شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دچار درد شکم یا یبوست شوید. در چنین شرایطی، دوستان و آشنایان ممکن است راه‌حل‌های مختلفی پیشنهاد دهند تا به بهبود عملکرد دستگاه گوارش شما کمک کنند و شکم‌تان به حالت عادی برگردد.
یبوست معمولاً به طور طبیعی و بدون مشکلات جدی به وجود می‌آید، اما در برخی مواقع، مانند دوره‌های رژیم غذایی، ممکن است شدت آن بیشتر یا کمتر شود. یبوست برای همه پیش می‌آید، اما پس از اینکه این وضعیت سخت و بی‌حالت شکم‌تان برطرف شود، احساس بهتری خواهید داشت. برای رهایی از یبوست روش‌های مختلفی وجود دارد، اما قبل از اینکه به سراغ درمان‌های خانگی بروید، بهتر است این مشکل را بهتر بشناسید.
یبوست چیست؟
یبوست یکی از مشکلات گوارشی شایع است که برای هر فردی ممکن است رخ دهد. برخی افراد در طول روز چندین بار اجابت مزاج دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تنها چند روز یک‌بار این کار را انجام دهند. اگر فاصله زمانی میان هر دفعه مدفوع زیاد بوده و این کار با سختی همراه باشد، شما به یبوست دچار شده‌اید.
از نظر علمی، اگر کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته باشید، شما دچار یبوست هستید. البته این عدد برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد، زیرا بسته به سیستم بدن هر فرد، ممکن است دفعات دفع بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد. همچنین، یبوست همیشه به معنای فاصله زمانی طولانی بین دفعات دفع نیست؛ بلکه ممکن است مدفوع سفت و خشک، عبور سخت و دردناک آن، یا احساس تخلیه‌نشدن کامل روده از علائم آن باشد.
علائم یبوست چیست؟
چای سبز در انواع مختلفی موجود است که تفاوت اصلی آن‌ها به نحوه فرآوری این نوشیدنی باز می‌گردد. اگر علائم یبوست شما دائمی نباشند، می‌توانید آن را با روش‌های خانگی برطرف کنید. اما اگر دردها مدت طولانی ادامه داشته باشند یا شدت آن‌ها به حدی باشد که تحمل‌ناپذیر شود، حتماً برای درمان یبوست به پزشک مراجعه کنید.
برخی از علائم رایج یبوست عبارتند از:
- مشکل در دفع مدفوع
- احساس فشار زیاد در ناحیه شکم و محل دفع
- دفعات دفع کمتر از حد معمول
- مدفوع سفت، توده‌ای و خشک
- احساس نفخ
- کاهش حرکات روده
- احساس تخلیه ناکامل
- از دست دادن اشتها
- تهوع خفیف
- احساس نیاز به استفاده از ابزارهای کمکی مانند انگشت برای تخلیه مدفوع
همانطور که اشاره شد، گاهی اوقات یبوست ممکن است به حدی شدید شود که نیاز به مراجعه به پزشک پیدا کنید. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کرده و درمان یبوست را آغاز کنید. علائمی که در این شرایط ممکن است مشکل‌ساز شوند عبارتند از:
- مشاهده خون در مدفوع
- خون‌ریزی از روده
- درد مداوم و شدید در ناحیه شکم
- درد شدید در ناحیه پایین شکم
- استفراغ
- تب
- کاهش وزن ناگهانی و شدید
- تغییرات ناگهانی در حرکات روده
- نفخ شدید و غیرعادی
دلایل ابتلا به بیماری یبوست
یبوست به دلایل زیادی اتفاق می‌افتد که برخی از آن‌ها قابل‌کنترل و برخی دیگر غیرقابل کنترل است؛ برای مثال اگر برای کاهش وزن و رسیدن به بدنی روی فرم قصد رژیم گرفتن داشته باشید، به‌ناچار باید سبک تغذیه خود را تغییر دهید و این تغییر حتما با یبوست همراه خواهد بود.
به‌طور کلی هر عاملی که بتواند روی روند حرکت منظم روده تاثیرگذار باشد و آن را کند کند درنهایت منجر به یبوست خواهد شد. ازجمله دلایل شایعی که دستگاه گوارش را با مشکل روبه‌رو می‌کند و سرانجام دفع مدفوع را برای شما سخت خواهد کرد، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
-
کم‌تحرکی:
افرادی که مدت طولانی روی صندلی می‌نشینند یا دراز می‌کشند، بیشتر در معرض یبوست قرار می‌گیرند. علاوه بر این، نداشتن ورزش و فعالیت بدنی کم نیز می‌تواند موجب بروز یبوست شود.
-
رژیم غذایی نادرست:
مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کافئین می‌تواند تاثیر زیادی در بروز یبوست داشته باشد. همچنین کاهش مصرف فیبر و عدم خوردن میوه، سبزیجات و غلات نیز می‌تواند به تشدید یبوست کمک کند. از سوی دیگر، نوشیدن مقدار کافی مایعات می‌تواند در کاهش این مشکل موثر باشد.
-
تغییرات روحی و روانی:
استرس و افسردگی بر تمام اعضای بدن تاثیر می‌گذارند. این دو عامل می‌توانند عملکرد روده را نیز تحت تاثیر قرار داده و موجب دفع دشوار مدفوع شوند.
