9 فیلم علمی تخیلی ماندگار که باید ببینید

فیلم‌های علمی تخیلی انواع و زیرژانرهای متعددی را در خود جای داده‌اند. بی‌توجه به تفاوت‌های ژانری، این اثرات از نظر ابعاد و ساختار به یکدیگر متفاوت هستند. گاهی اوقات در آثار سینمایی علمی-تخیلی، با فیلم‌های پرهزینه و ضخیم ساخت برخورد می‌کنیم که به طور واقعی هوش ما را مشغول می‌کنند و در برخی موارد، نظاره‌گر آثار تجربی و با هزینه کم، با ایده‌ها و کانسپت‌های درخشان خود، چشمان ما را به آینده‌ای نمایان می‌کنند. اما عنصری که به نحوی در هر فیلم علمی-تخیلی، به صورت کلاسیک یا مدرن، حضور دارد، تأثیر پیشرفت علم بر جوامع واقعی یا خیالی است.

• خلاصهٔ فصل دوم از سریال لوکی: حادثهٔ پایانی

9 فیلم علمی تخیلی

اگر به عنوان یک طرفدار متعصب از این ژانر شناخته می‌شوید، فهرست زیر احتمالاً برای شما جذابیت بسیار بیشتری خواهد داشت؛ زیرا این فهرست میزبان فیلم‌هایی است که همگی به دوران قرن بیستم و پیش از دهه ۱۹۹۰ تعلق دارند. این آثار، کمتر شناخته شده یا حتی ناشناخته که برای علاقه‌مندان به سینما جذابیت چندانی ندارند و در زمره بهترین فیلم‌های علمی-تخیلی قرار نمی‌گیرند، اما واقعاً ارزش توجه را دارند. در این سفر هیجان‌انگیز، با ما همراه شوید تا غبار از ۹ فیلم علمی-تخیلی کلاسیک و ناشناخته برداشته و به سوی دنیاهای دیستوپی تکنولوژیک پرچم بزنیم.

۱- عملیات ماه (Destination Moon)

• کارگردان: ایروینگ پیچل
• بازیگران: جان آرچر، وارنر اندرسون، تام پاور، دیک وسون و…
• تاریخ اکران: ۱۹۵۰
• امتیاز IMDB به فیلم: ۶.۳ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۶۷ از ۱۰۰

در دهه‌ی ۱۹۵۰، فیلم‌های علمی-تخیلی به اوج محبوبیت و شهرت رسیدند. از جمله این آثار، فیلم کلاسیک “عملیات ماه” به کارگردانی ایروینگ پیچل ایفای نقش کلیدی در این پرتنوع و گسترش یافتن این ژانر داشت. داستان این فیلم، مبتنی بر رمانی از رابرت ای. هاین‌لاین – نویسنده معروف داستان‌های علمی-تخیلی که در نگارش فیلم‌نامه نیز دخیل بود – به ماجرای نخستین پرواز چهار نفر به ماه می‌پردازد. در دهه‌ی ۱۹۵۰، تصویری از رقابت فضایی و تلاش مقامات دولتی آمریکا برای متوقف کردن پروژه‌ی فضانوردان رقم می‌خورد.

“عملیات ماه” که حدود بیست سال پیش از مأموریت آپولو ۱۱ به سطح ماه کشیده شد، به دلیل گمانه‌زنی هوشمندانه‌اش شناخته می‌شود. این فیلم با ساختار و ویژگی‌های فنی قابل توجهی به‌منظور به‌نمایش گذاشتن شگفتی‌های علمی-تخیلی ارائه شده است. هرچند امتیاز IMDB آن ۶.۳ از ۱۰ است و امتیاز راتن تومیتوز ۶۷ از ۱۰۰ به دست آورده، اما نقل‌قولی که در آغاز فیلم ظاهر می‌شود، جلوه‌ای اساسی از محتوای سیاسی-اجتماعی دهه‌ی ۱۹۵۰ را بازتاب می‌دهد: “ما تنها نیستیم که می‌دانیم رسیدن به ماه امکان‌پذیر است. ما تنها نیستیم که قصد رفتن به آنجا را داریم. این ماراتن ادامه دارد و بهتر است که در آن پیروز شویم!” این نقل‌قول بازگو کننده‌ی فضای رقابتی در دوران پررنگ قرن بیستم است.

