ممکن است عجیب به نظر برسد که جوش‌ها می‌توانند در هر قسمت از بدن ظاهر شوند. جوش کف سر، که در ناحیه رویش موها ایجاد می‌شود، معمولاً با درد و خارش همراه است. جوش‌های پوست سر یکی از مشکلات رایج هستند. با تغییر روتین مراقبت از مو، اصلاح محصولات بهداشتی و مراقبتی یا حتی استفاده از داروهای خوراکی یا موضعی مناسب، می‌توان به درمان جوش کف سر کمک کرد. در این مقاله از سیمدخت، علت و روش‌های درمان جوش کف سر بررسی می‌شود.
جوش کف سر نشانه چیست؟
به طور کلی، جوش‌های کف سر ناشی از انسداد فولیکول‌های مو و منافذ پوست سر هستند. این انسداد معمولاً به دلیل تجمع باقی‌مانده‌ی محصولات مراقبتی مانند شامپو، ژل یا اسپری مو، قارچ‌ها یا میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها و مخمرها، عرق، چربی یا سلول‌های مرده پوست، یا حتی تولید زیاد یا کم سبوم پوست سر ایجاد می‌شود.
علت جوش کف سر
جوش بدن می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شود. جوش سر زمانی به وجود می‌آید که آکنه و جوش‌ها در ناحیه پوست سر یا خط رویش مو ایجاد شوند. آکنه و جوش‌ها ممکن است به‌عنوان یک مشکل پوستی پیچیده شناخته شوند، اما معمولاً علت جوش‌های کف سر به چهار عامل اصلی برمی‌گردد:
- افزایش تولید سبوم یا چربی
- تجمع سلول‌های مرده پوست و آلودگی در فولیکول‌های مو
- التهاب در فولیکول‌های مسدود شده
- رشد بیش از حد باکتری‌های آکنه
آکنه می‌تواند علاوه بر پوست سر، سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد، اما خوشبختانه روش‌های درمانی مؤثری برای آن وجود دارد. پوست سر شما حاوی فولیکول‌های مو و غدد چربی است. زمانی که فولیکول‌ها یا منافذ پوست سر با چربی و آلودگی مسدود شوند، جوش و آکنه بروز می‌کند. حتی اگر بهداشت فردی را رعایت کنید، هنوز هم ممکن است جوش سر ایجاد شود. با این حال، شستشوی مناسب و صحیح مو نقش مهمی در جلوگیری از مسدود شدن منافذ پوست سر دارد. تجمع عرق، چربی و آلودگی ناشی از شستشوی نادرست موها می‌تواند منجر به انسداد منافذ پوست سر شود.
به همین دلیل، بررسی و اصلاح روتین مراقبت از مو بسیار مهم است. بسیاری از جوش‌های پوست سر ناشی از باقی‌مانده محصولات مراقبت از مو مانند شامپو، ژل حالت‌دهنده و اسپری‌های مو هستند که می‌توانند منافذ پوست سر را مسدود کنند. این نوع آکنه به‌قدری رایج است که نام پزشکی خاص خود یعنی acne cosmetica را دارد.
هورمون‌ها نیز می‌توانند عامل ایجاد جوش کف سر باشند. هورمون‌های آندروژن، به‌ویژه تستوسترون، باعث تولید بیشتر چربی در بدن می‌شوند. این هورمون‌ها در دوران بلوغ می‌توانند عامل ایجاد آکنه باشند، اما حتی در بزرگسالان نیز نوسانات هورمونی می‌توانند باعث بروز آکنه هورمونی شوند.
ژنتیک نیز تأثیر زیادی در بروز جوش‌ها دارد. اگر یکی از اعضای خانواده شما به جوش و آکنه کف سر مبتلا باشد، احتمال ابتلا به آن در شما نیز افزایش می‌یابد.
همچنین، جوش‌های قرمز روی سینه زنان معمولاً ناشی از تغییرات هورمونی، مصرف غذاهای شیرین، کم‌آبی بدن، ورزش بدون رعایت بهداشت، قرار گرفتن در معرض نور خورشید با پوست خشک، شوینده‌ها و پودرهای لباسشویی، استفاده از مرطوب‌کننده‌های روغنی و نامناسب، و همچنین آرایش و استفاده از عطرها هستند.
