هر سال، اطلاعات جالب و شگفت‌انگیز دربارهٔ اجداد انسان به دست می‌آید، و سال ۲۰۲۳ نیز در این خصوص استثنایی بود. این سال به عنوان یک دوره پرارتقا و پررنگ در زمینهٔ تحقیقات اجداد انسان تلقی می‌شود.
اگرچه انسان‌ها در حال حاضر به طور گسترده‌ای در سرتاسر جهان حضور دارند، اما در گذشته، اولین بستگان نزدیک ما و انسان‌های خردمند، به طور چشمگیری در جهان گسترش نیافته بودند. به عبارت دیگر، اجداد انسان کنونی تقریباً کمتر از یک میلیون سال پیش به نوعی منقرض شده‌اند، و بسیاری از این تبارها یا اجداد نزدیک انسان بدون هیچ گونه ردپایی به طور دائمی از سطح زمین محو شده‌اند.
اکنون، با تکنولوژی‌ها و مطالعات فسیلی پیشرفته، ما شواهد مختلفی از حضور این بستگان انسانی پیدا کرده‌ایم. در این مقاله، به ۱۰ یافته بزرگ در سال ۲۰۲۳ در زمینهٔ اجداد انسان و آنچه از تکامل ما آموخته‌اند، می‌پردازیم و نگاهی خلاصه به این پیشرفت‌ها و کشف‌ها می‌اندازیم.
۱. اجداد انسان کنونی تا مرز انقراض رفتند
هنر سنگی بر یک صخره نشان‌دهنده چگونگی بقای اجداد انسان در مواجهه با خطرات ناشناخته است. در کنار آن، یک فرمول مشاهده می‌شود که پژوهشگران برای استدلال درباره شرایط سخت حدود ۱ میلیون سال پیش به کار می‌برند.
تقریباً یک میلیون سال پیش، اجداد انسان با انقراض به فاصله چندانی نبودند. در یک دوره بیش از ۱۰۰ هزار سال، تعداد انسان‌ها به ۱۳۰۰ نفر افزایش یافت، که در مقایسه با جمعیت کنونی ۸٫۱ میلیارد نفر بسیار کمتر است.
با بررسی ژنوم بیش از ۳۱۵۰ انسان فعلی از جمعیت‌های آفریقایی و غیرآفریقایی، دانشمندان به راز مواجهه نزدیک انسان با انقراض پی بردند. آن‌ها با بررسی تنوع توالی‌های ژنتیکی، وقایع یک میلیون سال پیش را بازگو کردند. بر اساس یافته‌ها، در بازه زمانی از ۸۱۳ هزار تا ۹۳۰ هزار سال پیش، اجداد انسان مدرن در شرایط بسیار دشواری قرار گرفتند و ۹۸٫۷ درصد از جمعیت خود را از دست دادند.
۲. خویشاوندان انسان حدود ۴۷۶ هزار سال پیش، اشیای چوبی می‌ساختند
سازه‌ای از چوب که نمایانگر برش زدن انسان‌های عصر سنگ به وسیلهٔ چوب‌ها است.
انسان به عنوان یک موجود هوشمند شناخته می‌شود، و بدیهی است که این قاعده برای خویشاوندان او نیز اعمال می‌شود. در سال ۲۰۲۳، باستان‌شناسان در زامبیا یافتند که قدیمی‌ترین سازه چوبی معروف به خویشاوندان انسان دارای ۴۷۶ هزار سال سابقه است.
از میان یافته‌ها، دو شیء با ابزارهای سنگی زیر بستر رودخانه کالامبو کشف شدند و سه شیء نیز در رسوب‌های خاکی رودخانه دفن شده بودند. تحقیقات نشان می‌دهد که انسان‌ها و اجداد نزدیک آن‌ها از منابعی که در دسترسشان بوده، به عنوان ابزار بهره می‌بردند.
۳. کشف استخوان فک ۳۰۰ هزار ساله از تباری ناشناخته
با استفاده از بازسازی کامپیوتری جمجمه و بخش‌های فک که در منطقه چین کشف شده‌اند، آشکار شده است که این قطعات فسیلی جدید نشانگر این است که جمجمه از یک تبار انسانی ناشناخته است.
تکه‌هایی از یک استخوان فک با سن ۳۰۰ هزار ساله، احتمالا به یک تبار ناشناخته انسان تعلق دارند. این استخوان فک در منطقه چین شرق مرکزی کشف شد و متعلق به یک نوجوان است که ترکیبی از ویژگی‌های انسان باستانی و کنونی را نشان می‌دهد. این نوجوان چهره‌ای شبیه به انسان کنونی دارد، اما جمجمه‌اش شباهتی به انسان‌های خردمند اولیه را نیز ایجاد می‌کند.
