مدیر مرکز رصد فرهنگی اعتقاد دارد که فقط ۲۴ تا ۲۸ درصد از ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند، اما این رقم با داده‌ها و اخبار دیگر مرتبط با مهاجرت سازگار نیست.
روز گذشته، مدیر مرکز رصد فرهنگی اعلام کرد که بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از مراکز مختلف افکارسنجی با روش‌های علمی، میدانی و تلفنی و با حجم نمونه ملی (یعنی نمونه‌گیری از کل کشور)، میزان میل به مهاجرت ایرانیان بین ۲۴ تا ۲۸ درصد است. از افرادی که تمایل به مهاجرت دارند، بیش از نیمی از آن‌ها به دنبال مهاجرت موقت و تعداد کمتری به دنبال مهاجرت دائمی هستند. این مرکز تحت اختیار وزارت ارشاد فعالیت می‌کند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که این داده‌ها ممکن است از نظرسنجی دانشگاه امام صادق گرفته شده باشند. جماران در خبری نوشته است که آخرین نظرسنجی مرکز تحلیل اجتماعی متا در اسفند ۱۴۰۱ نشان می‌دهد ۲۴ درصد از کل جامعه تمایل به مهاجرت دارند و ۷۴ درصد افراد گفته‌اند تمایلی به مهاجرت ندارند. این نتیجه متوسط کل جامعه است و پاسخ‌های دسته‌های اجتماعی مختلف ممکن است متفاوت باشد. این نظرسنجی با حجم نمونه ۳۰۰۰ نفر و با استفاده از روش تلفنی و ملی انجام شده است.
اخیراً یک نظرسنجی اینترنتی با حجم نمونه ۱۲ هزار نفری اعلام کرده است که فقط ۱۶ درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کرده‌اند قصد ماندن در ایران دارند. این نظرسنجی که در همایش فرصت‌های عصر دیجیتال ماه گذشته اعلام شد نشان داده که حدود ۲۰ درصد از شرکت‌کنندگان مهاجرت کرده‌اند و فقط ۴ درصد از آن‌ها اعلام کرده‌اند قصد بازگشت به کشور دارند. بیش از ۶۰ درصد افراد اعلام کردند که تمایل به مهاجرت دارند و یا برای مهاجرت برنامه‌ریزی کرده یا اقدام به مهاجرت کرده‌اند. دلیل ۸۰ درصد از این مهاجرت‌ها به شرایط کلی سیاسی و اقتصادی کشور مربوط شده است.
سال گذشته، آمارهای سالنامه مهاجرتی ۱۴۰۱ هم وضعیت بحرانی مهاجرت را تأیید کرد. این سالنامه بر اساس آمارهای داخلی و بین‌المللی و پیمایش‌های انجام‌شده توسط رصدخانه و تجمیع آمارهای مختلف مهاجران ایرانی، نشان می‌دهد که دست‌کم ۶۵ هزار نفر سالیانه از کشور مهاجرت می‌کنند.
از مهم‌ترین داده‌های این سالنامه، آمارهای مهاجرت نیروهای متخصص و شرکت‌ها بود. در سه سال گذشته، بیش از دو هزار ویزای استارتاپ، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری یا خوداشتغالی فقط برای ایرانی‌ها از کشورهای کانادا و بریتانیا صادر شده است.
این آمارها به صورت مداوم توسط مسئولان رد شده‌اند. محمد اصغری، مدیر رصد فرهنگی کشور، در گفت‌وگوی خود داده‌هایی که در مورد میل مهاجرت ایرانیان منتشر شده را مخدوش و عجیب و غریب دانسته است و اظهار کرده است: “تعمیم یک نظرسنجی اینترنتی به کل جامعه، آن هم با تردستی رسانه‌ای، در شأن پژوهشگران علوم اجتماعی و آمار نیست و نتایج آن در حد یک نظرسنجی دورهمی آنلاین اعتبار دارد.” او ترجیح داده به نظرسنجی متا که به صورت تلفنی و ملی با ۳ هزار شرکت‌کننده انجام شده، تکیه کند.