ایروینگ پیچل به عنوان کارگردان این فیلم تخیلی-علمی حاکم بر این زمان شناخته می‌شود و جورج پال به عنوان تهیه‌کننده‌ی آن نقش بسیار مهمی در درخشش این اثر در جشنواره‌ها داشت. این فیلم با جلب جایزه‌ی اسکار برای جریان‌سازی و تأثیرگذاری که در جلوه‌های ویژه داشت، به عنوان یکی از آثار مهم دهه‌ی ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در ژانر علمی-تخیلی شناخته می‌شود.

۲- وقتی جهان‌ها با هم برخورد می‌کنند (When Worlds Collide)

• کارگردان: رودولف ماته
• بازیگران: ریچارد دیر، باربارا راش، پیتر هنسن و…
• تاریخ اکران: ۱۹۵۱
• امتیاز IMDB به فیلم: ۶.۶ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۱ از ۱۰۰

یکی از اثرات برجسته جورج پال که به عنوان نامزد جایزه‌ی اسکار در زمینه‌ی جلوه‌های ویژه معرفی شد، فیلم علمی-تخیلی “وقتی جهان‌ها با هم برخورد می‌کنند” است. این اثر کلاسیک به کارگردانی رودولف ماته، ماجراجویی زمین را در مواجهه با یک ستاره جدید کشف‌شده به نام بلوس و یک سیاره به نام زیرا به تصویر می‌کشد. داستان این فیلم بر اساس رمانی با همین نام نوشته‌شده توسط ادوین بالمر و فیلیپ ویلی در سال ۱۹۳۳ ساخته شده است.

در داستان، دانشمندان یک طرح برای ساخت یک فضاپیمای قابل حمل با توانایی حمل چندین مسافر را ارائه می‌دهند تا به عنوان یک ناجی عمل کند. این طرح با مخالفت‌های فراوان مواجه می‌شود، اما تعدادی از سرمایه‌گذاران خصوصی با تصمیم به اجرای این ماموریت و ساخت یک فضاپیما که تا ۴۰ مسافر را به فضا ببرد، موافقت می‌کنند و این تصمیم با انعکاس چراغ‌های سبز آنان همراه است.

این فیلم، با کارگردانی ماته، علمی-تخیلی خود را از یک رمان معتبر بیان می‌کند و علی‌رغم ظاهر قدیمی، جایگاه ویژه‌ای در تاریخچه‌ی فیلم‌های علمی-تخیلی دارد. اگر به داستان‌های مرتبط با فجایع مختلفی که زمین را تهدید می‌کنند علاقه‌مند هستید و تجربه‌ی آنها را در زمان‌های مختلف دوست دارید، این فیلم را از دست ندهید.

۳- آخرین مرد روی زمین (The Last Man on Earth)

• کارگردان: سیدنی سالکو و اوبالدو بی. راگونا
• بازیگران: وینسنت پرایس، فرانکا بتوئیا، اما دانیلی، جاکومو روسی استوارت و…
• تاریخ اکران: ۱۹۶۴
• امتیاز IMDB به فیلم: ۶.۷ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۱ از ۱۰۰

این فیلم به یک تلفیق منحصر به فرد از ژانرهای علمی-تخیلی و ترسناک پرداخته است که تاکنون بسیاری از فیلمسازان را الهام بخشیده است. با حضور وینسنت پرایس در نقش دکتر رابرت مورگان، این فیلم به عنوان یک اثر اسطوره‌ای در مورد آخرین بازمانده در یک جهان طاعون‌زده، پر از زامبی‌ها و خون‌آشام‌ها، به تصویر کشیده شده است. داستان فیلم درگیر مبارزات مورگان برای حفظ سلامت روانی و بقا در مقابل ارتشی از مردگان متحرک است.

«آخرین مرد روی زمین» با فضاسازی قابل توجه و اتمسفر دلهره‌آور خود، یک جهان دهشتناک را به تصویر می‌کشد. در این دنیای پسآخرالزمانی، مورگان با مرگ و مرارت‌های زامبی‌ها مبارزه می‌کند و همزمان با این مبارزات، حضور تلخ همسر و فرزند خود را نیز در دل چالش‌ها حس می‌کند. خلق این جهان گیرای توسط سیدنی سالکو و اوبالدو بی. راگونا، همچنان جذاب و تاثیرگذار است.