ترکیب پیچیده‌ای از ویژگی‌ها نشان می‌دهد که این نوجوان و دیگر افراد باستانی که در هوالونگدانگ کشف شده‌اند، احتمالا ارتباطی با انسان‌های خردمند، نئاندرتال‌ها، دنیسوان‌ها یا حتی تبارهای متفاوت تماماً داشته‌اند.
۴. دو گروه آفریقایی متمایز زمینه‌ساز حضور انسان کنونی شدند
یک دختر از قبیله ناما در استان کیپ شمالی، جنوب آفریقا. اعضای قبیله ناما به دلیل داشتن سطح بسیار بالایی از گوناگونی ژنتیکی، در مطالعات جدید مدلسازی تکامل انسان مورد توجه قرار گرفته‌اند.
پیش از ورود انسان مدرن به صحنه، اجداد ما از دو گروه متمایز با خویشاوندی نزدیک تشکیل شده بودند که در منطقه‌های مختلف آفریقا سکونت داشتند. با وجود جدایی این دو گروه از یکدیگر، افراد آن‌ها به مرور زمان با گروه‌های دیگر تلاقی و آمیزش پیدا کردند.
در یک تحقیق جدید، پژوهشگران به بررسی ژنوم انسان مدرن از مناطق جنوبی، شرقی و غربی آفریقا پرداختند. نتایج این تحلیل نشان داد که انسان‌های خردمند در واقع از نوادگان دو یا چند گروه ژنتیکی متمایز بودند که به مرور زمان با یکدیگر آمیزش کردند. این تلاقی بیش از ۱۲۰ هزار سال پیش رخ داده است؛ اما زمان دقیق آن هنوز مشخص نیست.
یافته‌ها نشان می‌دهند که اجداد انسانی ما با خویشاوندان منقرض‌شده‌ی خود مثل هومونالدی آمیزش نداشتند، زیرا آناتومی این گونه با انسان متفاوت بود. کشف جدید همچنین ایده‌ی تکامل انسان‌ها از شاخه‌ی واحدی را که از نزدیک‌ترین خویشاوندان ما جدا شده است، بی‌اعتبار می‌کند.
۵. انسان‌های کنونی در سه موج به اروپا مهاجرت کردند
یک تحقیق به بررسی چندین نوک‌تیز سنگی می‌پردازد که برخی از آن‌ها حدود ۵۴ هزار سال پیش توسط انسان‌های خردمند به عنوان سرنیزه مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
انسان مدرن به دقت در چه زمانی به اروپا وارد شد؟ بر اساس تحقیقات نشریه PLOS One، این مهاجرت در سه دوره ۵۴ هزار، ۴۵ هزار و ۴۲ هزار سال پیش رخ داد.
برای سال‌ها، پژوهشگران فرض می‌کردند که اولین ورود انسان به اروپا ۴۲ هزار سال پیش بوده است که این تصور بر اساس تحقیقاتی درخصوص دندان‌های حفاری‌شده در ایتالیا و بلغارستان اعتبار یافته بود. اما یک تحقیق در سال ۲۰۲۲ شواهدی از حضور انسان مدرن در فرانسه با قدمت ۵۴ هزار سال پیش را ارائه داد. همچنین، برخی اشیای سنگی باستانی با قدمت ۴۵ هزار ساله که به انسان مدرن نسبت داده می‌شوند، کشف شدند.
با این حال، مدل سه موجی هنوز به تأیید نهایی نرسیده است. شواهد آینده ممکن است موج ۴۵ هزار ساله را تأیید یا رد کند.
۶. کشف فسیل کوچک از تبار اسرارآمیز ۴۰ هزار ساله
مقایسه فسیل (در بخش بالای چپ)، سکه دو یورویی (در بخش بالای سمت راست)، استخوان انسان مدرن (در بخش پائین سمت چپ) و استخوان نئاندرتال (در بخش پائین سمت راست).
استخوان مفصل ران کوچکی که در حین حفاری در فرانسه کشف شد، توجه زیادی از جانب دانشمندان به خود جلب کرد؛ زیرا احتمالاً از تباری ناشناخته از انسان مدرن به وجود آمده است. این استخوان، که به نام ایلیوم شناخته می‌شود و به سن ۴۰ هزار ساله تعلق دارد، به استخوان مفصل ران نوزاد اشاره دارد و با استخوان مفصل ران انسان کنونی اختلافات زیادی دارد. احتمال وجود دارد که این استخوان به گروهی از نئاندرتال‌ها و انسان‌هایی تعلق داشته باشد که با یکدیگر در همان دوران زندگی می‌کردند.
