سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در تازهترین فهرست خود، شهر تاریخی کاشان را به عنوان «شهر معماری» در شبکه جهانی شهرهای خلاق معرفی کرد. این عنوان ارزشمند در روز جهانی شهرها ۲۰۲۵ و همزمان با برگزاری چهلوسومین کنفرانس عمومی یونسکو در شهر سمرقند ازبکستان اعلام شد. این تصمیم، گامی مهم در جهت شناساندن ظرفیتهای فرهنگی، تاریخی و هنری ایران به جامعه جهانی و تأکیدی دوباره بر جایگاه درخشان معماری ایرانی در میان میراث بشری است.
شهر کاشان با برخورداری از بیش از ۱۷۰۰ بنای تاریخی و معماری، از جمله ۳۳۰ اثر ثبتشده ملی و یک اثر ثبتشده در فهرست میراث جهانی یونسکو، یکی از گنجینههای کمنظیر معماری سنتی ایران محسوب میشود. باغ فین، خانههای تاریخی بروجردیها، طباطباییها و عباسیان، بازار سنتی، تیمچه امینالدوله و مجموعههای مذهبی و کاروانسراهای متعدد از جمله نمونههای شاخص معماری این شهر هستند که ترکیبی از هنر، مهندسی و زیباییشناسی ایرانی را در خود جای دادهاند.
یونسکو در بیانیه خود تأکید کرده است که کاشان با حفظ اصالت فرهنگی خود و در عین حال پذیرش نوآوریهای معاصر، نمونهای موفق از پیوند سنت و مدرنیته در معماری شهری به شمار میآید. این سازمان اعلام کرده است که انتخاب کاشان در میان دهها نامزد از کشورهای مختلف، نتیجه ارزیابی دقیق توانمندیهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی شهر و میزان تعهد آن به توسعه پایدار از مسیر خلاقیت بوده است.
شبکه شهرهای خلاق یونسکو از سال ۲۰۰۴ میلادی تأسیس شد و تاکنون بیش از ۳۰۰ شهر از سراسر جهان در زمینههای گوناگون مانند معماری، صنایعدستی، ادبیات، موسیقی، سینما، طراحی، هنرهای دیجیتال و خوراکشناسی به عضویت آن درآمدهاند. هدف اصلی این شبکه، ایجاد همافزایی میان شهرها برای استفاده از خلاقیت به عنوان ابزاری برای رشد اقتصادی، ارتقای کیفیت زندگی و حفظ هویت فرهنگی است.
پیوستن کاشان به این شبکه جهانی، چشماندازهای تازهای را برای همکاریهای بینالمللی در حوزه معماری، گردشگری فرهنگی و سرمایهگذاریهای هنری فراهم میکند. مسئولان فرهنگی کشور بر این باورند که این انتخاب میتواند فرصت بینظیری برای معرفی هنر معماری ایرانی به جهان و جذب گردشگران علاقهمند به میراث فرهنگی باشد. همچنین، این عضویت راه را برای برگزاری کارگاههای آموزشی بینالمللی، تبادل دانش میان معماران و طراحان شهری و حضور کاشان در پروژههای مشترک جهانی باز میکند.
دکتر احمد حسینی، پژوهشگر میراث فرهنگی و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفتوگویی اظهار داشت: «کاشان نهتنها موزهای زنده از تاریخ معماری ایران است، بلکه با روح خلاق و زنده مردم خود توانسته میان گذشته و آینده پلی ماندگار بسازد. معماری در کاشان فقط در دیوارها و طاقها خلاصه نمیشود، بلکه در سبک زندگی، تعامل اجتماعی و حتی نظام اقلیمی شهر جریان دارد.» وی افزود: «یونسکو با این انتخاب، بر اهمیت توجه به بافت تاریخی شهرها و بازآفرینی آنها در مسیر توسعه پایدار تأکید کرده است.»
شهر کاشان، که در حاشیه کویر مرکزی ایران و در استان اصفهان واقع شده است، به واسطه تاریخ کهن خود از دوران پیش از اسلام تا عصر قاجار، همواره نقشی مهم در شکلگیری هنر و تمدن ایرانی ایفا کرده است. کاشان زادگاه نامداران بزرگی همچون سهراب سپهری، شاعر و نقاش معاصر، و کمالالملک، نقاش برجسته ایرانی است. ترکیب هنر، ادبیات و معماری در این شهر، آن را به یکی از نمادهای تمدن ایرانی-اسلامی بدل کرده است.
بر اساس اعلام یونسکو، عضویت کاشان در شبکه شهرهای خلاق نهتنها جنبه افتخاری دارد، بلکه این شهر موظف خواهد بود برنامههایی عملی در جهت ترویج خلاقیت، آموزش هنر معماری و حفاظت از میراث فرهنگی خود تدوین کند. از جمله تعهدات این شهر میتوان به ایجاد «مرکز نوآوری معماری کاشان»، طراحی جشنوارههای سالانه معماری و توسعه فضاهای عمومی خلاق اشاره کرد.
مقامات ایرانی نیز در واکنش به این دستاورد، آن را گامی مهم در راستای دیپلماسی فرهنگی کشور دانستهاند. محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پیامی این موفقیت را تبریک گفت و اظهار داشت: «نام کاشان در کنار بزرگترین شهرهای خلاق جهان، نشانهای از درخشش تمدن ایرانی در عرصه بینالمللی است. این دستاورد نتیجه تلاش هنرمندان، معماران و مردم فرهنگی این شهر است که با حفظ اصالت خود، چهرهای نو از ایران را به جهان معرفی کردهاند.»
به گفته کارشناسان، عنوان «شهر خلاق معماری» میتواند به توسعه گردشگری پایدار در کاشان کمک کند. این شهر که در سالهای اخیر با استقبال گردشگران داخلی و خارجی مواجه بوده است، با بهرهگیری از حمایتهای یونسکو، قادر خواهد بود مسیرهای تازهای برای گردشگری فرهنگی، آموزش معماری سنتی و ایجاد فضاهای هنری پویا طراحی کند.
در نهایت، انتخاب کاشان به عنوان شهر جهانی معماری، فرصتی است برای بازنگری در مفهوم توسعه شهری در ایران. این انتخاب یادآور آن است که شهرهای تاریخی میتوانند نهتنها حافظ میراث گذشته، بلکه موتور خلاقیت و نوآوری برای آینده باشند. کاشان، با تکیه بر تاریخ پربار و مردمی هنرمند، اکنون در مسیر تازهای گام نهاده است؛ مسیری که میتواند الگویی الهامبخش برای سایر شهرهای ایران در پیوند میان سنت، هنر و توسعه پایدار باشد.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران