون دکمه، بند یا پاشنه، جهان را با سبکی نوین آشنا کرد. این طرح خلاقانه و ساده، در سال ۱۸۴۰ راحتی و کارایی را به دنیای کفش آورد. از آن زمان، بوتها بهقدری محبوب شدند که انواع مختلف آنها را میتوان در تصاویر تاریخ معاصر مشاهده کرد.
قبل از قرن 19، کفش چپ و راست نداشتیم
کودکان هنوز گاهی کفشهای چپ و راست را اشتباه میپوشند. جالب است بدانید که تا قرن نوزدهم اصلاً کفشها به این شکل طراحی نمیشدند و چیزی به نام لنگه چپ و راست وجود نداشت! پیش از آن، کفشها دستساز و کاملاً متناسب با فرم پای هر فرد ساخته میشدند، بنابراین امکان اشتباه وجود نداشت و نیازی هم به تفاوت بین کفش چپ و راست احساس نمیشد.
بوت دکتر مارتینز برای کار ساخته شده بود
اگر به مدلهای مختلف پوتین و بوت علاقهمند باشید، حتماً با نام دکتر مارتینز آشنا هستید. این پوتین چرمی جذاب که امروزه طرفداران زیادی، بهویژه در میان نوجوانان و علاقهمندان به استایل پانک دارد، تاریخچه جالبی را نیز به همراه خود دارد. در سال ۱۹۴۵، دکتر کلاوس مارتین، که در آن زمان یک سرباز ۲۵ ساله بود، پایش شکست. به همین دلیل، او این مدل پوتین را با زیرهای راحت و ساختاری قابل اعتماد طراحی کرد تا بتواند حین کار به راحتی از آن استفاده کند.
کفشهای پاشنه دار فقط برای مردان بود
امروزه کفشهای پاشنهدار عمدتاً توسط خانمها مورد استفاده قرار میگیرد، اما طراحی این نوع کفشها در ابتدا بهطور خاص برای زنان نبوده است. در زمانهای گذشته، مردان اشرافی از کفشهای پاشنهدار استفاده میکردند و هنوز مشخص نیست که چه زمانی زنان این روند را به نفع خود تغییر دادند.
منشاء کلمهی اسنیکر
شاید بدانید که به کفشهای اسپرت یا همان کتانی، “اسنیکر” گفته میشود. واژه “اسنیکر” به معنای فردی است که به طور دزدکی به جایی سرک میکشد. این اصطلاح برای اولین بار در سال ۱۹۱۷ توسط هنری نلسون مک کینی ابداع شد. دلیل انتخاب این نام به کفی لاستیکی و صاف این کفشها برمیگردد که باعث میشد هنگام راه رفتن صدایی تولید نشود و بر همین نکته تأکید شد.
اختراع بند کفش
قبل از رایج شدن بند کفش، معمولاً کفشها با سگک بسته میشدند. اولین بار در سال ۱۷۹۰ در انگلستان، بند کفش به شکل ریسمانهایی که از سوراخهای کفش عبور میکردند، مورد استفاده قرار گرفت.
اولین کفش قدیمی جهان چه سالی تولید شد؟
زمانی که بحث کفش مطرح میشود، همه ما تصویری کلی از انواع مختلف پوششهای پا در ذهن داریم. اما کفشهای قدیمی چگونه بودند؟ سوالی که شاید برای بسیاری به وجود بیاید این است که انسانها از چه زمانی شروع به پوشیدن کفش کردند و به طور کلی، اولین کفش جهان چه زمانی اختراع و مورد استفاده قرار گرفت؟
قدیمی ترین کفش دنیا
اگرچه یک پاپوش قدیمی و نسبتاً سالم به قدمت ۱۰ هزار سال در غار فورت راک در آمریکا کشف شده است، اما عنوان اولین کفش جهان در حال حاضر به کفش آرنی ۱ تعلق دارد.
این کفش چرمی که قدمتی بالغ بر ۵۵۰۰ سال دارد، در جریان اکتشافات باستانشناسی سال ۲۰۰۸ در مجموعه غارهای آرنی ۱ در ارمنستان کشف شد. کفش آرنی که در شرایط بسیار خوبی نگهداری شده است، چند صد سال از قدیمیترین کفش قبلی، یعنی کفشی که در کنار جسد مرد یخی اوتسی پیدا شده، قدیمیتر است و در حال حاضر عنوان قدیمیترین کفش جهان را به خود اختصاص داده است.
