امروز میخواهیم به بررسی تاریخچه تاتو در دورههای مختلف و در کشورهای گوناگون بپردازیم. انسانها از هزاران سال پیش بدن خود را با خالکوبی تزئین کردهاند. این نقشهای دائمی که گاه ساده و گاه پیچیده بودهاند، در موارد مختلفی مانند نشاندهنده وضعیت اجتماعی، عشق، باورهای مذهبی، زیورآلات، و حتی مجازاتها به کار میرفتهاند. جوآن فلچر، محقق باستانشناسی دانشگاه یورک در بریتانیا، به بررسی تاریخچه خالکوبی و اهمیت فرهنگی آن در جوامع مختلف پرداخته و بهویژه به مرد یخی مشهور، مومیایی یخزدهای با قدمتی حدود 5200 سال، اشاره میکند.
ازکجا شروع شد؟ ردپای نخستین خالکوبیها
از نظر خالکوبی بر روی بدن واقعی، اولین نمونه های شناخته شده برای مدت طولانی مصری بوده و در چندین مومیایی زن مربوط به قرن بیستم وجود داشته است. 2000 قبل از میلاد و به دنبال کشف جدیدتر مرد یخی از منطقه مرز ایتالیا و اتریش در سال 1991 و الگوهای خالکوبی او، این تاریخ هزار سال دیگر به عقب کشیده شد، زمانی که او در حدود 5200 سال قدمت داشت.
آن فلچر، محقق بخش باستان شناسی در دانشگاه یورک در بریتانیا می گوید: “پس از گفتگو با همکارم پروفسور دان بروثول از دانشگاه یورک، یکی از متخصصانی که مرد یخی را معاینه کردند، توزیع نقاط خالکوبی شده و صلیب های کوچک در قسمت پایین ستون فقرات و مفاصل زانوی راست و مچ پا مربوط به نواحی دژنراسیون ناشی از فشار را شناسایی کرد. گمان می شود که آنها ممکن است برای کاهش درد مفاصل استفاده شده باشند و بنابراین اساساً درمانی هستند.”
رازهای پنهان زیر پوست فرعونها
شواهدی نشان میدهد که زنان در دورههای مختلف، از مجسمههای مربوط به 4000-3500 سال قبل از میلاد تا تصاویر زنان در صحنههای نبرد، بر روی بدن و اندام خود خالکوبی داشتهاند. همچنین ابزارهای کوچک برنزی که بهعنوان ابزار خالکوبی شناخته میشوند، در شهر گوروب در شمال مصر کشف شدهاند که به قرن بیستم قبل از میلاد بازمیگردند.
اگرچه مدتها تصور میشد که این خالکوبیها نشانهای از روسپیگری بوده یا برای محافظت زنان در برابر بیماریهای مقاربتی بهکار میرفته است، اما من شخصاً بر این باورم که خالکوبی زنان در مصر باستان نقش درمانی داشته و بهعنوان یک روش دائمی در طول زمان مورد استفاده قرار میگرفته است.
سفر به دنیای تاتو
خالکوبی یک شکل هنری و شکلی از اصلاح بدن است که در آن رنگدانه ای به پوست وارد می شود تا رنگ آن برای همیشه تغییر کند. این یک سنت بسیار قدیمی است و امروزه بیش از هر زمان دیگری محبوب و مقبولیت اجتماعی دارد. ما ممکن است خالکوبی را به عنوان یک اقدام شورشی علیه جامعه بدانیم، اما این تنها یکی از دلایل متعددی است که مردم خالکوبی می کردند و هنوز هم آن را می پوشند. تاتو بدن در نقاط مختلف جهان عملاً مستقل و همزمان ظاهر شد و سبکها و تکنیکهای مختلفی در این مکانها توسعه یافته و امروزه در هم میآمیزند و باعث شادی همه علاقهمندان و هنرمندان تاتو میشوند. در ادامه از شما دعوت می کنیم که با حقایق جالب تری در مورد خالکوبی و تاریخچه تاتو آشنا شوید.
هنر ماندگار بر بدن
خالکوبی در ترکیب با بدن انسان به شکلی خاص عمل میکند که باعث میشود رنگدانهها برای مدت بسیار طولانی در پوست باقی بمانند. شواهدی از آشنایی و انجام خالکوبی توسط مردمان ماقبل تاریخ در فرانسه، پرتغال و اسکاندیناوی کشف شده است. ابزارهایی که برای خالکوبی استفاده میشدند، قدمتی حداقل ۱۲ هزار ساله دارند. قدیمیترین خالکوبیهای باقیمانده، بر روی بدن اوتزی، مرد یخی، و مومیاییهای کشفشده در دره اوتز در کوههای آلپ یافت شدهاند که قدمت آنها به هزاره پنجم تا چهارم پیش از میلاد بازمیگردد. همچنین، شواهد نشان میدهند که قبایل ژرمنی و سلتیک نیز از خالکوبی استفاده میکردند. مومیایی آمونت از مصر باستان و مومیاییهای پازیریک در سیبری (مربوط به اواخر هزاره دوم پیش از میلاد) نیز با خالکوبیهایی بر روی بدنشان کشف شدهاند. بنابراین، خالکوبی از همان آغاز تاریخ بشر در سراسر جهان شناخته شده بود.
در مصر و هند باستان، خالکوبیها بهعنوان روشهای درمانی و همچنین بهعنوان شیوههای عبادت مذهبی بهکار میرفتند. خالکوبیها همچنین نشانگر موقعیت اجتماعی و در برخی موارد به عنوان نوعی مجازات استفاده میشدند. در فیلیپین، خالکوبیها نمادی از رتبه و دستاوردها بودند و مردم معتقد بودند که این تاتوها خواص جادویی دارند.
با ظهور مسیحیت، خالکوبی به عنوان یک سنت وحشیانه تلقی شد و به تدریج در اروپا رو به افول گذاشت. اما در قرن 16 با آغاز سفرهای بیناقیانوسی، خالکوبی دوباره به اروپا بازگشت. مسافرانی مانند سر مارتین فروبیشر، ویلیام دامپیر و کاپیتان جیمز کوک، مردم بومی خالکوبیشده را از مناطقی که بازدید میکردند، با خود به خانه آوردند. در ابتدا، خالکوبی بیشتر در میان ملوانان و طبقات پایین جامعه رایج بود، اما با گذشت زمان و افزایش مهارت هنرمندان تاتوکار، خالکوبی به سرگرمی اشراف تبدیل شد. این هنر به تدریج آنقدر محبوب شد که حتی شرکت متل عروسکهای باربی با خالکوبی تولید کرد. امروزه، افراد از هر دو جنس، در هر طبقه اقتصادی و در هر سنی اگر بخواهند، خالکوبی میکنند، و تا سال 2000، حدود 15 درصد از آمریکاییها دارای خالکوبی بودند.
در زمینه رکورد جهانی خالکوبی، گریگوری پل مکلارن که تمام پوستش 100 درصد با خالکوبی پوشیده شده بود، رکورددار است و پس از او تام لپارد قرار دارد که 99.9 درصد از پوستش با خالکوبی پوشیده شده است.
خالکوبی؛ هنری کهن با زبان امروزی
پس از جنگ جهانی دوم، هپاتیت به یک مشکل جدی تبدیل شد و در نتیجه، بسیاری از مناطق خالکوبی را ممنوع کردند. برخی از این ممنوعیتها تا سالهای اخیر نیز پابرجا بود. امروزه، لیزر مؤثرترین روش برای پاک کردن خالکوبیهاست. لیزر ذرات بزرگ رنگدانه را به ذرات کوچکتر تجزیه میکند تا بدن بتواند آنها را جذب کرده و بهطور طبیعی از بین ببرد. در ادامه، به حقایق جالبی درباره این حرفه اشاره خواهیم کرد.
یونانیان و رومیان باستان، بردگان و جنایتکاران را خالکوبی میکردند تا در صورت فرار به راحتی شناسایی شوند. چینیها نیز همین روش را برای مجرمان به کار میبردند.
در مصر باستان، خالکوبیهای پزشکی برای اهداف درمانی به کار میرفتند؛ برای مثال، از خالکوبی برای درمان پریتونیت مزمن لگن (التهاب صفاق) استفاده میکردند.
اولین جوهرهای خالکوبی از کربن و خاکستر ساخته میشد.
امروزه حداقل یک پنجم از بزرگسالان در اروپا و آمریکا حداقل یک خالکوبی دارند.
برای کسانی که علاقهمند به خالکوبی هستند اما نمیخواهند تاتو دائمی داشته باشند، خالکوبیهای موقت با حنا یا برچسبهای محلول در آب گزینههای مناسبی هستند.
از کجا شروع شد؟
اگرچه تاتو برای مدتها به عنوان هنری مختص افراد حاشیهنشین شناخته میشد، اما اکنون به یک هنر فراگیر تبدیل شده است. این هنر باستانی از دوران ماقبل تاریخ به اشکال مختلف ظاهر شده و در این مقاله، وبسایت ما به بررسی تاریخچه تاتو در جهان و معانی مختلف آن میپردازد.
شواهدی از وجود خالکوبی در میان اقوام سلتیک، ژاپنی، مصری و پلینزی یافت شده است. در آن دوران، خالکوبی نمادی از هویت یا محافظت بود و به افراد برجستهای مانند رؤسای قبایل یا پادشاهان اختصاص داشت. اما به سرعت برای علامتگذاری بردگان نیز استفاده شد؛ مانند رم که در آن جنایتکاران و گلادیاتورها خالکوبی میشدند.
با گذر زمان، خالکوبی بار دیگر به هنری حاشیهای تبدیل شد و بر روی بدن زندانیان و روسپیها دیده میشد. در انگلستان، مردان و زنان خالکوبیشده به عنوان “جانوران میدان نمایشگاه” در طول نمایشهای معروف “فریک شو” در قرون 19 و 20 به نمایش گذاشته میشدند. اما باید دانست که هنر خالکوبی یک هنر مدرن نیست، بلکه دانشی باستانی است! اولین سالنهای خالکوبی نیز در اواخر دهه 1900 در اروپا افتتاح شدند و اولین ماشین الکتریکی تاتو توسط ساموئل اوریلی در نیویورک ساخته شد.
رمزگشایی از خالکوبیها
معنای خالکوبی در طول قرنها به شدت تغییر کرده است. ابتدا خالکوبیها به عنوان نمادی از فضیلتهای شفابخش شناخته میشدند، گاهی عضویت در یک گروه یا علامت محافظتی را نشان میدادند و سپس برای شناسایی زندانیان و افراد طردشده اجتماعی مورد استفاده قرار گرفتند. علاوه بر این، خالکوبی میتوانست تجربهای خاص یا لحظهای از زندگی، مانند ماجراجوییهای دریانوردان یا دوران اسارت زندانیان روسی را بیان کند و همچنین نشانهای از شورش و اعتراض باشد.
خالکوبی به طور فزایندهای محبوب شده است. بر اساس نظرسنجی IFOP که در نوامبر 2016 برای اتحادیه ملی هنرمندان خالکوبی انجام شد و 1002 نفر در آن شرکت داشتند، 14 درصد از مردم کشورهایی مانند فرانسه قبلاً خالکوبی دارند. این افراد عمدتاً در گروه سنی 18 تا 24 سال قرار دارند و این نسبت در میان آنها حتی به 26 درصد هم میرسد.
تاریخچه پیدایش اولین تاتو
در یک روز پاییزی در سال 1991، دو آلمانی که در کوههای آلپ نزدیک مرز ایتالیا و اتریش پیادهروی میکردند، به طور تصادفی به چیزی برخوردند که در ابتدا تصور میکردند یک جسد یخزده است. اما پس از بازیابی، مشخص شد که این مومیایی که به خاطر درهای که در آن یافت شد “اوتزی” نام گرفت، بیش از 5300 سال در یخ حفظ شده است. تجزیه و تحلیلها نشان داد که اوتزی در زمان مرگ مردی بین 30 تا 45 ساله و با قدی حدود 160 سانتیمتر بوده است.
اوتزی بیش از پنجاه خط و صلیب روی بدن خود داشت که بیشتر آنها روی مفاصل ستون فقرات، زانو و مچ پایش خالکوبی شده بود. موقعیت بسیاری از این نشانهها با نقاط طب سوزنی سنتی چینی، به ویژه نقاطی که برای درمان کمردرد و ناراحتیهای معده استفاده میشد، مطابقت داشت. جالب اینجاست که اوتزی حدود 2000 سال قبل از شواهد شناختهشدهی طب سوزنی زندگی میکرد و این طب سوزنی به طور سنتی با چین مرتبط است. بررسیها با اشعه ایکس نشان داد که اوتزی در مفاصل ران، زانو، مچ پا و ستون فقراتش دچار آرتریت بوده و احتمالاً خالکوبیهای او نقشی درمانی داشتند.
پیش از کشف اوتزی، قدیمیترین شواهد قطعی خالکوبی از چند مومیایی مصری به دست آمده بود که قدمت آنها به بیش از 4000 سال پیش، دوران ساخت اهرام بزرگ، بازمیگردد. شواهد باستانشناسی غیرمستقیم نشان میدهد که عمل خالکوبی ممکن است بسیار قدیمیتر و گستردهتر از آنچه در مورد مومیاییها تصور میشد، باشد.
متون قومنگاری و تاریخی نشان میدهند که خالکوبی تقریباً در هر فرهنگی در دوران تاریخی انجام شده است. یونانیان باستان از قرن پنجم به بعد از خالکوبی برای انتقال پیام بین جاسوسان استفاده میکردند و بعدها رومیها مجرمان و بردگان را با خالکوبی علامتگذاری میکردند. در ژاپن، مجرمان ابتدا با یک خط روی پیشانی خالکوبی میشدند؛ در صورت تکرار جرم، یک قوس به آن اضافه میشد و در نهایت با خط سوم، نماد “سگ” کامل میشد. شواهد نشان میدهد که مایاها، اینکاها و آزتکها از خالکوبی در آیینهای مذهبی و بریتانیاییهای اولیه در مراسم خاص استفاده میکردند.
کلمه «خالکوبی» از واژه «tatau» در زبان تاهیتی گرفته شده است که به معنای علامتگذاری یا ضربه زدن است. این اصطلاح به روشهای سنتی اشاره دارد که در آن جوهر با استفاده از چوبهای تیز یا استخوان به پوست ضربه میخورد. در مقابل، برخی از مردم در قطب شمال از سوزن برای کشیدن نخهای کربنی زیر پوست استفاده کرده و طرحهای خطی ایجاد میکردند. همچنین، گروههای دیگر به طور سنتی طرحهایی را روی پوست برش میزدند و سپس برشها را با جوهر یا خاکستر پر میکردند.
ماشینهای خالکوبی برقی مدرن از نمونهای الهام گرفته شدهاند که توسط ساموئل اوریلی، هنرمند خالکوبی نیویورکی، در سال 1891 ثبت شد. این دستگاه تنها کمی با قلم حکاکی برقی توماس ادیسون که در سال 1876 ثبت شده بود، تفاوت داشت. سوزنهای ماشینهای خالکوبی مدرن تنها حدود 1 میلیمتر به زیر سطح پوست نفوذ کرده و رنگدانهها را به آن منتقل میکنند. بدن ما با رنگدانههای تزریقشده مانند عناصر خارجی غیر سمی برخورد میکند که باید مهار شوند. بنابراین، نوع خاصی از سلولها در بدن ما مقدار کمی از رنگدانه را جذب کرده و در بافت همبند درم نسبتاً ثابت میمانند. به همین دلیل، طرحهای تاتو معمولاً با گذشت زمان تغییر نمیکنند.
مولکولهای رنگدانهها در واقع بیرنگ هستند. با این حال، این مولکولها به شکل کریستالهایی مختلفی سازماندهی میشوند، به طوری که هنگامی که نور از آنها عبور میکند، رنگها ایجاد میشوند. رنگدانههای مورد استفاده در خالکوبی معمولاً از نمکهای فلزی ساخته شدهاند که فلزاتی هستند که با اکسیژن واکنش دادهاند، مانند زنگزدن آهن. رنگدانهها در محلول حامل نگهداری میشوند تا از رشد پاتوژنها جلوگیری کرده و رنگدانهها را ضدعفونی کنند و به این ترتیب، مخلوط کردن و استفاده از آنها تسهیل شود.
مردم شناسی هنر آداب و سنن
خالکوبی از دوران نوسنگی به صورت گسترده در سراسر جهان انجام شده است و شواهد مربوط به آن از پوستهای مومیایی شده، هنر باستانی و سوابق باستانشناسی به وضوح مشهود است. هم آثار باستانی و هم یافتههای باستانشناسی از ابزارهای خالکوبی حاکی از آن هستند که این هنر در دوره پارینهسنگی بالا در اروپا انجام میشده است. با این حال، شواهد مستقیم از خالکوبی بر روی پوست مومیایی شده انسان تنها به هزاره چهارم قبل از میلاد برمیگردد. قدیمیترین کشف پوست انسان خالکوبیشده تا به امروز بر روی بدن اوتزی، مرد یخی، یافت شده که قدمت آن به حدود 3370 تا 3100 قبل از میلاد میرسد.
مومیاییهای خالکوبیشده دیگری نیز از حداقل 49 سایت باستانشناسی در نقاط مختلف جهان بازیابی شدهاند، از جمله مکانهایی در گرینلند، آلاسکا، سیبری، مغولستان، غرب چین، مصر، سودان، فیلیپین و کوههای آند. این مومیاییها شامل آمونت، کاهن الهه هاتور از مصر باستان (حدود 2134-1991 قبل از میلاد)، مومیاییهای متعدد از سیبری از جمله فرهنگ پازیریک روسیه و مومیاییهای متعلق به چندین فرهنگ در آمریکای جنوبی پیش از کلمبیا هستند.
اعمال باستانی
خالکوبیهای حفظ شده روی بقایای مومیاییهای باستانی نشان میدهد که این هنر از هزاران سال پیش در سراسر جهان رواج داشته است. در سال ۲۰۱۵، بررسیهای علمی مجدد بر روی دو نمونه از قدیمیترین مومیاییهای خالکوبیشده، “اوتزی” را بهعنوان قدیمیترین نمونه شناختهشده در آن زمان معرفی کرد. این مومیایی که در یخهای یخبندان کوههای آلپ با ۶۱ خالکوبی پیدا شد، قدمتی حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد دارد. همچنین در سال ۲۰۱۸، قدیمیترین خالکوبیهای فیگوراتیو جهان بر روی دو مومیایی مصری که بین سالهای ۳۳۵۱ تا ۳۰۱۷ قبل از میلاد قدمت دارند، کشف شد.
