فرقی نمی‌کند که در کدام نقطه‌ای از جهان زندگی کنید یا از چه نژاد و رنگ پوستی باشید، افسردگی یک خطر جامع است که انسان‌ها را در کل جهان نشانه گرفته است. تحقیقات علمی نشان داده است که در سال‌های اخیر، افسردگی و نشانه‌های آن به طور گسترده در زنان افزایش یافته است.
شیوع این بیماری در بین زنان بیشتر است؛ این بدین معنی است که میزان خطر ابتلای زنان به افسردگی نسبت به مردان دو برابر است و از هر چهار زن یکنفر ممکن است در یک دوره از زندگی خود با افسردگی شدید روبرو شود. همچنین، شیوع بیماری کووید-19 تأثیر مضاعفی بر روند افسردگی داشته و حالا با خارج شدن از ابتلای به اپیدمی جهانی کرونا، نیازمند به‌درمان این بیماری هستیم.
افسردگی شامل طیف وسیعی از نشانه‌ها و علائم است که اگر به‌موقع توجه نشود، ممکن است به شدت افزایش یابد. افراد مبتلا به افسردگی شدید، کنترل ذاتی خود برروی زندگی و احساسات خود ندارند و باعث آسیب‌های جدی به خود و خانواده‌شان می‌شوند.
با توجه به اینکه افسردگی در میان زنان شیوع بیشتری دارد، مقاله حاضر به بررسی و شناخت این بیماری و نشانه‌های آن در زنان می‌پردازد، تا بتواند در بهبود سلامت روان خود و افراد نزدیک به ما کمک کننده باشد.
مفهوم افسردگی چیست؟
تجربه غم و سردرگمی برای همه‌ی ما در دوران مختلف زندگی امری حتمی است، اما موقعیتی که این احساسات به عنوان نشانه‌های افسردگی در نظر گرفته می‌شوند، چه زمانی است؟ چه زمانی نیازمند مراجعه به مشاوره هستیم تا از دست اثرات بی‌رحمانه‌ی افسردگی خلاص شویم؟ آیا برای درمان این بیماری نیاز به مصرف داروها و یا جلسات تراپی و مشاوره وجود دارد؟
افسردگی بالینی به عنوان یک اختلال خلقی جدی و گسترده، باعث ایجاد احساساتی چون غم، ناامیدی، درماندگی و بی‌ارزشی در فرد می‌شود. این وضعیت می‌تواند در دسته‌های خفیف، متوسط و شدید قرار گیرد که هر یک از این مراحل با علائمی همچون بی‌تفاوتی، کاهش اشتها، اختلال در خواب، کاهش اعتماد به نفس و خستگی همراه است.
احساسات ناخوشایندی مثل غم و اندوه معمولاً در دوران سخت زندگی پدیدار می شوند و پس از گذشت مدتی کاهش می‌یابند. همین امر تفاوت اساسی افسردگی با تجربه اندوه را مشخص می‌کند. در افسردگی، احساسات منفی مانند غم و حس پوچی با گذر زمان کاهش نمی‌یابند، بلکه شدت و عمق آنها به مرور زمان افزایش می‌یابد.
علل افسردگی در زنان
همانطور که اشاره شد، زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند؛ این امر احتمالاً به دلیل عوامل بیولوژیکی، هورمونی، و اجتماعی خاص به زنان مرتبط است. دو برابر بودن نرخ افسردگی در زنان نشانگر اهمیت و نیاز به مراقبت ویژه بیشتر برای این گروه است. در ادامه، دلایل افسردگی در زنان را به‌طور جزئی و کامل بررسی خواهیم کرد:
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در خانم‌ها به صورت ماهانه با چرخه قاعدگی رخ می‌دهد و با شناخت سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) همراه است. علائم افسردگی در زنان به دلیل قاعدگی شامل تغییر خلق و خو، تحریک‌پذیری، نفخ، خستگی و افزایش واکنش‌های عاطفی متفاوت در این دوره می باشد.
بارداری و زایمان
دوران بارداری و شیردهی، دوره دوم زندگی خانم‌هاست که آنها را در معرض تغییرات هورمونی شدید قرار می‌دهد. تغییرات هورمونی در این دوره، همچون چرخه قاعدگی، ایجاد افسردگی را در زنان توجیه می‌کند. مسائل دیگر مرتبط با بارداری، از جمله سقط جنین، بارداری ناخواسته و ناباروری نیز ممکن است زمینه‌های افزایش شدت افسردگی در زنان باشند.
یائسگی و قبل از یائسگی
خطر ابتلا به افسردگی برای زنان در دوران پیش از یائسگی نیز وجود دارد. از آنجاییکه در این دوران، هورمون‌های تولید مثل تحت‌تاثیر قرار گرفته و نوسانات زیادی را شامل می شوند. زنانی که در گذشته تجربه افسردگی را داشته اند، با نزدیک شدن به دوران یائسگی، ممکن است در خطر بیشتر ابتلا به افسردگی باشند.
پاسخ فیزیولوژیکی زنان به استرس
تولید هورمون های استرس در زنان نسبت به مردان بیشتر است. گذشته از این، خانم‌ها به طور مداوم با دلایل و شرایط استرس‌زا روبرو می‌شوند. استرس روزانه علی رغم داشتن شدت کم، ممکن است بدلیل استمرار طولانی تر به افسردگی حاد در میان زنان منجر شود.
بلوغ و تغییرات فیزیولوژیکی
در دوران بلوغ، دختران به تناسب اندام شان بسیار حساس بوده و تلاش می کنند تا بدنی روی فرم و زیبا داشته باشند. این موضوع در این دوران به خصوص شدیدتر می‌شود و همراه با تغییرات بدنی و جنسی، آنها را در معرض احتمال افسردگی قرار می‌دهد.
برخی بیماری‌ها و مصرف دارو
کم‌کاری تیروئید از عواملی است که می‌تواند باعث ظهور علائم افسردگی در زنان شود. همچنین، عوارض جانبی برخی از داروها، از جمله داروهای جلوگیری از بارداری یا داروهای جایگزینی هورمونی، ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به افسردگی شوند.
سبک زندگی ناسالم
لازم به ذکر است که گاهی سبک زندگی ناسالم می‌تواند باعث ایجاد افسردگی در زنان شود. در صورت نداشتن رژیم غذایی مناسب، مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر، خطر افسردگی در زنان شدت خواهد یافت.
علل شایع افسردگی در زنان
افسردگی در زمستان به دلیل تغییرات آب و هوایی افزایش می‌یابد. در ادامه به عوامل دیگری که ممکن است در ایجاد افسردگی زنان نقش داشته باشند، اشاره می‌شود:
١. ماندن در تنهایی و انزوا
٢. نداشتن حمایت اجتماعی
٣. داشتن سابقه خانوادگی افسردگی
٤. تجربه سوگ یا از دست دادن عزیزان
٥. داشتن مشکلات زناشویی و فشارهای شغلی
٦. مسئولیت‌های خانوادگی، از جمله مراقبت از فرزندان، همسر مبتلا به بیماری یا والدین سالخورده
٧. داشتن مشکلات اقتصادی مستمر
این عوامل می‌توانند همزمان یا مجزا باعث افسردگی در زنان گردند و نیاز به توجه و مداخلات مناسب دارند.
علائم افسردگی در زنان
افسردگی به صورت یک واکنش شخصیتی در هر فرد ممکن است ظاهر شود، اما اکثراً این واکنش با افزایش احساس اندوه و گوشه گیری شروع می‌شود. در زنان، این وضعیت با علائم خاصی همراه است که می‌تواند بر تغییرات در زندگی روزمره، فعالیت‌های اجتماعی و روابط افراد تأثیر گذار باشد. به گونه‌ای که در ادامه به برخی از علائم افسردگی در زنان اشاره می‌شود:
1. احساس ناامیدی و کاهش احساس شادی
2. عدم اهمیت‌دهی به سرگرمی‌ها و فعالیت‌های اجتماعی لذت‌بخش در گذشته
3. تغییر در الگوی اشتها با همراهی کاهش یا افزایش وزن بدن
4. نقض در الگوی خواب، از جمله مشکلات در برقراری خواب یا بیداری زودرس
5. احساس عصبانیت، آشفتگی و بی‌قراری بیش از حد
6. خستگی ناشی از تنبلی مفرط
7. مشکل در تمرکز، تصمیم‌گیری یا به خاطر سپردن امور
8. علائم جسمی مانند سردرد، گرفتگی عضلات، حساس شدن سینه‌ها یا نفخ
9. افکار خودکشی یا عدم تمایل به زندگی
10. احساس گناه و بی‌ارزشی
در صورت تجربه هر یک از این علائم به صورت گذرا یا به صورت مداوم، مهم است که فرد به مشاور مراجعه کرده و کمک درمانی دریافت کند. افسردگی یک مسئله جدی است و با مراجعه به متخصصان، امکان درمان و بهبود وضعیت وجود دارد.
اختلال افسردگی پس از زایمان
به عنوان یکی از شایع ترین مسائل سلامت روانی در زنان، مطرح است. خانم هایی که تازه زایمان کرده اند، با فشارهای روحی و روانی فراوانی روبرو می‌شوند. همچنین، تغییرات چشمگیر در سطح هورمونی آنان نسبت به دوران گذشته، این وضعیت را تشدید می‌کند.
این تغییرات با کاهش سطح خلق و خوی مادران همراه است که در اکثر موارد، تا چند هفته پس از زایمان طول می‌کشد. اما، اگر این وضعیت در مادران به مدت طولانی‌تری ادامه یابد، حتماً پیشنهاد می‌شود با یک مشاور در این باره مشورت شود.