کفش در دوران پیش از تاریخ
در بخش اول از پرداختن به تاریخ کفش به سراغ قدیمی ترین دوران شناخته شده برای انسان، یعنی عصر یخبندان می رویم. شواهد آب و هوایی حاکی از آن است که انسان های اولیه احتمالا برای محافظت از پاهای خود در برابر سرمای هوا در عصر یخ بندان (حدود 50 هزار سال قبل) از پوشش هایی استفاده می کردند.
در حقیقت شواهد مشاهده شده در آثار به جای مانده از جای پاها در آن زمان و همچنین عمق به جای مانده در محل انگشتان این جای پاها نشان می دهد که انسان ها در حدود 40 هزار سال پیش از پاپوش هایی با پاشنه محکم استفاده می کردند.
کفش در دوران باستان
مصریان باستان حدود ۵۰۰۰ سال پیش معمولاً از صندلها یا پاپوشهای ساده برای محافظت از پاهای خود استفاده میکردند. در دوران حکومت کاسیان در بینالنهرین (حدود ۱۶۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد)، فاتحان ایرانی بابل کفشهای نرمی را برای استفاده مردم محلی معرفی کردند. این کفشهای اولیه، پاپوشهای سادهای از جنس چرم بودند که دور پا پیچیده میشدند و با نوارهای چرم خام محکم میشدند. پاشنههای این کفشها نیز از جنس چرم ساخته شده بودند.
در یونان باستان، زنان معمولاً به جز در خانه، یا صندل میپوشیدند یا پا برهنه بودند. در خانه، آنها از کفشهای نرم جلو بستهای استفاده میکردند که در دوران هلنیسم یونان، نشانهای از تجمل به شمار میرفت. در ایتالیا، در دوره اتروسکانها و پیش از تسلط فرهنگی یونانیان، مردم از کفشهای ساق بلند بندی استفاده میکردند که قسمت انگشتان را میپوشاند.
رومیها نخستین مردمی بودند که صنفهایی برای کفشدوزان تأسیس کردند و نوع متفاوتی از کفش را برای پای چپ و راست تعیین کردند. همچنین، کفشهای ساخته شده در دوران رومیان بر اساس جنسیت و طبقه اجتماعی، اشکال مختلفی داشتند.
کفش در قرون وسطی
در ادامه بررسی تاریخ کفش در جهان، به دوره تاریخی مهم بعدی، یعنی قرون وسطی میپردازیم. در این دوره، کفشها معمولاً شکل سادهای داشتند و در ابتدا از چرم دباغینشده ساخته میشدند. به تدریج، از بند یا قلاب برای محکم کردن این کفشها در ناحیه قوزک پا استفاده شد.
احتمالاً در سال ۱۳۰۵، زمانی که ادوارد اول، پادشاه انگلیس، اعلام کرد که هر اینچ برابر با طول سه دانه جو است، سیستم اندازهگیری کفش در انگلستان آغاز به کار کرد. به عنوان مثال، پای کودکی که اندازه آن برابر با طول ۱۳ دانه جو بود، با شماره ۱۳ شناخته میشد. در دوران حکومت ادوارد دوم، کفشهای نوک تیز به مد روز تبدیل شدند، تا جایی که در زمان حکومت ریچارد، طول نوک کفشها حتی به ۴۵ سانتیمتر میرسید.
در پایان قرن ۱۵، کفشهای نوک تیز به تدریج از مد افتادند و جای خود را به کفشهای نوک پهن دادند. این دوره شاهد رواج انواع عجیب و غریب کفشها بود. به عنوان مثال، زنان ونیزی در این زمان از کفشهای کفهتختی استفاده میکردند که ارتفاع آنها گاهی به ۶۰ سانتیمتر میرسید.
در قرن ۱۷، ساکنان اروپا معمولاً برای استفاده روزمره به جای کفش، چکمه میپوشیدند. کفشهای ساخته شده در این دوران دارای پاشنههای نسبتا بلندی بودند و با تور و روبان تزئین میشدند. در این زمان، مردان و زنان ساکن آمریکا از کفشهایی با جنس چرم سخت و پاشنههای متوسط استفاده میکردند. قرن ۱۸ میلادی نیز شاهد تزئین کفشها با قلابهایی از جنس طلا یا نقره و سنگهای قیمتی واقعی و تقلبی بود.