با حضور درخشان وینسنت پرایس، این اثر به عنوان یکی از آثاری ماندگار و دیدنی در تاریخ سینمای علمی-تخیلی شناخته می‌شود. اگر شما از ساخته‌های معروف جورج رومرو مثل “شب مردگان زنده” لذت می‌برید، بدون شک این فیلم نیز شما را به خود جلب خواهد کرد. برای ایجاد ترغیب به تماشای این اثر، کافی است چندبار دیالوگ کوتاه و در عین حال زیبا را تجربه کنید: “شماها همه‌تون عجیب غریبید، اما منم یه آدمم؛ اونم آخریش!”

۴- کلوسوس: پروژه‌ی فوربین (Colossus: The Forbin Project)

• کارگردان: جوزف سارجنت
• بازیگران: اریک برادن، سوزان کلارک، گوردون پینسنت و…
• تاریخ اکران: ۱۹۷۰
• امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۱ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۹ از ۱۰۰

“اونا یه هیولا ساختن، حالا باید واسه امنیت نسل بشر باهاش بجنگن!”

این جمله دقیقاً اصطلاحی است که مفاهیم اصلی فیلم علمی-تخیلی «کلوسوس: پروژه‌ی فوربین» را تلویح کرده و حتی در دنیای امروز – به علت حضور ترسناک هوش مصنوعی – همچنان به شدت جاری است. دکتر چارلز فوربین، با بازی اریک برادن، کلوسوس را به عنوان یک ابررایان بی‌بدیل با هوش مصنوعی خارق‌العاده طراحی می‌کند. این ابررایان ابتدا برای جلوگیری از جنگ‌های گسترده و آغاز صلح جهانی معرفی شده بود، اما به سرعت ورق می‌خورد.

فیلم با استفاده از مفاهیم هوش مصنوعی و ابرکامپیوترهای تکنولوژیکی که علیه بشریت توسعه پیدا کرده‌اند، گمانه‌زنی می‌کند. کلوسوس، علیه خالقانش به‌منظور سلطه بر بشریت، شورش می‌آورد و ایالات متحده و سایر قدرت‌های جهانی را در مواجهه با این تهدید دشوار قرار می‌دهد. اما سوال اصلی این است که دولت‌مردان و دکتر فوربین تا چه حد می‌توانند مقاومت کنند؟ آیا در نهایت تسلیم فرامین هولناک کلوسوس خواهند شد؟

ساخته‌ی جوزف سارجنت، این فیلم با الهام از مضمون‌های هیجان‌انگیز موجود در فیلم‌های مهیج دهه ۱۹۷۰، انگیزش‌بخش و هشداردهنده‌ای را به تصویر می‌کشد. این اثر، با نگاهی به مسائل فناوری و هوش مصنوعی، ترکیبی از جذابیت و ارزش هنری را به مخاطب ارائه می‌دهد.

۵- در خواب فرورفته (Sleeper)

• کارگردان: وودی آلن
• بازیگران: وودی آلن، داین کیتن، جان بک، پیتر هابس و…
• تاریخ اکران: ۱۹۷۳
• امتیاز IMDB به فیلم: ۷.۱ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰

احتمالاً کمتر کسی تا قبل از خواندن این متن پیش‌بینی می‌کرد که وودی آلن، خالق یک فیلم علمی-تخیلی کلاسیک باشد. جهان‌بینی شوخ‌طبع و توأمان ابزورد آلن در این فیلم به ساخت داستانی هیستریک و خنده‌دار منجر شده است. مانند بسیاری از آثار وی در طول یک فیلمنامه‌نویسی بارز و کارگردانی شاهد هستیم، وودی آلن در “در خواب فرورفته” نقش اصلی را بازی کرده و همچنین علاوه بر نقش کارگردانی نیز در کار گرفته است. این فیلم داستان یک شخص معمولی به نام مایلز مونرو را روایت می‌کند که به دلیل یک عمل جراحی ناکام توسط دکترها چندین قرن فریز می‌شود و پس از دویست سال به زندگی برمی‌گردد.

مایلز حالا در یک جهان تغییر یافته از نظر فناوری و مسائل ژئوپلیتیکی به خود می‌یابد. تلاش‌های او برای بازگشت به دوران خود در کنار مسائل طنازانه و کمیکی، این فیلم را به یک سفر خنده‌دار و سرگرم‌کننده تبدیل می‌کند که هنوز هم می‌توانید لحظه به لحظه‌اش را لذت ببرید و از هوشمندی وودی آلن بهره‌مند شوید.

