لتارژی (lethargy) به حالتی از خواب‌آلودگی و گیجی غیرطبیعی اشاره دارد که در آن هوشیاری فرد کاهش می‌یابد، اما او در حالت کما نیست. در این وضعیت، فرد توانایی توجه به زمان و مکان را مختل شده می‌یابد. عوامل ساده‌ای مانند فعالیت بیش‌ازحد یا کمبود خواب می‌توانند باعث بروز لتارژی شوند، اما گاهی ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای نیز ممکن است منجر به خستگی و بی‌حالی طولانی‌مدت گردد.
فردی که به لتارژی مبتلاست، معمولاً به دلیل کاهش هوشیاری، بی‌انگیزه شده و نسبت به فعالیت‌های روزمره‌اش بی‌تفاوت می‌شود. چنین فردی ممکن است حس کند در حالت “مه ذهنی” قرار دارد و انرژی کافی برای انجام کارهای معمول خود ندارد.
سستی مرتبط با لتارژی ممکن است به دلیل مشکلات جسمی یا ذهنی بروز کند. بنابراین، اگر این حالت برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، لازم است برای تشخیص علت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. در ادامه به بررسی جزئیات بیشتری از لتارژی در پزشکی، از جمله علل و روش‌های درمان آن، خواهیم پرداخت.
علائم بیماری لتارژی چیست؟
آیا می‌دانید لتارژیک به چه معناست؟ در پزشکی، به افرادی که علائم لتارژی را نشان می‌دهند، لتارژیک (افراد بی‌حال) گفته می‌شود. علامت اصلی این حالت، کندی یا سستی در عملکرد بدن، به‌ویژه مغز است که می‌تواند به بروز علائم زیر منجر شود:
- کاهش تمرکز و هوشیاری
- مشکل در توجه، تصمیم‌گیری یا یادآوری مسائل
- احساس سستی، خستگی مداوم و کمبود انرژی
- نیاز مداوم به نشستن و استراحت
- خواب‌آلودگی و افزایش نیاز به خواب
- کاهش انگیزه و علاقه به انجام کارهای روزمره
- تغییرات در خلق‌وخو
- تغییر در اشتها
- سفتی یا ضعف عضلانی
- سردرد یا دردهای عضلانی در دیگر نقاط بدن
- احساس کسالت یا ناراحتی عمومی
علائم بیماری لتارژی
لتارژی در نوزادان و کودکان خردسال
نوزادان و کودکان خردسال نیز ممکن است دچار بی‌حالی شوند. علائمی که در کودکان مشاهده می‌شود و ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد عبارتند از:
- خواب بیش از حد، مشکل در بیدار شدن و کاهش میزان گریه‌های معمول در نوزاد
- تب بالاتر از ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد
- نشانه‌های کم‌آبی مانند گریه بدون اشک، خشکی دهان یا کاهش ادرار
- ظهور ناگهانی راش پوستی
- استفراغ شدید، به‌خصوص اگر بیش از ۱۲ ساعت طول بکشد
- اگر کاهش هوشیاری کودک ناشی از یک بیماری زمینه‌ای مانند عفونت باشد، تأخیر در درمان ممکن است خطرات جدی برای زندگی او به همراه داشته باشد.
علت لتارژی (کاهش سطح هوشیار) چیست؟
کاهش سطح هوشیاری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از خستگی موقتی تا مشکلات مزمن سلامتی.
لتارژی یک علامت ذهنی است که هر فرد ممکن است آن را به شکل متفاوتی تجربه کند، بنابراین روش مشخصی برای آزمایش آن وجود ندارد. بهترین راهکار بررسی سبک زندگی و سابقه پزشکی بیمار است تا برخی از عوامل موثر در ایجاد آن شناسایی و حذف شوند. از جمله دلایل رایج ابتلا به لتارژی (کاهش سطح هوشیاری) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
فشار بیش از حد
وارد کردن فشار بیش‌ازحد به بدن می‌تواند یکی از دلایل ساده و موقتی ابتلا به لتارژی باشد. فردی که به‌طور مفرط خود را از نظر جسمی خسته می‌کند، ممکن است احساس کند ذخایر انرژی‌اش تمام شده و دچار کاهش هوشیاری شود.
تمرینات ورزشی شدید، پیاده‌روی طولانی، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آفتاب، کار کردن به‌مدت طولانی و انجام کارهای تکراری از عوامل موثر در بروز این وضعیت هستند. معمولاً استراحت کافی، افزایش مصرف آب و تغذیه مناسب می‌توانند به بهبود این حالت کمک کنند.
استرس و اضطراب مداوم
قرار گرفتن در محیط‌های پراسترس می‌تواند منجر به احساس خستگی و بی‌حالی در فرد شود. به همین دلیل، افراد مبتلا به افسردگی و اختلالات اضطرابی معمولاً علائم لتارژی را تجربه می‌کنند.
آسیب و جراحت
برخی از آسیب‌های حاد می‌توانند منجر به بی‌حالی و بروز علائم لتارژی شوند، زیرا بدن انرژی خود را صرف بهبود جراحت می‌کند. برای مثال، افرادی که دچار شکستگی استخوان می‌شوند، ممکن است در دوران بهبودی متوجه کاهش توانایی در انجام فعالیت‌ها و احساس بی‌حالی بیشتر شوند.
ورزش نکردن یا نداشتن فعالیت بدنی کافی
اگرچه فعالیت بیش از حد می‌تواند منجر به خستگی و بی‌حالی شود، اما کمبود فعالیت بدنی نیز می‌تواند علائم مشابهی را به همراه داشته باشد. این وضعیت معمولاً در افراد مسن که تحرک یا ورزش کافی ندارند، بیشتر دیده می‌شود.
مصرف مواد مخدر یا الکل
مصرف مداوم الکل و مواد مخدر (از جمله حشیش) می‌تواند باعث بروز علائم لتارژی شود. این موضوع ممکن است به دلیل عوارض جانبی این مواد یا عوامل مرتبط با مصرف آنها، مانند کمبود خواب یا تغذیه نامناسب باشد.
کمبود خواب
کمبود خواب
فردی که به اندازه کافی نمی‌خوابد یا با کم‌خوابی شدید مواجه است، ممکن است در روز بعد احساس کمبود انرژی، بی‌حالی و کاهش هوشیاری کند. زیرا بدون استراحت کافی، بدن فرصت لازم برای بهبودی را ندارد.
خواب زیاد
پرخوابی نیز می‌تواند منجر به بروز علائم لتارژی شود، زیرا این حالت ممکن است باعث اختلال در چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن گردد. به طور کلی، بزرگسالان به حدود هفت تا نه ساعت خواب در هر شب نیاز دارند.
رژیم غذایی نامناسب
بدن شما به یک رژیم غذایی سالم و متعادل نیاز دارد تا تمام نیازهای غذایی‌اش را تأمین کند. رژیم غذایی نامناسب و با کمبود پروتئین و کربوهیدرات می‌تواند منجر به بروز کمبودهای تغذیه‌ای شود که در ایجاد لتارژی و بی‌حالی تأثیرگذار است. کربوهیدرات‌ها به‌عنوان منبع اصلی سوخت بدن شناخته می‌شوند.
داروها
تاثیر مصرف داروهای مختلف در ابتلا به لتارژی
مصرف برخی داروها مانند قرص‌های خواب، داروهای ضدفشار خون، مسکن‌ها، داروهای ضدافسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها، استروئیدها و دیورتیک‌ها ممکن است باعث کمبود انرژی یا احساس بی‌تفاوتی شود.
در چنین شرایطی، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود. اگر این مسئله جزو عوارض جانبی موقتی دارو نباشد، ممکن است نیاز به کاهش دوز یا تغییر دارو باشد. همچنین، ابتلا به بیماری‌های جسمی و روانی زیر نیز می‌تواند در ایجاد لتارژی تأثیرگذار باشد:
- عفونت‌ها: آنفولانزا، کووید-۱۹، عفونت‌های انگلی، هپاتیت، اچ‌آی‌وی یا ایدز، سل و مونونوکلئوز عفونی
- بیماری‌های مزمن: بیماری کلیوی، بیماری کبدی، ام‌اس، سرطان، دیابت، فیبرومیالژیا و درد مزمن
- اختلالات خودایمنی: لوپوس و آرتریت روماتوئید
- مشکلات قلبی و عروقی: نارسایی قلبی، سکته قلبی و سندرم تاکی‌کاردی
- مشکلات مغزی:سکته مغزی، ضربه مغزی و سندرم خستگی مزمن
- شرایط ریوی: آمفیزم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- عدم تعادل هورمونی:کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و بیماری آدیسون
- اختلالات خواب: نارکولپسی، آپنه خواب و بی‌خوابی
- کمبودهای تغذیه‌ای: کم‌خونی، کم‌آبی، سوءتغذیه و کمبود ویتامین B12 و ویتامین D
- شرایط سلامت روان: افسردگی، غم و اندوه و اضطراب مزمن
- اختلالات خوردن: پرخوری عصبی، بی‌اشتهایی، چاقی و کمبود وزن
اخیراً مشخص شده است که روند درمان سرطان با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز می‌تواند در بروز لتارژی تأثیرگذار باشد. در این وضعیت، اقدامات پرستاری در کاهش سطح هوشیاری بیمار اهمیت زیادی دارد.
انواع لتارژی
به‌طور کلی، این وضعیت را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:
- لتارژی ناشی از سبک زندگی: این نوع معمولاً موقتی است و با تغییرات در سبک زندگی به‌راحتی قابل رفع می‌باشد.
- لتارژی مرتبط با بیماری‌های زمینه‌ای: این نوع تا زمانی که بیماری مربوطه درمان یا کنترل نشود، علائم آن کاهش نخواهد یافت.
نحوه پیشگیری از بروز لتارژی چیست؟
اگرچه پیشگیری از بروز این مشکل همیشه ممکن نیست، اما اقداماتی وجود دارد که فرد می‌تواند برای افزایش انرژی و حفظ انگیزه روزانه انجام دهد، از جمله:
- خواب کافی هر شب
- مدیریت تمرینات و زمان‌بندی فعالیت‌های خارج از منزل
- رعایت یک رژیم غذایی متنوع و متعادل که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات باشد
- اجتناب از مصرف غذاهای شیرین که ممکن است انرژی را کاهش دهند
- محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار و سایر نوشیدنی‌های انرژی‌زا، زیرا ممکن است پس از چند ساعت باعث افت انرژی شوند
- رفتن به رختخواب در ساعت مشخصی هر شب
- پرهیز از تماشای گوشی یا تلویزیون قبل از خواب
- انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش در طول روز، مانند یوگا و تکنیک‌های ذهن‌آگاهی
اگر لتارژی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، اتخاذ تدابیر برای درمان آن نیز می‌تواند به جلوگیری از احساس بی‌حالی و کاهش هوشیاری کمک کند.
نحوه صحیح تشخیص لتارژی
تشخیص لتارژی
پزشک معمولاً برای بررسی شرایط پزشکی قبلی شما، تاریخچه پزشکی کاملی می‌گیرد و همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گوش دادن به ضربان قلب و ارزیابی وضعیت ریه‌ها
- اندازه‌گیری فشار خون
- بررسی صداها و احساس درد در ناحیه شکم، به ویژه در محل روده‌ها
- ارزیابی سطح هوشیاری و آگاهی ذهنی
نوع آزمایش‌های تشخیصی معمولاً به آنچه که پزشک به عنوان علت احتمالی مشکوک است بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر پزشک فکر کند که ممکن است دچار اختلال تیروئید باشید، ممکن است آزمایش خون برای تعیین سطح هورمون‌های تیروئید تجویز کند. همچنین از آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی، دیابت، بیماری‌های التهابی و عفونت‌های احتمالی نیز استفاده می‌شود.
آزمایش آنالیز ادرار به طور کلی برای بررسی مشکلات کلیوی و مجاری ادراری انجام می‌شود. در صورت مشکوک بودن به مشکلات مغزی مانند ضربه مغزی، سکته مغزی یا مننژیت، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی را تجویز کند.
نحوه درمان کاهش سطح هوشیاری یا لتارژی به چه شکل است؟
روند درمان بستگی به علت زمینه‌ای و مرحله لتارژی دارد و می‌تواند بین افراد متفاوت باشد. اگر لتارژی ناشی از اختلالات خواب باشد، می‌توان بر ایجاد یک روال ثابت برای خواب کافی و آرام تمرکز کرد. در مواردی که علت ساده‌ای مانند فعالیت بیش‌ازحد وجود داشته باشد، ممکن است تنها به استراحت، هیدراته ماندن و تغذیه مناسب نیاز باشد.
اگر بی‌حالی و کاهش هوشیاری ناشی از یک بیماری جسمی یا روانی دیگر باشد، درمان علت زمینه‌ای بسیار اهمیت دارد. پزشک با شما همکاری می‌کند تا بسته به وضعیت سلامتی، علائم تجربه شده، تاریخچه پزشکی و شرایط و ترجیحات شما، بهترین راهکار درمانی را تعیین کند.
اگر پس از درمان علت اصلی، همچنان مشکل لتارژی ادامه داشته باشد، ممکن است داروهای محرک مانند مودافینیل برای افزایش انرژی تجویز شود.
راهکارهای خانگی برای درمان لتارژی (کاهش سطح هوشیاری)
راهکارهای خانگی برای درمان لتارژی
می‌توانید از روش‌های زیر برای مقابله با لتارژی استفاده کنید:
- تنظیم برنامه زندگی: سعی کنید برنامه و انتظارات خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که با کاهش فعالیت، بتوانید کمی بیشتر استراحت کنید.
- اطلاع‌رسانی به عزیزان: اگرچه مراقبت از افرادی با کاهش سطح هوشیاری چالش‌برانگیز است، اما بهتر است از یکی از اعضای خانواده بخواهید به شما کمک کند. با خانواده‌تان صحبت کنید و احساسات خود را به آنها بگویید تا بفهمند که کاهش انرژی و توجه شما ناشی از بی‌علاقگی نیست.
- انجام ورزش: ورزش می‌تواند به افزایش سطح انرژی شما کمک کند. حتی ۱۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه نیز می‌تواند در کاهش علائم شما مؤثر باشد.
- اجتناب از مصرف مواد مخدر: از مصرف موادی مانند الکل، نیکوتین، کوکائین و سایر مواد مخدر خودداری کنید.
در نهایت، بر حفظ یک برنامه روزانه منظم و متعادل، تنظیم ساعات کاری منطقی، خواب کافی و یک رژیم غذایی مغذی تمرکز کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برخورد با بیمارانی که سطح هوشیاری آنها کاهش یافته و با علائم لتارژی مواجه هستند، ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری داشته باشد، به‌ویژه اگر این علائم به‌طور ناگهانی بروز کنند. اگر احساس بی‌حالی همراه با هر یک از علائم زیر دارید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:
- درد در قفسه سینه
- عدم پاسخگویی یا پاسخ‌دهی ضعیف به محرک‌های محیطی
- ناتوانی در حرکت دادن اندام‌های یک سمت بدن
- سردرگمی و عدم توانایی در شناسایی نام، تاریخ یا مکان خود
- ضربان قلب سریع
- فلجی و بی‌حسی در یک یا هر دو سمت صورت
- از دست دادن هوشیاری
- خونریزی از راست روده
- سردرد شدید
- تنگی نفس
- استفراغ خونی
مراجعه به پزشک برای درمان لتارژی
اگر در کنار کاهش هوشیاری هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بهتر است به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید:
- دردهایی که با مسکن‌ها کاهش نمی‌یابند
- مشکلات خواب
- ناتوانی در تحمل دماهای گرم یا سرد
- سوزش چشم
- خستگی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشد
- احساس غم و اندوه یا تحریک‌پذیری شدید
- تورم غدد گردن
- افزایش یا کاهش وزن غیرقابل توضیح
پاسخ به سوالات متداول در زمینه لتارژی (کاهش سطح هوشیاری)
در این قسمت، می‌توانید پاسخ برخی از سوالات و ابهامات خود را پیدا کنید.
لتارژی در پزشکی چیست؟
لتارژی وضعیتی است که با احساس خستگی، خواب‌آلودگی و کاهش غیرعادی انرژی و هوشیاری ذهنی مشخص می‌شود. از نظر پزشکی، این حالت ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی باشد یا به‌عنوان واکنشی طبیعی به کمبود خواب، استرس یا عادات غذایی نامناسب ظاهر شود. به همین دلیل، مراجعه به پزشک در اولین فرصت ضروری است. شما می‌توانید با جستجوی عبارت “لتارژی” در اینترنت و ویکی‌پدیا، اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
لتارژی هیپنوتیزم چیست؟
مرحله لتارژی یا مرگ کاذب در هیپنوتیزم، یکی از عمیق‌ترین مراحل آرامش است. در این مرحله، فرد به طور کامل بی‌حس می‌شود و حتی اگر جسم تیزی به بدنش وارد شود، هیچ دردی را احساس نخواهد کرد. بنابراین، لتارژی ناشی از هیپنوتیزم، برخلاف لتارژی پزشکی، جای نگرانی ندارد.
درمان لتارژی (کاهش سطح هوشیاری) با طب سنتی چگونه است؟
طب سنتی علاوه بر تمرکز بر شناسایی علت اصلی بروز این مشکل، بر مصرف دمنوش‌های آرامش‌بخش مانند دمنوش گل گاوزبان، اسطوخودوس و سنبل‌الطیب نیز تأکید دارد. همچنین بر این باور است که ورزش منظم، ماساژ درمانی، رعایت یک رژیم غذایی سبک و درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
نظرات کاربران