خالکوبی در میان مردم استرونزی بسیار رایج بود و یکی از فناوریهای اولیهای بود که پیش از مهاجرت استرونزیاییها به جزایر هند و اقیانوس آرام، در تایوان و سواحل جنوب چین حداقل تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسعه یافته بود. سنتهای خالکوبی، از جمله خالکوبی صورت، در میان تمامی زیرگروههای استرونزیایی همچون بومیان تایوان، جزیرهنشینان جنوب شرق آسیا، میکرونزیها، پلینزیها و مردم مالاگاسی مشاهده میشود. معمولاً استرونزیاییها با استفاده از نقاط خالکوبی عمود بر هم، که با ابزاری به نام “پتک” به پوست وارد میشد، خالکوبی انجام میدادند. ابزارها عمدتاً از چوب ساخته میشدند و نقاط خالکوبی از موادی مانند خار مرکبات، استخوان ماهی، استخوان حیوانات، دندان و پوسته لاکپشت و صدف تشکیل میشدند.
همچنین، سنتهای باستانی خالکوبی در میان پاپوآها و ملانزیها با استفاده از ابزارهای خاصی که از ابسیدین ساخته شده بود، ثبت شده است. برخی از این ابزارها با مهاجرت استرونزیاییها به پاپوآ گینه نو و ملانزی مرتبط هستند، اما برخی مکانهای باستانی با این ابزارها قدیمیتر از گسترش استرونزیاییها بوده و قدمتی بین ۱۶۵۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد دارند. این موضوع نشان میدهد که سنت خالکوبی در این منطقه از پیش وجود داشته است. در ادامه، به بررسی تاریخچه تاتو در نقاط مختلف جهان خواهیم پرداخت.
تاریخچه تاتو در قاره جدید
مردم بومی آمریکای شمالی تاریخ طولانیای در خالکوبی دارند و این کار تنها یک علامتگذاری ساده بر روی پوست نبود؛ بلکه فرآیندی بود که ارتباطات فرهنگی آنها با جهانبینی بومی، خانواده، جامعه و مکان را نشان میداد.
هیچ راهی برای تعیین منشا دقیق خالکوبی در میان مردم بومی آمریکای شمالی وجود ندارد. قدیمیترین شواهد فیزیکی شناخته شده از خالکوبی در این منطقه، از طریق کشف مومیایی یخزده یک زن اینویت در جزیره سنت لورنس آلاسکا به دست آمده که دارای خالکوبیهایی روی پوستش بود. با استفاده از تاریخگذاری رادیوکربن، دانشمندان تخمین زدند که جوهر تاتو از قرن ۱۶ میلادی است. تا مدتها، باستانشناسان اولویتی برای طبقهبندی ابزارهای خالکوبی در حفاریهای خود قائل نبودند. اما بررسیهای اخیر مواد یافته شده از مکانهای حفاری، به شواهدی از بستههای خالکوبی مربوط به دوران پیش از استعمار اشاره دارد. محققان بر اهمیت شناخت ابزارهای خالکوبی تأکید میکنند، زیرا این ابزارها بر اهمیت فرهنگی خالکوبی برای مردم بومی دلالت دارند.
کاوشگران اولیه در آمریکای شمالی مشاهدات قومنگاری بسیاری درباره مردم بومی انجام دادند. در ابتدا، واژهای برای خالکوبی نداشتند و تغییرات پوستی را با عباراتی مانند “نقطهگذاری، خراشیدن، علامتگذاری و تراشیدن” تا “مُهر زدن، رنگ کردن، سوزاندن و گلدوزی” توصیف میکردند. در سالهای ۱۵۸۵-۱۵۸۶، توماس هریوت، که بخشی از اکسپدیشن گرنویل بود، مسئول انجام مشاهدات درباره مردم بومی آمریکای شمالی شد. او در گزارشی درباره سرزمین جدید ویرجینیا نوشت که برخی از مردم بومی پوست خود را رنگ کرده و تاتو زده بودند. هریوت و همکارش، وایت، همچنین نشانههای خاصی را که در آن زمان روی سران بومی مشاهده میشد، ثبت کردند.
هریوت میگوید: “کسانی که بهطور دائم خود را تاتو میکنند، این کار را با درد شدید انجام میدهند. آنها از سوزنها، خارها یا تیغههای تیز برای سوراخ کردن پوست استفاده میکنند و سپس طرحهایی مانند عقاب، مار، اژدها یا هر شکل دیگری را که ترجیح میدهند، روی صورت، گردن، سینه یا سایر قسمتهای بدن خالکوبی میکنند. پس از آن، زغال پودر شده یا مواد رنگی سیاه دیگری را که با خون مخلوط شده، بر روی طرحهای تازه و خونآلود میریزند تا نقشها به طور دائمی بر روی پوست باقی بمانند.”
از سال ۱۷۱۲ تا ۱۷۱۷، ژوزف فرانسوا لافیتاو، یک مبلغ یسوعی دیگر، نحوه استفاده مردم بومی از خالکوبی برای درمان درد دندان را ثبت کرد. بومیان متوجه شده بودند که اعصاب خاصی در امتداد خط فک به دندانهای خاصی متصل هستند و با خالکوبی این اعصاب، از ارسال سیگنالهای درد جلوگیری میکردند. برخی از گزارشهای اولیه قومنگاری، خالکوبی را به دلیل رویکردهای غیربهداشتی زیر سوال میبردند و فرض میکردند که این عمل میتواند مردم را بیمار کند.
محققان بیان میکنند که مطالعه خالکوبی بومی نسبتاً جدید است، زیرا در گذشته این عمل به عنوان رفتاری خارج از هنجار جامعه تلقی میشد. استعمار دیدگاههای جدیدی از رفتارهای قابلقبول معرفی کرد که منجر به محو شدن تقریباً کامل سنت خالکوبی در بسیاری از فرهنگها شد. با این حال، این دانش و عمل خالکوبی از طریق سنتهای شفاهی تا به امروز ادامه یافته است.
تاریخچه تاتو بدن در کانادا
اینوئیتها سابقهای غنی در خالکوبی دارند. در زبان اینوکتیتوت، که زبان اینوئیتها در شرق قطب شمال کانادا است، واژه “kakiniit” به معنای “خالکوبی” و واژه “tunniit” به معنای “خالکوبی صورت” است. خالکوبیها برای اینوئیتها نمایانگر زیبایی، قدرت و بلوغ یک زن بودند و برخی از آنها باور داشتند که زن بدون خالکوبی نمیتواند به دنیای ارواح منتقل شود. اینوئیتها دارای سنتهای شفاهی هستند که به توصیف نحوه خالکوبی کردن افراد و اهمیت فرهنگی این عمل، همچنین نقش حیوانات در فرهنگ و تاریخ اینوئیتها میپردازند.
تاریخچه تاتو در ملت اوسیج
مردم اوسیج به دلایل مختلفی خالکوبی میکردند و طرحهای خالکوبی آنها بر پایه این باور بود که انسانها بخشی از چرخه بزرگتر زندگی هستند. این طرحها عناصر زمین، آسمان، آب و فضای بین آنها را ترکیب میکردند تا نمادی از این باورها باشند. علاوه بر این، اوسیجها به چرخه کوچکتری از زندگی اعتقاد داشتند که شامل اهمیت زندگیبخش زنان از طریق زایمان و نقش مردان در جنگ و کشتار بود. مردم اوسیج اغلب پس از انجام شاهکارهای بزرگ در نبرد، به عنوان یادبودی بصری و فیزیکی از جایگاه والای خود در جامعه، خالکوبی میکردند. همچنین برخی از زنان اوسیج در ملأ عام با نوعی دعا خالکوبی میشدند تا قدرت و فداکاری خود را به ملتشان نشان دهند.
کنفدراسیون Haudenosaunee
مردم کنفدراسیون Haudenosaunee به طور سنتی از خالکوبی در ارتباط با جنگ استفاده میکردند. یکی از آیینهای بسیاری از مردان جوان این بود که به سفری به دل طبیعت بروند، روزه بگیرند و کشف کنند که مانیتوی شخصی آنها کیست. محققان معتقدند که این فرآیند احتمالاً شامل رؤیاهایی بود که در آن هر مرد جوان مانیتوی خاص خود را میشناخت. در زمان جنگ، مانیتو به عنوان یک عنصر مهم برای حفاظت شناخته میشد و بسیاری از جوانان، مانیتوی خود را به عنوان نمادی از اهمیت فرهنگی آن، بر روی بدنشان خالکوبی میکردند. با موفقیت در نبرد، جنگجویان مرد خالکوبیهای بیشتری انجام میدادند و حتی برخی از آنها تعداد کشتارهای خود را به یاد داشتند و روی بدنشان خالکوبی میکردند. برخی جنگجویان نیز خالکوبیهایی روی صورت خود داشتند که نشاندهنده تعداد افرادی بود که در طول زندگیشان کشته بودند.
تاریخچه تاتو در آمریکای مرکزی
در سال 1515، یک اکسپدیشن اسپانیایی به رهبری گونزالو د باداخوز، هنگام عبور از منطقهای در پانامای امروزی، به روستایی برخورد که در آن زندانیان از قبایل دیگر با خالکوبی مشخص شده بودند. اسپانیاییها به بردگانی برخوردند که به شکلی دردناک علامتگذاری شده بودند. بومیان با استفاده از نوک تیز طلا یا خار، خطوطی را بر روی صورت بردگان میتراشیدند و سپس زخمها را با نوعی پودر که با آب سیاه یا قرمز مرطوب شده بود، پر میکردند. این ترکیب باعث ایجاد رنگی دائمی میشد که هرگز از بین نمیرفت. اسپانیاییها این بردگان را با خود بردند و به نظر میرسید که این شیره خورنده بوده و درد وحشتناکی ایجاد میکرده است، بهطوری که بردگان از شدت رنج نمیتوانستند غذا یا نوشیدنی مصرف کنند.
تاریخچه تاتو در تایوان
دو زن مسن از قوم آتایال با خالکوبیهای صورت که نماد بلوغ هستند، نشاندهنده یک سنت مشترک برای مردان و زنان است. خالکوبی در میان بومیان تایوان، از جمله آتایالها، در دوران حکومت ژاپن ممنوع شد. در تایوان، به خالکوبی صورت مردم آتایال “پتاسان” گفته میشود. این خالکوبیها برای نشان دادن توانایی مردان بالغ در حفاظت از وطن و صلاحیت زنان بالغ در بافتن پارچه و مدیریت خانه انجام میشدند.
تایوان به عنوان خاستگاه تمام مردمان آسترونزیایی شناخته میشود که شامل فیلیپینیها، اندونزیاییها، پلینزیها و مردم مالاگاسی است که همگی سنتهای قوی در خالکوبی دارند. این موضوع، همراه با شباهت چشمگیر زبانهای آسترونزیایی و استفاده از روش موسوم به “ضربه زدن” برای خالکوبی، نشان میدهد که این سنتها از اجداد مشترک در تایوان یا سواحل جنوبی چین به ارث رسیدهاند.
تاریخچه تاتو در فیلیپین
خالکوبی (باتوک) روی بدن مردان و زنان تقریباً در تمامی گروههای قومی جزایر فیلیپین در دوران پیش از استعمار، مشابه سایر گروههای آسترونزی رایج بود. در مکانهای باستانشناسی جزایر باتانس، مجسمههای سفالی انسان با قدمتی حدود 2500 تا 3000 سال یافت شدهاند که دارای نقشهای دایرهای سادهسازی شده هستند که احتمالاً نمایانگر خالکوبیها یا حتی برندسازی بودهاند. همچنین در حفاریهای غار آرکو در استان کاگایان شمال لوزون، ابزارهای خالکوبی از استخوان به همراه اشیای فرهنگی آسترونزی مانند آزها، حلقههای دوک، کوبندههای پارچه، و زیورآلات یشمی کشف شدهاند که قدمت آنها به بیش از 1500 سال قبل از میلاد بازمیگردد. این ابزارها شباهت زیادی به اسکنههای خالکوبی شانهای دارند که در سراسر پلینزی یافت میشوند.
بقایای مومیایی شده اقوام مختلف ایگوروت در غارها و تابوتهای آویزان شمال لوزون نیز حاوی خالکوبیهایی هستند که قدمت آنها به قرن سیزدهم بازمیگردد. این خالکوبیها، که معمولاً فردی و خاص هستند، بدنهای بزرگسالان، بهویژه مردان بالغ، را پوشاندهاند. یکی از مومیاییهای Kankanaey، که به “Apo Anno” مشهور است و قدمتی 700 تا 900 ساله دارد، حتی روی کف پا و نوک انگشتان خود نیز خالکوبی داشت. همچنین الگوهای خالکوبی روی تابوتهای حاوی مومیاییها نیز حک شده است.
در سال 1521، زمانی که آنتونیو پیگافتا از اکسپدیشن ماژلان با ویزایان جزایر روبهرو شد، آنها را بارها بهعنوان “تمام رنگآمیزی شده” توصیف کرد. او گزارش کرد که بومیان بدن خود را با سوزنهای نوکتیز سوراخ میکردند و سپس پودری سیاه یا دودهای که هرگز از بین نمیرفت، روی زخمها میمالیدند. تمام بدن به یکباره خالکوبی نمیشد، بلکه به تدریج و معمولاً پس از انجام اعمال شجاعانه، خالکوبیهای جدید بر روی بدن اضافه میشد.
خالکوبیها نمادی از هویت قبیلهای، شجاعت، زیبایی، موقعیت اجتماعی و ثروت بودند. همچنین باور بر این بود که این خالکوبیها دارای قدرتهای جادویی یا حفاظتی هستند و میتوانند تاریخ شخصی یا اجتماعی فرد را مستند کنند. طرح و محل خالکوبی بسته به گروه قومی، وابستگی، موقعیت و جنسیت فرد متفاوت بود و معمولاً تمامی بدن، از جمله صورت، را پوشش میدادند. برای جنگجویان ویزایان، خالکوبیهایی روی صورت داشتند که بهمنظور ایجاد ظاهری ترسناک طراحی شده بود.
فرآیند خالکوبی مراسمی مقدس بود که با تشریفاتی همراه بود که به ارواح اجدادی و شگون توجه میکرد. بهعنوان مثال، عطسه کردن هنرمند یا گیرنده قبل از خالکوبی به عنوان نشانهای از عدم تأیید ارواح تلقی میشد و جلسه خالکوبی لغو یا به زمان دیگری موکول میشد. هنرمندان برای کار خود با احشام، مهرههای موروثی یا فلزات گرانبها دستمزد میگرفتند و در طول این فرآیند، توسط خانواده گیرنده مسکن و تغذیه میشدند. پس از تکمیل خالکوبی، جشنهایی برگزار میشد.
یکی از تکنیکهای خالکوبی، که عمدتاً توسط مردم لوماد و نگریتو استفاده میشد، شامل استفاده از چاقوی کوچک یا اسکنه برای بریدن سریع خطوط کوچک روی پوست بود. سپس زخمها با رنگدانه پر میشدند. تفاوت این روش با تکنیکهای دیگر این بود که این فرآیند باعث ایجاد زخم میشد. نقوش و محل قرارگیری آنها نیز بسیار شبیه به خالکوبیهایی بود که با سوزنهای هفتدار انجام میشد.
با گسترش مسیحیت در فیلیپین در دوران استعمار اسپانیا، سنتهای خالکوبی بهتدریج از بین رفتند. در برخی گروهها، مانند تاگالوگها و موروها، این سنتها پیش از دوره استعمار به دلیل پذیرش اسلام نابود شده بود. با این حال، تا قرن نوزدهم و اواسط قرن بیستم، این سنتها در مناطق دورافتادهتر فیلیپین باقی ماندند، اما به دلیل مدرنسازی و نفوذ غرب کمکم از بین رفتند. امروزه این سنت در معرض خطر انقراض است و تنها در میان برخی از اعضای قوم ایگوروت در ارتفاعات لوزون و برخی از مردم لوماد در میندانائو همچنان ادامه دارد.
تاریخچه تاتو در مالزی و اندونزی
چندین قبیله در مناطق جزیرهای دارای سنت خالکوبی در فرهنگ خود هستند. یکی از نمونههای برجسته، مردم دایاک کالیمانتان در بورنئو هستند که به خالکوبی سنتی بورنئو معروفاند. علاوه بر آنها، مردم منتاوای و همچنین اقوام موی و میاخ در پاپوآی غربی نیز از دیگر گروههای قومی هستند که سنت خالکوبی را در فرهنگ خود حفظ کردهاند.
تاریخچه تاتو در جزایر سلیمان
برخی از آثار با قدمت 3000 سال از جزایر سلیمان ممکن است برای خالکوبی پوست انسان استفاده شده باشد. قطعات ابسیدین کپی شده است، سپس برای انجام خالکوبی، ابتدا به صورت آزمایشی روی پوست خوک استفاده شده و بعد از آن، با مصنوعات اصلی مقایسه شده است. آنها این آزمایشها را برای مشاهده سایش، مانند بریدگی و خراش، و باقیماندههای روی سنگهای ناشی از خالکوبی انجام دادند و سپس این سایش را با آثار باستانی 3000 ساله مقایسه کردند. آنها دریافتند که قطعات ابسیدین، قدیمی و جدید، و الگوهای مشابه، نشان می دهد که آنها برای کار کردن پوست مورد استفاده قرار نگرفته اند، بلکه برای آراستن پوست انسان بوده اند.
تاریخچه تاتو در نیوزلند
مردم مائوری نیوزلند نوعی خالکوبی سنتی به نام *ta moko* را انجام میدادند که به طور سنتی با استفاده از اسکنه ایجاد میشد. اما از اواخر قرن بیستم، این هنر در میان مائوریها با تأثیرات سبکهای اروپایی دوباره احیا شد. *Ta moko* سنتی عمدتاً برای ناحیه سر استفاده میشد. همچنین یک هنر خالکوبی مرتبط به نام *kirituhi* وجود دارد که از نظر زیباییشناسی شباهت زیادی به *ta moko* دارد، اما خالکوبی آن به شیوهای غیر مائوری انجام میشود.
تاریخچه تاتو در ساموآ
بر اساس اعتقادها، کلمه “خالکوبی” از واژه ساموایی *tatau* گرفته شده است که به نوبه خود از *sau ₃* در زبان Proto-Oceanic میآید. این واژه به استخوان بال روباه پرنده که به عنوان ابزار خالکوبی استفاده میشود، اشاره دارد. در سال 1722، هنگامی که جزایر ساموآ توسط اروپاییها برای اولین بار مشاهده شد، سه کشتی هلندی به فرماندهی یاکوب روگیوین از جزیره شرقی معروف به مانوا بازدید کردند. یکی از خدمه یکی از کشتیها بومیان را به این صورت توصیف میکند: “آنها در گفتارشان دوستانه و در رفتارشان مودب هستند و هیچ اثری از وحشیگری در آنها مشاهده نمیشود. آنها بر خلاف بومیان دیگر کشتیها، خود را نقاشی نمیکنند. آنها جذابترین و مودبترین بومیانی هستند که تا به حال در تمام دریاهای جنوبی دیدهایم…”
کشتیها برای چند روز در نزدیکی جزایر لنگر انداختند، اما خدمه به ساحل نرفتند و حتی به اندازهای نزدیک نشدند که متوجه شوند پاهای بومیان به جای پوشش ابریشمی، کاملاً با خالکوبی پوشیده شده است!
در ساموآ، سنت خالکوبی یا *tatau* به طور مداوم و بدون وقفه بیش از دو هزار سال ادامه یافته است و ابزارها و تکنیکها در طول این مدت تغییرات کمی داشتهاند. این مهارت به طور معمول از پدر به پسر منتقل میشود و هنرمندان جوان ساعتها و گاهی روزها را صرف تمرین طرحها بر روی شن یا پوست درخت با استفاده از شانههای خالکوبی میکنند. هنرمندان خالکوبی ساموایی با احترام به سنتهای خود، ابزارهای خالکوبی را از دندانهای تیز گراز و بخشهایی از پوسته لاکپشت که به دسته چوبی متصل شده بودند، میساختند.
خالکوبی سنتی ساموایی به نام “پیآ” یا خالکوبی بدن، عملی پیچیده است که معمولاً چندین هفته طول میکشد و بسیار دردناک است. این فرآیند یکی از پیشنیازهای لازم برای دریافت عنوان *matai* به شمار میرود.
در فرآیند خالکوبی ساموایی از ابزارهای مختلفی استفاده میشود که تقریباً بدون تغییر از زمانهای گذشته باقی ماندهاند. *Autapulu* شانهای پهن است که برای پر کردن نواحی بزرگ تاریک استفاده میشود. *Ausogi’aso tele* شانهای برای ایجاد خطوط ضخیم و *Ausogi’aso laititi* شانهای برای خطوط نازک است. شانه کوچک *Aumogo* برای ایجاد علائم کوچک و *susu* برای ضربه زدن به شانهها به کار میرود. طول *susu* تقریباً دو فوت است و از دنده مرکزی برگ نخل نارگیل ساخته میشود. *Touloma* گلدانی برای نگهداری شانههای خالکوبی و *ipulama* فنجانی برای نگهداری رنگ است. رنگها از دوده حاصل از سوختن آجیل لاما تهیه میشوند و *Tu’i* رنگ را آسیاب میکند. این ابزارها عمدتاً از استخوان حیوانات ساخته میشدند تا از تیزی و کارایی آنها اطمینان حاصل شود.
فرآیند خالکوبی به طور نظری شامل پنج جلسه است که باید در طول ده روز انجام شود تا التهاب برطرف گردد. مبلغان مسیحی غربی تلاش کردند تا خالکوبی را در میان سامواییها به عنوان عملی وحشیانه و غیرانسانی از بین ببرند. بسیاری از جوانان ساموایی در برابر قوانین مدارس که آنها را از پوشیدن خالکوبی منع میکرد، مقاومت کردند. با گذشت زمان، نگرشها به این سنت فرهنگی تغییر کرد و خالکوبی دوباره در فرهنگ ساموایی جایگاه خود را باز یافت.
تاریخچه تاتو در آسیای شرقی
خالکوبی در ژاپن به طور سنتی برای اهداف معنوی و تزئینی از دوره جومون، که به پارینهسنگی برمیگردد، استفاده میشد و در دورانهای مختلف میان گروههای یاماتو و بومی جومون رواج داشت. متون چینی که به قبل از سال 300 میلادی برمیگردند، تفاوتهای اجتماعی میان مردم ژاپن را از طریق خالکوبی و سایر نشانههای بدنی توصیف میکنند و به وضوح اشاره دارند که مردان ژاپنی در تمام سنین صورت و بدن خود را با خالکوبی تزئین میکردند.
در دوره 1603 تا 1868، خالکوبی در ژاپن به ویژه در خرده فرهنگ ukiyo (جهان شناور) رواج داشت. معمولاً آتشنشانان، کارگران یدی و روسپیها از خالکوبی برای نشان دادن وضعیت اجتماعی خود استفاده میکردند. در اوایل قرن هفدهم، مجرمان به عنوان بخشی از مجازات به طور گسترده خالکوبی میشدند و معمولاً با نمادهایی مانند صلیب، خط، خطوط دوتایی و دایره در بخشهای خاصی از بدن، عمدتاً صورت و بازوها، مشخص میشدند. این نمادها گاهی اوقات نشاندهنده محل وقوع جرم بودند؛ به عنوان مثال، در برخی مناطق، شخصیت «سگ» روی پیشانی مجرمان خالکوبی میشد.
با تأسیس دولت میجی در سال 1868، هنر خالکوبی به طور کامل ممنوع شد و به عنوان عملی وحشیانه و بیاحترام تلقی گردید. این ممنوعیت منجر به ایجاد خردهفرهنگی از جنایتکاران و طردشدگان شد که در جامعه محترم جایی نداشتند و به شدت مورد نفرت قرار گرفتند. به دلیل خالکوبیهای واضح و آشکارشان، این افراد نتوانستند به راحتی با جریان اصلی جامعه ادغام شوند و بسیاری از آنها به فعالیتهای مجرمانه روی آوردند که در نهایت منجر به ظهور مافیای مدرن ژاپنی، یاکوزا شد؛ گروهی که خالکوبی به طور گستردهای با آن مرتبط است.
تاریخچه تاتو در چین
گورستانهای مختلف در منطقه تاریم (سینکیانگ غربی چین) از جمله مکانهای قاوریغول، یانگهای، شنگیندیان، زاغونلوق و قیزیلچوقا، چندین مومیایی خالکوبی شده را به نمایش گذاشتهاند که ویژگیهای فیزیکی و مواد فرهنگی مرتبط با آسیای غربی/هند و اروپایی را نشان میدهند. تاریخ این آثار به بازه زمانی بین 2100 تا 550 سال قبل از میلاد برمیگردد.
در چین باستان، خالکوبی به عنوان یک عمل وحشیانه مرتبط با مردم یوئه در جنوب شرقی و جنوب چین در نظر گرفته میشد. این عمل اغلب در ادبیات که به تصویر کشیدن راهزنان و قهرمانان عامیانه پرداخته است، اشاره شده است. در اواخر سلسله چینگ، خالکوبی کاراکترهایی مانند “زندانی” روی صورت مجرمان امری معمول و رایج بود. اگرچه خالکوبی در اکثر دورههای تاریخ چین نسبتاً نادر بود، اما در برخی موارد بردهها برای نشان دادن مالکیت خالکوبی میشدند.
با این حال، خالکوبی به نظر میرسد که بخشی از فرهنگ انسانها باقی مانده است. مارکوپولو درباره کوانژو نوشت: “بسیاری از مردم هند علیا به اینجا میآیند تا بدن خود را با سوزن خالکوبی کنند، و در این شهر متخصصان زیادی در این زمینه فعالیت دارند.” همچنین، در رمان کلاسیک “Water Margin”، حداقل سه شخصیت اصلی – لو ژیشن، شی جین و یان چینگ – با خالکوبیهایی توصیف میشوند که تقریباً تمام بدنشان را پوشانده است. به عنوان مثال، وو سونگ پس از کشتن شی منکینگ برای انتقام از برادرش، به خالکوبی صورت محکوم شد که جرم او را توصیف میکرد. علاوه بر این، افسانه چینی ادعا میکند که مادر یو فی (یک آهنگ معروف ژنرال) قبل از پیوستن پسرش به ارتش، عبارت “به کشور با وفاداری خالص خدمت کن” (精忠報國، جینگ ژونگ بائو گوو) را روی پشت او خالکوبی کرده بود.
تاریخچه تاتو در اروپا
اولین شواهد ممکن از خالکوبی در اروپا به دوره پارینه سنگی فوقانی برمیگردد و در هنر باستانی به صورت حکاکیهای روی بدن مجسمههای انساننما ظاهر میشود. بهعنوان مثال، مجسمه Löwenmensch از فرهنگ اوریگناسیایی که حدود 40,000 سال قدمت دارد، دارای مجموعهای از خطوط موازی در شانه چپ خود است. همچنین، مجسمه زهره عاج هوله فلس که قدمت آن بین 35,000 تا 40,000 سال است، خطوط بریده شدهای را در پایین هر دو بازو و در سرتاسر تنه و سینه نمایش میدهد.
قدیمیترین و معروفترین شواهد مستقیم از خالکوبی باستانی در اروپا بر روی بدن اوتزی مرد یخی یافت شده است. این مرد یخی که در دره اوتز در کوههای آلپ پیدا شد و مربوط به اواخر هزاره چهارم قبل از میلاد است، دارای 61 خالکوبی با جوهر کربنی بود. این خالکوبیها شامل 19 گروه از خطوط و نقاط ساده بودند که در قسمتهای مختلفی از بدن او، از جمله پایین ستون فقرات، مچ دست چپ، پشت زانوی راست و روی مچ پا، قرار داشتند. برخی معتقدند که این خالکوبیها به دلیل نیاز به درمانهای خاص ایجاد شده بودند.