انواع جوش پوست سر
جوش و آکنه‌ها معمولاً بر اساس شدت و نوع جوش‌ها درجه‌بندی می‌شوند. تشخیص نوع جوش کف سر، درمان شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
۱- انواع آکنه از نظر شدت
- ملایم
- متوسط
- شدید
۲- انواع آکنه بر اساس نوع جوش
- جوش‌های سرسیاه (کومدون‌های باز)
- جوش‌های سرسفید (کومدون‌های بسته)
- پاپول‌ها (برجستگی‌های ملتهب)
- پوسچول‌ها (برجستگی‌های پر از چرک)
- ندول‌ها یا کیست‌ها (جوش‌های دردناک در عمق پوست)
- مختلط (ترکیبی از انواع فوق)
آکنه‌های شدیدتر مانند آکنه کنگلوباتا و آکنه فولمینانس وجود دارند که ابتلا به این نوع‌ها نادر و غیرمعمول است.
علائم جوش روی سر
آکنه پوست سر ممکن است در سراسر موها یا در نواحی خط رویش مو مشاهده شود. علائم رایج آن شامل موارد زیر است:
- درد و خارش
- برجستگی‌های کوچک در ناحیه پیشانی یا پشت گردن
- برجستگی‌های ریز که قابل لمس هستند اما به‌طور واضح دیده نمی‌شوند
- برجستگی‌های پر از چرک با سطح سفید (جوش سرسفید)
- برجستگی‌های ملتهب یا متورم (پاپول‌ها)
- کیست‌های پر از چرک در عمق پوست (کیست‌های آکنه)
- برجستگی‌های ریز که به‌صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شوند
آکنه و جوش می‌توانند تأثیرات منفی بر احساسات و عزت‌نفس شما بگذارند. در موارد شدید، این وضعیت ممکن است منجر به احساس خجالت و حتی افسردگی شود.
همان‌طور که اشاره شد، علائم جوش پوست سر ممکن است به‌صورت خفیف، متوسط یا شدید ظاهر شوند. اگر آکنه شدید در پوست سر دارید، ممکن است به همراه آن ریزش مو یا پوسته‌پوسته شدن اطراف جوش‌ها نیز تجربه شود.
روش‌های پیشگیری از جوش کف سر
نباید جوش‌های روی سر خود را دست‌کاری کنید. اگرچه ممکن است وسوسه‌انگیز باشد، اما دست‌کاری یا تخلیه جوش‌ها می‌تواند علائم شما را بدتر کرده و منجر به ایجاد زخم، عفونت یا جوش‌های بیشتر شود. اگر مستعد جوش در ناحیه سر هستید، توصیه می‌شود از شامپوهای مخصوص موهای چرب که فاقد چربی هستند، به‌صورت روزانه استفاده کنید تا از بروز آن پیشگیری کنید.
برای کاهش احتمال بروز جوش‌های پوست سر، رعایت نکات زیر می‌تواند مؤثر باشد:
- شستن روزانه موها، به‌ویژه پس از ورزش، عرق کردن زیاد یا در زمان‌هایی که موها چرب می‌شوند.
- استفاده از محصولات مراقبت از مو فاقد چربی، غیر کومدون زا و غیر آکنه زا.
- شستشوی منظم سرپوش‌ها، کلاه‌ها یا روبالشی‌ها.
- مدیریت استرس.
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل.
روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر
درصورتی‌که روی پوست سرتان انواع جوش و آکنه ایجاد شده است، نگران نباشید. زیرا می‌توانید از روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر استفاده کنید. روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر بسته به عواملی که باعث مسدودشدن فولیکول‌های مو می‌شوند، می‌تواند متفاوت باشد. ما در این بخش به برخی روش‌های درمان خانگی جوش روی سر و درمان‌های دارویی جوش کف سر که باید زیر نظر متخصص پوست و مو پیگیری شوند، اشاره کردیم.
۱- درمان خانگی جوش کف سر
اگر علائم خفیف جوش کف سر دارید، می‌توانید از درمان‌های خانگی برای کاهش یا از بین بردن جوش‌ها استفاده کنید. از پوشیدن کلاه‌ها یا سربندهای تنگ خودداری کنید، زیرا این نوع پوشش‌ها مانع از جریان هوا بین موها می‌شوند.
