آزمایش ESR به صورت واحد میلی متر در ساعت (mm/hr) گزارش می شود. هر چه مقدار این عدد بالاتر باشد، احتمال وجود التهاب و عفونت در بدن بیشتر است. اطلاعات نشان می‌دهد که معمولاً خانم ها ESR بالاتری نسبت به آقایان دارند.
تست ESR (نرخ ترسیب الکترونی) یک آزمایش و تست خونی است که نمایانگر سرعت رسوب اریتروسیت ها (گلبول های قرمز خون) در شرایط خاصی نظیر وجود التهاب در بدن می باشد. این تست با استفاده از دو نوع لوله، یعنی لوله دستی و لوله دستگاهی، و با روش وسترگرین انجام می شود.
استفاده از تست ESR می تواند به عنوان یک نشانگر عمومی برای شناسایی وجود التهاب ها در بدن مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، باید توجه داشت که این تست نباید به تنهایی برای تشخیص نهایی بیماری ها استفاده شود و باید همراه با دیگر آزمایش ها و سوابق پزشکی بیمار مورد بررسی قرار گیرد.
نحوه آزمایش ESR چگونه است؟
در این آزمایش، نمونه خون جهت اندازه گیری سرعت ترسیب الکترونی به یک لوله آزمایشی گرفته می شود. سپس این لوله به مدت یک ساعت در وضعیت عمودی قرار داده می شود تا گلبول‌های قرمز خون به پایین لوله رسوب کنند. سپس سرعت رسوب سلول ها به واحد میلیمتر در ساعت اندازه گرفته می شود.
افزایش مقدار ESR در بدن ممکن است به دلیل وجود التهاب، عفونت، بیماری های التهابی مزمن، سرطان و حالات دیگر اتفاق بیافتد. اما باید به خاطر داشت که نتایج این آزمایش تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر سن، جنسیت، داروها و وضعیت بارداری قرار می گیرد. همچنین، افزایش ESR ممکن است در بیمارانی که بدون علائم بالینی هستند نیز مشاهده شود.
تست ESR چند روش دارد؟
برای اندازه‌گیری سرعت ترسیب الکترونی (ESR) دو روش متداول وجود دارد که بسته به شرایط بیمار، می‌توان از آن‌ها استفاده کرد:
روش Westergren:
این شیوه از ESR رایج ترین نوع آزمایش برای اندازه گیری سرعت ترسیب الکترونی اریتروسیت ها می باشد. در این روش، 200 میلی متر خون بیمار به یک لوله به نام Westergren-Katz منتقل می شود تا تحت ارزیابی قرار گیرد. این لوله به صورت عمودی حدود یک ساعت در دمای اتاق نگهداری می شود. پس از این مدت، فاصله بین اریتروسیت های ترسیب شده و پلاسمای بالایی اندازه گرفته شده و به عنوان مقدار ESR گزارش می شود.
روش Wintrobe:
این روش به حدودی شبیه به روش Westergren است با این تفاوت که لوله آزمایشی کوچک تری دارد و حاوی 100 میلی متر خون است. یکی از معایب این روش، حساسیت کمتر آن نسبت به روش Westergren است. در این روش نیز پس از ترسیب اریتروسیت ها، فاصله بین رسوب و مایع بالایی اندازه گرفته شده و جواب ESR گزارش می شود.
سطح نرمال ESR
آزمایش ESR به صورت واحد میلی متر در ساعت (mm/hr) گزارش می شود. هر چه مقدار این عدد بالاتر باشد، احتمال وجود التهاب و عفونت در بدن بیشتر است. اطلاعات نشان می‌دهد که معمولاً خانم ها ESR بالاتری نسبت به آقایان دارند.
اگر مقدار ESR بیشتر از ۱۰۰ میلی متر در ساعت باشد، ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری فعال باشد. این بیماری ممکن است شامل سرطان، دیابت و یا بیماری های قلبی و عروقی باشد. در این صورت، نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک و انجام آزمایش های تکمیلی دیگر وجود دارد تا بیماری مشخص شود و درمان مناسب شروع شود.
اگر ESR بالای 40 باشد خطرناک است؟
ESR بیشتر از ۲۰ میلی متر در ساعت (به جز در بارداری) به عنوان شاخصی برای نشان دادن وجود بیماری فعال در نظر گرفته می شود.
مطالعات نشان می دهد که هر چه میزان ESR بالاتر باشد، احتمال ابتلا به کم خونی در افراد نیز افزایش می یابد. به ویژه اگر مقدار ESR به طور قابل ملاحظه ای بیش از ۴۰ باشد باید به آن توجه کرد و سرسری از کنار آن رد نشد،. به عبارت دیگر، ۲۸ درصد کودکانی که ESR بالاتر از ۴۰ دارند، به کم خونی مبتلا هستند. ارتباط چشمگیری بین کم‌خونی و تب مزمن در کودکان با ESR بیشتر از ۴۰ وجود دارد.
نتایج این تحقیقات نشان می دهد که کم خونی ممکن است به خصوص در افرادی که به عفونت های معمولاً خفیف مبتلا می شوند و تب طولانی مدتی دارند، مشاهده شود به همین دلیل تشخیص و درمان کم خونی و عوارض آن در افراد با ESR بیشتر از ۴۰ بسیار مهم است.
چه دلایلی سبب تجویز آزمایش و تست ESR می شود؟
آزمایش ESR معمولاً زمانی تجویز می شود که در معاینات بالینی، پزشک به وجود یک التهاب یا عفونت در بیمار مشکوک شود. به عنوان مثال، اگر پزشک بیماری هایی نظیر آرتریت روماتوئید یا بیماری های التهابی روده تشخیص دهد و علائمی نظیر درد و ورم مفاصل و مشکلات روده ای را مشاهده کند، تست ESR را تجویز می کند.
همچنین بیماری های دیگری که پزشک را متقاعد می کند که آزمایش ESR را تجویز کند، شامل بیماری پلی میالژیا روماتیکا، واسکولیت سیستمیک، آرتریت گیجگاهی نظیر سردردها، درد گردن و شانه ها، درد های لگنی، آنمی، کاهش اشتها و وزن غیرمنتظره و خشکی مفاصل است. از آزمایش ESR نیز در طول دوره درمانی هر یک از این بیماری ها برای ارزیابی روند درمان و اثربخشی دارو ها استفاده می شود.
هر چه مقدار ESR کمتر باشد و دوره درمانی موثرتر باشد، به همان نسبت مقدار التهاب کمتر و جواب ESR به شکل طبیعی تر خواهد بود. در برخی شرایط، اگر جواب ESR مثبت باشد، پزشک ممکن است قبل از انجام آزمایشات تخصصی دیگر، تست ESR را دوباره تجویز کند، چراکه عوامل مختلفی می توانند در نتیجه تداخل کرده و نتیجه کاذب ایجاد کنند.
اگر نتایج آزمایش ESR بالاتر باشد چه کاری باید انجام داد؟
با توجه به نتایج آزمایش، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را نیز تجویز کند تا علت دقیق بیماری مشخص شود. در مرحله اول، آزمایش ESR دوباره انجام می شود تا احتمال وجود نتایج کاذب منتفی گردد. اگر یک بیماری زمینه ای مانند دیابت عامل افزایش ESR باشد، در طول دوره درمانی نیز آزمایش مجدد انجام می شود تا اثربخشی داروها ارزیابی شود. به طور معمول، اقدامات پس از افزایش ESR در آزمایش خون به دست پزشک به شرح زیر است:
اگر التهاب علت افزایش ESR در آزمایش خون باشد:
در این شرایط، پزشکان معمولاً دو روش درمانی مختلف را در نظر می گیرند:
- تجویز دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن.
- تجویز داروهای ضد التهابی کورتیکواستروئیدی.
اگر عفونت باعث افزایش ESR در آزمایش خون باشد:
اگر عفونت‌های باکتریایی علت افزایش ناگفته‌های آزمایشی باشند، پزشک با تجویز داروهای ضدباکتریایی (آنتی‌بیوتیک) عفونت را درمان می کند.
نظرات کاربران