ایران گامهای تازه و بلندی در مسیر توسعه فناوریهای فضایی و تقویت توان ماهوارهای خود برداشته است؛ گامهایی که نهتنها در سطح ملی اهمیت راهبردی دارند، بلکه جایگاه کشور را در عرصه همکاریهای علمی و فناورانه بینالمللی ارتقا میدهند. سازمان فضایی ایران اخیراً از برنامههای جدید پرتاب و توسعه ماهوارهها، و نیز از همکاریهای گستردهتر با سایر کشورها، بهویژه مشارکت در مأموریت قمری «چانگئه-۸» چین خبر داده است. این تحولات، نشانگر عزم جدی تهران برای حضور مؤثر در رقابت جهانی فضایی است.
تمرکز بر فناوریهای زیستی و پژوهشهای زیرمداری
به گفته کارشناسان، یکی از مهمترین طرحهای اخیر ایران، توسعه «زیستکپسولها» و سامانههای تحقیقاتی قابل استفاده مجدد است که برای انجام آزمایشهای زیرمداری و مداری طراحی میشوند. این پروژهها به دانشمندان ایرانی امکان میدهد تا در محیطهای شبیهسازیشده فضایی، اثرات تابش، فشار و دما را بر مواد، تجهیزات و حتی نمونههای زیستی بررسی کنند. چنین آزمایشهایی پایهای ضروری برای مأموریتهای انسانی آینده و حضور طولانیمدت در فضا به شمار میآیند.
پس از پرتاب موفق یک زیستکپسول ۵۰۰ کیلوگرمی در سال ۲۰۲۳، پژوهشگران ایرانی بلافاصله ساخت نسخه پیشرفتهتر این کپسول را در دستور کار قرار دادند. به گفته منابع سازمان فضایی، آزمایش زیرسامانههای این مدل جدید بهزودی انجام خواهد شد و نتایج آن میتواند راه را برای انجام مأموریتهای زیستی بلندمدتتر هموار کند. این دستاورد، ایران را در زمره معدود کشورهایی قرار میدهد که توانایی طراحی و اجرای پروژههای زیستفضایی را دارند.
همکاری با چین در مأموریت قمری «چانگئه-۸»
در کنار پیشرفتهای داخلی، همکاری ایران با چین در قالب مأموریت قمری «چانگئه-۸» نیز توجه بسیاری را جلب کرده است. این پروژه که با هدف توسعه فناوریهای پیشرفته ساختوساز در سطح ماه و انجام آزمایشهای علمی مشترک طراحی شده، اکنون به پایان مرحله طراحی خود رسیده و وارد فاز ساخت مدلهای مهندسی شده است. حضور ایران در این پروژه، نشانگر ارتقای سطح اعتماد علمی و فنی میان تهران و پکن و گامی مهم در جهت حضور کشور در مأموریتهای فرامرزی فضایی به شمار میرود.
به گفته کارشناسان حوزه فضا، مشارکت در مأموریت چانگئه-۸ نه تنها دستاوردی نمادین است، بلکه فرصت انتقال دانش فنی، ارتقای فناوریهای طراحی و کنترل از راه دور، و توسعه زیرساختهای پشتیبانی زمینی را نیز فراهم میکند. این همکاری میتواند زمینهساز حضور ایران در مأموریتهای بعدی چین، از جمله پروژههای مرتبط با ایستگاه فضایی بینالمللی شرق آسیا، باشد.
پیشرفت چشمگیر در ماهوارههای سنجش از دور و مخابراتی
در عرصه فناوری ماهوارهای، ایران در سالهای اخیر پیشرفتهای قابل توجهی داشته است. پس از پرتاب موفق ماهوارههای «پارس-۱» و «ناهید-۲»، اکنون نسخههای پیشرفتهتر آنها در مراحل نهایی توسعه قرار دارند. ماهواره «پارس-۲» در حال گذراندن آخرین مراحل آزمایشی خود است و بهزودی برای پرتاب آماده خواهد شد. این ماهواره برای پایش زمین، بررسی تغییرات اقلیمی، و مدیریت منابع طبیعی به کار گرفته خواهد شد.
همزمان، طراحی ماهواره «پارس-۳» نیز آغاز شده است؛ ماهوارهای که با برخورداری از فناوری تصویربرداری با دقت زیر یک متر، قادر خواهد بود جزئیات بسیار دقیقی از سطح زمین را ثبت کند. این پیشرفت، ایران را به جمع کشورهای دارای فناوری تصویربرداری با وضوح بالا وارد میکند و کاربردهای گستردهای در حوزههای کشاورزی، محیطزیست، مدیریت بحران و برنامهریزی شهری خواهد داشت.
در بخش ماهوارههای راداری نیز پروژه «راد-۲» در حال پیشرفت است. این ماهواره قادر است تصاویر با دقت ۲۰ متر را حتی در شرایط ابری یا شبانه ثبت کند. تصاویر راداری مزیت بزرگی برای رصد زمین در هر شرایط جوی محسوب میشوند و در مدیریت بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله نقشی کلیدی ایفا میکنند.
پرتابهای آینده و استفاده از ظرفیتهای داخلی
بر اساس اعلام مسئولان سازمان فضایی، چندین پرتاب مهم در ماههای آینده در دستور کار قرار دارد. از جمله میتوان به پرتاب ماهوارههای سنجش از دور «ظفر-۲» و «پایا» با استفاده از پرتابگرهای خارجی اشاره کرد. در کنار این پرتابها، یک آزمایش مهم دیگر نیز برنامهریزی شده است: پرتاب آزمایشی نمونه جدید ماهواره «ناهید-۲» با پرتابگر داخلی «سیمرغ».
پرتابگر سیمرغ که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده، یکی از نمادهای استقلال فناوری فضایی کشور به شمار میآید. موفقیت در این پرتاب میتواند توان داخلی در ارسال ماهوارههای سنگینتر به مدارهای بالاتر را تثبیت کند. به گفته کارشناسان، این گام میتواند زمینهساز توسعه پرتابگرهای نسل جدید مانند «سروش» باشد که توانایی ارسال محمولههای بزرگتر و انجام مأموریتهای بینسیارهای را دارند.
چشمانداز آینده، از مدار زمین تا ماه
ایران با سرعتی فزاینده در حال تبدیلشدن به یکی از بازیگران فعال عرصه فضایی در منطقه است. سرمایهگذاریهای گسترده در حوزه پژوهش، زیرساختهای پرتاب، و همکاریهای علمی بینالمللی، نشان میدهد که برنامه فضایی کشور دیگر محدود به پرتابهای آزمایشی نیست، بلکه بهصورت یک راهبرد ملی بلندمدت در حال پیگیری است.
در افق پیشِرو، توسعه فضاپیماهای قابل بازگشت، تقویت شبکه ردیابی ماهوارهای، و افزایش مشارکت در پروژههای چندملیتی از اهداف کلیدی برنامه فضایی ایران عنوان شدهاند. با توجه به روند کنونی، میتوان انتظار داشت که در سالهای آینده شاهد پرتاب مأموریتهای پیچیدهتری از سوی ایران باشیم؛ مأموریتهایی که نهتنها دستاورد علمی دارند، بلکه جایگاه کشور را بهعنوان یکی از قدرتهای نوظهور فضایی تثبیت خواهند کرد.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران