نکات مهم برای نگهداری از بگونیای خانگی

اگر به دنبال گیاهی با گل‌های زیبا و رنگارنگ هستید که نگهداری آن آسان باشد و حتی در شرایط سایه یا در گلدان به خوبی رشد کند، گیاه بگونیا گزینه‌ای ایده‌آل است. این گیاه شامل ۲۰۰۰ گونه مختلف است و می‌تواند به ارتفاعی بیش از ۱.۵ متر برسد. بگونیا به شکل‌های یک‌ساله، چندساله، درختچه‌ای و بالارونده موجود است. گل‌های آن در رنگ‌های متنوعی از جمله قرمز، سفید، صورتی و زرد به‌صورت تک‌گل یا دوگل و با گلبرگ‌های ظریف، چین‌دار یا صاف ظاهر می‌شوند. بگونیا در باغ‌ها، گلدان‌های بزرگ یا کوچک به خوبی رشد می‌کند و به‌عنوان یکی از گیاهان محبوب در میان گیاهان آپارتمانی و باغی شناخته می‌شود. این گیاه دارای مجموعه‌ای متنوع از اندازه‌ها، شکل‌ها و رنگ برگ‌ها و همچنین عادات رشد متفاوتی است و قابلیت رشد در فضاهای داخلی و خارجی را نیز دارد.

آیا مراقبت از گیاه بگونیا کار ساده‌ای است؟ در میان دوستداران گیاهان زینتی، برخی بر این باورند که نگهداری از بگونیا آسان است و حتی مجموعه‌ای از این گیاه را در خانه دارند. در مقابل، گروهی دیگر معتقدند که بگونیا گیاهی مشکل‌پسند است. برای پاسخ به این سوال، باید به نظر هر دو گروه توجه کرد؛ زیرا هیچ محدودیتی برای تولید انواع مختلف و هیبریدهای بگونیا وجود ندارد و هر یک ممکن است چالش‌های خاص خود را داشته باشند. با این حال، گونه‌های ساده‌تر و کلاسیک نیز در این خانواده وجود دارد. در این مقاله به بررسی این گیاه زیبا و نکات مربوط به نگهداری آن خواهیم پرداخت.

گونه‌های بگونیا

جنس بگونیا با نام علمی Begonia  از خانواده Begoniaceae، با بیش از ۲۰۰۰ گونه، به عنوان یکی از متنوع‌ترین جنس‌های گیاهان گلدار شناخته می‌شود و بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. به دلیل این تنوع در گونه‌ها، هیبریدها و ارقام، روش‌های مراقبت از این گیاه به یکسان نیستند. در ادامه، به معرفی برخی از انواع بگونیا خواهیم پرداخت.

۱. بگونیای عروس (Semperflorens)

این گونه به نام بگونیا مومی (Waxy) نیز شناخته می‌شود و بگونیا عروس نام دارد. این گروه از بگونیا به دلیل داشتن ریشه‌های فیبری و برآمدگی‌های مومی بر روی برگ‌ها و شکوفه‌های ریز و رنگارنگ، مورد توجه قرار می‌گیرد.

بگونیاهای مومی که معمولاً به‌عنوان گیاه یک‌ساله رشد می‌کنند، غالباً به عنوان گیاه بستر استفاده می‌شوند. این گیاهان به سرعت تکثیر می‌شوند و نیاز به مراقبت و نگهداری کمی دارند. در طول فصل رشد، با گل‌های رنگارنگشان توجه همگان را به خود جلب می‌کنند. همچنین، نگهداری آن‌ها در گلدان و سبدهای آویز بسیار مناسب است. گل‌های بگونیا عروس به طور معمول در رنگ‌های قرمز، صورتی، زرد، گل‌بهی و قرمز گلی شکوفا می‌شوند.