۶- رولربال (Rollerball)

• کارگردان: نورمن جویسون
• بازیگران: جیمز کان، جان هاوسمن، مائود آدامز، جان بک و…
• تاریخ اکران: ۱۹۷۵
• امتیاز IMDB به فیلم: ۶.۵ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۶۷ از ۱۰۰

آیا یک فیلم علمی-تخیلی آخرالزمانی می‌تواند به یک اثر در ژانر ورزشی تبدیل شود؟ نورمن جویسون با “رولربال” پاسخ می‌دهد: بله!

در همان سالی که استیون اسپیلبرگ با “آرواره‌ها” استانداردهای جدیدی را برای فیلم‌های بلاک‌باستری تعریف کرد و آندری تارکوفسکی با ساخت “آینه” یک جهان به‌غایت شاعرانه و شخصی را به‌تصویر کشید، نورمن جویسون با یک فیلم علمی-تخیلی بسیار متفاوت و خوش‌ساخت به‌سراغ سینمادوستان رفت. “رولربال” جهانی را در آینده نشان می‌دهد که توسط شرکت‌ها کنترل می‌شود و ورزشی پر از خشونت به اسم رولربال در آن حرف اول را می‌زند.

جاناتان ای با نقش‌آفرینی جیمز کان به‌عنوان کاراکتر اصلی در فیلم حضور دارد و علاوه‌بر حضور قدرتمندش در رقابت‌های مملو از زد و خورد رولربال، درگیر ماجراهای بزرگ‌تری با صاحبان قدرت و افراد کلیدی جامعه می‌شود؛ همان شرکت‌هایی که جایگزین کشورها شده‌اند و به‌شدت روی جاناتان تمرکز کرده‌اند.

شرکت‌ها در تلاش‌اند تا جاناتان را به‌سمت بازنشستگی از مسابقات رولربال در قبال یک زندگی به‌شدت مرفه سوق دهند، اما او تا حد ممکن از فرامین و دستورات سرپیچی می‌کند. در واقع رقابت اصلی در این جهان دیستوپیایی میان جاناتان ای و شرکت‌هاست. رفته رفته بازی‌ها طولانی‌تر و خشن‌تر می‌شوند و این روند حتی به مصدومیت و مرگ برخی از بازیکنان می‌انجامد. اینجاست که دوراهی‌های جاناتان و بخش دشوار زندگی‌اش آغاز می‌شود؛ آیا بر کنترل بی‌رحمانه‌ی شرکت‌ها و درخواست‌های‌شان غلبه می‌کند و راه افتخار را برمی‌گزیند یا بیخیال رولربال می‌شود و از دردسر می‌گریزد؟ برای رسیدن به جواب این سوال‌ها بهتر است خود فیلم را ببینید و از تلفیق ورزش با مفاهیم آینده‌نگرانه لذت ببرید.

۷- کما (Coma)

• کارگردان: مایکل کرایتون
• بازیگران: مایکل داگلاس، ژنوی بوژو، ریپ تورن، الیزابت اشلی و…
• تاریخ اکران: ۱۹۷۸
• امتیاز IMDB به فیلم: ۶.۹ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۱ از ۱۰۰

مایکل کرایتون، یکی از غول‌های ادبیات علمی-تخیلی مدرن، توانسته است داستان‌های فراوانی را در این ژانر محبوب و پرطرفدار خلق کند؛ از جمله «پارک ژوراسیک» و «قضیه‌ی آندرومدا» که به‌صورت مکرر در سینما و سایر مدیوم‌ها اقتباس شده‌اند. “کما” نیز یکی از این آثار است که بر اساس رمانی از رابین کوک در سال ۱۹۷۷ ساخته شده و توسط خود کرایتون کارگردانی شد. این فیلم، سومین اثر ساخته‌شده توسط کرایتون به‌شمار می‌آید و پنج سال پس از موفقیت «دنیای غرب» ساخته شد.

“کما” نوعی پیش‌درآمد از دسیسه‌های موجود در علم پزشکی است، که کرایتون دو دهه‌ی بعد در درام تلویزیونی خود با عنوان E.R نیز به‌سراغ آن رفت و به‌شکل تکامل‌یافته‌تر و طولانی‌تری به آن پرداخت. داستان این فیلم دو کاراکتر محور، دکتر سوزان ویلر و دکتر مارک بلوز را دنبال می‌کند. این دو همکاران، در یک بیمارستان به نام مموریال بوستون کار می‌کنند و درگیر رابطه‌ای عاطفی می‌شوند. همه چیز از زمانی آغاز می‌شود که ویلر متوجه می‌شود تعداد بیمارانی که به کما می‌روند، به‌شکلی غیرعادی در حال افزایش است. این موضوع وی را به تحقیقاتی می‌کشاند و او به اعتقاد دست پیدا می‌کند که یک توطئه بزرگ و مرموز در حال اجرا است.