-
بیماری‌های زمینه‌ای:
پولیپ روده، بواسیر، سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک، کم‌کاری تیروئید و دیابت می‌توانند عامل بروز یبوست شوند.
-
بالا رفتن سن:
با گذشت زمان و افزایش سن، عملکرد روده و دستگاه گوارش کاهش می‌یابد؛ بنابراین این تغییرات می‌تواند منجر به بروز یبوست شده و دفع مدفوع را برای فرد دشوار کند.
-
مشکلات عصبی:
بیماری پارکینسون، آسیب‌های نخاعی و سکته می‌تواند در اجابت مزاج تاثیر بگذارد و منجر به یبوست شود.
-
مصرف دارو و عوارض دارویی:
باید توجه داشت که مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، قرص‌های آهن، آرام‌بخش‌ها و داروهای کاهنده فشار خون نیز می‌تواند در بروز و تشدید یبوست تاثیرگذار باشد.
انواع یبوست
یبوست به سه نوع خفیف، شدید و مزمن تقسیم می‌شود. در یبوست خفیف، مدفوع شما هر دو یا سه روز یک‌بار دفع می‌شود و معمولاً کمی سفت و دشوار است. یبوست شدید زمانی رخ می‌دهد که بیش از سه روز از آخرین دفع مدفوع گذشته باشد. در یبوست مزمن، فرد سال‌ها با این مشکل مواجه است و برای درمان آن نیاز به مشاوره پزشکی و مصرف دارو دارد.
راه‌های درمان یبوست
اگرچه یبوست معمولاً یک بیماری حاد به حساب نمی‌آید، اما در صورت بی‌توجهی به درمان آن، می‌تواند مشکلات و چالش‌های زیادی برای شما ایجاد کند.برای مقابله با یبوست، اولین قدم تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی شماست. این تغییرات به طور قابل توجهی به بهبود عملکرد روده و تسهیل دفع مدفوع کمک می‌کند، زیرا تغذیه به‌طور مستقیم بر روی عملکرد سیستم گوارشی تأثیر می‌گذارد.
برای شروع، باید غذاهایی که حاوی فیبر هستند را در رژیم غذایی خود بگنجانید، به میزان بیشتری ورزش کنید، مصرف مایعات را جدی بگیرید و به‌طور کلی سبک زندگی خود را اصلاح کنید.
نکته مهم این است که حذف وعده‌های غذایی به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. اگر در حال انجام رژیم لاغری یا برنامه‌ای برای کاهش وزن هستید، حتماً قبل از هر اقدامی با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. حذف وعده‌های غذایی می‌تواند منجر به یبوست و مشکلات گوارشی شود.
برای درمان یبوست چه بخوریم؟
اگر شما هم از یبوست رنج می‌برید و روزهای دشواری را برای دفع مدفوع تجربه می‌کنید، بهتر است به این توصیه‌ها توجه کنید و تغذیه‌تان را بهبود دهید. این راهکارها روش‌های ساده و مؤثری برای تسهیل دفع مدفوع در شرایط یبوست هستند:
- آب ولرم بنوشید: نوشیدن یک لیوان آب گرم هر روز صبح می‌تواند تاثیر شگفت‌انگیزی در دفع راحت و بدون درد مدفوع داشته باشد.
- مصرف آب و مایعات را افزایش دهید: اگر معمولاً شش تا هشت لیوان آب در روز می‌نوشید، سعی کنید دو تا چهار لیوان بیشتر از این مقدار در طول روز مصرف کنید.
- میوه‌ها و سبزیجات را جدی بگیرید: میوه‌هایی مانند توت، هلو، زردآلو، ریواس و آلو به رفع یبوست کمک زیادی می‌کنند. بهتر است پوست میوه‌ها را نیز نخورده و آن‌ها را به‌طور کامل مصرف کنید زیرا بخش زیادی از فیبر در پوست میوه‌ها موجود است.
- از غذاهای آماده و فست‌فود دوری کنید: مصرف غذاهای فرآوری‌شده مانند نان سفید، همبرگر، سوسیس، هات‌چیپس و سیب‌زمینی سرخ‌شده می‌تواند عملکرد روده و سیستم گوارش را مختل کند.
- سبزیجات مفید مصرف کنید: سبزیجاتی مثل مارچوبه، کلم بروکلی، ذرت، کدو و سیب‌زمینی به تسهیل دفع مدفوع کمک می‌کنند. همچنین، سبزیجاتی مانند کاهو، اسفناج و کلم برای سالاد بسیار مفید هستند.
- ورزش کنید: ورزش منظم مانند پیاده‌روی یا رفتن به باشگاه نه تنها حال شما را بهتر می‌کند، بلکه به سلامت دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند. سعی کنید حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.
- سبوس غلات مصرف کنید: دانه‌های کتان و سبوس گندم منابع خوبی از فیبر هستند. می‌توانید آن‌ها را روی سالاد، پنکیک، وافل یا حتی ماکارونی اضافه کنید. غلات غنی از فیبر به پیشگیری و درمان یبوست کمک زیادی می‌کنند.
سخن پایانی
یبوست یک مشکل رایج است و معمولاً در شرایط غیرحساس خطرناک نیست. حالا که یاد گرفته‌ایم چگونه از یبوست پیشگیری کنیم و در صورت ابتلا به این درد شکمی آزاردهنده، آن را به سرعت درمان کنیم، زندگی برایمان آسان‌تر خواهد شد.
نظرات کاربران