• زمان گل‌دهی: بهار تا پاییز
• نیاز به نور: نیمه سایه تا آفتاب کامل
• ارتفاع رشد: ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر

۲. بگونیای عصایی

این نوع از بگونیا معمولا با نام بگونیای بال فرشته شناخته می‌شود. بگونیای عصایی گیاهی همیشه سبز و چند ساله است که عادت به رشد مستقیم و رو به بالا دارد. این گیاه دارای ساقه‌های چوبی با مفاصل بامبو مانند است. بگونیای عصایی به دلیل شکل چشم‌نواز و همچنین برگ‌ها و گل‌های جذابی که دارد، پرورش داده می‌شود. بگونیاهای بال فرشته از گیاهان آپارتمانی محبوب هستند.

• زمان گل‌دهی: فصلی
• نیاز به نور: نیمه سایه
• ارتفاع رشد: تا ۴۵ سانتی‌متر

۳. بگونیای غده‌ای

بیشتر باغبانان با بگونیاهای غده‌ای آشنایی دارند. این گروه از بگونیا مجموعه‌ای وسیع و متنوع از گل‌های زیبا و تابستانی با گلبرگ‌های مومی را شامل می‌شود. بگونیاهای غده‌ای به خاطر غده‌های ضخیم خود که آب و مواد مغذی را ذخیره می‌کنند، شناخته می‌شوند. این گونه بگونیا به طور عمده به خاطر گل‌های پر زرق و برقش پرورش داده می‌شود و برای کاشت در سبدهای آویزان، گلدان‌ها، باغچه‌ها و سایر مکان‌ها بسیار مناسب است.

• زمان گل‌دهی: تیرماه تا اوایل مهرماه
• نیاز به نور: نیمه سایه
• ارتفاع رشد: ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر

۴. بگونیای ریشه افشان

این نوع بگونیا عمدتاً به خاطر شاخ و برگ‌هایش پرورش داده می‌شود و بسیاری از گونه‌های آن شباهت زیادی به بگونیاهای رکس دارند. این گروه از بگونیا دارای برگ‌های بزرگ و معمولاً رنگارنگ است که از ریزوم‌های ضخیمی ناشی می‌شود که در سطح خاک رشد می‌کنند. این گروه شامل صدها گونه و هزاران رقم و هیبرید است. گل‌های این بگونیا معمولاً به رنگ‌های سفید یا صورتی هستند.

• زمان گل‌دهی: فصلی
• نیاز به نور: نیمه سایه تا سایه‌ی کامل

۵. بگونیای رکس

بگونیای رکس یکی از زیرمجموعه‌های گسترده بگونیاهای ریزوماتوز است و بیشتر به عنوان گیاهان آپارتمانی پرورش داده می‌شود تا گیاهان باغی. جذابیت اصلی این گونه در شاخ و برگ‌های آن نهفته است؛ به همین دلیل آن را بگونیای نقاشی شده یا برگ فانتزی نیز می‌نامند. شاخ و برگ این گیاه با ترکیب رنگ‌ها و بافت‌های برجسته زیبایی خیره‌کننده‌ای را ارائه می‌دهد که حتی در شرایط ساده‌ای مانند گلدان‌های پشت پنجره نیز به خوبی رشد می‌کند.

گونه‌هایی مانند «پری» و «ملکه نقره‌ای» دارای برگ‌های متالیک هستند که با رنگ‌های سبز، بنفش یا قرمز جلوه‌گری می‌کنند. قد کوتاه بگونیاهای رکس، آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای کشت در تراریوم‌ها تبدیل کرده و نگهداری از آن‌ها به این روش، نیاز به آبیاری را کاهش می‌دهد.

• زمان گل‌دهی: در تمام طول سال (داخل خانه) و گل‌های کوچک
• نیاز به نور: نیمه سایه
• ارتفاع رشد: ۱۵ تا ۵۰ سانتی‌متر

۶. بگونیای مشعل صورتی

بگونیای مشعل صورتی یک گیاه چند ساله سرزنده و گرمسیری است که گل‌های قرمز درخشان و مشابه شعله‌های آتش تولید می‌کند. شاخ و برگ‌های این گیاه نیز به اندازه گل‌هایش جذاب و چشم‌گیر هستند. بگونیای مشعل صورتی دارای برگ‌های سبز و قلبی شکل است که معمولاً قسمت زیرین آن‌ها رنگی مایل به قرمز دارد.

