از جاکارتا تا تهران و نیویورک، ده‌ها شهر در سرتاسر جهان درحال تجربه فرونشست چشمگیری هستند که عمدتاً به فعالیت‌های انسانی برمی‌گردد. مطالعه‌ای اوایل سال جاری منتشر شد که با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای نشان داد شهر نیویورک با سرعت نسبتاً بالای یک تا دو میلی‌متر در سال، درحال فرونشست است و برخی از مناطق شهری بسیار سریع‌تر از دیگر نواحی درحال پایین‌رفتن هستند. اگرچه فرونشست نیویورک نگران‌کننده است، این شهر همچنان با غرق‌شدن فاصله‌ی خیلی زیادی دارد و رتبه‌ی اول در دنیا نیست.
فرونشست شهرها به دلایل متعددی اتفاق می‌افتد؛ از وزن بالای ساختمان‌ها گرفته تا فرونشست ناشی از استخراج بیش‌از‌حد آب‌های زیرزمینی. در سال ۲۰۲۲، گروهی از محققان با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای گردآوری‌شده بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، میزان فرونشست ۹۹ شهر ساحلی در معرض خطر سیل ناشی از فرونشست را سنجیدند.
محققان دریافتند که در بیشتر شهرها، بخشی از زمین سریع‌تر از افزایش سطح آب دریاها در حال فرونشست است، به این معنا که احتمال دارد این شهرها زودتر از زمان پیش‌بینی‌شده توسط مدل‌های پیش‌بینی قبلی در معرض خطر سیل قرار بگیرند.
گروه محققان در مقاله‌ای که منتشر کردند، آمده است: “فرونشست شدیدترین در جنوب، جنوب شرق و شرق آسیا رخ می‌دهد. با این حال، فرونشست در مناطق دیگر نیز در آمریکای شمالی، اروپا، آفریقا و استرالیا در حال وقوع است. احتمالاً فعالیت‌های انسانی، به ویژه استخراج زیاد آب‌های زیرزمینی، عامل اصلی این فرونشست است.”
بر اساس یافته‌های مطالعه، بیشترین نرخ فرونشست در شهر تیانجین چین با نرخ ۵.۲۲ سانتی‌متر در سال است. پس از آن، شهر سمارانگ در اندونزی با ۳.۹۶ سانتی‌متر در سال در رتبه دوم قرار دارد، و جاکارتا، پایتخت اندونزی با ۳.۴۴ سانتی‌متر در سال در رتبه سوم آمده است. هیوستون تگزاس نیز با نرخ ۱.۹۵ سانتی‌متر در سال در حال فرونشستن است. شهرهایی همچون گوانگ‌ژو و شانگهای چین، هوشی‌مین و هانوی در ویتنام، چیتاگونگ بنگلادش، کوبه در استان هیوگوی ژاپن و کرالا در جنوب هند نیز به ترتیب در فهرست شهرهای در معرض خطر قرار دارند.
تهران، پرجمعیت‌ترین شهر جنوب غرب آسیا، نیز در این فهرست قرار دارد. داده‌های ماهواره‌ای میان سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که حدود ۱۰ درصد از مرکز شهر و بسیاری از روستاهای شمال غرب تهران با نرخ فرونشست تقریباً ۲۵ سانتی‌متر در سال رو به رو هستند. محققان عواملی چون خشکسالی، برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، ساخت سد و افزایش جمعیت را برای نرخ بالای فرونشست در تهران مسئول می‌دانند.
با این حال، مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک، بدون تردید شهری با بالاترین سرعت فرونشست است. یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داد که این شهر از سال ۱۹۵۰ با نرخ ثابتی حدود ۵۰ سانتی‌متر در سال در حال فرونشستن بوده است.
فرونشست در مکزیکوسیتی ناشی از تراکم و فشردگی ذرات خاک در بستر دریاچه‌ای غنی از خاک رس است، نه به دلیل استخراج آب‌های زیرزمینی. محققان در گزارش خود ذکر کرده‌اند: “از سال ۲۰۲۰، لایه‌ی آکی‌تارد فوقانی (لایه‌ای نفوذ‌ناپذیر یا کم‌نفوذ که از حرکت آب‌های زیرزمینی جلوگیری می‌کند) به‌طور میانگین ۱۷ درصد فشرده‌تر شده است و تخمین می‌زنیم که در شرایط فعلی، ممکن است حدود ۱۵۰ سال زمان ببرد تا به فشردگی کامل برسد. این فشردگی کامل به افزایش فرونشست اضافی تا ۳۰ متر منجر خواهد شد. حتی اگر سطح آب افزایش یابد، امکان بازیابی بخش عمده ارتفاعات و ظرفیت ذخیره‌سازی از دست‌رفته‌ی آکی‌تارد وجود ندارد.”
نظرات کاربران