روابط میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه از دیرباز بر پایه اشتراکات تاریخی، فرهنگی و منافع مشترک در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی استوار بوده است. این روابط طی دهههای اخیر، با تغییرات ژئوپلیتیکی در نظام بینالملل و شکلگیری محورهای جدید قدرت، اهمیت بیشتری یافته و به سطحی راهبردی ارتقا پیدا کرده است.
جعفر بندی شرابیانی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران، در گفتوگویی اختصاصی با شبکه TV BRICS در جریان سفر هیئت ایرانی به مسکو، با تأکید بر عمق و پویایی این روابط، اظهار داشت: «روابط تهران و مسکو نهتنها بر پایه گذشتهای مشترک استوار است، بلکه در حال حاضر نیز نقشی اساسی در شکلدهی به نظم نوین جهانی دارد. توافقهای اخیر، چه در قالب همکاریهای بریکس و چه در چارچوب روابط دوجانبه، بیانگر جایگاه ویژه دو کشور بهعنوان دو بازیگر تأثیرگذار و باثبات در نظام جهانی است.»
وی افزود: «در دو تا سه دهه گذشته، حوزههای تعامل میان ایران و روسیه بهصورت چشمگیری افزایش یافته است. همکاری در زمینههای فناوری، اقتصاد، امور مالی، مدیریت شهری و انرژی، گواهی بر اراده مشترک دو کشور برای گسترش همکاریهای همهجانبه است. با این حال، بخش انرژی همچنان در صدر اولویتهای همکاری میان تهران و مسکو قرار دارد و ظرفیتهای قابلتوجهی برای توسعه در این حوزه وجود دارد.»
همکاریهای انرژی، محور پیوند استراتژیک
شرابیانی در ادامه با اشاره به جایگاه ویژه پروژه نیروگاه هستهای بوشهر در روابط دو کشور، اظهار داشت: «یکی از بارزترین نمونههای همکاریهای دوجانبه، نیروگاه هستهای بوشهر است که از مراحل نخست احداث تاکنون با مشارکت مستقیم متخصصان و دانشمندان روسی پیش رفته است. این همکاری نهتنها در بعد فنی و مهندسی اهمیت دارد، بلکه نمادی از اعتماد متقابل و تعامل سازنده دو کشور در عرصههای پیشرفته علمی و فناوری محسوب میشود.»
نماینده شورای شهر تهران ابراز امیدواری کرد که با تکمیل واحدهای دوم و سوم این نیروگاه، ایران بتواند گامی مهم در مسیر افزایش تولید برق پاک و پایدار بردارد. او تأکید کرد: «در آیندهای نزدیک شاهد بهرهبرداری کامل از نیروگاه بوشهر خواهیم بود که میتواند نقش بسزایی در تأمین انرژی کشور و توسعه پایدار ایفا کند.»
پروژه نیروگاه هستهای بوشهر بهعنوان نخستین نیروگاه هستهای در ایران و خاورمیانه، از سال ۱۹۷۵ آغاز شد. با وجود وقفههایی در روند ساخت، در سال ۱۹۹۲ ایران و روسیه توافقنامهای را برای ادامه پروژه به امضا رساندند و در سال ۲۰۱۱ نخستین واحد نیروگاه به بهرهبرداری رسید. در حال حاضر شرکت دولتی روساتم (Rosatom) در حال تکمیل واحدهای دوم و سوم این نیروگاه است و انتظار میرود این دو واحد تا چند سال آینده وارد مدار تولید شوند.
از بریکس تا فناوریهای نوین، گسترش همکاریهای چندوجهی
در کنار همکاریهای انرژی، تعامل میان تهران و مسکو در چارچوب گروه بریکس (BRICS) نیز فصل تازهای از روابط دوجانبه را رقم زده است. عضویت ایران در بریکس، فرصتهای تازهای را برای گسترش روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای عضو این بلوک ایجاد کرده است. شرابیانی در این زمینه تصریح کرد: «بریکس بستر مناسبی برای همکاری کشورهای مستقل و در حال توسعه است که در پی ساخت نظمی عادلانهتر در عرصه جهانی هستند. ایران و روسیه، بهعنوان دو عضو تأثیرگذار این مجموعه، میتوانند نقش فعالی در شکلدهی به آینده همکاریهای جنوب-جنوب ایفا کنند.»
به گفته وی، همکاریهای اقتصادی میان دو کشور تنها به انرژی محدود نمیشود و اکنون شامل حوزههای متنوعی از جمله فناوری اطلاعات، صنایع دانشبنیان، حملونقل شهری، زیرساختهای مالی و حتی مدیریت شهری است. در ماههای اخیر، مذاکراتی میان مسئولان دو کشور درباره تبادل تجربه در حوزههای شهری، از جمله حملونقل هوشمند و توسعه مترو، انجام گرفته است.
همکاری هستهای در مقیاس کوچک، گامی به سوی آینده پایدار
بر اساس بیانیه دفتر مطبوعاتی روساتم، در سپتامبر ۲۰۲۵، ایران و روسیه یادداشت تفاهمی درباره همکاری در ساخت نیروگاههای هستهای کوچکمقیاس در خاک ایران امضا کردند. این اقدام بخشی از راهبرد بلندمدت ایران برای تنوعبخشی به منابع انرژی و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی به شمار میرود.
در اکتبر همان سال، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام کرد که مذاکرات برای امضای قرارداد اجرایی این پروژهها در مرحله نهایی قرار دارد. وی تأکید کرد: «ایران مکان اجرای پروژه را مشخص کرده و امیدوار است با همکاری روسیه، بتواند نسل جدید نیروگاههای هستهای ایمن و کممصرف را راهاندازی کند.»
کارشناسان معتقدند توسعه نیروگاههای کوچکمقیاس میتواند به ایران کمک کند تا نیازهای انرژی مناطق دورافتاده را برآورده سازد و در عین حال، به انتقال فناوری و اشتغالزایی در حوزه انرژی پاک منجر شود.
آینده روابط تهران و مسکو
با توجه به تحولات بینالمللی، تحریمهای غرب علیه هر دو کشور و گسترش همکاریهای شرقی، روابط تهران و مسکو بیش از هر زمان دیگری در مسیر تعمیق قرار گرفته است. کارشناسان سیاسی بر این باورند که این روابط نهتنها بر پایه منافع اقتصادی، بلکه بر اساس درک مشترک از ضرورت چندقطبی شدن جهان استوار است.
به گفته جعفر بندی شرابیانی، «ایران و روسیه در مسیر همکاریهای استراتژیک خود به دنبال ایجاد الگویی جدید از تعامل میان کشورهای مستقل هستند؛ الگویی که بر پایه احترام متقابل، منافع مشترک و توسعه پایدار شکل گرفته است.»
در مجموع، چشمانداز روابط ایران و روسیه، با توجه به اشتراکات ژئوپلیتیکی، ظرفیتهای اقتصادی و همگرایی در سیاست خارجی، رو به گسترش است. از همکاری در حوزه انرژی هستهای گرفته تا تعاملات فناورانه و عضویت مشترک در بریکس، دو کشور در حال تعریف آیندهای تازه برای روابط خود هستند؛ آیندهای که میتواند نهتنها برای دو ملت، بلکه برای نظم جهانی در حال تحول نیز تأثیرگذار باشد.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران