برای تعریف کوتاه فرسودگی شغلی میتوان گفت افرادی که برای مدیریت استرسهای محیط کار تلاش میکنند، ممکن است با خطر بالای فرسودگی شغلی مواجه شوند. این وضعیت موجب احساس خستگی مفرط، تهی شدن و ناتوانی در پاسخگویی به نیازهای زندگی در افراد میشود.
این پدیده، نه تنها بر عملکرد کاری تاثیر منفی میگذارد، بلکه میتواند سلامت جسم و روان را تحت تاثیر قرار دهد. اما چه چیزی ما را به این نقطه میرساند؟ چگونه میتوان از این چرخه فرسایشی جلوگیری کرد؟ در مقاله پیشرو از سیمدخت همراه ما باشید تا شما را با مفهوم فرسودگی شغلی بیشتر آشنا کنیم و به این سوالات پاسخ دهیم.
فرسودگی شغلی چیست؟
اکنون به تعریف فرسودگی شغلی میپردازیم. واژه «فرسودگی شغلی» اصطلاحی نسبتاً جدید است که نخستین بار در سال ۱۹۷۴ توسط هربرت فرودنبرگر در کتابش با عنوان «فرسودگی شغلی: هزینه بالای موفقیت» معرفی شد. او فرسودگی را بهعنوان نابودی انگیزه یا مشوق تعریف کرد، بهویژه در شرایطی که فداکاری فرد برای یک علت یا رابطه نمیتواند نتیجه مطلوبی را به دنبال داشته باشد.
فرسودگی شغلی یک واکنش به فشار مزمن یا طولانیمدت شغلی است که با سه بعد اصلی مشخص میشود: خستگی شدید، منفیبافی (کاهش همذاتپنداری با شغل) و احساس کاهش توانایی در انجام کار. بهطور ساده، اگر دچار خستگی شدید هستید، از شغلتان متنفر شدهاید و احساس میکنید که تواناییتان در کار کاهش یافته است، ممکن است نشانههایی از فرسودگی شغلی را تجربه کنید.
فشاری که موجب فرسودگی شما میشود عمدتاً ناشی از شغلتان است، اما استرس ناشی از سبک زندگی کلیتان نیز میتواند به این فشار افزوده شود. ویژگیهای شخصیتی و الگوهای فکری، مانند ایدئالگرایی و بدبینی، نیز میتوانند در این زمینه نقش داشته باشند. بسیاری از افراد بیشتر زمان بیداری خود را صرف کار میکنند. اگر از شغلتان ناراضی هستید، از رفتن به محل کار هراس دارید و آنچه انجام میدهید شما را خوشحال نمیکند، این وضعیت میتواند آسیبهای روحی جدی به شما وارد کند.
فرسودگی شغلی چه نشانههایی دارد؟
اگرچه فرسودگی شغلی بهعنوان یک اختلال روانی در نظر گرفته نمیشود، اما این به معنای نادیده گرفتن اهمیت آن نیست.
در ادامه، به برخی از رایجترین نشانههای فرسودگی اشاره میکنیم:
- بیگانگی از فعالیتهای شغلی: افرادی که دچار فرسودگی شغلی هستند، به تدریج شغل خود را استرسزا و طاقتفرسا میدانند. این افراد ممکن است نسبت به شرایط کاری و همکاران خود بدبین شوند و از نظر احساسی از کار خود فاصله بگیرند و بیانگیزه و بیاحساس شوند.
- علائم جسمی: استرس مزمن میتواند باعث بروز علائم جسمی مانند سردرد، دلدرد یا مشکلات رودهای شود.
- فرسودگی عاطفی: فرسودگی شغلی میتواند حس خستگی، کمبود انرژی و تهی بودن را در افراد ایجاد کند. کسانی که با این مشکل مواجه میشوند، غالباً انرژی کافی برای انجام وظایف خود ندارند.
- کاهش کارایی: فرسودگی شغلی معمولاً بر فعالیتهای روزمره در محیط کار یا در منزل (به ویژه برای افرادی که مسئولیت مراقبت از خانواده و مدیریت امور خانه را دارند) تأثیر منفی میگذارد. این افراد نسبت به وظایف خود احساس منفی دارند و در تمرکز دچار مشکل میشوند، همچنین خلاقیت خود را از دست میدهند.
این وضعیت میتواند علائمی مشابه با مشکلات سلامت روان، از جمله افسردگی، به همراه داشته باشد. افراد افسرده نه تنها نسبت به شغل خود، بلکه به تمام جنبههای زندگی احساسات و افکار منفی دارند. علائم افسردگی شامل از دست دادن علاقه، ناامیدی، مشکلات شناختی و جسمی، و افکار خودکشی است. افرادی که فرسودگی شغلی را تجربه میکنند، در معرض خطر افزایش افسردگی نیز قرار دارند.
استرس یکی از عوامل اصلی فرسودگی شغلی به شمار میرود. در حقیقت، استرس میتواند اثرات منفی قابل توجهی بر روی سیستم عصبی، قلبی-عروقی و سایر سیستمهای بدن بگذارد. این تغییرات فیزیولوژیکی ممکن است به کاهش انرژی، کاهش تمرکز و افزایش خستگی و بیثباتی منجر شوند که در نهایت میتواند به فرسودگی در محیط کار بیانجامد. علاوه بر این، تأثیرات روانی استرس میتواند موجب افزایش اضطراب، افسردگی، احساس ناتوانی و بیاعتمادی شود. تمامی این احساسات از نشانههای فرسودگی شغلی هستند.
آگاهی از فرسودگی شغلی و راههای مقابله با آن نیازمند شناخت علائم این وضعیت است. فرسودگی در محیط کار میتواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمی و روانی، روابط شخصی و عملکرد شغلی فرد داشته باشد. با شناسایی زودهنگام علائم، میتوان اقداماتی برای پیشگیری از این عواقب انجام داد. در صورت بروز علائم فرسودگی شغلی، حتماً به یک متخصص مراجعه کنید تا علتهای زمینهای آن شناسایی و روش درمان مناسب پیشنهاد شود. همچنین، علائم متداولی در مراحل فرسودگی شغلی وجود دارد که به منظور آگاهی بیشتر به آنها اشاره میکنیم. برخی از این علائم عبارتند از:
- خستگی مزمن ذهنی
- بیماریهای جسمی
- بیانگیزگی
- کاهش بهرهوری و انرژی
- از دست دادن عزت نفس
- احساس تنهایی
نظرات کاربران