• زمان گل‌دهی: بهار و پاییز
• نیاز به نور: نور روشن و غیرمستقیم
• ارتفاع رشد: ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر

نگهداری از گیاه بگونیا

بذر بگونیا یکی از کوچک‌ترین دانه‌های گیاهان گلدار به شمار می‌رود. تنها ۲۵ گرم از این بذر می‌تواند تا ۱ میلیون نهال تولید کند که این موضوع در محیط‌های خاص می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. پرورش بگونیا در شرایط مناسب خاک نسبتاً آسان است. همچنین می‌توانید این گیاه را در داخل خانه نیز نگهداری کنید، اما تأمین نیازهای نور و رطوبت آن ممکن است چالش‌برانگیز باشد.

نور

بگونیا در محیط‌های گرم به خوبی رشد می‌کند، اما نیاز نوری آن بسته به گونه متفاوت است و ممکن است به نور کامل یا سایه نیاز داشته باشد. اکثر بگونیاها در مکان‌هایی که در صبح آفتاب می‌گیرند و در بعدازظهر سایه دارند، بهترین رشد را دارند. نور خورشید باید به اندازه‌ای باشد که خاک مرطوب و سالم باقی بماند. در مناطق با تابستان‌های گرم و سوزان، بگونیا را در معرض نور مستقیم خورشید نکارید.

خاک

بگونیا به خاکی با زهکشی خوب مقاوم است و می‌توان آن را در انواع خاک‌ها پرورش داد. مهم است که خاک را مرطوب نگه دارید، اما از اشباع و متراکم شدن آن خودداری کنید، زیرا این امر ممکن است به پوسیدگی گیاه منجر شود. اگر باغچه یا محوطه حاوی خاک غنی از مواد آلی نیست، بهتر است آن را با کود غنی کنید. برای کاشت بگونیا در گلدان یا سبدهای آویزان، می‌توانید از مخلوطی شامل خاک برگ، لوم باغی و ماسه درشت استفاده کنید که به حفظ رطوبت و بهبود زهکشی خاک کمک می‌کند. در صورت عدم دسترسی به خاک برگ، می‌توانید از خاک مخلوط گلدانی به عنوان جایگزین استفاده کنید.

آب

خاک را به طور مداوم مرطوب نگه‌دارید، اما از غرقابی کردن آن خودداری کنید. اگر لایه‌ی چند سانتی‌متری بالایی خاک خشک شود، این نشانه‌ای است که بگونیا به آب بیشتری نیاز دارد. قبل از آبیاری مجدد، اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود، زیرا رطوبت زیاد یا خاک خیس می‌تواند منجر به پوسیدگی ریشه گیاه شود. همچنین بهتر است آب را مستقیماً روی پایه گیاه بریزید و از آبیاری روی برگ‌ها خودداری کنید، چرا که مرطوب شدن شاخ و برگ ممکن است باعث رشد قارچ گردد.

دما و رطوبت

بگونیا به دلیل شرایط طبیعی خود در مناطق گرم و مرطوب رشد می‌کند. بسته به اینکه آیا می‌خواهید بگونیا را به‌عنوان گیاهی یکساله یا چند ساله نگهداری کنید، این گل‌ها می‌توانند در فضای باز در مناطقی با دمای بالای ۱۵ درجه سانتی‌گراد یا در داخل اتاق‌هایی با آب و هوای کنترل شده رشد کنند. استفاده از یک رطوبت‌ساز در محیط داخلی می‌تواند به شبیه‌سازی شرایط مرطوب بومی بگونیا کمک کرده و نگهداری آن به‌عنوان یک گیاه چند ساله را آسان‌تر کند.

کود

بگونیا به تغذیه با کود نیاز دارد. برای بهبود رشد این گیاه، پیشنهاد می‌شود هر دو هفته یک بار با کودهای ۱۰-۱۰-۱۰ یا ۲۰-۲۰-۲۰ تغذیه شود. همچنین، استفاده از کود نیتروژن بالا مانند ۱۰-۱۰-۵ در اوایل فصل و یک کود ماهیانه اضافی در طول فصل رشد می‌تواند به شکوفه‌دهی بگونیا و تحریک رشد جدید کمک کند.

تکثیر بگونیا با قلمه

بگونیا می‌تواند به عنوان یک گیاه یک‌ساله یا چند ساله رشد کند، اما در هنگام انتقال گیاهان یک‌ساله به داخل خانه، ممکن است دچار شوک یا رشد علفی شوند. در چنین مواردی، تکثیر گیاهان جدید یک راه‌حل ساده و مؤثر است. بسته به نوع بگونیا، روش‌های مختلفی برای تکثیر وجود دارد، اما معمولاً استفاده از قلمه‌ها به عنوان ساده‌ترین روش شناخته می‌شود. در ادامه، نحوه‌ی تکثیر بگونیا با استفاده از قلمه‌های ساقه یا برگ توضیح داده شده است:

• در فصل بهار، با یک چاقوی تمیز یا قیچی باغبانی، قلمه‌های ۱۰ سانتی‌متری را از زیر یک گره در ساقه‌ی بگونیا جدا کنید و ساقه‌های بالغ را انتخاب کنید.
• برگ‌های پایینی را حذف کنید و در صورت تمایل، قلمه‌های بریده شده را در هورمون ریشه‌زایی غوطه‌ور کنید.
• گلدانی با خاکی با زهکشی مناسب آماده کنید و با استفاده از انگشتان یا ابزاری، سوراخ‌های عمیق در خاک ایجاد کنید.
• قلمه‌های ساقه را در هر سوراخ قرار دهید و به آرامی اطراف آن‌ها را با خاک پر کنید.
• برای حفظ رطوبت، یک کیسه پلاستیکی روی گلدان بکشید و از تماس آن با ساقه یا برگ جلوگیری کنید تا هوای لازم در گیاه گردش کند.
• خاک را تا زمان ریشه‌دار شدن قلمه‌ها مرطوب نگه‌دارید. این فرایند تقریباً سه تا چهار هفته به طول می‌انجامد. پس از شش تا هشت هفته، گیاهان را به گلدان اصلی خود منتقل کنید.

اگر قصد دارید از برگ بزرگ برای تکثیر استفاده کنید، برگ بالغ را در جایی که به ساقه متصل است با چاقوی تیز برش بزنید. انتهای برگ را به صورت مایل برش دهید و سپس مراحل تکثیر بگونیا از طریق قلمه ساقه را دنبال کنید.

تکثیر بگونیا با بذر

کاشت بذر بگونیا می‌تواند در سینی استارتر، گلدان یا ظرف‌های دیگر انجام شود.

برای شروع، از سینی استارتر برای کاشت بذرها استفاده کنید و سینی را در زیر نور غیر مستقیم خورشید قرار دهید تا به جوانه‌زنی کمک کند. بگونیا نیاز به هوای گرم، معمولاً بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد دارد تا خاک مرطوب و سالم بماند. پس از حدود سه هفته، باید نهال‌ها ظاهر شوند.

به ارائه نور طبیعی به نهال‌ها ادامه دهید یا آن‌ها را در زیر نور لامپ رشد قرار دهید و شب‌ها چراغ‌ها را خاموش کنید تا نهال‌ها استراحت کنند. زمانی که هر نهال دو برگ داشته باشد، محیط آن‌ها را طوری آماده کنید که فضایی برای رشد بیشتر فراهم شود. پس از یک ماه رشد، کود اضافه کنید و بگونیاها را پس از آخرین یخبندان به محل نهایی خود منتقل کنید.