جوش‌های روی پوست سر ممکن است به دلیل استفاده از شامپو یا سایر محصولات مراقبت و آرایشی مو ایجاد شوند. در این صورت، با قطع استفاده از این محصولات، جوش‌ها به‌طور طبیعی بهبود می‌یابند. این روند ممکن است تا شش هفته طول بکشد تا بهبودی کامل حاصل شود.
اولین اقدام در مواجهه با جوش کف سر، تغییر روتین مراقبت از مو و استفاده از محصولات فاقد چربی و روغن مانند شامپو، نرم‌کننده و اسپری مو است. زیرا باقی‌مانده مواد چرب در موها می‌تواند منافذ پوست سر را مسدود کند. بنابراین، محصولات بدون چربی، غیر کومدون زا، ضد آکنه و غیر مسدودکننده منافذ را انتخاب کنید.
شستشوی بیشتر موها به پاکسازی آلودگی‌ها، چربی و عرق از روی پوست سر کمک کرده و منافذ پوست سر را باز نگه می‌دارد. موهای خود را بیشتر بشویید به‌ویژه اگر:
- موهای چربی دارید.
- از محصولات مختلف برای مراقبت از مو استفاده می‌کنید.
- زیاد عرق می‌کنید.
شامپو می‌تواند به حفظ درخشندگی و سلامت موهای شما کمک کند، اما توجه داشته باشید که شستشوی چربی و کثیفی از پوست کف سر بسیار اهمیت دارد. بنابراین، هنگام شستشو، تمرکز خود را بر روی کف سر بگذارید تا پوست مرده حذف شود. شستشوی نادرست می‌تواند باعث تجمع چربی و آلودگی، و در نهایت جوش در کف سر و خط مو شود. همچنین، حتماً از آبکشی کامل موها غافل نشوید. همچنین، هر چند وقت یکبار لوازمی مانند روبالشی، کلاه، روسری، سربند، ملحفه و پتو که با موها در تماس هستند را شسته و تمیز نگه دارید.
۲- درمان دارویی جوش کف سر
اگر درمان‌های موضعی نتوانند علائم جوش پوست سر شما را کاهش دهند، این احتمال وجود دارد که جوش‌ها از نوع دائم، متوسط یا شدید باشند. در این صورت، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی برای از بین بردن باکتری‌ها در فولیکول‌های مو
- استروئیدهای موضعی برای درمان فولیکولیت
- ایزوترتینوئین خوراکی برای درمان آکنه‌های مزمن پوست سر
- آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برای کاهش خارش
- فوتودینامیک تراپی
برای بهترین نتیجه، داروهای موضعی و لوسیون‌ها را به‌خوبی روی پوست سر ماساژ دهید تا به‌طور کامل جذب شوند. داروهای خوراکی را طبق دستور پزشک مصرف کنید و همیشه مکمل‌ها و داروهای فعلی خود را به پزشک اطلاع دهید تا از تداخل دارویی جلوگیری شود.
شامپو برای جوش کف سر
اگر شست‌وشوی کامل موها تاثیری در بهبود جوش‌های کف سر نداشته باشد، می‌توانید با تغییر شامپوی خود به انواع فاقد چربی و ضدباکتری، آکنه پوست سر را بهتر کنترل کنید. بنابراین، توصیه می‌شود به دنبال شامپوهای زیر باشید:
- شامپو ضدشوره حاوی سولفید سلنیوم، قطران یا روی پیریتیون
- شامپو ضدقارچ حاوی سیکلوپیروکس یا کتوکونازول
- شامپو حاوی اسید سالیسیلیک
- شامپو حاوی گوگرد
- شامپو آنتی‌باکتریال
- شامپو حاوی بنزوئیل پراکسید
تفاوت جوش کف سر با فولیکولیت دکالوان
یک وضعیت نادر مشابه جوش کف سر به نام فولیکولیت دکالوان وجود دارد که نوعی آلوپسی یا ریزش موی خاص است. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما ممکن است واکنشی غیرطبیعی به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس باشد.
فولیکولیت دکالوان معمولاً در بزرگسالی آغاز می‌شود. علائم اولیه این بیماری شامل ریزش موی سکه‌ای (تکه‌تکه) همراه با التهاب و زخم‌های جوش مانند در ناحیه‌ای است که مو در آن قسمت شروع به ریزش می‌کند.
این وضعیت بیشتر روی پوست سر، به‌ویژه در ناحیه پشت سر، تأثیر می‌گذارد.