نیروهای کلیدی شرکت‌های دانش‌بنیان وارد فرایند مهاجرت شده‌اند
هفته گذشته در مؤسسه اطلاعات یک نشست با عنوان “مهاجرت نخبگان” برگزار شد که مدیر رصدخانه مهاجرت و معاون مرکز تعاملات بین‌الملل علم و فناوری در آن سخنرانی کردند. مدیر رصدخانه مهاجرت در این نشست اظهار داشت که بر اساس آمارهای اعلامی، ۶۷ درصد نیروهای کلیدی و متخصص شرکت‌های دانش‌بنیان وارد فرایند مهاجرت شده‌اند.
وی همچنین بیان کرد که ۸۰ درصد از ایرانیان مقیم خارج از کشور تمایل به بازگشت به کشور دارند، اما با توجه به فضای کنونی، تردید به بازگشت خود دارند. او برای توصیف از دست دادن سرمایه انسانی از عبارت “نسل‌کشی سرمایه‌ی انسانی” استفاده کرد و افزود که اگرچه رصدخانه مهاجرت درباره روند مهاجرت نخبگان و سرمایه‌های علمی با مدارک سخن گفته است، اما با مشکلاتی از سوی این مرکز مواجه شده‌اند و به تازگی بودجه‌ای که برای رصدخانه لازم است، قطع و حکم تخلیه ساختمان اعلام شده است.
علی حسینی، معاون مرکز تعاملات معاونت علمی ریاست جمهوری نیز در این نشست اظهار نمود که هیچ‌کس نمی‌تواند انکار کند که میل به مهاجرت به طور چشمگیری افزایش یافته است. او برخی مثال‌ها از مسئولان داخلی داده و تأکید کرد که تاکنون اقدامات خاصی در مقابله با کاهش روند مهاجرت انجام نشده است.
او همچنین اشاره کرد که اکنون میل مهاجرت به دوران دبیرستان رسیده است و بسیاری از دانش‌آموزان نخبه با اعتماد به نفس از تصمیم خود برای مهاجرت خبر می‌دهند. او اظهار داشت: “اخبار منفی که از داخل کشور به جهان ارسال می‌شود، تأثیر زیادی بر تصمیم این افراد برای بازگشت و همکاری دارد. همچنین اتفاقات سال گذشته بسیار تأثیرگذار بوده‌اند. این مسائل باید به درستی در بعد انعکاس رسانه‌ای مدیریت شوند. اگر در اخبار صدا و سیما اعلام کنیم اکنون روز است، باورشان نمی‌شود زیرا مرجع اخبار آن‌ها شبکه‌های دیگری است.”
صلواتی در نشست هفته گذشته با اشاره به اینکه کشور در حفظ سرمایه انسانی دچار سهل‌انگاری شده، بیان کرد به مرحله فرار رسیده‌ایم. او مهاجرت عام و توده‌وار را شرایطی دانست که در آن دسته‌های مختلف اعم از نخبگان و متخصصان با مهارت‌های گوناگون، آماده مهاجرت از کشور هستند. او اظهار کرد: “این افراد باهوش، معطل ما نخواهند بود که مثلاً ما برای آن‌ها اینترنت پرسرعت یا فضای کسب و کار امن فراهم کنیم یا نکنیم.”
آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهند ایران در جذب، نگه‌داشتن و رشد استعدادها و نیروی انسانی در بین ۱۳۳ کشور، رتبه ۱۱۲ را دارد. متخصصان تجارت الکترونیک به مهاجرت افراد خبره از اکوسیستم اشاره می‌کنند. رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران نیز تأیید کرده که آمار مهاجرت پزشکان واقعیت دارد و در سه سال گذشته بیش از ۴ هزار پزشک از کشور خارج شده‌اند و ۲۱ درصد فعالان حوزه بهداشت نیز اعلام کرده‌اند که تا سه سال آینده مهاجرت می‌کنند. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهند که مهاجرت از کنترل شرکت‌ها خارج شده است و حتی برخی از فعالان اکوسیستم فناوری گفته‌اند که شرکت‌ها به هم نیروی متخصص قرض می‌دهند.
صلواتی در نشست هفته گذشته تأکید کرد، در فضایی که صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین با ناامنی فکری و ذهنی مواجه هستند، باید توجه به اهمیت مهاجرت نخبگان داشته باشیم و نتایج آماری مرتبط را با دقت ارائه دهیم.
نظرات کاربران