همبازی‌گری عالی مایکل داگلاس و ژنوی بوژو، ازاب درخشان فیلم است. کرایتون با ساخت “کما” نه‌تنها یک داستان هوشمندانه علمی-تخیلی ارائه داده است، بلکه یک تریلر تاکنون موثر را به‌وجود آورده که هنوز هم زنده و تاثیرگذار است.

۸- سیاه‌چاله (The Black Hole)

• کارگردان: گری نلسون
• بازیگران: ماکسیمیلیان شل، آنتونی پرکینز، رابرت فورستر، ایوت میمی‌یو و…
• تاریخ اکران: ۱۹۷۹
• امتیاز IMDB به فیلم: ۵.۹ از ۱۰
• امتیاز راتن تومیتوز: ۴۲ از ۱۰۰

تلاش‌های والت دیزنی در اواخر دهه‌ی ۷۰ میلادی برای وارد شدن به عرصه‌ی فیلم‌های علمی-تخیلی و فضایی منجر به ساخت فیلم «سیاه‌چاله» شد. این ماجراجویی در عمق فضا و خارج از جو زمین جریان دارد، جایی که خدمه‌ی سفینه‌ی تحقیقاتی پالومینو یک سفینه‌ی گمشده را که در نزدیکی یک سیاه‌چاله بسیار عظیم مستقر است، پیدا می‌کنند. با نزدیک شدن به این سفینه‌ی فضایی، اتفاقات جدیدی برای آن‌ها رخ می‌دهد، از جمله حضور دکتر هانس راینهارت که دو دهه‌ای در این سفینه زندگی کرده و زنده مانده است. ماجراهای جذاب و چالش‌های جدید برای خدمه‌ی پالومینو را به همراه دارد.

عملکرد برجسته ماکسیمیلیان شل در نقش دکتر راینهارت از جمله نقاط قوت این فیلم است. آنتونی پرکینز نیز با بازی قابل قبول خود در نقش دکتر الکس دورانت، به ارائه‌ی عالی می‌پردازد. این فیلم دارای موسیقی زیبایی است که توسط جان بری، آهنگساز برجسته، ساخته شده است. «سیاه‌چاله» شاید به اندازه‌ی برخی از آثار بزرگ علمی-تخیلی معروف نباشد، اما اگر به‌دنبال یک تجربه‌ی جذاب و سفری در دهه‌ی ۷۰ باشید، این فیلم خود را ارزشمند می‌سازد.

۹- جریان پس‌رو (Slipstream)

کارگردان: استیون لیزبرگر
بازیگران: مارک همیل، بیل پکستون، بن کینگزلی و…
تاریخ اکران: ۱۹۸۹
امتیاز IMDB به فیلم: ۴.۹ از ۱۰
امتیاز راتن تومیتوز: ۴۳ از ۱۰۰

فیلم علمی-تخیلی کلاسیک “جریان پس‌رو” که هرگز در ایالات متحده اکران نشد، داستانی پر از تعقیب و گریز را در یک سای-فای نه‌چندان قدرتمند از دهه‌ی هشتاد میلادی روایت می‌کند. این فیلم مارک همیل را در کنار هنرپیشه‌هایی چون بیل پکستون، باب پک و بن کینگزلی به تصویر می‌کشد. داستان در آینده‌ای که تحت تأثیر بلایای طبیعی و اقدامات انسانی به شدت به نابودی نزدیک شده و شهرها به پادآرمان‌شهرها تبدیل شده‌اند، جریان دارد.

شکارچی جایزه‌بگیر به نام مارک همیل در مقابل نیروهای پلیس قرار می‌گیرد و تصادف آنها به یک تقابل هیجان‌انگیز منجر می‌شود. “جریان پس‌رو” با داستان جذاب و بازی‌های به‌یادماندنی، مخاطبانی که به داستان‌های علمی-تخیلی و جنایی علاقه دارند و با فیلم‌های کلاسیک دهه‌ی ۲۰ قرن بیستم آشنا هستند، را سرگرم خواهد کرد. این فیلم به نوستالژی و لذت بردن از سینمای دهه‌ی طلایی ۸۰ تلفیق شده و علیرغم ضعف‌هایش، تجربه‌ی سینمایی جالبی ارائه می‌دهد.