بیماری فولیکولیت دکالوان به‌صورت نواحی تحریک‌شده همراه با زخم‌ها یا برجستگی‌های مشابه جوش ظاهر می‌شود. در این حالت، موهای آسیب‌دیده شروع به ریزش کرده و باعث ایجاد لکه‌های طاسی و بدون مو به شکل دایره‌ای یا بیضی می‌شوند.
علائم اصلی فولیکولیت دکالوان عبارتند از:
- ریزش مو به‌صورت لکه‌ای
- جوش‌های خوشه‌ای در اطراف نواحی طاس و بدون مو
- رشد چندین تار مو از یک فولیکول منفرد، که ظاهری شبیه به پرز مسواک ایجاد می‌کند
- قرمزی یا تورم در پوست سر
اگرچه درمان قطعی برای فولیکولیت دکالوان وجود ندارد، اما برخی روش‌ها می‌توانند به طور مؤثر علائم را تسکین دهند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای از بین بردن زخم‌ها یا پوسچول‌ها روی پوست سر
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی که می‌توانند تعداد استافیلوکوک اورئوس را کاهش دهند
- ایزوترتینوئین برای درمان پوسچول‌ها
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا موضعی برای کاهش التهاب، درد و خارش
- فوتودینامیک تراپی برای کاهش شدت علائم
سخن پایانی
جوش‌های پوست سر ممکن است بسته به علت به یک مشکل موقت یا یک بیماری مزمن تبدیل شوند. برای شناسایی علت و دریافت درمان مناسب، مشاوره با یک متخصص پوست و مو ضروری است. هرچند ممکن است وسوسه‌انگیز باشد، اما هیچ‌گاه جوش‌های سر خود را دست‌کاری نکنید. این کار می‌تواند منجر به تشدید علائم، نشت چرک یا خونریزی از جوش‌ها شود و درد و زخم‌ها ممکن است باعث عفونت‌های بیشتر شوند. پس از آغاز درمان، معمولاً حدود شش هفته زمان می‌برد تا جوش‌های پوست سر بهبود یابند.
منابع: clevelandclinic، webmd
سؤالات متداول در مورد جوش کف سر
1. چه زمانی باید برای جوش روی سر به متخصص پوست و مو مراجعه کنم؟
- اگر آکنه بدتر شده و بهبودی مشاهده نمی‌شود.
- اگر پوست سر بعد از شش هفته بهبود نیافت.
- تجربه تورم یا درد شدید.
- در صورتی که تب بالا دارید.
2. علت جوش کف سر چیست؟
- ژنتیک
- انسداد فولیکول‌های مو
- تجمع محصولات بهداشتی و مراقبتی مو مانند شامپو، ژل مو یا اسپری مو
- قارچ‌ها یا میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، مخمرها یا کنه‌ها
- عرق، چربی یا سلول‌های مرده پوست
- تولید بیش از حد یا کم سبوم (سبوم ماده‌ای روغنی است که از پوست محافظت می‌کند)
- نوسانات هورمونی
- اصطکاک ناشی از پوشیدن کلاه، کلاه ایمنی یا سربند
- استرس
- واکنش به برخی داروها
3.آیا جوش سر می‌تواند نشانه بیماری دیگری باشد؟
- بله، جوش پوست سر یا آکنه می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های زمینه‌ای مانند:
- کیست پیلار
- فولیکولیت پوست سر
- درماتیت سبورئیک
- سرطان سلول سنگفرشی (SCC)
4. جوش پوست سر چقدر شایع است؟
- جوش و آکنه در صورت، قفسه سینه و پشت رایج است، اما جوش پوست سر چندان شایع نیست. آکنه تقریباً ۸۰ درصد از افراد بین ۱۱ تا ۳۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، و هرچند جوش سر در سنین مختلف ممکن است اتفاق بیفتد، معمولاً در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود.
5. چقدر طول می‌کشد تا آثار مثبت درمان جوش کف سر را ببینم؟
- پس از تشخیص علت و شروع درمان مناسب توسط متخصص پوست و مو، معمولاً حدود شش هفته زمان می‌برد تا تمام جوش‌های سر به طور کامل از بین بروند. اگر پس از شش هفته جوش‌ها همچنان ادامه پیدا کنند یا بدتر شوند، باید دوباره به متخصص مراجعه کنید.
نظرات کاربران