۷. اولین ساکنان دائمی اروپا در شبه‌جزیره کریمه ساکن شدند
اولین ساکنان قاره اروپا در منطقه کریمه ساکن شدند.
حدود ۳۷ هزار سال پیش، اولین انسان‌های مدرنی در منطقه کریمه اروپا ساکن شدند. پژوهشگران با توالی‌سازی DNA دو اسکلت مرد مشغول بررسی شدند و قدمت رادیوکربنی این اسکلت‌ها بین ۳۵٬۸۰۰ تا ۳۷٬۵۰۰ سال پیش تعیین شد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که نسل‌های آینده این افراد در طول زمان باعث ظهور تمدن‌هایی شدند که مجسمه‌های ونوس، ابزارهای سنگی، و جواهرات را حدود ۷۰۰۰ سال بعد از آن ساختند. این تحقیقات بخش مهمی را به درک از تاریخ و فرهنگ ساکنان اروپا افزوده است.
۸. کشف تبار ناشناخته گردآورنده، شکارچی
پیش از تاریخ و در حدود ۳۲ تا ۲۴ هزار سال پیش، جمعیت‌های گراوتیان در اروپا پراکنده شدند. با اینکه این گروه‌های ماقبل تاریخی از نظر ژنتیکی اختلافاتی داشتند، اما خصوصیات فرهنگی مشترکی را به ارث برده بودند.
بزرگترین تحقیق مرتبط با ژنوم‌های گردآورنده-شکارچی ماقبل تاریخی اروپایی، تبار ناشناخته‌ای از این گروه را که به آخرین دوره یخبندان مربوط است، آشکار کرد. این تبار اسرارآمیز از سردترین نقاط دوران یخبندان جان سالم به در برد؛ اما در طول دوره‌ی گرمایی که حدود ۱۵ هزار سال پیش آغاز شد، ناپدید شدند.
این گروه معروف به نام فورنول، مردهای خود را در غارها دفن می‌کردند و گاهی پس از مرگ، به وسیلهٔ مراسمی آیینی، استخوان آن‌ها را جمع‌آوری می‌کردند.
۹. اولین آمریکایی‌ها
برخی مردمان عصر یخ از شمال چین به آمریکا راه یافتند
بعضی از اوائلین انسان‌هایی که در طول دوران آخرین یخبندان به آمریکا وارد شدند، ابتدا حرکت خود را از چین آغاز کردند. به نظر می‌رسد که یک بخش از این گروه به ژاپن نیز مهاجرت کرده و این ویژگی باعث آشکار شدن تشابه‌هایی در میان اشیای چینی، ساکنان بومی آمریکا و مردم بومی ژاپن گردیده است.
پژوهش مذکور با تطابق داده‌های ثبت شده در حوزه باستان‌شناسی ژاپن انجام شده و ارزش تئوری‌های کنونی درباره چگونگی انتخاب محل سکونت انسان در آمریکا را افزایش می‌دهد.
۱۰. ناپدید شدن جمعیت سیبری
جمجمه یکی از افرادی که در یک تحقیق تازه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نمونه‌ای از وجود گروه ناشناخته از گردآورنده-شکارچی‌ها را نمایان می‌کند که بیش از ۱۰ هزار سال پیش در سیبری سکونت داشته‌اند.
گروهی از گردآورنده‌شکارچی‌ها که بیش از ۱۰ هزار سال پیش به سیبری مهاجرت کردند، به‌طور کامل ناپدید شدند. با تحلیل DNA باقایای انسان از مناطق شمالی آسیا، شواهد ژنتیکی این گروه اسرارآمیز کشف شد که قدمت آن‌ها به ۷۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که انسان‌های عصر یخبندان در منطقهٔ پل خشکی برینگ بین آمریکای شمالی و آسیا فعالیت داشته‌اند.
پژوهشگران همچنین با بررسی باقایای یک انسان شمن که به ۶۵۰۰ سال پیش تعلق دارد و در فاصله‌ی ۱۵۰۰ کیلومتری از گروه خود فوت کرده بود، به این نتیجه رسیدند که حضور انسان‌های باستانی حتی در مناطق یخزده ممکن بوده است.
نظرات کاربران