مطالعه تازهای که توسط دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است، چشماندازی نویدبخش در حوزه درمان افسردگی ایجاد کرده است؛ پژوهشی که نشان میدهد به کمک آزمایشهای ژنتیکی میتوان پیش از بروز علائم بالینی و تغییرات رفتاری، اثربخشی داروهای ضدافسردگی را پیشبینی کرد. این دستاورد علمی میتواند تحولی بزرگ در نحوه درمان و مدیریت اختلالات روانی به ویژه افسردگی ایجاد نماید.
سرپرستی این پژوهش بر عهده پروفسور محمدحسین قهرمانی، داروشناس و متخصص سمشناسی مولکولی، بوده است که به بررسی تأثیر داروهای ضدافسردگی بر بیان ژنهای مرتبط با سلامت روان پرداختهاند. یکی از مشکلات عمده در درمان افسردگی، تاخیر قابل توجهی است که در مشاهده بهبود علائم بیماران وجود دارد. معمولاً پزشکان مجبورند چند هفته تا ماهها منتظر بمانند تا ببینند داروی تجویز شده پاسخ مناسبی ایجاد کرده است یا نه. این موضوع باعث سردرگمی، نارضایتی بیماران و گاهی ادامه درمان نامناسب میشود. اما یافتههای جدید دانشگاه علوم پزشکی تهران نوید بخش روشی دقیقتر و سریعتر برای ارزیابی پاسخ درمانی است.
این پژوهش بر روی نمونههای خونی بیماران افسرده انجام شده است؛ نمونههایی که پیش و پس از درمان جمعآوری و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که چهار ژن از پنج ژنی که قبلاً در بیماران افسرده غیرفعال یا کمفعال بودند، پس از چند هفته مصرف داروهای ضدافسردگی فعال شدند. این ژنها نقش مهمی در مسیرهای زیستی مربوط به رشد عصبی و عملکرد سیناپسی ایفا میکنند. به عبارت دیگر، داروهای ضدافسردگی ممکن است با فعالسازی این مسیرهای ژنتیکی کلیدی، سلامت روان را بهبود بخشند.
نکته بسیار مهم در این تحقیق، امکان استفاده از این ژنها به عنوان نشانگرهای زیستی برای پایش دقیقتر و سریعتر پاسخ فرد به درمان است. به جای آنکه پزشکان صرفاً بر مشاهده علائم رفتاری و روانی متکی باشند، میتوانند با آزمایشهای خون تغییرات ژنتیکی را رصد کنند. در صورتی که این تغییرات ژنتیکی در چند هفته اول درمان مشاهده نشود، پزشک میتواند سریعتر تصمیم بگیرد که دارو را تغییر دهد یا دوز آن را تنظیم کند؛ بدون اینکه بیمار مجبور باشد مدت طولانیای بدون بهبود قابل توجه سپری کند.
این یافتهها به طور خاص بر اهمیت توسعه پزشکی شخصی در حوزه روانپزشکی تاکید میکنند؛ رویکردی که بر اساس پروفایل ژنتیکی و زیستی هر فرد، درمانهای مناسب و بهینه را تعیین میکند. پزشکی دقیق یا شخصی، مفهوم نوینی است که در سالهای اخیر در حوزههای مختلف پزشکی به ویژه درمان سرطان و بیماریهای مزمن مورد توجه قرار گرفته است و اکنون به حوزه سلامت روان نیز وارد شده است. پروفسور قهرمانی در این زمینه اظهار داشتهاند که این رویکرد میتواند منجر به بهبود قابل توجه کیفیت زندگی بیماران شود و روند درمان را بسیار کارآمدتر و هدفمندتر سازد.
علاوه بر این، استفاده از نشانگرهای ژنتیکی میتواند به کاهش هزینههای درمانی و زمان صرف شده برای شناسایی داروی موثر کمک کند. این امر نه تنها برای بیماران سودمند است، بلکه از بار مالی و روانی ناشی از درمانهای ناکارآمد نیز میکاهد. همچنین با توجه به اینکه افسردگی یکی از شایعترین بیماریهای روانی در جهان است، این پیشرفت علمی میتواند تأثیر چشمگیری در سلامت عمومی جامعه داشته باشد.
این تحقیق همچنین دربهای جدیدی برای پژوهشهای آینده باز میکند. از جمله میتوان به شناسایی ژنها و مسیرهای مولکولی جدید مرتبط با افسردگی و پاسخ به درمان اشاره کرد. علاوه بر این، توسعه کیتهای آزمایش خون ساده و در دسترس برای تشخیص و پایش درمان افسردگی میتواند به پزشکان کمک کند تا به صورت روزمره از این فناوری بهرهمند شوند.
در نهایت، این مطالعه نمونهای از همکاریهای علمی داخلی و بینالمللی است که نشان میدهد پژوهشگران ایرانی در خط مقدم علوم نوین پزشکی قرار دارند و میتوانند در عرصه جهانی نقشآفرینی کنند. همکاری با شبکه تلویزیونی BRICS به منظور انتشار یافتهها نیز نشان از اهمیت جهانی این دستاورد دارد.
در مجموع، این پژوهش نه تنها امید به درمانهای موثرتر افسردگی را افزایش میدهد، بلکه مسیری نوین در پزشکی روانپزشکی دقیق ایجاد کرده است که میتواند در آینده نزدیک به بهبود زندگی میلیونها نفر کمک کند. این دستاورد، نمونهای روشن از تأثیر عمیق علم ژنتیک بر بهبود سلامت روان است و نویدبخش روزهایی است که درمانهای افسردگی نه تنها مبتنی بر تجربیات بالینی، بلکه بر اساس دادههای زیستی و ژنتیکی هر فرد ارائه میشود.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران