وزیر راه و شهرسازی ایران، فرزانه صادق، اعلام کرد که ایران و فدراسیون روسیه ماه آینده میلادی، توافقنامهای را که مدتهاست مورد انتظار دو کشور و ناظران منطقهای است، در زمینه ساخت راهآهن رشت–آستارا امضا خواهند کرد. این پروژه، به عنوان یکی از حلقههای کلیدی در کریدور بینالمللی حملونقل شمال-جنوب (INSTC) شناخته میشود و انتظار میرود تحولی اساسی در مسیرهای ترانزیتی اوراسیا ایجاد کند.
مسیر ۱۶۲ کیلومتری این راهآهن که استان گیلان را به مرز جمهوری آذربایجان متصل میکند، به گفته کارشناسان حوزه حملونقل، نقشی تعیینکننده در تکمیل زنجیره لجستیکی کریدور شمال–جنوب ایفا خواهد کرد. این کریدور، کشورهای حوزه خلیج فارس و جنوب آسیا را از طریق خاک ایران به روسیه، قفقاز و در نهایت به اروپا متصل میسازد. تکمیل مسیر رشت–آستارا عملاً ایران را به یکی از مهمترین مسیرهای ترانزیتی در نیمکره شرقی بدل خواهد کرد.
این توافق در حالی نهایی میشود که تهران و مسکو، در چارچوب پیمان جامع مشارکت راهبردی ۲۰ ساله خود، وارد مرحله اجرایی همکاریهای بلندمدت شدهاند. این پیمان در ژانویه ۲۰۲۵ توسط مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در مسکو به امضا رسید و حوزههای گوناگون از جمله انرژی، زیرساخت، تجارت، فناوری و حملونقل را در بر میگیرد.
فرزانه صادق در سخنان خود، این پروژه را نقطه عطفی در مسیر توسعه زیرساختهای ارتباطی منطقه دانست و تأکید کرد: «راهآهن رشت–آستارا نه تنها حلقهای مفقوده در مسیر شمال–جنوب است، بلکه پلی برای همکاریهای اقتصادی، تجاری و حتی فرهنگی میان ملتهای منطقه محسوب میشود.» وی افزود که این پروژه، به ویژه در شرایط فعلی جهان که رقابت بر سر مسیرهای ترانزیتی شدت یافته، میتواند جایگاه ایران را به عنوان هاب حملونقل منطقهای و بینالمللی تثبیت کند.
به گفته وزیر راه و شهرسازی، ساخت این خط ریلی به گونهای طراحی شده است که علاوه بر جابهجایی بار، در آینده امکان حمل مسافر نیز در آن فراهم شود. وی توضیح داد: «با اتصال رشت به آستارا، مسیر ریلی جنوب ایران به روسیه و اروپا به طور کامل برقرار خواهد شد و این موضوع زمان حمل کالا از بنادر جنوبی ایران تا بنادر روسیه را از چند هفته به چند روز کاهش میدهد.»
کارشناسان اقتصادی معتقدند که راهاندازی این مسیر میتواند درآمد ارزی قابل توجهی برای ایران به همراه داشته باشد، چرا که ترانزیت کالا از این مسیر در مقایسه با مسیرهای سنتی دریایی از کانال سوئز یا مسیرهای زمینی از آسیای مرکزی، هم کوتاهتر است و هم کمهزینهتر. برآوردها نشان میدهد که با بهرهبرداری کامل از کریدور شمال–جنوب، حجم مبادلات تجاری میان کشورهای عضو میتواند به بیش از ۶۰ میلیون تن در سال برسد.
در کنار منافع اقتصادی، این پروژه از نظر ژئوپلیتیکی نیز اهمیتی ویژه دارد. با توجه به تغییرات مداوم در معادلات جهانی و رقابت میان قدرتهای بزرگ برای کنترل مسیرهای حملونقل، ایران و روسیه تلاش دارند با گسترش همکاریهای خود، مسیرهای مستقل از غرب را توسعه دهند. از همین رو، راهآهن رشت–آستارا نه تنها پروژهای عمرانی، بلکه نمادی از همگرایی راهبردی تهران و مسکو محسوب میشود.
صادق در بخش دیگری از اظهارات خود تأکید کرد: «ایران با وجود تحریمهای ناعادلانه و فشارهای خارجی، توانسته است روند توسعه زیرساختهای خود را حفظ کند. این پروژه نیز نمونهای روشن از اراده ملی در پیشبرد اهداف توسعهای کشور است.» او همچنین خاطرنشان کرد که بخش قابل توجهی از تأمین مالی این پروژه از طریق همکاریهای بیندولتی با روسیه و نیز سرمایهگذاری داخلی صورت خواهد گرفت.
به گفته کارشناسان وزارت راه، عملیات اجرایی راهآهن رشت–آستارا شامل احداث تونلها، پلها و ایستگاههای متعدد در مناطق کوهستانی گیلان خواهد بود. اجرای این پروژه با استفاده از فناوریهای نوین روسی و توان مهندسی داخلی انجام میشود و انتظار میرود بیش از ۵ هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در منطقه ایجاد کند.
این پروژه، افزون بر جنبه اقتصادی، پیامدهای اجتماعی مثبتی نیز به همراه خواهد داشت. توسعه حملونقل ریلی، موجب کاهش ترافیک جادهای، صرفهجویی در مصرف سوخت و کاهش آلایندگیهای زیستمحیطی خواهد شد. همچنین دسترسی آسانتر به بازارهای منطقهای، میتواند زمینهساز رونق صنایع بومی و گردشگری استان گیلان شود.
تحلیلگران بینالمللی نیز این توافق را به عنوان بخشی از راهبرد کلان ایران در تنوعبخشی به مسیرهای تجاری و همکاری با شرق ارزیابی میکنند. در سالهای اخیر، همکاری ایران با کشورهای عضو بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش یافته و ساخت این خط ریلی میتواند بستر فیزیکی لازم برای تعمیق این همکاریها را فراهم کند.
در پایان، وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر نقش ایران در اتصال شمال به جنوب اوراسیا اظهار داشت: «راهآهن رشت–آستارا صرفاً یک پروژه ریلی نیست، بلکه نمادی از اراده ملت ایران برای تبدیل کشور به محور توسعه منطقهای است. این مسیر، در آیندهای نهچندان دور، ایران را به یکی از مراکز اصلی تجارت، ترانزیت و همکاریهای بینالمللی بدل خواهد کرد.»
به گفته وی، مراسم رسمی امضای توافقنامه در ماه آینده، با حضور مقامات عالیرتبه ایران و روسیه برگزار میشود و پس از آن، عملیات اجرایی در کوتاهترین زمان ممکن آغاز خواهد شد.
این تحول بزرگ، در کنار سایر پروژههای در حال اجرا در حوزه ریلی، نظیر خط ریلی چابهار–زاهدان و توسعه شبکه شرق کشور، نویدبخش دورهای تازه از شکوفایی در حوزه حملونقل ایران است؛ دورهای که در آن، ایران نه صرفاً به عنوان مسیر عبور، بلکه به عنوان گره راهبردی اتصال شرق و غرب و شمال و جنوب شناخته خواهد شد.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران