بسیاری از افراد در هنگام خرید قهوه با مشکل تنوع قهوه ها مواجه میشوند، کدام دانه بهتر است؟از کدام کشور؟ در این مقاله با انواع دانه قهوه آشنا میشویم و میفهمیم برای ذائقه ما کدام بهتر است .
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام ورود به یک فروشگاه حضوری یا وبسایت فروش قهوه با لیست متنوعی از دانهها، برندها، کشورها و قیمتها مواجه شوید و ندانید کدام گزینه انتخاب بهتری است. چرا دانه قهوه کلمبیا با دانه قهوه اتیوپی فرق دارد؟ کدام مناسب تهیه قهوه اسپرسو است؟ و اصلاً چرا قیمتها اینقدر متفاوتاند؟ در این مطلب قصد داریم به زبان ساده، اما دقیق، شما را با دنیای دانههای قهوه آشنا کنیم تا در هنگام خرید قهوه اسپرسو یا خرید قهوه درجه یک، گیج نشده و بهترین مدل را با توجه به نیاز و سلیقه خود انتخاب کنید.
دانه قهوه سبز، نقطه آغاز ماجرا
هر چیز خوبی از جایی شروع میشود و برای قهوه، این آغاز یک دانه سبز کوچک است. دانه قهوه پیش از آن که به رنگ قهوهای درآید و عطر دلانگیز آن فضا را پر کند، در دل میوهای شبیه گیلاس جای دارد. این میوه بر روی درخت قهوه، عمدتاً در نواحی استوایی با آبوهوای خاص مانند اتیوپی، برزیل، اندونزی و کلمبیا رشد میکند.
درواقع، دانه قهوه سبز، همان دانه خامی بوده که هنوز فرآیند رُست یا برشتهکاری روی آن انجام نشده است. این دانهها از طریق روشهای مختلفی از میوه جدا شده و بعد از آن آماده میشوند تا در طی فرآیند رُست به قهوهای، قهوهایرنگ تبدیل شوند که برای تهیه انواع نوشیدنیهای قهوه از جمله قهوه اسپرسو مورداستفاده قرار میگیرد.
آشنایی با انواع دانه قهوه
چرا همه قهوهها یکسان نیستند؟ درخت قهوه مانند بسیاری از گیاهان دیگر دارای نژادهای مختلفی است. همانطور که خرما انواع مختلفی دارد، قهوه نیز دارای چهار نژاد اصلی است:
- عربیکا (Arabica)
- روبوستا (Robusta)
- لیبریکا (Liberica)
- اکسلسا (Excelsa)
اما خبر خوب یا شاید هم سادهتر شدن کار این است که بیش از ۹۰ درصد قهوهای که در جهان مصرف میشود، از دو نژاد عربیکا و روبوستا است. در نتیجه هنگام خرید قهوه اسپرسو یا انتخاب قهوهای مناسب، معمولاً با این دو مدل سروکار خواهید داشت. انواع دانههای قهوه عبارتانداز:
-
قهوه عربیکا
قهوه عربیکا (Arabica) محبوبترین نوع قهوه در جهان است که بیش از ۶۰ درصد از تولید جهانی قهوه را به خود اختصاص داده است. این دانه اصیل که ریشهای کهن در مناطق کوهستانی آفریقا دارد، بهدلیل طعم لطیف، رایحه دلانگیز خود، نزد علاقهمندان قهوه جایگاه ویژهای دارد.
طعم عربیکا معمولاً ملایم و کمی ترش است و برخی نمونههای آن رایحهای مشابه گل یا میوهای دارند. اگر از آن دسته افرادی هستید که بهدنبال طعمی سبکتر، پیچیده و لطیف هستید، عربیکا انتخابی بینقص برای شماست. هرچند میزان کافئین آن نسبت به دانه روبوستا کمتر است، اما کیفیت طعمی بالاتر و تنوع طعمی بالاتری دارد.
رشد دانه عربیکا نسبتاً دشوار است. این گیاه در ارتفاعات بالا، در آبوهوایی خنک و مرطوب رشد میکند و نیازمند مراقبتهای دقیقتری است. همین حساسیت در کشت، یکی از دلایل اصلی قیمت بالاتر این قهوه نسبت به دیگر نژادها مانند روبوستاست. اگر به فکر خرید قهوه درجه یک برای پذیرایی در مهمانی یا شروع آرامشبخش یک روز تعطیل هستید، عربیکا همان انتخاب اصیل و شایسته برای شما است.
نمونههای معروف عربیکا:
• قهوه کلمبیا: با طعمی شکلاتی، یکی از متعادلترین گزینهها برای کسانی است که به دنبال قهوهای کلاسیک و باکیفیت هستند.
• قهوه اتیوپی: از خاصترین نمونهها با طعمی گلی و میوهای، بسیار سبک، ایدهآل برای دمآوری به روش فرانسه یا استفاده در دستگاههای تخصصی قهوه اسپرسو است.
-
قهوه روبوستا
اگر هنگام انتخاب قهوه، اولویت شما انرژی بالاتر، تلخی بیشتر و اثرگذاری سریعتر است، قهوه روبوستا میتواند همراه روزهای پُرکار شما باشد. این نوع قهوه که دومین نژاد پرمصرف در جهان پس از عربیکا است، تقریباً دو برابر عربیکا کافئین دارد؛ بنابراین نهتنها برای بیدار ماندن، بلکه برای افزایش تمرکز، هوشیاری و حتی بالا بردن استقامت جسمی نیز گزینهای ایدهآل است.
طعم روبوستا سنگینتر، تلختر و قویتر از عربیکاست. در حالی که عربیکا طعمی ملایم، گلی یا میوهای دارد، روبوستا طعمی ساده، خاکی، گاهی دودی و قویتر دارد. اگر به نوشیدنیهای قویتر و پرانرژی علاقهمند هستید، یا بهدنبال خرید قهوه اسپرسو با طعمی جسورانهتر و کافئین بالاتر هستید، روبوستا انتخابی اقتصادی و عالی برای شما خواهد بود.
گیاه روبوستا نسبت به آفات، گرما و رطوبت مقاومتر است و اغلب در نواحی گرمسیری مانند ویتنام، اندونزی، هند و برخی کشورهای آفریقایی رشد میکند. این مقاومت بالا باعث کاهش هزینههای کشت و برداشت میشود و در نتیجه قیمت نهایی آن در بازار پایینتر از عربیکاست. این ویژگی آن را به گزینهای محبوب برای تولیدکنندگان قهوه فوری، اسپرسوهای ترکیبی و مصرفکنندگان روزمره تبدیل کرده است.
دو نوع شناختهشده روبوستا:
• قهوه ویتنام: یکی از پرکافئینترین قهوهها با طعمی تلخ، قوی و مناسب برای قهوه فوری یا اسپرسوهای انرژیزا است.
• قهوه جاوا (اندونزی): با طعم آجیلی و غلظت متوسط، انتخاب محبوب بسیاری از ایرانیان برای تهیه اسپرسوی روزانه بهشمار میرود.
-
لیبریکا (Liberica)
قهوه لیبریکا یکی از خاصترین و نایابترین انواع دانه قهوه در دنیاست که کمتر از ۲٪ از تولید جهانی قهوه را به خود اختصاص داده است. این نوع قهوه بیشتر در جنوب شرق آسیا، بهویژه فیلیپین، مالزی و اندونزی کشت میشود و بهدلیل شرایط خاص رشدی، چندان رایج نیست.
دانههای لیبریکا بسیار درشتتر از عربیکا و روبوستا هستند و حتی شکل کشیده و نامتقارن آنها برای بسیاری قابلتشخیص است. طعم لیبریکا بسیار منحصربهفرد است؛ ترکیبی از تهمزههای دودی، چوبی، ادویهای و گاهی میوهای تیره. این طعم خاص ممکن است برای افرادی که به قهوههای کلاسیک عربیکا عادت دارند، کمی عجیب یا سنگین باشد، اما برای عاشقان قهوههای خاص، تجربهای بهیادماندنی است.
رایحه لیبریکا نیز بسیار متمایز است؛ گاهی با عطر گلی، گاهی با بوی چوب مرطوب یا دانههای بو داده ترکیب میشود و حس کاملاً متفاوتی از نوشیدن قهوه ایجاد میکند.
-
اکسلسا (Excelsa)
اکسلسا در گذشته بهعنوان یک گونه مستقل شناخته میشد اما امروزه آن را زیرمجموعهای از خانواده لیبریکا میدانند. این نوع قهوه نیز بیشتر در ویتنام و فیلیپین پرورش مییابد و سهمی بسیار اندک در بازار جهانی دارد.