در اوایل قرن دهم، احمد بن فضلان که با گروهی از بازرگانان مشرک روس اسکاندیناوی برخورد کرده بود، به توصیف ظاهر آنها پرداخت و اشاره کرد که روسها به شدت خالکوبی میشدند: “از نوک انگشتان پا تا گردن، هر مرد با طرحهایی به رنگ سبز تیره و دیگر رنگها خالکوبی میشود.” ویلیام مالمزبری نیز در اثر خود، “Gesta Regum Anglorum”، توضیح میدهد که آنگلوساکسونها به محض ورود نورمنها خالکوبی شدند.
اهمیت خالکوبی در اروپا برای مدت طولانی زیاد بود و در اواسط قرن نوزدهم، بارون هاوسمان، که مخالف نقاشی فضای داخلی کلیساهای پاریس بود، اظهار داشت که این عمل “به یاد خالکوبیهایی میاندازد که مردم وحشی برای پنهان کردن برهنگی خود به جای لباس استفاده میکردند.”
تاریخچه تاتو در یونان و رم
سوابق مکتوب یونانی درباره خالکوبی حداقل به قرن پنجم پیش از میلاد بازمیگردد. در آن دوران، یونانیان و رومیان باستان از خالکوبی به عنوان مجازاتی برای بردگان، جنایتکاران و اسیران جنگی استفاده میکردند. خالکوبی تزئینی در این فرهنگها مورد تحقیر قرار میگرفت و خالکوبی مذهبی عمدتاً در مصر و سوریه رایج بود. به گفته رابرت گریوز در کتاب “اسطورههای یونانی”، خالکوبی در میان گروههای مذهبی خاص در دنیای مدیترانه باستان معمول بود که ممکن است به ممنوعیت خالکوبی در کتاب لاویان کمک کرده باشد. در سال 316 میلادی، امپراتور کنستانتین اول خالکوبی صورت بردگان را به عنوان مجازات غیرقانونی اعلام کرد. همچنین، در دوران باستان متأخر، رومیان سربازان و سازندگان اسلحه را خالکوبی میکردند، که این عمل تا قرن نهم ادامه یافت.
تاریخچه تاتو در سرزمین اصلی آسیای جنوب شرقی
خالکوبی تایلندی، که به نام خالکوبی یانترا نیز شناخته میشود، از زمانهای قدیم در این منطقه رایج بوده است. مانند سایر فرهنگهای بومی آسیای جنوب شرقی، قبایل تای در جنوب چین نیز خالکوبیهای حیوانی را مرسوم داشتند. با گذشت زمان، این خالکوبیها با جذب ایدههای هندو و بودایی به عنوان نمادهای خوششانسی و محافظت شناخته شدند. خالکوبی سنتی ساک یانت که امروزه همچنان رایج است، در گذشته معمولاً توسط یک راهب بودایی یا کشیش برهمن انجام میشد. این خالکوبیها معمولاً تصاویر خدایان هندو را شامل میشوند و از خط Mon یا خط خمر باستانی استفاده میکنند که خطوط نگارش تمدنهای کلاسیک جنوب شرقی آسیا بودند.
تاریخچه تاتو در شمال آفریقا
با وجود کمبود منابع متنی مستقیم، بقایای انسانهای خالکوبی شده و شواهد نمادنگاری نشان میدهد که مصریان باستان حداقل از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد به خالکوبی میپرداختند. یک نظریه این است که خالکوبی از طریق نوبیا به مصر وارد شده است. اما این ادعا به دلیل ارتباطات گسترده بین نوبیای سفلی و مصر علیا و همچنین ادغام نوبیا در مصر، پیچیدهتر میشود. باستانشناس جفری جی تاسی معتقد است که خالکوبی در مصر باستان و نوبیا باید به عنوان بخشی از یک فرهنگ بزرگتر در حوضه نیل در نظر گرفته شود.
مشهورترین مومیاییهای خالکوبی شده از این منطقه شامل آمونت، یک کشیش هاثور، و دو رقاص هاثوری از دوره سلسله یازدهم هستند که در دیر البهاری کشف شدهاند. در سال ۱۸۹۸، دانیل فوکه، یک پزشک در قاهره، مقالهای درباره روشهای خالکوبی پزشکی در مصر باستان نوشت و در آن خالکوبیهای روی این مومیاییها را توصیف کرد و گمان کرد که ممکن است این خالکوبیها برای اهداف درمانی به کار رفته باشند. به نظر میرسد خالکوبی در مصر باستان منحصراً بر روی زنان انجام میشده است.
لکههای تیره روی بازوی یکی از مومیاییهای کشف شده در مصر که در نور طبیعی بهسختی دیده میشدند، مورد بررسی دقیق قرار نگرفته بودند. اما با استفاده از عکاسی مادون قرمز، مشخص شد که این لکهها در واقع خالکوبی دو حیوان شاخدار هستند که بهطور اندکی روی هم قرار گرفتهاند. این حیوانات احتمالاً یک گاو وحشی (با دمی بلند و شاخهای پیچیده) و یک گوسفند (با شاخهای خمیده و شانههای قوزدار) بودهاند. هر دوی این حیوانات در هنر مصر به خوبی شناخته شدهاند. این خالکوبیها سطحی نیستند و بر روی لایه درم پوست قرار گرفتهاند، و رنگدانهها نیز احتمالاً بر پایه کربن و نوعی دوده بودهاند.
تاریخچه تاتو در قبطی ها
خالکوبیهای قبطی اغلب شامل سه خط، سه نقطه و دو عنصر هستند که نشاندهنده تثلیث مقدس است. ابزاری که برای این خالکوبیها استفاده میشود، معمولاً دارای تعداد فردی از سوزنها برای آوردن خوششانسی بود. بسیاری از قبطیها صلیب قبطی را بر روی بخش داخلی بازوی راست خود خالکوبی میکنند. این عمل ممکن است از سنت مشابهی در دوره بطلمیوسی الهام گرفته باشد که در آن نمادهای مذهبی بر روی مچ دست و بازوها خالکوبی میشد.
تاریخچه تاتو در ایران و سرزمین های فارس
نوشتههای هرودوت نشان میدهد که در ایران دوران کلاسیک، بردگان و اسیران جنگی خالکوبی میشدند و این سنت از ایران به یونان و سپس به روم منتقل شد. یکی از مشهورترین اشارهها به خالکوبی در ادبیات فارسی، به داستانی از مولانا مربوط میشود که در آن مردی که ادعا میکند میخواهد تصویری از یک شیر را خالکوبی کند، اما وقتی درد سوزن را حس میکند، پشیمان میشود. در حمامهای آن زمان، دلاکها مسئول شستن مردم بودند و این شغلی مهم محسوب میشد؛ زیرا علاوه بر کمک به شستشو، آنها ماساژدهنده، دندانپزشک، آرایشگر و همچنین هنرمندان خالکوبی بودند.
تاریخچه تاتو در خالکوبی مدرن غربی
شاید مشهورترین خارجی خالکوبیشده در اروپا پیش از سفرهای دریایی جیمز کوک، فردی از میندانائو در فیلیپین بود. این فرد ابتدا در سال 1690 توسط “آقای مودی” از یک تاجر برده در میندانائو خریداری شد. او به همراه مادرش که به زودی بر اثر بیماری درگذشت، به مودی تحویل داده شد و سپس به کاشف انگلیسی ویلیام دامپیر واگذار شد. دامپیر در مجلات خود به خالکوبیهای پیچیده این فرد اشاره کرده و نوشته است: “تمام قسمت پایینی سینه و بین شانههای او در پشت، با نقوشی پوشیده شده بود که نمیتوانستم آنها را به شکل حیوانات یا چیز دیگری تشبیه کنم. اما این نقوش پر از خطوط متنوع و شکوفاییهای مختلف بودند.”
اکسپدیشن کوک
بین سالهای 1766 و 1779، کاپیتان جیمز کوک سه سفر به اقیانوس آرام جنوبی انجام داد که آخرین آنها با مرگ کوک در هاوایی در فوریه 1779 به پایان رسید. هنگامی که کوک و همراهانش از سفرهای خود به پلینزی به اروپا بازگشتند، داستانهایی درباره “وحشیهای خالکوبیشده” روایت کردند. کلمه “تاتو” که از واژه تاهیتیایی “تاتائو” گرفته شده بود، از طریق این اکتشافات به زبان انگلیسی معرفی شد (هرچند که کلمه “tattoo” یا “tap-too” به معنای ضربات طبل، پیشتر در انگلیسی وجود داشت).
در ژوئیه 1769، زمانی که کوک با کشتی *Endeavor* در تاهیتی بود، برای اولین بار به مشاهدات خود درباره اصلاح بدن بومیان اشاره کرد و از کلمه “خالکوبی” برای توصیف نشانهگذاری دائمی روی پوست استفاده کرد. در دفتر ثبت کشتی این چنین نوشته شده است: “مردم بدن خود را تاتو یا نقاشی میکنند، این کار با قرار دادن رنگ سیاه زیر پوست انجام میشود، به گونهای که قابل پاک شدن نیست.” کوک همچنین توضیح داد: “این روش خالکوبی بسیار دردناک است، بهویژه برای خالکوبی بر روی باسن، اما تنها یک بار در طول زندگی انجام میشود و نیازی به تجدید ندارد.”