کفش در دوران انقلاب صنعتی
انقلاب فرانسه و تلاش برای برابری طبقات مختلف جامعه، تأثیرات خود را در طراحی کفشها نیز نشان داد و فصل جدیدی را در تاریخ کفش آغاز کرد. در این دوران، پاشنه کفشها که پیشتر نشانهای از اشرافیت به حساب میآمدند، از کفشها حذف شد و اکثر کفشها بدون پاشنه تولید شدند. در سال ۱۷۶۰، نخستین کارخانه تولید کفش در ماساچوست راهاندازی شد و به این ترتیب، کفشها به صورت انبوه در دسترس مشتریان قرار گرفتند. با این حال، تولید سریع و ارزان کفش تنها در قرن ۱۹ و پس از اختراع چرخ خیاطی ممکن شد.
کفش در دنیای مدرن
قرن بیستم شاهد تولید کفشها در اشکال و طرحهای متنوع و با جنسها و رنگهای گوناگون بود. یکی از اختراعات مهم این دوران، تولید اولین کفشهای راحتی در زمان جنگ جهانی اول بود که به نیازهای دوران جنگ پاسخ میداد. پایان جنگهای جهانی و آسانتر و ارزانتر شدن تولید کفش، به مردم این امکان را داد که به راحتی و در فواصل زمانی کوتاه کفشهای خود را تعویض کنند. این وضعیت موجب رونق چشمگیری در صنعت مد و تولید کفش شد.
اولین کارخانه ی کفش دنیا
اولین کارخانه کفش دنیا در مونیخ، آلمان تأسیس شد. این کارخانه که قدیمیترین کارخانه کفش جهان به حساب میآید، در سال ۱۵۹۶ میلادی فعالیت خود را آغاز کرد. این کارخانه تحت نام Eduard Meier GmbH (با نام اختصاری Ed Meier) شروع به کار کرد. شاید برایتان جالب باشد که با گذشت این همه سال، این کارخانه هنوز هم فعال است و به تولید کفش ادامه میدهد.
اولین کفش در تاریخ ایران باستان
نخستین زیستگاه ایرانی در حوالی کرمانشاه امروزی واقع شده بود. در آن زمان، مردم از تکههای پارچهای استفاده میکردند که با بند به دور مچ پا متصل میشد. با پیشرفت جامعه، کفشها به نمادی برای نشان دادن سطح اجتماعی افراد تبدیل شدند. جالب است بدانید که مادها، اولین قوم ایرانی بودند که بر روی کفشهای خود نقش و نگار ایجاد میکردند. آنها کفشها را از پوست حیوانات میساختند و با بندهایی که از شلوار آویزان میشد، پوست را به کف پا محکم میکردند.
کفش اسپرت از چه زمانی مد شد؟
کفشهای اسپرت و ورزشی از سالها پیش در ورزشهای گوناگون به کار میرفتند. مخترع این نوع کفش چارلز گودیر بود و مدلهای اولیه، مانند کفشهای رایج دیگر، از جنس چرم ساخته میشدند.
ورزشکاران رشتههایی مانند دو و میدانی، فوتبال و کشتی، به کفشهایشان اهمیت بسیاری میدادند. از نخستین شرکتهای مطرح در تولید کفش اسپرت میتوان به آدیداس و پوما اشاره کرد که هر دو توسط دو برادر آلمانی تأسیس شدند. در دهه ۷۰ میلادی در آمریکا، پیادهروی سریع و دوی آرام بهویژه در ورزش صبحگاهی بسیار ترویج شد. این روند باعث شد که علاوه بر ورزشکاران حرفهای، افراد عادی نیز به خرید کفشهای مناسب دویدن تمایل پیدا کنند.
در همین دوران بود که شرکت نایکی تأسیس شد. این شرکت در ابتدا کفشهای مخصوص دویدن را از ژاپن وارد میکرد و با افزایش محبوبیت، تولیدات خود را نیز راهاندازی کرد. برای آشنایی بیشتر با روند تاسیس و موفقیت این شرکت، کتاب «کفشباز» نوشته «فیل نایت»، بنیانگذار نایکی، میتواند منبعی مفید باشد.
از آن زمان به بعد، محبوبیت کفشهای ورزشی روز به روز بیشتر شد و به یک سبک جهانی تبدیل گردید. این محبوبیت موجب شد تا شرکتهای متعددی وارد این حوزه شوند؛ از تولیدکنندگانی که محصولات ارزان و مقرونبهصرفه ارائه میدهند تا برندهایی که قیمتهای بالایی روی محصولات خود میگذارند.
