در ششماهه نخست سال جاری خورشیدی، صادرات غیرنفتی ایران به قاره آفریقا با رشدی قابل توجه، دو برابر شد و به رقم ۶۷۵ میلیون دلار رسید؛ رقمی که نهتنها از نظر میزان رشد چشمگیر است، بلکه اهمیت راهبردی روابط اقتصادی تهران با کشورهای آفریقایی را بیش از گذشته برجسته میکند. نشانهای روشن از تغییر جهتگیری تجارت خارجی ایران به سوی بازارهای نوظهور و ظرفیتدار بهویژه در جهان جنوب است.
رکوردی در آستانه ثبت، جهشی در مسیر تنوعبخشی صادرات
بر اساس دادههای منتشر شده، میزان صادرات فعلی معادل ۸۰ درصد کل صادرات سال گذشته ایران به آفریقاست؛ به بیان دیگر، تنها در بلوک زمانی ششماهه، تقریباً تمام حجم صادرات سال قبل تکرار شده است. ادامه این روند میتواند تا پایان سال منجر به ثبت یک رکورد دهساله در تجارت غیرنفتی ایران با کشورهای آفریقایی شود. این چشمانداز مطلوب، نتیجه مجموعهای از سیاستهای تازه در حوزه توسعه همکاریهای اقتصادی، تجاری و فناورانه است که طی سالهای اخیر در دستور کار دولت قرار گرفته است.
کارشناسان تجارت بینالملل معتقدند که بازارهای آفریقایی به دلیل افزایش جمعیت، رشد طبقه متوسط، نیازهای زیرساختی گسترده و تمایل به همکاریهای جنوب-جنوب، یکی از جذابترین مقاصد برای توسعه صادرات ایران محسوب میشوند. به همین دلیل، افزایش دوبرابری صادرات ایران در چنین بستری، حاصل حرکت هدفمند تهران به سمت احیای روابط تجاری تاریخی با این قاره و حضور فعال در پروژههای توسعهای کشورهای آفریقایی است.
ظرفیتهای فراتر از تجارت، از صادرات مهندسی تا انتقال فناوری
ایران تنها به صادرات کالایی اکتفا نکرده و به دنبال تقویت تعاملات فنی، مهندسی و خدماتی نیز هست؛ موضوعی که به گفته مقامهای اقتصادی کشور، ظرفیتهای آن در آفریقا بسیار گسترده است. یکی از حوزههایی که ایران بر آن تمرکز کرده، بخش آب و مدیریت منابع آبی است؛ حوزهای که در بسیاری از کشورهای آفریقایی یکی از چالشهای اصلی توسعه به شمار میرود.
رضا حاجیکریم، رئیس فدراسیون منابع آب ایران، با اشاره به تجربه چند دههای کشور در مدیریت منابع آبی در مناطق خشک و نیمهخشک، تأکید کرده است که ایران میتواند شریک قابل اعتمادی برای کشورهایی باشد که به دنبال اجرای پروژههای آبرسانی، سدسازی، شیرینسازی آب و توسعه شبکههای توزیع پایدار هستند. وی افزود که مشارکت در طراحی، ساخت و بهرهبرداری از تأسیسات آبی نهتنها به توسعه زیرساختهای حیاتی در کشورهای آفریقایی کمک میکند، بلکه میتواند زمینهساز توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران نیز باشد.
هشت کمیته تخصصی در حال شکلدهی نقشه راه همکاریهای آینده
بهمنظور مدیریت بهتر این فرایند و شناسایی فرصتهای جدید در تجارت با قاره آفریقا، سازمان توسعه تجارت ایران با ایجاد هشت کمیته تخصصی در ستاد دفتر آفریقا، همکاریهای مشترک را در زمینههای مختلف شتاب داده است. این کمیتهها در حوزههایی همچون کشاورزی، تجارت کالایی، سرمایهگذاری مشترک، حملونقل دریایی و هوایی، گردشگری، صنایع تبدیلی و حتی فناوریهای نوین فعالیت میکنند.
نقش این کمیتهها صرفاً تسهیلکننده نیست؛ بلکه انتظار میرود بهعنوان بازوی کارشناسی، مسیر ورود شرکتهای ایرانی به بازارهای هدف آفریقا را هموار کنند و موانع اجرایی و اداری موجود را کاهش دهند. پیگیری ایجاد خطوط حملونقل مستقیم، حذف یا کاهش تعرفههای گمرکی، تأسیس مراکز تجاری مشترک و فعالسازی نمایشگاههای دائمی از جمله طرحهایی است که در دستور کار این کمیتهها قرار دارد.
آفریقا، مقصدی کمرقیب برای محصولات ایرانی
یکی از مزیتهای حضور ایران در بازارهای آفریقایی، کمبودن تعداد رقبای جدی در بخش کالاهای صنعتی و نیمهصنعتی است. بسیاری از کشورهای آفریقایی نیازمند واردات ماشینآلات، محصولات پتروشیمی، مصالح ساختمانی، محصولات کشاورزی فرآوریشده و تجهیزات الکترونیکی هستند؛ حوزههایی که ایران در آنها از توان تولیدی قابل توجهی برخوردار است.
در کنار این مزیتها، قیمت رقابتی محصولات ایرانی و کیفیت قابلقبول آنها، شانس موفقیت صادرات ایران را در این بازارها افزایش میدهد. برخی تحلیلگران بر این باورند که اگر سیاستهای حمایتی فعلی ادامه پیدا کند، صادرات به قاره آفریقا میتواند در سالهای آینده حتی به چند میلیارد دلار برسد.
برنامهریزی برای یک رویداد مهم، برگزاری نشست آفریقایی در ۲۰۲۶
یکی از مهمترین برنامههای در دست اجرا، برگزاری اجلاس آفریقایی در سال آینده ایران (از ۲۱ مارس ۲۰۲۶) است. این نشست قرار است با حضور نمایندگان ارشد کشورهای آفریقایی، تجار، شرکتهای بزرگ و مقامات اقتصادی برگزار شود و میتواند بهعنوان نقطه آغاز فصل تازهای از روابط اقتصادی ایران با این قاره تلقی شود.
هدف اصلی این نشست، معرفی فرصتهای سرمایهگذاری، تشویق به ایجاد شرکتهای مشترک، گسترش همکاریهای فناورانه و امضای تفاهمنامههای جدید در بخشهای مختلف است. کارشناسان معتقدند چنین اجلاسی میتواند تصویر ایران را بهعنوان شریک اقتصادی قابل اعتماد و توانمند در سطح بینالمللی تقویت کند.
چشمانداز آینده، حرکت به سوی دیپلماسی اقتصادی فعالتر
رشد چشمگیر صادرات غیرنفتی به آفریقا، نشانهای از موفقیت راهبرد کلان ایران در تنوعبخشی به بازارهای صادراتی و کاهش وابستگی به بازارهای سنتی است. این روند در کنار توسعه همکاریهای فنی، مهندسی و سرمایهگذاری مشترک، میتواند زمینهساز حضور پایدار و مؤثر ایران در قارهای باشد که به یکی از قطبهای رشد اقتصاد جهانی تبدیل شده است.
در مجموع، افزایش دوبرابری صادرات به آفریقا تنها یک آمار اقتصادی نیست؛ بلکه نشانهای از تغییر رویکرد، افزایش تعاملات جنوب-جنوب و در نهایت، آغاز فصلی تازه در روابط ایران با قارهای است که آینده اقتصادی جهان را شکل خواهد داد.
منبع خبر : tvbrics.com
نظرات کاربران