تحول نگرش به تاتو در غرب: از تابو به نماد هویت
محبوبیت خالکوبی مدرن در غرب تا حد زیادی به سفرهای کاپیتان جیمز کوک به اقیانوس آرام جنوبی در دهه 1770 بازمیگردد. با این حال، از دهه 1950 این تصور نادرست شکل گرفت که خالکوبی مدرن غربی صرفاً از این سفرها نشأت گرفته است. خالکوبی همواره در جامعه غربی از دوران مدرن تا یونان باستان حضور داشته و اغلب به دلایل مختلف مورد نکوهش قرار میگرفت. تاریخچه خالکوبی در اروپا به زمانهای پیش از این سفرها بازمیگردد، از جمله در میان ملوانان، بازرگانان، زائرانی که به سرزمین مقدس سفر میکردند، و حتی اروپاییانی که در میان بومیان آمریکا زندگی میکردند.
آنا فلیسیتی فریدمن، مورخ خالکوبی، چند دلیل برای پایداری “افسانه کوک” ارائه میدهد. اول اینکه، کلمات مدرن اروپایی برای خالکوبی (مانند “tattoo”، “tatuaje”، “tatouage”، “Tätowierung” و “tatuagem”) از واژه تاهیتی “tatau” گرفته شدهاند. با این حال، متون اروپایی پیشین نشان میدهند که برای اشاره به این عمل از اصطلاحات استعاری مختلفی استفاده میشده، از جمله «نقش بسته»، «نشانهگذاری شده»، «حکاکی شده»، «آراسته»، «پنجرهکاری شده»، «لکهدار» و «گلدوزی شده».
تاریخچه تاتو در اروپا قرن 19
در قرن نوزدهم، خالکوبی به تدریج در جامعه بریتانیا رواج یافت، اما همچنان عمدتاً با ملوانان، طبقات پایینتر و حتی مجرمان مرتبط بود. با این حال، از دهه 1840، دانشآموزان مدارس دولتی بهصورت آماتور به خالکوبی پرداختند و تا دهه 1870، این هنر در میان برخی از اعضای طبقات بالاتر، از جمله خانواده سلطنتی، محبوب شد. خالکوبی در نسخههای گرانقیمت و هنریاش میتوانست فرآیندی طولانی، پرهزینه و گاهی دردناک باشد.
این روند در قرن نوزدهم در میان طبقات بالای اروپا گسترش یافت، به ویژه در بریتانیا. در مجله هارمزورث در سال 1898 تخمین زده شد که از هر پنج نجیبزاده بریتانیایی، یک نفر خالکوبی داشت. چهرههای برجستهای مانند فردریک نهم پادشاه دانمارک، پادشاه رومانی، قیصر ویلهلم دوم، پادشاه اسکندر یوگسلاوی و حتی تزار نیکلاس دوم روسیه همگی خالکوبیهایی داشتند که اغلب شامل نشانهای سلطنتی یا تاجهای خانوادگی بود. آلفونسو سیزدهم، پادشاه اسپانیا نیز از جمله افرادی بود که خالکوبی داشت.
با وجود این، رسانهها در بریتانیا اغلب خالکوبی را بهعنوان یک مد موقت یا مختص طبقات حاشیهای معرفی میکردند، و این تصور که طبقات بالاتر و پایینتر به خالکوبی علاقهمند بودند، در حالی که طبقه متوسط آن را نمیپذیرفت، به موضوعی رایج تبدیل شد. این کلیشه در هر دهه از دهه 1870 به بعد مشاهده میشود، هرچند شواهدی برای رد کامل این ادعا وجود ندارد.
تاریخچه تاتو در اروپای قرن بیستم
در سال 1969، مجلس اعیان بریتانیا لایحهای را برای ممنوعیت خالکوبی کودکان زیر سن قانونی مطرح کرد. این اقدام به دلیل افزایش محبوبیت خالکوبی در میان جوانان و ارتباط آن با جرم و جنایت انجام شد. در این بحث اشاره شد که 40 درصد از مجرمان جوان دارای خالکوبی بودند و این عمل به تقویت هویت آنها با گروههای جنایتکار کمک میکرد. در دهه 1970، خالکوبی در بین افراد مشهور به تدریج قابل قبولتر و مد روز شد، هرچند که در میان چهرههای مقتدر همچنان کمتر رواج داشت و افراد مسن هنوز نسبت به آن دید منفی داشتند. با این حال، در سالهای اخیر، این روند در میان شخصیتهای اقتدار نیز گسترش یافته است. به عنوان مثال، در استرالیا، 65 درصد از افراد در این حرفهها خالکوبی دارند.
تاریخچه تاتو در قرن 19 ایالات متحده آمریکا
اولین تاتو کار حرفه ای در ایالات متحده مارتین هیلدبرانت بود که در اواخر دهه 1840 در نیروی دریایی ایالات متحده نام نویسی کرده بود و در آنجا خالکوبی را آموخت. او به عنوان سرباز در جنگ داخلی آمریکا خدمت کرد و در اوایل دهه 1870 در شهر نیویورک فعالیتش را آغاز نمود. در سال 1891، ساموئل اوریلی، تاتوکار شهر نیویورک، اولین دستگاه خالکوبی الکتریکی را که اصلاحی از قلم برقی توماس ادیسون بود، ثبت کرد .
تاریخچه تاتو در نورا هیلدبرانت
پدیده خالکوبی زنان به ویژه در دوره سیرکهای اوایل قرن بیستم شناخته شد. زنان خالکوبی شده، به جز صورت، دستها، گردن و نواحی دیگر که به راحتی قابل مشاهده بودند، با طرحهای متنوعی که بر روی پوستشان نقش بسته بود، پوشیده میشدند. اولین زنان این حوزه، مانند بتی برادبنت و نورا هیلدبراند، برای جذب توجه تماشاگران، داستانهای اسارت خود را تعریف میکردند و معمولاً ادعا میکردند که توسط بومیان آمریکایی به گروگان گرفته شدهاند و این خالکوبیها به عنوان نوعی شکنجه بر روی بدنشان ایجاد شده است. اما از اواخر دهه 1920، صنعت نمایشهای سیرک کاهش یافت و تا اواخر دهه 1990، آخرین زن خالکوبی شده از دنیا رفت.
تاریخچه تاتو در اوایل ایالات متحده
خانم ام. استیونز واگنر یکی از نخستین زنان خالکوبی شده بود که در نمایشهای فرعی سیرک در سال 1907 به اجرا پرداخت. پس از انقلاب آمریکا و به منظور جلوگیری از تحت تأثیر قرار گرفتن توسط نیروی دریایی بریتانیا، ملوانان آمریکایی از اسناد حمایتی صادر شده توسط دولت برای تأیید شهروندی خود استفاده کردند. با این حال، توصیفهای کلی که در این گواهینامهها درج شده بود، باعث شد که سوء استفاده از سیستم آسان شود و بسیاری از افسران نیروی دریایی سلطنتی به این مدارک توجهی نکنند.
در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، خالکوبی به روشی برای شناسایی ملوانان در صورت گم شدن در دریا یا تحت تأثیر نیروی دریایی بریتانیا تبدیل شد. برای دریانوردان آمریکایی، یکی از مهمترین منابع خالکوبی اسناد حفاظتی صادر شده به دنبال قانون 1796 کنگره برای حفاظت از دریانوردان بود. این اسناد شامل فهرستی از نشانههای اولیه خالکوبی، همراه با علائم مادرزادی، زخمها، نژاد و قد بودند. هنرمندان خالکوبی در جمهوری اولیه معمولاً با استفاده از ابزارها و تکنیکهای ساده در کشتیها کار میکردند و مردان بازوها و دستهای خود را با حروف اول نام خود و عزیزانشان، تاریخهای مهم، نمادهای مرتبط با زندگی دریانوردی، تیرهای آزادی، صلیبها و دیگر نشانهها علامتگذاری میکردند.
در برخی موارد، ملوانان برای اطمینان از شناسایی صحیح خود، نه تنها درخواست میکردند که خالکوبیهایشان در گواهینامه شرح داده شود، بلکه این نشانهها به صورت ترسیم نیز درج میشد.
رنسانس تاتو
از زمان اختراع دستگاه برقی تاتو، خالکوبی به طور مداوم در حال افزایش محبوبیت بوده است. تا سال 1936، از هر 10 آمریکایی، 1 نفر دارای خالکوبی بود. در اواخر دهه 1950، تأثیر هنرمندانی مانند لایل تاتل، کلیف ریون، دان نولان، زیک اونز، اسپایدر وب و دان اد هاردی به وضوح در دنیای خالکوبی قابل مشاهده بود. نسل دوم هنرمندان، که تحت آموزش اولین آکادمیها قرار گرفته بودند، این سنتها را تا دهه 1970 ادامه دادند و هنرمندانی همچون باب رابرتز، جیمی سامرز و جک رودی در این دوره فعالیت میکردند.
از دهه 1970، خالکوبی به یکی از جریانهای اصلی در مد جهانی تبدیل شد و در میان تمام طبقات اقتصادی و گروههای سنی، از نوجوانی تا میانسالی، به محبوبیت رسید. در این دوران، خالکوبی معنای جدیدی به دست آورد و به شکل قابل توجهی در فرهنگ آمریکایی جوانان تغییر کرد.
