وقتی درباره تهدیدهای تغییرات اقلیمی فکر میکنیم، مقاومت آنتیبیوتیکی معمولاً اولین چیزی نیست که به ذهن میآید. ما معمولاً به افزایش سطح دریاها، طوفانهای شدیدتر یا موجهای گرمای سوزان فکر میکنیم. اما یک خطر پنهان و آرام در زیر پاهای ما در حال شکلگیری است خطری که میتواند سلامت عمومی را به شکلی بنیادین تغییر دهد.
یک مطالعه بینالمللی جدید نشان میدهد که تغییرات اقلیمی تنها باعث گرمتر شدن کره زمین نمیشود؛ بلکه سرعت گسترش باکتریهای مقاوم به آنتیبیوتیک در خاکها را نیز افزایش میدهد دانشمندان دانشگاه دورهام، همراه با کارشناسانی از سراسر جهان، ارتباطی بین افزایش دما و افزایش نگرانکننده ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی (ARGs) و عوامل بیماریزایی در جوامع میکروبی خاک یافتهاند.
ارتباط تغییرات اقلیمی با مقاومت آنتیبیوتیکی
تحقیقات نشان میدهد که با افزایش دمای جهانی، میزان مواد ژنتیکی که باعث میشود باکتریها سختتر درمان شوند، افزایش مییابد. این ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی به باکتریها کمک میکنند تا در برابر درمانهای معمول زنده بمانند و احتمال ابتلا به عفونتهایی که آنتیبیوتیکهای سنتی قادر به درمانشان نیستند را بالا میبرند.
محققان با ترکیب دادههای میدانی، آنالیزهای متاژنومیک و آزمایشهای آزمایشگاهی، تصویری دقیق از این روند ترسیم کردند نتایج نشان میدهد که شرایط گرمتر نه تنها به بقای باکتریهای مقاوم کمک میکند، بلکه تکامل سویههای قویتر را نیز تسریع میکند باکتریهایی که معمولاً ابتدا در محیطهای طبیعی ظاهر میشوند و سپس به بدن انسان منتقل میشوند پروفسور دیوید دبلیو. گراهام، مهندس آب دانشگاه دورهام و متخصص مقاومت آنتیبیوتیکی، میگوید: «این مطالعه نشان میدهد سلامت انسان چقدر با تغییرات محیطی مرتبط است.»
بیش از یک بحران زیستمحیطی
تغییرات اقلیمی معمولاً به عنوان یک مسئله محیط زیستی مطرح میشود، اما این مطالعه روشن میکند که این پدیده نقش مهمی در تشدید مقاومت آنتیبیوتیکی در خاکهای سراسر جهان دارد این پژوهش به مجموعه رو به رشد شواهدی میافزاید که نشان میدهد گرم شدن کره زمین سلامت انسان را به شکلهای پیچیده و گاهی پنهان تحت تأثیر قرار میدهد.
کارشناسان بر اهمیت رویکرد «یک سلامت» تأکید دارند؛ رویکردی که سلامت انسان، حیوانات و محیط زیست را به هم پیوند میدهد پروفسور گراهام میگوید: «بیشتر مردم نمیدانند که بیشتر عوامل بیماریزای عفونتهای انسانی از محیط زیست نشأت میگیرند.«بنابراین افزایش مقاومت در خاکها تقریباً قطعاً به افزایش عفونتهای درمانناپذیر در انسانها و دامها منجر خواهد شد. به همین دلیل راهحلهای «یک سلامت» اهمیت دارند.»
نکته جالب این است که مناطق سردسیر که سابقاً به خاطر سرما باکتریها در آنها از بین میرفتند، اکنون به محیطی مناسبتر برای عوامل بیماریزا تبدیل شدهاند با افزایش دما، باکتریها مدت زمان بیشتری زنده میمانند و ممکن است سریعتر تکامل یابند و گونههای جدیدی از عوامل بیماریزا ایجاد کنند که آنتیبیوتیکها قادر به مقابله با آنها نیستند پروفسور گراهام افزود: «ارتباط بین تغییرات اقلیمی و مقاومت آنتیبیوتیکی در گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان ملل پیشبینی شده بود و این مطالعه جدید شواهد ملموسی برای آن پیشبینی ارائه میدهد.»
آینده چگونه خواهد بود؟ مقاومت آنتیبیوتیکی در خاکهای ما
حتی افزایشهای متوسط دما هم میتواند تغییرات بزرگی ایجاد کند. آزمایشهای آزمایشگاهی روی باکتری اشریشیا کلی نشان داد که دمای بالاتر باعث افزایش بیان ژنهای کلیدی مقاومت آنتیبیوتیکی میشود این ژنها شامل مواردی هستند که در پمپهای خروجی و پروتئینهای پاسخ به استرس نقش دارند هر دو ابزار حیاتی که باکتریها برای دفاع از خود به کار میبرند.
مدلهای یادگیری ماشین به کار رفته در مطالعه تصویری نگرانکننده ترسیم میکنند؛ بر اساس سناریوهای پرانتشار، سطح جهانی ژنهای مقاومت در خاکها تا پایان قرن میتواند تا ۲۳ درصد افزایش یابد گروههای باکتریایی مانند پروتئوباکتریا و باکتروئیدتها که حامل ژنهای مقاومت و بیماریزایی هستند، احتمالاً با گرم شدن زمین بیشتر رشد خواهند کرد.
تغییرات ناشی از اقلیم در جوامع میکروبی میتواند تلاشهای کنونی برای مهار مقاومت آنتیبیوتیکی را به خطر اندازد. محققان هشدار میدهند اگر خاکها به رشد باکتریهای مقاوم ادامه دهند، انتقال این ویژگیها به عوامل بیماریزای انسانی آسانتر خواهد شد این خطر صرفاً تئوری نیست. همهگیریهای گذشته مانند کووید-۱۹ نشان دادهاند که چگونه عوامل بیماریزا میتوانند به سادگی از محیط به انسان منتقل شوند. مسیرهای مشابه میتوانند اجازه دهند باکتریهای مقاوم به آنتیبیوتیک نیز این انتقال را انجام دهند که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است.
تحول خاموش در خاکهای ما
این تغییرات پنهان در خاکهای اطراف ما یادآور این است که تأثیرات تغییرات اقلیمی فراتر از آنچه دیده میشود هستند. این تغییرات دنیای نامرئی اطراف ما را بازتعریف میکنند و پیامدهای آن میتواند هر جنبهای از زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد با توجه به این یافتهها، روشن است که مقابله با مقاومت آنتیبیوتیکی تنها به بهبود شیوههای پزشکی و استفاده محتاطانه از داروها محدود نمیشود؛ بلکه باید توجه ویژهای به مسائل زیستمحیطی و تغییرات اقلیمی نیز داشت. افزایش دمای زمین و تأثیر آن بر رشد و گسترش باکتریهای مقاوم، یک هشدار جدی است که نیازمند همکاری بینالمللی، تحقیقات گستردهتر و تدوین سیاستهای جامع است.
دولتها، سازمانهای بهداشتی و محیط زیستی باید در چارچوب رویکرد «یک سلامت» سیاستهایی را طراحی کنند که هم سلامت انسان، هم سلامت حیوانات و هم سلامت محیط زیست را به طور همزمان تضمین کند. این همکاری بین بخشی میتواند به شناسایی زودهنگام خطرات و کنترل شیوع عوامل بیماریزا کمک کند.
نقش آموزش و آگاهی عمومی
افزایش آگاهی عمومی درباره ارتباط میان تغییرات اقلیمی و سلامت انسانی، از جمله مقاومت آنتیبیوتیکی، اهمیت بسیار بالایی دارد. مردم باید بدانند که رفتارهای فردی مانند کاهش مصرف انرژیهای فسیلی، حمایت از کشاورزی پایدار و کاهش مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها، میتواند بخشی از راهحل باشد آموزش در سطوح مختلف جامعه میتواند باعث شود تا افراد و خانوادهها در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنند که هم به کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک کند و هم از شیوع میکروبهای مقاوم جلوگیری کند.
پیشرفت در علوم میکروبیولوژی، زیستفناوری و فناوریهای اطلاعاتی، فرصتهای جدیدی برای مقابله با مقاومت آنتیبیوتیکی فراهم میکند. مدلهای یادگیری ماشین و تحلیلهای پیشرفته میتوانند الگوهای انتشار ژنهای مقاومت را پیشبینی و کنترل کنند علاوه بر این، توسعه داروها و روشهای درمانی جدید که بتوانند باکتریهای مقاوم را هدف قرار دهند، نیاز مبرم جامعه علمی است. همزمان، استفاده از روشهای زیستی برای کاهش آلودگی خاک و آب و مدیریت بهتر پسماندهای پزشکی میتواند نقش مؤثری در کنترل این بحران ایفا کند.
امید به آینده
با وجود همه این چالشها، تحقیقات جدید نویدبخش امید هستند. شناخت دقیقتر رابطه بین تغییرات اقلیمی و مقاومت آنتیبیوتیکی، ما را قادر میسازد تا استراتژیهای بهتری برای حفاظت از سلامت جهانی طراحی کنیم هر اقدام کوچک، هر تصمیم آگاهانه و هر سیاست هوشمندانه میتواند به کاهش این تهدید بزرگ کمک کند. آینده ما به همکاری، نوآوری و مسئولیتپذیری جمعی بستگی دارد تا بتوانیم محیطی سالمتر و ایمنتر برای نسلهای آینده بسازیم.
لینک منبع: earth
بیشتر بدانیم: فواید و مضرات خاکبازی برای سلامت کودکان
نظرات کاربران