کفش اسپرت، مناسب فصل سرد و گرم
بهطور کلی، کفشهای اسپرت را میتوان به دو دسته مناسب فصل سرد و فصل گرم تقسیم کرد. کفشهای مخصوص فصل سرد دارای رویهای ضخیمتر و نرم هستند که اغلب از پارچه ساخته میشوند و معمولا ضدآب نیستند.
در مقابل، کفشهای مناسب فصل گرم رویهای نازکتر دارند و در برخی مدلها از پارچههای توری استفاده میشود. این کفشها معمولا سبکتر بوده و به خوبی امکان جریان هوا را فراهم میکنند؛ بهطوریکه در روزهای بادی، جریان هوا را روی پاها احساس میکنید. این ویژگی باعث شده تا افرادی که علاقهای به کفشهای دمپاییمانند تابستانی ندارند، به سراغ این دسته از کفشهای اسپرت بروند.
در ادامه به سه مدل پرکاربرد کفش ورزشی اشاره خواهیم کرد.
1)کفش مخصوص پیادهروی
این نوع کفشها ظاهر اسپرتی دارند و از لحاظ طراحی به کفشهای مخصوص دویدن شباهت دارند، اما برای دویدن حرفهای طراحی نشدهاند. به دلیل راحتی بالا، برای پیادهرویهای طولانی و استفاده روزمره بسیار مناسباند.
تقاضای زیاد برای این مدل باعث شده هر برندی چند مدل کفش پیادهروی در مجموعه خود داشته باشد. اگر استایل شما نه کاملاً رسمی و نه خیلی اسپرت است، کفشهای پیادهروی میتوانند انتخابی عالی باشند. این کفشها معمولاً نسبت به سایر کفشهای ورزشی ارزانتر و بسیار پرفروشاند.
2)کفش مخصوص دویدن
همانطور که اشاره کردیم، محبوبیت کفشهای کتانی و اسپرت از مدلهای مخصوص دویدن آغاز شد. کفشهای مخصوص دو، برخلاف بسیاری از کفشهای ورزشی دیگر، ظاهری زیباتر و عامهپسندتر دارند و به دلیل راحتی بیشتر، هم برای پیادهرویهای طولانی و هم دویدنهای سریع مناسبترند. به همین خاطر برای استفاده روزمره انتخابی عالی هستند.
کفشهای دو با کفی ارتجاعی و انعطافپذیر طراحی میشوند تا هنگام رفتن روی پنجه پا، آزادی حرکت داشته باشید و کفش مانعی ایجاد نکند. از معروفترین برندهای کفش دو میتوان به نایک، آدیداس و آسیکس اشاره کرد.
3)کفش اسپرت بسکتبال
یکی از انواع کفشهای اسپرت که امروزه محبوبیت زیادی بین جوانان پیدا کرده، کفش بسکتبال است. همانطور که از نام آن پیداست، این کفشها برای پریدن و فرود آمدن طراحی شدهاند و بیشتر برای بازی بسکتبال استفاده میشوند. اما با عرضه طرحهای جذاب و جوانپسند، این کفشها به گزینهای محبوب برای استفاده روزمره نیز تبدیل شدهاند. همانطور که در تصویر مشاهده میشود، این مدل کفش زیرهای ضخیم دارد که هنگام فرود، فشار را جذب میکند و از پاشنه و کف پا محافظت مینماید. علاوه بر این، طراحی ساق بلند آن از مچ پا نیز پشتیبانی میکند.
انواع دیگر کفش اسپرت
برای هر ورزشی که پا در آن نقش دارد، کفش ویژهای طراحی میشود. بهعنوان نمونه میتوان به کفش فوتبال یا همان کفش میخی، کفش فوتسال، کفشهای مخصوص والیبال، کشتی، صخرهنوردی و حتی فرمول ۱ اشاره کرد. شاید تنها ورزشهایی که معمولاً نیازی به کفش ندارند، ورزشهای رزمی باشند؛ البته با استثنای ووشو که در آن کفش از اهمیت ویژهای برخوردار است.
جمع بندی
در این مقاله در مورد تاریخچه کفش و تکامل آن تا امروز صحبت کردیم. این روزها طراحی و ساخت کفش بیش از قبل جنبه زیبایی شناسی به خود گرفته است و برای هر موقعیت و مکانی کفش مخصوص وجود دارد. جالب اینجاست که برخی از قدیمیترین مدلهای کفش و پاپوش هنوز هم با تغییرات جزیی روی ترند هستند و از آنها استفاده میشود.
منبع :britannica
نظرات کاربران