در سال 1988، محقق آرنولد روبین مجموعهای از آثار درباره تاریخچه فرهنگهای خالکوبی منتشر کرد و آنها را به عنوان “علامت تمدن” معرفی نمود. در این زمان، اصطلاح “تتو رنسانس” به دورهای اشاره دارد که با تغییرات فنی، هنری و اجتماعی مشخص شده است. افرادی که خالکوبی میکردند، به عنوان اعضای ضد فرهنگ به نمایش هنر بدن خود پرداختند تا نشان دهند که به ارزشهای سنتی سفیدپوستان، دگرجنسگرایان و طبقه متوسط مخالفت دارند. به تدریج، مشتریان خالکوبی از ملوانان، دوچرخهسواران و اعضای باند به طبقه متوسط و بالا تغییر یافتند.
خالکوبی در بسیاری از نقاط جهان، از جمله اروپا، ژاپن و آمریکای شمالی و جنوبی، دوباره محبوب شده است. رشد فرهنگ خالکوبی شاهد ورود هنرمندان جدید با آموزشهای فنی و هنرهای زیبا بوده و پیشرفت در رنگدانهها و تجهیزات خالکوبی باعث بهبود کیفیت آثار تولید شده شده است.
در دهه 2000، حضور تاتوکارها در فرهنگ پاپ به وضوح نمایان شد و الهامبخش برنامههای تلویزیونی مانند *A&E’s Inked* و *TLC’s Miami Ink* و *LA Ink* شد. بسیاری از افراد مشهور نیز در این سالها خالکوبی را قابل قبولتر کردند و نمایشگاههای هنر معاصر و مؤسسات هنرهای تجسمی خالکوبی را به عنوان هنر، از طریق ابزارهایی همچون نمایش فلاش تاتو و بررسی آثار هنرمندان خالکوبی به نمایش گذاشتند. یکی از این نمایشگاهها، *Freaks & Flash* در شیکاگو در سال 2009، نمونههایی از هنر تاریخی بدن و هنرمندان خالکوبی را به نمایش گذاشت.
تا سال 2010، 25 درصد از استرالیاییهای زیر 30 سال دارای خالکوبی بودند و ماتل نیز در سال 2011 عروسک باربی خالکوبی شدهای را منتشر کرد که به سرعت مورد پذیرش قرار گرفت. در طول سه دهه گذشته، خالکوبی غربی به یک عمل فرهنگی تبدیل شده که از مرزهای اجتماعی طبقه “پایین” به “بالا” عبور کرده است، و ریشههای آن همچنان در شیوههای قبیلهای بومیان آمریکایی و ژاپنی قابل مشاهده است.
تاریخچه تاتو و پیشرفت های آن
وضعیت حقوقی خالکوبی همچنان در حال تحول است و در سالهای اخیر، پروندههای قضایی متعددی در ایالات متحده درباره وضعیت خالکوبی به عنوان یک هنر دارای حق چاپ مطرح شده است. با این حال، این پروندهها یا خارج از دادگاه حل و فصل شدهاند یا در حال حاضر مورد مناقشه هستند و بنابراین هیچ سابقه قانونی روشنی در این زمینه وجود ندارد. خالکوبیها به عنوان نشانههای شناسایی ارزشمندی شناخته میشوند، زیرا معمولاً دائمی هستند و اگرچه میتوان آنها را حذف کرد، اما محو نمیشوند و ممکن است با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، رنگ آنها تغییر کند. در حال حاضر، خالکوبیها به ویژه در شناسایی افراد، مانند در مورد متوفیان، کاربرد زیادی دارند و در فرهنگهای صنعتی مدرن، خالکوبی و پیرسینگ به عنوان اشکال محبوب هنر شناخته میشوند.
تاریخچه تاتو در انگلستان
از سال 2022، نیروی دریایی سلطنتی اکثر خالکوبیها را با رعایت محدودیتهای خاصی مجاز میداند. این محدودیتها شامل شرایطی است که خالکوبیها باید در عکس پاسپورت از جلو قابل مشاهده نباشند و نباید زشت، توهینآمیز یا در دیگر موارد نامناسب تلقی شوند. موزه ملی نیروی دریایی سلطنتی نمایشگاهی را در مورد تاریخچه طولانی خالکوبی در میان افراد شاغل در نیروی دریایی برپا کرده است، که بخشی از سنت دیرینه خالکوبی در میان ملوانان را به نمایش میگذارد.
تاریخچه تاتو در نیروی هوایی ایالات متحده
نیروی هوایی ایالات متحده هر نوع خالکوبی که ممکن است “پیش داوری” تلقی شود یا “ماهیتی که ممکن است باعث بیاعتباری نیروی هوایی شود”، ممنوع کرده است. به طور خاص، خالکوبیهایی که به عنوان “زشت و ناپسند” یا طرفدار تبعیض جنسی، نژادی، قومی یا مذهبی شناخته شوند، پذیرفته نیستند. همچنین، داشتن “اسکارهای بیش از حد ناشی از حذف تاتو” نیز ممکن است منجر به رد صلاحیت شود. علاوه بر این، اعضای نیروی هوایی نمیتوانند خالکوبیهایی روی گردن، صورت، سر، زبان، لبها یا پوست سر داشته باشند.
ارتش ایالات متحده خالکوبیها را تحت قوانین AR 670-1 تنظیم میکند، که آخرین بار در سال 2015 بهروزرسانی شده است. سربازان میتوانند خالکوبی داشته باشند، اما این خالکوبیها نباید روی گردن، دستها یا صورت باشند. همچنین، خالکوبیهایی که جنسیتگرا، نژادپرستانه، تحقیرآمیز یا افراطی تلقی شوند، همچنان ممنوع هستند.
سیاست گارد ساحلی ایالات متحده نیز در طول زمان تغییر کرده است. خالکوبیها نباید روی استخوان ترقوه یا هنگام پوشیدن پیراهن یقه V قابل مشاهده باشند. خالکوبیها یا علامتهای نظامی روی بازوها نباید از مچ دست فراتر بروند. تنها خالکوبیای که به شکل حلقه در یک دست مجاز است، باید در اندازه مجاز باقی بماند.
خالکوبی صورت به عرض ¼ اینچ، مانند خط چشم دائمی برای خانمها، مجاز است تا زمانی که به طور مناسب پوشیده شده و رنگهای روشن آن با کد لباس هماهنگ نباشد. خالکوبیهای توهینآمیز، بیاحترامی و مطالب جنسی بر روی بدن نیز ممنوع است.
نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده در بولتن 1020 در 6 فوریه 2016، خط مشی جدیدی را معرفی کرد که استانداردهای جدیدی از حرفهای بودن در ظاهر نظامی را مشخص میکند و جایگزین سیاستهای قبلی شد. بر اساس این سیاست جدید، خالکوبی در قسمتهای مختلف بدن مانند مچ دست، زانو، آرنج و بالای استخوان یقه ممنوع است.
نیروی دریایی ایالات متحده نیز سیاستهای خود را تغییر داده و در مورد خالکوبیها ملایمتر عمل میکند. برای اولین بار، نیروی دریایی به ملوانان اجازه میدهد تا خالکوبی گردن به طول یک اینچ داشته باشند و همچنین، ملوانان میتوانند خالکوبیهایی روی بازوها و پاها به تعداد دلخواه داشته باشند، مشروط بر اینکه این خالکوبیها توهینآمیز نباشند.
تاریخچه تاتو در هندوستان
سیاست خالکوبی ارتش هند از 11 مه 2015 به اجرا درآمد و دولت اعلام کرد که تنها اعضای جوامع قبیلهای که به طور سنتی خالکوبی میکنند، میتوانند این عمل را در تمامی نقاط بدن خود انجام دهند. برای افرادی که از جوامع قبیلهای نیستند، خالکوبی محدود به نواحی خاصی از بدن است، از جمله ساعد، آرنج، مچ دست، کنارههای کف دست، و پشت و جلوی دستها. همچنین، خالکوبیهای توهینآمیز از نظر جنسی و نژادی مجاز نیستند.
در مومیاییهای هندی، الگوهای خالکوبی غالباً شامل خطوط نقطهدار و الگوهای الماس هستند. این خالکوبیها در صحنههای مقبرهها و مجسمههای کوچک زنانه، که بخشی از لوازم آرایشی بودهاند، و همچنین در ناحیه ران با پیکرههای کوچک خدای کوتوله Bes یافت میشوند.
رنگدانههای تیره یا سیاه، مانند دوده، معمولاً برای خالکوبیها استفاده میشود. در مقابل، فرهنگهای باستانی دیگر، مانند اینوئیتها، رنگهای روشنتری را با رنگدانههای تیرهتر به کار میبردند.
کلام اخر
محبوبیت خالکوبی به طور مداوم در طول زمان افزایش و کاهش یافته است. در حال حاضر، عمل خالکوبی در حال رونق بوده و تخمین زده می شود که تقریباً از هر هفت نفر، یک نفر حداقل یک خالکوبی دارند. در طول زمان و در سراسر جهان، دلایل انجام خالکوبی متعدد و متنوع است؛ آنها شامل اهداف مذهبی، برای محافظت یا به عنوان منبع قدرت، به عنوان نشانه عضویت در گروه، به عنوان نماد وضعیت، به عنوان یک بیان هنری، برای لوازم آرایشی دائمی، و به عنوان کمکی برای جراحی ترمیمی هستند.
اگر می خواهید دربارهی پیرسینگ بیشتر بدانید با ما همراه باشید.
نظرات کاربران