نشانه‌های افسردگی پس از زایمان شامل پریشانی، احساس گناه، عصبانیت و خشونت، شکاکیت، زودرنجی، خستگی، کاهش علاقه به روابط جنسی، افکار منفی و ترسناک، تغییر در اشتها، عدم اشتیاق به تنوع در تغذیه، و تجربه استرس و اضطراب فراوان می‌باشد.
روش‌های پیشگیری از افسردگی
برای جلوگیری از بروز افسردگی در زندگی، توصیه می‌شود به اقدامات زیر نگاهی واقعی داشته و آنها را در طول زندگی پیش ببرید:
1. ورزش منظم
فعالیت‌های ورزشی منظم می‌توانند به افزایش سطح اندوفین (هورمون خوشحالی) کمک کرده و از بروز افسردگی جلوگیری نمایند.
2. کاهش زمان در شبکه‌های اجتماعی
محدود کردن زمان صرف شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی اطرافیان و دریافت اطلاعات ناخواسته کمک کند.
3. ساخت روابط دوستانه قوی
برقراری روابط دوستانه و حمایت اجتماعی می‌تواند در مقابله با افسردگی تأثیرگذار باشد.
4. کاهش تماس با عوامل استرس‌زا
تلاش برای کاهش مواجهه با عوامل استرس‌زا و تدابیر مدیریت استرس می‌تواند از بروز افسردگی جلوگیری کند.
5.پیروی از سبک زندگی و رژیم غذایی سالم
داشتن یک سبک زندگی سالم و مصرف یک رژیم غذایی متنوع و متعادل به عنوان یک عامل پیشگیری از افسردگی تلقی می‌شود.
6. خواب کافی
اختصاص زمان کافی به خواب می‌تواند بر روی سلامت روحی و جلوگیری از افسردگی تأثیرگذار باشد.
7. اجتناب از محیط‌های پر تنش و سمی
دوری از افراد و محیط‌های پر از تنش و فشار می‌تواند به حفظ سلامت روحی کمک نماید.
8.نگه داشتن وزن مناسب
حفظ وزن به میزان سالم و مناسب نقش مهمی در پیشگیری از بروز افسردگی ایفا می‌کند.
9. مصرف دارو با مشورت پزشک
در صورت نیاز به مصرف دارو، حتماً با مشورت پزشک و اطلاع از عوارض جانبی، داروها را مصرف کنید.
راه‌های درمان افسردگی
برای افرادی که با افسردگی یا حالت افسرده مواجه هستند، اطلاع داشتن از این موضوع که تنها نیستند، امری بسیار حیاتی است؛ بنابراین، نظارت و حمایت از افراد مبتلا به این بیماری اهمیت بالایی دارد. حتی در حالت‌های شدید افسردگی، این وضعیت قابل درمان است. درمان افسردگی گاهی اوقات به کمک داروهای درمانی یا روان‌درمانی صورت می‌پذیرد و گاهی نیاز به ترکیب هر دو متد درمانی به صورت همزمان وجود دارد.
داروهای ضد افسردگی به طور عمده برای مداوا و کاهش علائم افسردگی استفاده می‌شوند. برای دریافت این داروها، اهمیت دارد که به مشاوره و روان‌پزشک مراجعه کنید و داروها را مطابق با دستورات تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید. لازم به ذکر است که واکنش افراد به داروهای ضد افسردگی ممکن است متفاوت باشد.
همچنین، جلسات روان‌درمانی بر اساس رویکرد مشاوره و نیازهای فرد به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند. نحوه استفاده از یک رویکرد خاص توسط درمانگر، به شرایط درمانی، تخصص و تجربه او بستگی دارد. برخی از درمانگران ممکن است عناصر مختلف رویکردها را ترکیب کرده و درمان را به شکلی ترتیب داده و تنظیم کنند تا با نیازها و وضعیت افراد مبتلا به افسردگی سازگار باشد.
سخن پایانی
افسردگی در زنان یک مشکل مرتبط با سلامت روانی رایج است که به صورت موقت یا مزمن رخ می‌دهد و بر روحیه، عملکرد روزانه و کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. عواملی چون تبعیض‌های اجتماعی، تغییرات هورمونی، بارداری و یائسگی می‌توانند احتمال افسردگی در زنان را شدیدتر کند. علائم افسردگی در زنان شامل احساس ناامیدی، غم و اندوه عمیق، تغییرات در اشتها و وزن، افکار خودکشی، تغییرات در خلق‌وخو، بی‌حوصلگی، و مشکلات خواب می‌شوند.
افسردگی در زنان قابل درمان است، اما اهمیت دارد که افراد افسرده را به این نکته آگاه کنیم که تنها نیستند و می‌توانند در حمایت و همراهی دیگران امیدوار باشند. درمان‌های مختلف از جمله تجویز داروها و جلسات روان‌درمانی می‌توانند در بهبود و درمان افسردگی زنان مؤثر باشند.
نظرات کاربران