برخلاف لیبریکا که طعمی سنگین و قوی دارد، اکسلسا با طعم ملایم و تهمزههای میوهای و گاهی کاراملی شناخته میشود. این قهوه طعمی متفاوت دارد؛ بهطوریکه در هر جرعه میتوان حس متفاوتی را تجربه کرد: از شیرینی ملایم تا ترشی ملایم و رایحهای پیچیده.
اکسلسا معمولاً بهصورت خالص استفاده نمیشود؛ بلکه در ترکیب با سایر دانهها برای ایجاد تنوع و عمق در طعم بلِندها به کار میرود. اگر بهدنبال تجربهای متفاوت با طعمی خاص هستید، اکسلسا انتخاب هوشمندانهای است.
چه قهوهای برای اسپرسو مناسبتر است؟
اسپرسو یکی از محبوبترین روشهای تهیه قهوه در جهان و بهویژه در ایران است. در این روش با استفاده از فشار بالا، حداکثر طعم، عطر و کافئین از دانه قهوه استخراج میشود. حال این سوال مطرح میشود که برای خرید قهوه اسپرسو باید بهسراغ چه دانهای برویم؟
واقعیت این است که انتخاب بین عربیکا و روبوستا برای اسپرسو کاملاً به سلیقه شما بستگی دارد. اگر طعم و رایحه برایتان مهم است، عربیکا را انتخاب کنید؛ اما اگر انرژی و کافئین اولویت شماست، روبوستا انتخاب بهتری است.
البته ترکیب این دو دانه، بهترین نتیجه را برای اسپرسو به همراه دارد. ترکیب ۷۰٪ روبوستا و ۳۰٪ عربیکا، استانداردترین فرمول برای تهیه قهوه اسپرسو بهشمار میرود، مخصوصاً اگر بهدنبال خرید قهوه درجه یک برای مصارف حرفهای و خانگی هستید.
قهوه با کافئین بالا
برای کسانی که بهدنبال نوشیدنیهایی با انرژی بالا هستند، دانستن میزان کافئین موجود در انواع دانهها بسیار مهم است. همانطور که گفتیم، دانههای روبوستا بهطور میانگین دارای ۲۲ میلیگرم کافئین در هر گرم هستند، در حالی که این مقدار در عربیکا حدود ۱۲ میلیگرم است.
اگر قصد خرید قهوه اسپرسو با بیشترین انرژی ممکن را دارید، دانههای روبوستای کشورهای اندونزی و ویتنام گزینههای ایدهآلی هستند.
روشهای عصارهگیری و تفاوت میزان کافئین
نکتهای که نباید فراموش کنید این است که میزان کافئین نهایی قهوه شما فقط به نوع دانه بستگی ندارد، بلکه روش دم کردن آن نیز تأثیرگذار است. در ادامه چند روش دمآوری و میزان تقریبی کافئین آنها را میبینید: (برای هر ۱۰۰ میلیلیتر):
- اسپرسو: ۲۲۴ میلیگرم
- موکاپات: ۱۶۴ میلیگرم
- آیروپرس: ۱۳۶ میلیگرم
- کلدبرو: ۹۹ میلیگرم
- فرنچ پرس: ۸۹ میلیگرم
- قهوه فوری: ۶۰ میلیگرم
- قهوه بدون کافئین: ۲ تا ۲۰ میلیگرم
بنابراین اگر اولویت شما خرید قهوه درجه یک برای انرژی روزانه است، انتخاب دانه روبوستا و تهیه آن به روش اسپرسو، بیشترین بازده را خواهد داشت.
خلاصه
دنیای قهوه دنیای سلیقههاست. هیچ انتخاب مطلقی وجود ندارد. گاهی شما بهدنبال یک فنجان قهوه ملایم با رایحهای دلنشین هستید و گاهی دلتان یک نوشیدنی قوی و پرانرژی میخواهد.
کلید ماجرا در شناخت انواع دانه و تفاوتهای آنهاست. اگر بهدنبال خرید قهوه اسپرسو هستید یا قصد دارید خرید قهوه درجه یک را تجربه کنید، مهمترین اصل این است که دانه قهوه مناسب با ذائقهتان را انتخاب کنید.
و بهخاطر بسپاری که قهوه تنها یک نوشیدنی نیست، یک تجربه است؛ تجربهای که از مبدأ مزارع قهوه در ارتفاعات آند یا دشتهای اندونزی آغاز میشود و با هر جرعه، به لحظهای خاص در روز شما تبدیل میشود. امیدواریم با خواندن این مطلب اطلاعات کافی در این زمینه به دست آورید.
نظرات کاربران